Η φυσική δόμηση περιλαμβάνει μια σειρά από μεθόδους, υλικά κατασκευής κτηρίων και άλλων δομών που δίδουν ιδιαίτερηέμφαση στην αειφορία και στην αυτάρκεια. Οι τεχνικές αυτές είναι , είτε παραδοσιακές καιχρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια είτε συνδυασμοί παραδοσιακών μεθόδωνμε νέες ιδέες και τεχνολογίες.
Στην φυσική δόμηση χρησιμοποιούμε ανθεκτικά φυσικά υλικά που συνήθως δεν έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία και βρίσκονται σε αφθονία στο άμεσο περιβάλλοντης οικοδομής. Το κυριότερο υλικό είναι το χώμα και ανάλογα με την τεχνική πουχρησιμοποιείται απαιτείται και διαφορετική σύσταση του. Το γεγονός αυτό καθιστάδυνατή την κατασκευή οικημάτων από όλους τους ανθρώπους όπου και αν ζουν, καθώς το χώμα υπάρχει παντού σε αφθονία. Διαφορετικοί τύποι χώματος είναι κατάλληλοιγια διαφορετικές τεχνικές Φυσικής Δόμησης.
Για την θέρμανση και την ψύξη εφαρμόζουμε όλες τις μεθόδους που βασίζονται στις ανανεώσιμες πηγέςενέργειας και στηνεξοικονόμηση φυσικών πορων . Χρησιμοποιούμε καθαρά, παλιά υλικά που προορίζονται για την ανακύκλωση .
Με την φυσική δόμηση κατασκευάζουμε βιώσιμα ή αλλιώς βιοκλιματικά σπίτια, που για την κατασκευή και τη χρήση τους,απαιτούν την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων και χρημάτων.
Η συμβατική κατασκευή σπιτιών προϋποθέτει την αθρόα χρήση τσιμέντου. Το τσιμέντο είναι ένα υλικό, που για να παραχθεί επιβαρύνει εντονότατα το περιβάλλον.Συνεπώς, η κατάργηση ή η ελαχιστοποίηση της χρήσης του στα φυσικά σπίτια, θα μπορούσε να αποτελέσει σπουδαία συμβολή στην αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος.
Το αντίστοιχο ισχύει και για το ξύλο. Τεράστια τμήματα των δασών αποψιλώνονται καθημερινά και το μεγαλύτερο μέρος ξυλείας, καταναλώνεται στην βιομηχανία κατασκευής σπιτιών. Με Φυσική Δόμηση η χρήση ξύλου μπορεί να περιοριστεί σημαντικά. Ένα φυσικό σπίτι θα χρειαστεί λιγότερη δαπάνη ενέργειας στη χρήση του από ότι ένα συμβατικό. Αυτό συμβαίνει αρχικά, διότι βασικό κομμάτι της ΦΔ είναι η βέλτιστη χρήση των φυσικών φαινομένων, ήλιου, ανέμου καιηλιοφάνειας για να επιτευχθούν άριστες και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης μέσα στο σπίτι, επειδή τα φυσικά υλικά εξασφαλίζουν καλύτερη διαχείριση της θερμότητας.
Τα σπίτια που κατασκευάζονται με αυτήν την φιλοσοφία επιτυγχάνουν χαμηλό κόστος κατασκευής, με αποτέλεσμα ο περιοριστικός παράγοντας να είναι συνήθως ο αριθμός εργατικών χεριών και όχι η ποσότητα των υλικών.
Ένας φτωχός άνθρωπος μπορεί με την παρέα του και την οικογένεια του, να κατασκευάσει το σπίτι του , με μικρό κόστος 2.000-5000 και σε αρκετά μικρό χρονικό διάστημα μερικών εβδομάδων.Ο υπερπληθυσμός, οι πόλεμοι, τα φυσικά φαινόμενα, η παγκόσμια οικονομική κρίσηκαι άλλες αιτίες έχουν οδηγήσει στην ύπαρξη εκατομμυρίων αστέγων. Αυτοί οι άνθρωποι με ελάχιστη εκπαίδευση και μια μικρή οικονομική βοήθεια, θα μπορούσαν να στεγαστούν, κατασκευάζοντας το σπίτι τους μόνοι τους ή με την βοήθεια φίλων και εθελοντών.
Στην φυσική δόμηση εφαρμόζονται απλούστερες κατασκευαστικές μέθοδοι που χρειάζονται ελάχιστη εξειδίκευση. Οι μέθοδοι φυσικής δόμησης μπορούν να εφαρμοστούν από τον καθένα.
Το ότι ζούμε στην εποχή της εξειδίκευσης, μας κάνει πολλές φορές να αμφιβάλλουμε αν μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε άλλο εκτός της ειδικότητάς μας. Κι όμως ο άνθρωπος είναι κατεξοχήν πολυπράγμων, όπως έχει αποδείξει και το παρελθόν του. Έφτιαχνε μόνος του αυτά που σήμερα θεωρούμε ότι χρειάζονται κάποιον ειδικό. Δεν πάνε πολλά χρόνια από την εποχή που όλη η γειτονιά μαζευόταν για να χτίσει το σπίτι ενόςσυγχωριανού. Αν οι άνθρωποι τότε, μπορούσαν στηριζόμενοι στην παράδοση και στον κοινό νου, να κάνουν κάτι τέτοιο στο παρελθόν, ας φανταστούμε τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, που η πληροφορίες είναι άφθονες και η επικοινωνία πανεύκολη.Σίγουρα σήμερα μπορούμε να χτίσουμε μόνοι μας, ασφαλή φθηνά και βιώσιμα σπίτια.
Σε όλους σχεδόν τους τόπους η φύση μας εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειαζόμαστε. Επειδή τα υλικά αυτά χρειάζονται ελάχιστη επεξεργασία και μεταφορά, τα οικονομικά και περιβαλλοντολογικά κόστη είναι χαμηλά. Μερικά από αυτά τα υλικά είναι ανανεώσιμα (όπως τα δένδρα και το άχυρο) και κάποια άλλα(όπως οι πέτρα και το χώμα) υπάρχουν σε τέτοια αφθονία που είναι πρακτικά ανεξάντλητα. Ένα ακόμα από τα πλεονεκτήματα του να κτίζει κάποιος με τοπικά υλικά είναι ότι το κτίριο βρίσκεται σε πλήρη οπτική αρμονία με το περιβάλλον. Η φυσική δόμηση έχει την τάση να βασίζεται περισσότερο στην ανθρώπινη εργασία, παρά στην τεχνολογία. Αυτό εξαρτάται από τοπική οικολογία,τη γεωλογία, το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής, από το χαρακτήρα του συγκεκριμένου οικοπέδου και τέλος τις ανάγκες και τις προσωπικότητες των κατασκευαστών και των ιδιοκτητών.
Η φυσική δόμηση και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, είναι δύο πρακτικές που έχουν σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, η πρώτη στην φάση της κατασκευής μιας κατοικίας ενώ η δεύτερη στην διατήρηση σταθερών συνθηκών διαβίωσης σε αυτήν.Και οι δύο καταλήγουν σε τεράστιο περιβαλλοντολογικό αλλά και οικονομικό όφελος. Η φυσική δόμηση είναι ένας αρκετά νέος όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δομική προσέγγιση προσανατολισμένη στη χρήση τοπικών, προσεκτικά επιλεγμένων και ανακυκλωμένων υλικών, απλών εργαλείων και τεχνικών.Αντίθετα από τα οικολογικά βιομηχανικά δομικά υλικά, τα φυσικά υλικά εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία.
Η ιδεολογία της φυσικής δόμησης είναι η ανάγκη να ελαχιστοποιηθεί, η αρνητική επίδραση των συμβατικών κτιρίων και των συστημάτων υποστήριξης τους στο περιβάλλον, χωρίς να θυσιαστεί η άνεση, η υγεία και η αισθητική. Εκτός από ότι βασίζεται σε φυσικά υλικά, η έμφαση στο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό γίνεται περισσότερο αισθητή. Θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον έχουν ο προσανατολισμός του κτιρίου, η εκμετάλλευση του τοπικού κλίματος, η έμφαση στον φυσικό αερισμό μέσω του σχεδιασμού και η μείωση των λειτουργικών δαπανών. Επίσης σημαντικές είναι, η επί τόπου διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας, η επί τόπου συλογή τουνερού, η εναλλαγή τους μετην επεξεργασία των λυμάτων και την επαναχρησιμο-ποίηση παραγόμενου νερού. Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι τα κτήρια τα οποία ακολουθούν τουςόρους της φυσικής δόμησης, έχουν τομικρότερο οικολογικό αποτύπωμα στην περιοχή.
Υλικά- εφαρμογές
Τα κοινά υλικά στους μεθόδους φυσικής δόμησης είναι ο πηλός και η άμμος. Όταν αναμειγνύονται με νερό και ίνες, συνήθως άχυρο, τότε μείγμα αυτό μπορεί να μορφοποιηθεί σε μπάλες ή πλιθιά. Άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται σε διάφορες τεχνικές είναι : χώμα για την τεχνική της συμπιεσμένη γη και σε αυτή των γαιοσάκων , ξερά κομμάτια κορμών είτε βιομηχανικό ξύλο στην cordwood τεχνική, άχυρο σε αχυροκατασκευές , και πέτρα στην λιθοδομή. Τα υλικά που επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται και χρησιμοποιούνται ευρέως στη φυσική δόμηση είναι, κομμάτια σκυροδέματος που απορρίπτονται και επαναχρησιμοποιούνται, λάστιχα αυτοκινήτων , πεταμένα μπουκάλια και άλλο ανακυκλωμένο γυαλί, χαρτί από χαρτοκιβώτια συσκευασίας. Περιστασιακά μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλα υλικά σε μικρές ποσότητες αλλά πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της αειφορίας. Μερικά από αυτά είναι, ο ασβέστης, ο περλίτης, ηε λαφρόπετρα, η σκωρία, η καζεΐνη η ποζολάνη , Τα μαλλιά κατσικιών. η γλουτένη , πολτός από διάφορα φύλλα θάμνωνκ.α.
Πολλά υλικά δεν χρησιμοποιούνται πλέον από πολλούς επαγγελματίες οικοδόμους που προσεγγίζουν την οικοδόμηση με αυτό τον τρόπο. Αυτό οφείλεται σεσημαντικά αρνητικές επιπτώσεις των υλικών αυτών στο περιβάλλον ή την υγείατους. Αυτά περιλαμβάνουν τηνβιομηχανική υλοτομημένη ξυλεία (νοβοπαν mdf μοριοσανίδες κλπ), τατοξικά συντηρητικά ξύλου, το τσιμέντο Portland, τα χρώματα και άλλα επιχρίσματα που περιέχουν ρητίνες με πτητικές οργανικές ενώσεις, ορισμένα πλαστικά και ιδιαίτερα το πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC ή «βινύλιο») και τέλος αυτά που περιέχουνεπιβλαβείς πλαστικοποιητές ή ορμονικής δράσης σκευάσματα.
Τεχνικές φυσικής δόμησης
Πολλές παραδοσιακές μέθοδοι, τεχνικές και υλικά, αναβιώνουν σήμερα, όμως η σχετική δημοτικότητα των τεχνικών αυτών, διαφέρει από χώρα σε χώρα σε όλο τον κόσμο.
1.Πλιθιά (Adobe)
Μία από τις παλαιότερες μεθόδους δόμησης κτιρίων, το πλιθί ή Adobe, είναι το μίγμα αργιλοχώματος , άμμου και νερού.Μερικές φορές προστίθεται κομμένο άχυρο, άλλες ίνες ή κατσικότριχα για μεγαλύτερη ενίσχυση. Το μείγμα αναμιγνύεται και στη συνέχεια αφήνεται ναστεγνώσει στο επιθυμητό σχήμα. Συνήθως στη adobe διαμορφώνονται παραλληλεπίπεδα τούβλα που μπορούν να στοιβάζονται σε παλέτες αφού πρώτα στεγνώσουν στον ήλιο.Κτίζονται όπως τα ψημένα τούβλα. Υπάρχουν διάφορες συνταγές για την αναλογία άμμου και χώματος. Το καλύτερο χώμα για πλιθιά πρέπει να περιέχει 20- 30% από πηλό για να δέσει το υλικό καλά. Το υπόλοιπο ποσοστό είναι επί το πλείστον άμμος και μικρά χαλίκια. Με περισσότερο πηλό το μίγμα θα συρρικνωθεί υπερβολικά και θα κάνει ρωγμές, ενώ σε μικρότερη αναλογία θα τρίβεται και θα είναι σαθρό. Μερικές φορές το χώμα για πλιθιά σταθεροποιείται με μια μικρή ποσότητα τσιμέντου ή άσβεστη σκόνη 5-10%(σταθεροποιημένο χώμα) και μπορεί να επαλειφθεί με ασφαλτικό υδροδιαλυτό γαλάκτωμα ή με κόπρανα ζώων, για καλύτερη αντοχή στις καιρικές μεταβολές. Το μίγμα για τα τούβλα τοποθετείται σε καλούπια το οποία αποξεραίνονται στον ήλιο, ή συμπιέζονται σε χειροκίνητη ή υδραυλική πρέσα. Πλιθιά χρωματισμένα ή γυαλισμένα με φυσικό λάδι(λινέλαιο και κερί μέλισσας) και διαμορφωμένα σε πλάκες δημιουργούν ένα πανέμορφο, ελκυστικό και ανθεκτικό πάτωμα.
Για την προστασία των τοίχων και μείωση της συντήρησης, τα πλινθόκτιστα κτίρια έχουν συνήθως ένα μεγάλο γείσο που προεξέχει πριν την σκεπή και λιθόκτιστες βάσεις που φτάνουν 25-35cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους . Οι πλινθόκτιστοι τοίχοι μπορεί να σοβατιστούν με φυσικό χωμάτινο σοβά, με σταθεροποιημένο με ασβέστη χώμα ή και με απλό ασβεστοκονίαμα με αναλογία άμμου : ασβέστη 3:1 ή 4:1, τόσο για την εμφάνιση όσο και για την προστασία. Οι πλινθόκτιστοι τοίχοι έχουν μεγάλη θερμική μάζα, που σημαίνει ότι είναι αργοί στην μετάδοση της ζέστης ή του κρύου. Δεν είναι όμως ένα ιδιαίτερα καλό μονωτικό υλικό, και έτσι πρέπει να προστεθεί μόνωση κατά προτίμηση στο εξωτερικό,ή να κτιστεί ένας διπλός τοίχος με κενό χώρο ή κάποια μόνωση στο ενδιάμεσο. Τα παραδοσιακά πλινθόκτιστα σπίτια με παχιά τοιχώματα χωρίς μόνωση έχει αποδειχθείότι αποδίδουν καλύτερα σε περιοχές χωρίς σκληρούς χειμώνες ή όπου καθημερινά ήλιος είναι διαθέσιμος κατά τη διάρκεια των ψυχρών περιόδων. Τα πλίθινα κτίριαμε σωστά επιχρίσματα χρειάζονται γενικά πολύ λιγότερη συντήρηση από τα εκτεθειμένα. Σε μια προσπάθεια να προστατευθούν πολλά παλιά πλίθινα κτίριαέχουν σοφατιστεί εξωτερικά με τσιμέντο. Αυτή η μέθοδος έχει αποτύχει τελείωςγιατί όταν η βροχή διαπεράσει το τσιμέντο από κάποια σχισμή δεν μπορεί να εξατμιστεί εύκολα δεδομένου ότι το τσιμέντο εμποδίζει την διαπνοή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σκάσιμο του σοβά. Γενικά τα πλιθιά, κτίζονται με την ίδιαλογική με το τούβλο βέβαια πλεονεκτούν έναντι του Cob στην ταχύτητα κατασκευής αλλά μειονεκτούν στην συνοχή και τη στιβαρότητα του κτιρίου μιας και το Cob συμπεριφέρεται μονολιθικά.
2.Cob
Ο όρος cob χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μονολιθικό σύστημα δόμησης που βασίζεται σε ένα μίγμα από πηλό, άμμο και άχυρο. Η κατασκευή δεν χρησιμοποιεί διαμορφωμένα τούβλα ή ξύλινο σκελετό. Είναι χτισμένη από το μηδέν συνήθως πάνω σε ένα απλό θεμέλιο. Διάφορες μορφές και σχήματα «λάσπης» έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλά μέρη του κόσμου για αιώνες, κάτω από διάφορες ονομασίες, από τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν στην κατασκευή κτιρίων. Είναι μία από τις πιο αρχαίες τεχνικές χτισίματος με γήινα υλικά, στην οποία , χρησιμοποιούνται τα χέρια καιτα πόδια για να σχηματιστούν μάζες πηλού αναμεμιγμένου με άμμο και άχυρο οιοποίες τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη διαμορφώνοντας έτσι μονολιθικές κατασκευές με μεγάλη σταθερότητα. Η λέξη cob προέρχεται απόμια παλιά αγγλική λέξη που σημαίνει σβώλος.
Όσο οι μάζες είναι ακόμη υγρές τοποθετούνται απευθείας με τα χέρια, χωρίς τη χρήση εργαλείων ή καλουπιών, πάνω στα θεμέλια συνήθως από πέτρα, μέχρι να σχηματιστεί μια ενιαία στρώση, η οποία πρέπει να στεγνώσει και να στερεοποιηθεί σχετικά, ώστε να υποστηρίξει την επόμενη στρώση. Η ίδια τεχνική εφαρμόζεται διαδοχικά, ως το τελικό ύψος του τοίχου, που θα υποδεχτεί τη στέγη. Οι τοίχοι συνήθως, έχουν πάχος από 40 έως 60 εκ. Μια γενική συνταγή είναι : 1-2 μέρη χώμα, 3μέρη άμμος οικοδομής ή ποταμίσια , αρκετό άχυρο ή κατσικότριχα. Η αναλογία σεχώμα και άμμο είναι περίπου 1:3, το οποίο βέβαια ποικίλει, ανάλογα με την περιεκτικότητα του χώματος σε άμμο και άργιλο, η οποία καθορίζεται με συγκεκριμένα τεστ (μέθοδος μηχανικής ανάλυσης με το βάζο). Το κατάλληλο χώμα για να χρησιμοποιηθεί σε μίγματα cob πρέπει να περιέχει 25-45% πηλό.
Κτίρια από Cob άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην Αγγλία πριν από το 13ο αιώνα, και αρχίζουν να αναβιώνουν ξανά την σημερινή εποχή. Η κατασκευή με Cob είναι μια από τις απλούστερες και λιγότερο ακριβείς διαθέσιμες τεχνικές κατασκευής κτιρίων, αν και απαιτεί συνήθως πολύ εργασία. Άλλο μεγάλο πλεονέκτημα του Cob είναι η πλαστικότητα και ευελιξία των μορφών. Μπορεί εύκολα να διαμορφωθεί και να πάρει οποιαδήποτε μορφή. Τα μίγματα Cob χρησιμοποιούνται επίσης σαν σοβάς εξομάλυνσης ή πλήρωσης σε διάφορες μεθόδους της φυσικών δόμησης , όπως το Adobe, οι γαιόσακοι, το cordwood ,και οι αχυρόμπαλλες. Η διαφορά του cob,από το κτίσιμο με πλίνθους συνίσταται στην ευκολία της κατασκευής και την ελευθερία του σχεδιασμού. Εφόσον δεν απαιτούνται ίσιες φόρμες ή καλούπια το ίδιο το υλικό οδηγεί σε οργανικά σχήματα: καμπύλοι τοίχοι, θόλοι και αψίδες.
Κτίζοντας με το Cob είναι μια εμπειρία παρόμοια με γλυπτική με πηλό. Τα γήινα σπίτια είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Η αντοχή τους σε μια μεγάλη γκάμα καιρικών συνθηκών τα κάνει άνετα και βιώσιμα στα πιο κρύα κλίματα αλλά και συνθήκες ερήμου. Οι τοίχοι με πάχος που κυμαίνεται από 40 έως και 60 εκατοστά έχουν τεράστια θερμική μάζα και επαρκή μόνωση ειδική για χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων θέρμανσης. Απαιτείται ελάχιστη πρόσθετη θέρμανση τον χειμώνα και καθόλου ψύξη ακόμη και τις πιο ζεστές μέρες.
Η αναγέννηση του cob ξεκίνησε στην Αμερική όπου απολαμβάνει μια συνεχώς αυξανόμενη δημοσιότητα όχι μόνο λόγω των παραπάνω αναφερομένων πλεονεκτημάτων αλλά και από την δυνατότητα που προσφέρει στον ιδιοκτήτη – κατασκευαστή να αποφύγει τατεράστια οικονομικά φορτία και τις δεσμεύσεις που συνεπάγεται η αγορά κατοικίας.
Πλεονεκτήματα του cob
Έχει την μεγαλύτερη διαπνοή από οποιοδήποτε άλλο δομικό υλικό, γεγονός που επιτρέπει την πολύ καλή εξισορρόπηση της υγρασίας στο εσωτερικό της κατοικίας. Πολύ μεγάλη θερμική μάζα και ικανοποιητική μόνωση. Η θερμότητα αποθηκεύεται στο υλικό και αποδίδεται σταδιακά. Εξισορρόπηση θερμοκρασίας, ώστε τα σπίτια να είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Λειτουργεί άριστα στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, με παθητικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας.
Δεν προκαλεί μόλυνση ή άλλη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Η ενέργεια που απαιτείται για να χτιστεί είναι περίπου το 1-2% της ενέργειας που απαιτεί η παραγωγή, μεταφορά και εφαρμογή των τούβλων ή του σκυροδέματος. Τα υλικά μπορούμε να τα παίρνουμε από τη γύρω περιοχή. Είναι πλήρως ανακυκλώσιμο υλικό, απόλυτα συμβατό με τη φύση.
Δημιουργεί μονολιθικές κατασκευές. Για το λόγο αυτόν, μια κατασκευή με cob και καμπύλους τοίχους,θεωρείται ότι έχει καλύτερη συμπεριφορά σε σεισμική δραστηριότητα από κατασκευές μη μονολιθικές. Είναι από τις πιο ανθεκτικές κατασκευές της αρχιτεκτονικής με χώμα. Η πρώτη ύλη είναι άφθονη στη φύση. Είναι ιδανικό για ιδιοκατασκευή και συλλογική δουλειά.
Περιορισμοί &θέματα που πρέπει να προσεχτούν
Η σύσταση του αργιλοχώματος, δηλ. η περιεκτικότητά του χώματος σε άργιλο (πηλό), & ιλύ , άμμο και πέτρες, δενείναι ίδια από τόπο σε τόπο. Το χώμα δεν είναι τυποποιημένο υλικό. Επομένως, το σωστό μίγμα πρέπει κάθε φορά να ελέγχεται και να προστίθεται ότι χρειάζεται.
Για να εκδοθεί οικοδομική άδεια,σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, πρέπει να υπάρχει ένας φέρων οργανισμός (π.χ. ξύλινος σκελετός). Τοιχοποιία από cob δεν επιτρέπεται να φέρει φορτία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως υλικό πλήρωσης.
Χρειάζεται προστασία από το νερό.Με κατάλληλα θεμέλια, στέγη και σοβά όμως, η συντήρηση που απαιτεί είναι ελάχιστη.
3.Κτίσιμο με καυσόξυλα (Cordwood)
H κατασκευή με καυσόξυλα είναι μια μέθοδος φυσικής δόμησης κτιρίων στην οποία μικράκομμάτια αποφλοιωμένου δέντρου μήκους 30-50cm κτίζονται σταυρωτά με αρμό τοιχοποιίας (ασβεστοκονίαμα) ή μείγματα cob για την κατασκευή ενός τοίχου. Συνήθωςτοποθετείται ένα ξύλινο πλαίσιο για να πληρωθεί με τα κτισμένα κομμάτια. Η τοποθέτηση του συνδετικού κονιάματος γίνεται σε δύο παράλληλες γραμμές εξωτερικά και εσωτερικά του τοίχου και το ενδιάμεσο διάστημα που σχηματίζεται γεμίζεται με μονωτικό υλικό, συνήθως περλιτη ή λεπτο τεμαχισμένο άχυρο. Η τοιχοποιία με cordwood μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μεθόδους (π.χ. rammed earth , cobή vertical clayγια την παραγωγή ελκυστικού αισθητικού αποτελέσματος . Η μέθοδος αυτή παρέχει μια σχετικά υψηλή θερμική μάζα , η οποία βοηθά να ελαχιστοποιηθούν οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας.Έχει όμως υψηλό κόστος λόγω του ότι απαιτείται αρκετό ξύλο, εργαλεία και χρειάζεται στατικό σκελετό, ιδιαίτερα σε κατασκευές μεγάλης επιφάνειας. Συνήθως εφαρμόζεται κοντά σε νόμιμα υλοτομουμένα δάση και αυτό μπορεί να θεωρηθεί σοβαρό μειονέκτημα.
4.Δομημένη- συμπιεσμένη γη (Pisé ή rammed earth ή χώμα σε καλούπια)
Η μέθοδος αυτή είναι τόσο παλιά όσο και το σινικό τείχος. Είναι αρκετά όμοια με τα πλιθιά και το Cob διότι το μίγμα της είναι άμμος και πηλός. Η διαφορά είναι ότι το υλικό, το οποίο είναι απλό χώμα, ελάχιστα υγρό , συμπιέζεται σε καλούπια τα οποία συνήθως δημιουργούν πολύ συμπαγείς επίπεδες και κάθετες επιφάνειες. Το χώμα εξορύσσεται από το υπέδαφος και συμπιέζεται σε επίπεδα στο εσωτερικό ενός καλουπιού. Μετά τη συμπίεση, το καλούπιαποσυναρμολογείται και τοποθετείται σε νέα θέση πάνω από το τελευταίο επίπεδο του τοίχου που έγινε ή σε μια άλλη νέα θέση. ‘Έτσι το κτίριο χτίζεται κατά ύψος και κατά μήκος. Συνήθως χρησιμοποιούνται βάριά μηχανήματα για να μετακινήσουν και να συμπιέσουν το υλικό. Οι τοίχοι έχουν τουλάχιστον 35 εκατοστά φάρδος για να είναι σταθεροί και να έχουν ικανοποιητική θερμική μάζα. Ο τοίχος στη μέθοδο αυτή θα πρέπει να έχει μια βάση και μια στέψη. Δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με το έδαφος και θα πρέπει να προστατεύεται από τη βροχή. Θα πρέπει να στηρίζεται σε θεμέλια. Η πέτρα ή τομπετόν θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο των θεμελίων της βάσης και η στέψη θα μπορούσε να είναι από μέταλλο ή ξύλο. Είναι προτιμότερο να μονώνεται η εξωτερική πλευρά του κτιρίου για να διατηρείται σταθερή η εσωτερική θερμοκρασία. Πολύ συχνά το χώμα είναι σε μίγμα 10% μετσιμέντο ή σκόνη ασβέστη. Τα σπίτια που φτιάχνονται με καλουπωμένο χώμα έχουν μια πολύ σταθερή αίσθηση. Μειονεκτούν σε σχέση με τις περισσότερες άλλες φυσικές μεθόδους στο ότι απαιτούν επεξεργασία με μηχανικό εξοπλισμό ο οποίος ανεβάζει πολύ το κόστος. Από την άλλη μεριά βέβαια αυτό γίνεται προς όφελος της ταχύτητας. Το μίγμα είναι υγρό και συμπιέζεται με ειδικούς δονητές μέσα στα καλούπια σε διαδοχικές στρώσεις με πάχος 10-25cm.Το καταλληλότερο χώμα γι΄αυτή τη μέθοδο έχει μηχανική σύσταση 70% άμμος,& μικρά χαλίκια και 30% πηλός. Για τον μεταχρωματισμό των ζωνών προστίθεται στο έδαφος φυσικό χρώμα. Μετά την αφαίρεση των καλουπιών η κατασκευή αυτή μπορεί να διαρκέσει 1000 χρόνια.
5.Αχυρόσπιτα
Τα διάφορα χόρτα και τα άχυρα έχουν χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους για την οικοδόμηση από τα προϊστορικά χρόνια, σε όλο τον κόσμο. Η ανακάλυψη όμως της μηχανής που κατασκευάζει μπάλες άχυρου βοήθησε στην χρήση των αχυρόμπαλων σαν δομικό στοιχειό στην κατασκευή των σπιτιών. Το αχυρόσπιτο αποτελείται συνήθως από σειρές μπαλών από άχυρο που έχουν τοποθετηθεί ή μια πάνω στην άλλη, και όλες μαζί πάνω σε μια υπερυψωμένη βάση. Οι τοίχοι από αχυρόμπαλες είναι συχνά δεμένες πάνω σε ξύλινο σκελετό, από μπαμπού ή ξύλο, ήμε πλέγματα στις πλαϊνές επιφάνειες. Στη συνέχεια σοβαντίζονται με τσιμεντοκονίαμα, ή φυσικό σοβά με χώμα άμμο & πηλό. Το άχυρο σαν οικοδομικό υλικό αποτελεί ανανεώσιμη πηγή, έχει εξαιρετικές μονωτικές δυνατότητες,καλύτερες από οποιοδήποτε άλλο υλικό και είναι πολύ εύκολο στο κτίσιμο. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο να κρατηθεί το άχυρο στεγνό γιατί αλλιώς θασαπίσει. Γι΄αυτόν το σκοπό πρέπει οι τοίχοι από άχυρο να αναπνέουν. Επί πλέον κάθε διαρροή υγρασίας στον τοίχο έχει σαν αποτέλεσμα την σταδιακή φθορά του.Τέλος τα έντομα και τα τρωκτικά είναι άλλοι πιθανοί εχθροί του άχυρου έτσι τα επιχρίσματα πρέπει να αντέχουν στις επιθέσεις τους.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες αχυρόσπιτων. Αυτά στα οποία οι τοίχοι δέχονται το βάρος της οροφής και αυτά που έχουν ξύλινο σκελετό.
Η κατασκευή τοίχων από άχυρο είναι εξαιρετικά γρήγορη ενώ το κόστος του που μπορεί να είναι σχετικά υψηλότερο από κάποιες άλλες πρακτικές, αξίζει σίγουρα τα λεφτά του λόγω της εξαιρετικής μόνωσης που παρέχει. Τέλος, λόγω της μηδενικής θερμοχωρητικότητας που έχουν οι τοιχοποιίες από άχυρο, δεν μπορούν ναχρησιμοποιηθούν για παθητικά ηλιακά συστήματα.
6. Άχυρο με πηλό (Vertical clay)
Το άχυρο με πηλό χρησιμοποιείται για τοιχοποιίες που δεν φέρουν φορτία. Κατασκευάζεται από άχυρα, κατά προτίμηση με μακριά ίνα τα οποία αναμιγνύονται με διάλυμα πηλού ο οποίος παίζει και τον συνεκτικό ρόλο.
Το άχυρο εμποτίζεται με πηλό ο οποίος είναι διαλυμένος σε νερό και στη συνέχεια συμπιέζεται σε καλούπια με μέγιστο ύψος 0,50 μέτρα. Μόλις το υλικό στεγνώσει χτίζουμε παραπάνω. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι η ταχύτητα κατασκευής και η εξαιρετική θερμομόνωση. Στα μειονεκτήματα συγκαταλέγεται το υψηλότερο κόστος κατασκευής λόγω της ανάγκης χρήσης σκελετού στο κτίριο. Είναι η ιδανική μέθοδος για γρήγορη κατασκευή εσωτερικών τοίχων και άλλων στοιχείων στο εσωτερικό των σπιτιών.
7.Μέθοδοι Δόμησης με γαιόσακους(Earthbag)
SUPERADOBE & HYPERADOBE
Η κατασκευή κτηρίων με γαιόσακους (earthbags) φέρνει στο νου μας οχυρωματικά έργα του στρατού. Από αυτόν έχουν χρησιμοποιηθεί σάκοι με άμμο για τη δημιουργία ισχυρών, προστατευτικών φραγμάτων για τον έλεγχο των πλημμυρών, για την αντιστήριξη πρανών σε δρόμους και για την δημιουργία κτηρίων προστασίας προσωπικού και εξοπλισμού. Εάν αντί άμμου χρησιμοποιηθεί αργιλόχωμα , το οποίο θα συμπιεστεί χειρονακτικά ήμηχανικά, καταλήγουμε στην μέθοδο των γαιοσάκων.
Σήμερα χρησιμοποιούνται σάκοι από πολυπροπυλένιο πυκνής ύφανσης, που έχουν καλύτερη αντοχή και διάρκεια, εφόσον το φως του ήλιου δεν αποδομεί το υλικό κατασκευής, με την δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Για μόνιμη προστασία των σάκων θα πρέπει να καλύπτονται οικατασκευές ,με κάποιο είδος σοβά.
Οι τοίχοι των κτηρίων που κατασκευάζονται με αυτή την μέθοδο , είναι σταθεροί, έχουν αρκετό πλάτος, αντιστέκονται και αντέχουν σε όλων των ειδών τις αντίξοες επεμβάσεις πχ τις κακές καιρικές συνθήκες , φωτιά, σεισμούς υγρασία και μπορούν να κτιστούν απλά και γρήγορα με άμεσα διαθέσιμα υλικά που βρίσκονται εύκολα κοντά στον τόπο της κάθε οικοδομής.
Η μέθοδος των γαιοσάκων και η βελτίωσης της που λέγεται SUPERADOBE αναπτύχθηκε από τον αρχιτέκτονα Nader Khalili,του ινστιτούτου Cal-Earth, που βρίσκεται στην Καλιφόρνια. Αυτός ανέπτυξε νέες μεθόδους για τις κατασκευές κτιρίων με earthbag , και άρχισε να πειραματίζεται με σάκους με χώμα, άμμο, σκόνη ασβέστη και τσιμέντο (σταθεροποιημένη γη). Χρησιμοποίησε ως δομικά στοιχεία σάκους από πολυπροπυλένιο, και δημιούργησε τρούλους, θόλους και καμάρες κτηρίων ,τοποθετώντας αγκαθωτό σύρμα σαν συνδετικό δομικό στοιχείο μεταξύ των ζωνών των γαιοσάκων .
Οι ιδέες και οι μελέτες του Khalili για τα κτίρια με earthbags, καταλήγουν σε σπίτια με πολύ υψηλή αντοχή και πλαστικότητα μορφής, με ιδανικές συνθήκες για την ανθρώπινη διαβίωση, με πολύ χαμηλό κόστος κατασκευής, χρησιμοποιώντας όμως και άλλες μεθόδους και τεχνοτροπίες φυσικήςδόμησης.
Τα κτήρια που κατασκευάζονται με την μέθοδο αυτή δεν χρειάζονται στατικό σκελετό. Ο τρόπος τοποθέτησης των σακών μεταξύ τους, οι προεκτάσεις των τοιχίων στις γωνίες, και οι αποστάσεις των ανοιγμάτων (πόρτες, και παράθυρα) μεταξύ τους δημιουργούν μια στιβαρή ανθεκτική αντισεισμική κατασκευή , οι τοίχοι της οποίας μπορούν άνετα να αντέξουν το φορτίο της στέγης ή της οροφής.
Πιλοτικά κτήρια του έχουν κατασκευαστεί στην έρημο της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ έχουν αντέξει σε δόκιμες αντισεισμικότητας μέχρι 9,6 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ.
Για την θεμελίωση τους χρειάζεται ένα κανάλι διαστάσεων 60Χ40 εκ. βάθος, στο οποίο συνήθως τοποθετούνται σάκοι γεμάτοι με χόνδρο χαλίκι, ή σταθεροποιημένη γη ή σπάνια γεμίζεται με οπλισμένο μπετόν .
Οι υδραυλικές και ηλεκτρικές εγκαταστάσεις τοποθετούνται εύκολα σκάβοντας τους στοιβαγμένους σάκους πριν το πρώτο στρώμα σοβά, και όλα το ηλεκτρομηχανολογικά δίκτυα διατρέχουν το δάπεδο.
Στην Superadobe αντί τσουβάλια χρησιμοποιείται δικτυωτός σωλήνας από πολυπροπυλένιο πυκνής ύφανσης και αγκαθωτό σύρμα σαν συνδετικό υλικό. Ο σωλήνας κόβεται σε τμήματα ανάλογα με το μήκος του στρώματος που θα τοποθετηθεί.
Για να καταστεί δυνατή η πρόσφυση μεταξύ των διαδοχικών στρωμάτων, τοποθετούνται μεταξύ τους, δύο ή τρεις, σειρές αγκαθωτό σύρμα, και για την καλύτερη πρόσφυση του σοβά, γίνεται καύση του πλαστικού σάκου στην επιφάνεια των τοίχων μετά την ολοκλήρωση τους, ώστε να αποκαλυφθεί το συμπαγές υλικό πλήρωσης.
Υπάρχει και μια νεότερη βελτίωση της μεθόδου SUPERADOBE που λέγεται HYPERADOBE. Αυτή είναι η περισσότερο ευέλικτη μέθοδος φυσικής δόμησης. Μελετήθηκε και εφαρμόστηκε στην Βραζιλία απότον πολιτικό μηχανικό Fernando Soneghet Pacheco.Χρησιμοποιεί ένα αραιό δικτυωτό σωλήνα, με 20% μικρότερο πλάτος (35-40 cm), μεπλέγμα παρόμοιο με το δίκτυ σκίασης, ο οποίος παράγεται από πολυπροπυλένιο υψηλής πυκνότητας. Το ίδιο υλικό χρησιμοποιείται σε σάκους φρούτων για συσκευασία. Αυτό οδηγεί ακόμα, σε αρκετά μικρότερο κόστος και ευκολία στην κατασκευή σε σύγκριση με τις προηγούμενες μεθόδους.
Με την μέθοδο αυτή έχει λυθεί πλήρως το πρόβλημα έλλειψης πρόσφυσης μεταξύ των διαδοχικών εδαφικών στρωμάτων, έχει βελτιωθεί πολύ, η ικανότητα πρόσφυσης του σοβά, και έχει μειωθεί η ποσότητα του χώματος που απαιτείται για το γέμισμα του σωλήνα. Έτσι έχουμε μεγαλύτερη ταχύτητα κατασκευής, ευκολότερη και λιγότερη εργασία και μεγαλύτερα κέρδη στην οικοδόμηση του κτιρίου, και τελικά μείωση του κόστους και αύξηση της αντοχής.
Η μέθοδος Hyperadobe είναι μια επαναστατική τεχνική για την κατασκευή τοίχων σε κτίρια στα οποία δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αποτελεσματικότητα, το χαμηλό κόστος και την απλότητα. Τα στρώματα διαμορφώνονται στο χώρο του κτιρίου, και χτίζονται τοίχοι με υψηλή σταθερότητα,τοποθετώντας τη μια στρώση πάνω από τηνάλλη, στη σειρά καθ’υψος. Δεν απαιτεί εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό ήε ξελιγμένα εργαλεία υποστήριξης.
Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, αποκαλύπτεται το συμπαγές υλικό πλήρωσης και επιτρέπεται πολύ καλύτερη πρόσφυση του κονιάματος του σοβά. Το εδαφικό μίγμα βγαίνει λίγο-λίγο έξω, μέσα από τις τρύπες του δικτυωτού σωλήνα, με αποτέλεσμα να υπάρχει καλύτερη φυσική πρόσφυση και μονολιθικότητα ,μεταξύ του ενός στρώματος και του άλλου, ακόμη και χωρίς τις σειρές του αγκαθωτού σύρματος, το οποίο είναι ακριβό, είναι δύσκολο να κοπεί , και δύσκολο να το πιάσεις. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του τοίχου είναι ότι κατασκευάζεται από υλικό επιτρέπει στο κονίαμα του σοβά να προσφύεται πάνω τουχωρίς καμία δυσκολία. Η κατανάλωση των πρώτων υλών, λόγω του μικρότερου πλάτος του δικτυωτού σωλήνα είναι περίπου 20% χαμηλότερη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σημαντική μείωση της φυσικής προσπάθειας της εργασίας και εξοικονόμηση χρόνου για την κατασκευή, χωρίς όμως να χάσει σχεδόν τίποτα σε θερμομόνωση. Το πάχος του τοιχώματος, περίπου 35 -45 cm μετά απόσυμπίεση, είναι πλέον αρκετό για να εξασφαλίσει θερμική άνεση των ανθρώπων που κατοικούν μέσα στο σπίτι. Μετά τον εσωτερικό και εξωτερικό σοβά το τελικό πλάτος του τοίχου είναι μεταξύ 45&55cm.
Τελευταία έχουν παραχθεί δικτυωτοί σωλήνες αυτού του τύπου με διαφορετικά πλάτη, γεγονός που επιτρέπει την κατασκευή τοίχων με μικρότερα ή μεγαλύτερα τελικά πάχη (ιδανικά και για εσωτερικά χωρίσματα)
Καθώς ο ρυθμός της εργασίας είναι πολύ γρήγορος και πρέπει να χτιστεί στρώμα με στρώμα όλη περίμετρος της βάσης του κτηρίου και τα χωρίσματα του, είναι απαραίτητο ένα σύστημα, που επιτρέπει την πρόσβαση γρήγορα και με ασφάλεια προς τα ανώτερα τμήματα. Έτσι, μια σειρά από σκαλωσιές που μπορούν να τοποθετηθούν περιφερειακά, κατά μήκος των τοίχων, και μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθούν για ολόκληρο το έργο, είναι μια σημαντική προϋπόθεση για να είναι ευέλικτη και ασφαλής η κατασκευή.
Η τοποθέτηση του χώματος στο δικτυωτό σωλήνα μέσω του χωνιού
Ένας εργάτης κινείται ομοιόμορφα πάνω στον τοίχο, με το χωνί οδηγό στο χέρι, στο οποίο έχει περαστεί εξωτερικά κατάλληλο μήκος του δικτυωτού σωλήνα. Το άκρο του τελευταίου έχει δεθεί κόμπο και κρέμεται μέχρι την επιφάνεια του προηγούμενου στρώματος. Το χώμα μεταφέρεται με κουβάδες από τους βοηθούς στο σημείο που κατασκευάζεται ο τοίχος και τοποθετείται μέσα στο σωλήνα-χωνί. Στην συνέχεια με την βοήθεια του βάρους, ο σωλήνας γεμίζει ανεβαίνοντας προς τα πάνω. Μικρή ποσότητα από το χώμα βγαίνει έξω από το σωλήνα μέσω των οπών που έχει το δίκτυ. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι αυτό είναι το συνδετικό υλικό μεταξύ των δυο διαδοχικών στρωμάτων. Ο χειριστής του σωλήνα-χωνιού με κάποιες κινήσεις προχωρεί μπροστά αφήνοντας πίσω του το σάκο που είναι πλέον γεμάτος.Έτσι έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο «κυλινδρικό λουκάνικο» . Από κάποια στιγμή και μετά ο χειριστής του χωνιού, θα είναι υψηλότερα στον τοίχο, από τους άλλους που βρίσκονται στο έδαφος. Έτσι, θα χρειαστούν ικριώματα & σκαλωσιές κατά μήκος του τοίχου που οικοδομείται. Επίσης άλλο ένα εργαζόμενος, πουθα περπάτα πάνω σε αυτά, θα παίρνει τους κουβάδες με το χώμα και θα γεμίζει μέσω του χωνιού τον δικτυωτό σωλήνα που κρατεί ο πρώτος χειριστής. Πάνω δηλαδή στην σκαλωσιά θα κινούνται μονό δυο άτομα. Αυτό είναι σημαντικό για λόγους ασφάλειας.
Συμπίεση
Το χώμα πρέπει να είναι υγρό όχι όμως λάσπη. Το υπερβολικά υγρό χώμα βγαίνει εύκολα μέσα από τις τρύπες του δικτυωτού σωλήνα σαν πηκτός πολτός .Η συμπίεση των κάθετων επιφανειών πρέπει να γίνεικαι προς τις δύο κατευθύνσεις εσωτερικά και εξωτερικά του τοίχου . Η οριζόντια συμπίεση πρέπει να γίνεται μόνο σε στρώματα που έχουν ήδη ευθυγραμμιστεί με τα προηγούμενα και με προσοχή ενώ είναι ακόμα υγρά.
Πρέπει να υπάρχει ένας εργαζόμενος με έργο την ευθυγράμμιση των στρωμάτων που άφησε ο χειριστής του σωλήνα χωνιού, πριν από την έναρξη της συμπίεσης. Ο χειριστής του σωλήνα χωνιού δεν μπορεί συνήθως να αφήσει απόλυτα ευθυγραμμισμένα τα στρώματα. Αυτή η ρύθμιση, πριν την έναρξη της συμπίεση ςείναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί η σωστή ευθυγράμμιση του τοίχου. Σε αντίθεση με τα κτίρια με συμβατικό τούβλο, δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις κατευθυντήριες γραμμές με σπάγκους που εξασφαλίζουν ευθυγράμμιση.
Πόρτες και παράθυρα
Οι πόρτες και τα παράθυρα θα πρέπει να σχεδιαστούν από πριν και να καθοριστεί η θέση τους πάνω στον τοίχο. Τα κασώματα των παραθύρων και τωνπορτών θα πρέπει να έχουν ήδη τοποθετηθεί στην τελική τους μορφή ευθυγραμμισμένα, με βαρίδι και αλφάδι. Προσωρινή υποστήριξη θα πρέπει νατοποθετηθεί για την αποφυγή πλευρικής συμπίεσης και την πρόληψη αποκλίσεων.Μπορεί να χρησιμοποιηθούν επίσης προσωρινά φόρμες ή καλούπια για να κάνουν τα τόξα και να αφαιρεθούν μετά από τη συμπίεση και την αποξήρανση του χώματος. Κατά τη στιγμή της τοποθέτησης των παραθύρων πρέπει το έργο να έχει σταματήσει, γιατί ξοδεύεται πολύς χρόνος σε αυτή τη ρύθμιση.
Πλάκα, Οροφή
Η τοποθέτηση της πλάκας κάλυψης θα πρέπει να ακολουθεί τα συμβατικά πρότυπα κατασκευής. Θα πρέπει να γίνει ένα φινίρισμα στο τελευταίο στρώμα του χώματος , με προσθήκη κατάλληλου υλικού. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά κανόνα, χρειάζεται να προσαρμοστεί το τελικό επίπεδο δεδομένου ότι η τελευταία στρώση, συνήθως είναι σε διαφορετικά επίπεδα από το έδαφος, στα διαφορετικά τμήματα του τοίχου. Η διαδοχική τοποθέτηση σε στρώματα που δεν έχει πάντα ομοιόμορφη συμπίεση παράγει την παρατυπία αυτή.
Στέγη
Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο που πρέπει να γίνει. Η οροφή της Hyperadobe είναι ένα πανομοιότυπο έργο με αυτό που θα μπορούσε να γίνει με οποιαδήποτε συμβατική κατασκευή .
Θολωτό Κτήριο
Μια από τις πιο παραδοσιακές χρήσεις της Hyperadobe είναι η εφαρμογή της σε θόλους. Ειδική μέριμνα, ωστόσο,θα πρέπει να ληφθεί στον ακριβέστατο έλεγχο των ακτινών του θόλου δεδομένου ότιτο πλάτος της σακούλας είναι λιγότερο στην Hyperadobe.Η επιφάνεια επαφής μεταξύ των διαδοχικών στρωμάτων και το κενό που έχουν το ένα στρώμα πάνω από ένα άλλο οριζόντια και εσωτερικά όταν αρχίζει να μορφοποιείται ο τρούλος είναι επίσης μικρότερη. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολύ υψηλούς θόλους. Οι τρούλοι μπορεί να γίνουν μόνο σε κυκλικά σχήματα βάσης. Οι τοίχοι πρέπει να είναι ευθύγραμμοι έως τουλάχιστον 1,60 μ.. Από εκεί, κάθε στρώμα πρέπει να τοποθετείται και μετατοπίζεται σε σχέση με τα παραπάνω, προς το κέντρο. Εάν αυτό το χάσμα είναι πολύ μεγάλο μπορεί να επηρεάσει τη σταθερότητα του τοίχου.
ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Σε αντίθεση με ό, τι φαίνεται, η Hyperadobe επιτρέπει την κατασκευή τοίχων που στέκονται καλά και έχουν καλό τελείωμα. Αν και η διαδικασία θυμίζει κάπως αγροτικό οικισμό, τα στρώματα του χώματος είναι δυνατόν, με ειδική φροντίδα, να πάρουν ορθές γωνίες, καμπύλες και ακριβείς μετρήσεις, και να δώσουν καλοφτιαγμένους και ευθύγραμμους τοίχους. Το πιο δύσκολο στοιχείο για την επιτυχία είναι η προσαρμογή των στρωμάτων, αλλά οι αποκλίσεις μπορούν να διορθωθούν κατά την διάρκεια ή και στο τέλος του έργου, ρυθμίζοντας ανάλογα το σοβάντισμα. Η ευθυγράμμιση με τα χέρια κάθε στρώματος που μόλις τοποθετήθηκε, και γίνεται από το αρμόδιο εργάτη , είναι απαραίτητο να καθοριστεί επακριβώς, και η συμπίεση να γίνει με αλφάδι και βαρίδι με τον τοίχο ακόμα υγρό, ώστε εάν η συμπίεση δεν είναι τέλεια, με το σοβά να αφαιρεθεί οποιαδήποτε ατέλεια, ώστε να εξασφαλιστεί τέλειο φινίρισμα της επιφάνειας.
Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι η δόμηση με την Hyperadobe είναι μια δια βίου μάθηση. Αυτή είναι μια πολύ γρήγορη και εντατική τεχνική στην οποία παίζει σημαντικό ρόλο το ανθρώπινο δυναμικό. Κάθε ομάδα πρέπει να αναπτύξει μια συνεπή και αποτελεσματική λειτουργία, που θα είναι ανάλογη : με τις καιρικές συνθήκες, με τον αριθμό των ατόμων, την διαθεσιμότητα τους , τα ατομικά τους ταλέντα, την ποιότητα των πρώτων υλών και των εργαλείων,και τον απόλυτο συντονισμό όλης της ομάδας εργασίας. Κάθε έργο είναι διαφορετικό και θα είναι πάντα μια ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων εργαλείων, νέων μεθόδων λειτουργίαςκαι διαχείρισης των φυσικών πόρων. Είναι μια μέθοδος όπου τα πάντα μπορούν ακόμα να τελειοποιηθούν. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι ότι η Hyperadobe διακρίνεται για την απλότητα της υλοποίησης, την ταχύτητα εκτέλεσης του έργου,την ευελιξία να προσαρμογής στις διαφορετικές καταστάσεις, το χαμηλό κόστος,την αντοχή και απαράμιλλη άνεση στις δημιουργούμενες συνθήκες διαβίωσης.
Κείμενο από την εισήγηση στο περιβαλλοντικό πάρκο «Βιότοποι Κρήτης» που έγινε τον προηγούμενο μήνα από Σακελλάρης Γιώργος
Πηγή: www.back-to-nature.gr
Στην φυσική δόμηση χρησιμοποιούμε ανθεκτικά φυσικά υλικά που συνήθως δεν έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία και βρίσκονται σε αφθονία στο άμεσο περιβάλλοντης οικοδομής. Το κυριότερο υλικό είναι το χώμα και ανάλογα με την τεχνική πουχρησιμοποιείται απαιτείται και διαφορετική σύσταση του. Το γεγονός αυτό καθιστάδυνατή την κατασκευή οικημάτων από όλους τους ανθρώπους όπου και αν ζουν, καθώς το χώμα υπάρχει παντού σε αφθονία. Διαφορετικοί τύποι χώματος είναι κατάλληλοιγια διαφορετικές τεχνικές Φυσικής Δόμησης.
Για την θέρμανση και την ψύξη εφαρμόζουμε όλες τις μεθόδους που βασίζονται στις ανανεώσιμες πηγέςενέργειας και στηνεξοικονόμηση φυσικών πορων . Χρησιμοποιούμε καθαρά, παλιά υλικά που προορίζονται για την ανακύκλωση .
Με την φυσική δόμηση κατασκευάζουμε βιώσιμα ή αλλιώς βιοκλιματικά σπίτια, που για την κατασκευή και τη χρήση τους,απαιτούν την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας και φυσικών πόρων και χρημάτων.
Η συμβατική κατασκευή σπιτιών προϋποθέτει την αθρόα χρήση τσιμέντου. Το τσιμέντο είναι ένα υλικό, που για να παραχθεί επιβαρύνει εντονότατα το περιβάλλον.Συνεπώς, η κατάργηση ή η ελαχιστοποίηση της χρήσης του στα φυσικά σπίτια, θα μπορούσε να αποτελέσει σπουδαία συμβολή στην αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού προβλήματος.
Το αντίστοιχο ισχύει και για το ξύλο. Τεράστια τμήματα των δασών αποψιλώνονται καθημερινά και το μεγαλύτερο μέρος ξυλείας, καταναλώνεται στην βιομηχανία κατασκευής σπιτιών. Με Φυσική Δόμηση η χρήση ξύλου μπορεί να περιοριστεί σημαντικά. Ένα φυσικό σπίτι θα χρειαστεί λιγότερη δαπάνη ενέργειας στη χρήση του από ότι ένα συμβατικό. Αυτό συμβαίνει αρχικά, διότι βασικό κομμάτι της ΦΔ είναι η βέλτιστη χρήση των φυσικών φαινομένων, ήλιου, ανέμου καιηλιοφάνειας για να επιτευχθούν άριστες και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης μέσα στο σπίτι, επειδή τα φυσικά υλικά εξασφαλίζουν καλύτερη διαχείριση της θερμότητας.
Τα σπίτια που κατασκευάζονται με αυτήν την φιλοσοφία επιτυγχάνουν χαμηλό κόστος κατασκευής, με αποτέλεσμα ο περιοριστικός παράγοντας να είναι συνήθως ο αριθμός εργατικών χεριών και όχι η ποσότητα των υλικών.
Ένας φτωχός άνθρωπος μπορεί με την παρέα του και την οικογένεια του, να κατασκευάσει το σπίτι του , με μικρό κόστος 2.000-5000 και σε αρκετά μικρό χρονικό διάστημα μερικών εβδομάδων.Ο υπερπληθυσμός, οι πόλεμοι, τα φυσικά φαινόμενα, η παγκόσμια οικονομική κρίσηκαι άλλες αιτίες έχουν οδηγήσει στην ύπαρξη εκατομμυρίων αστέγων. Αυτοί οι άνθρωποι με ελάχιστη εκπαίδευση και μια μικρή οικονομική βοήθεια, θα μπορούσαν να στεγαστούν, κατασκευάζοντας το σπίτι τους μόνοι τους ή με την βοήθεια φίλων και εθελοντών.
Στην φυσική δόμηση εφαρμόζονται απλούστερες κατασκευαστικές μέθοδοι που χρειάζονται ελάχιστη εξειδίκευση. Οι μέθοδοι φυσικής δόμησης μπορούν να εφαρμοστούν από τον καθένα.
Το ότι ζούμε στην εποχή της εξειδίκευσης, μας κάνει πολλές φορές να αμφιβάλλουμε αν μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε άλλο εκτός της ειδικότητάς μας. Κι όμως ο άνθρωπος είναι κατεξοχήν πολυπράγμων, όπως έχει αποδείξει και το παρελθόν του. Έφτιαχνε μόνος του αυτά που σήμερα θεωρούμε ότι χρειάζονται κάποιον ειδικό. Δεν πάνε πολλά χρόνια από την εποχή που όλη η γειτονιά μαζευόταν για να χτίσει το σπίτι ενόςσυγχωριανού. Αν οι άνθρωποι τότε, μπορούσαν στηριζόμενοι στην παράδοση και στον κοινό νου, να κάνουν κάτι τέτοιο στο παρελθόν, ας φανταστούμε τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, που η πληροφορίες είναι άφθονες και η επικοινωνία πανεύκολη.Σίγουρα σήμερα μπορούμε να χτίσουμε μόνοι μας, ασφαλή φθηνά και βιώσιμα σπίτια.
Σε όλους σχεδόν τους τόπους η φύση μας εξασφαλίζει τα δομικά υλικά που χρειαζόμαστε. Επειδή τα υλικά αυτά χρειάζονται ελάχιστη επεξεργασία και μεταφορά, τα οικονομικά και περιβαλλοντολογικά κόστη είναι χαμηλά. Μερικά από αυτά τα υλικά είναι ανανεώσιμα (όπως τα δένδρα και το άχυρο) και κάποια άλλα(όπως οι πέτρα και το χώμα) υπάρχουν σε τέτοια αφθονία που είναι πρακτικά ανεξάντλητα. Ένα ακόμα από τα πλεονεκτήματα του να κτίζει κάποιος με τοπικά υλικά είναι ότι το κτίριο βρίσκεται σε πλήρη οπτική αρμονία με το περιβάλλον. Η φυσική δόμηση έχει την τάση να βασίζεται περισσότερο στην ανθρώπινη εργασία, παρά στην τεχνολογία. Αυτό εξαρτάται από τοπική οικολογία,τη γεωλογία, το κλίμα της συγκεκριμένης περιοχής, από το χαρακτήρα του συγκεκριμένου οικοπέδου και τέλος τις ανάγκες και τις προσωπικότητες των κατασκευαστών και των ιδιοκτητών.
Η φυσική δόμηση και η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, είναι δύο πρακτικές που έχουν σαν αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, η πρώτη στην φάση της κατασκευής μιας κατοικίας ενώ η δεύτερη στην διατήρηση σταθερών συνθηκών διαβίωσης σε αυτήν.Και οι δύο καταλήγουν σε τεράστιο περιβαλλοντολογικό αλλά και οικονομικό όφελος. Η φυσική δόμηση είναι ένας αρκετά νέος όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια δομική προσέγγιση προσανατολισμένη στη χρήση τοπικών, προσεκτικά επιλεγμένων και ανακυκλωμένων υλικών, απλών εργαλείων και τεχνικών.Αντίθετα από τα οικολογικά βιομηχανικά δομικά υλικά, τα φυσικά υλικά εμπεριέχουν καθόλου ή ελάχιστη επεξεργασία.
Η ιδεολογία της φυσικής δόμησης είναι η ανάγκη να ελαχιστοποιηθεί, η αρνητική επίδραση των συμβατικών κτιρίων και των συστημάτων υποστήριξης τους στο περιβάλλον, χωρίς να θυσιαστεί η άνεση, η υγεία και η αισθητική. Εκτός από ότι βασίζεται σε φυσικά υλικά, η έμφαση στο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό γίνεται περισσότερο αισθητή. Θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον έχουν ο προσανατολισμός του κτιρίου, η εκμετάλλευση του τοπικού κλίματος, η έμφαση στον φυσικό αερισμό μέσω του σχεδιασμού και η μείωση των λειτουργικών δαπανών. Επίσης σημαντικές είναι, η επί τόπου διαχείριση της παραγόμενης ενέργειας, η επί τόπου συλογή τουνερού, η εναλλαγή τους μετην επεξεργασία των λυμάτων και την επαναχρησιμο-ποίηση παραγόμενου νερού. Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι τα κτήρια τα οποία ακολουθούν τουςόρους της φυσικής δόμησης, έχουν τομικρότερο οικολογικό αποτύπωμα στην περιοχή.
Υλικά- εφαρμογές
Τα κοινά υλικά στους μεθόδους φυσικής δόμησης είναι ο πηλός και η άμμος. Όταν αναμειγνύονται με νερό και ίνες, συνήθως άχυρο, τότε μείγμα αυτό μπορεί να μορφοποιηθεί σε μπάλες ή πλιθιά. Άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται σε διάφορες τεχνικές είναι : χώμα για την τεχνική της συμπιεσμένη γη και σε αυτή των γαιοσάκων , ξερά κομμάτια κορμών είτε βιομηχανικό ξύλο στην cordwood τεχνική, άχυρο σε αχυροκατασκευές , και πέτρα στην λιθοδομή. Τα υλικά που επαναχρησιμοποιούνται ή ανακυκλώνονται και χρησιμοποιούνται ευρέως στη φυσική δόμηση είναι, κομμάτια σκυροδέματος που απορρίπτονται και επαναχρησιμοποιούνται, λάστιχα αυτοκινήτων , πεταμένα μπουκάλια και άλλο ανακυκλωμένο γυαλί, χαρτί από χαρτοκιβώτια συσκευασίας. Περιστασιακά μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλα υλικά σε μικρές ποσότητες αλλά πάντοτε μέσα στο πλαίσιο της αειφορίας. Μερικά από αυτά είναι, ο ασβέστης, ο περλίτης, ηε λαφρόπετρα, η σκωρία, η καζεΐνη η ποζολάνη , Τα μαλλιά κατσικιών. η γλουτένη , πολτός από διάφορα φύλλα θάμνωνκ.α.
Πολλά υλικά δεν χρησιμοποιούνται πλέον από πολλούς επαγγελματίες οικοδόμους που προσεγγίζουν την οικοδόμηση με αυτό τον τρόπο. Αυτό οφείλεται σεσημαντικά αρνητικές επιπτώσεις των υλικών αυτών στο περιβάλλον ή την υγείατους. Αυτά περιλαμβάνουν τηνβιομηχανική υλοτομημένη ξυλεία (νοβοπαν mdf μοριοσανίδες κλπ), τατοξικά συντηρητικά ξύλου, το τσιμέντο Portland, τα χρώματα και άλλα επιχρίσματα που περιέχουν ρητίνες με πτητικές οργανικές ενώσεις, ορισμένα πλαστικά και ιδιαίτερα το πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC ή «βινύλιο») και τέλος αυτά που περιέχουνεπιβλαβείς πλαστικοποιητές ή ορμονικής δράσης σκευάσματα.
Τεχνικές φυσικής δόμησης
Πολλές παραδοσιακές μέθοδοι, τεχνικές και υλικά, αναβιώνουν σήμερα, όμως η σχετική δημοτικότητα των τεχνικών αυτών, διαφέρει από χώρα σε χώρα σε όλο τον κόσμο.
1.Πλιθιά (Adobe)
Μία από τις παλαιότερες μεθόδους δόμησης κτιρίων, το πλιθί ή Adobe, είναι το μίγμα αργιλοχώματος , άμμου και νερού.Μερικές φορές προστίθεται κομμένο άχυρο, άλλες ίνες ή κατσικότριχα για μεγαλύτερη ενίσχυση. Το μείγμα αναμιγνύεται και στη συνέχεια αφήνεται ναστεγνώσει στο επιθυμητό σχήμα. Συνήθως στη adobe διαμορφώνονται παραλληλεπίπεδα τούβλα που μπορούν να στοιβάζονται σε παλέτες αφού πρώτα στεγνώσουν στον ήλιο.Κτίζονται όπως τα ψημένα τούβλα. Υπάρχουν διάφορες συνταγές για την αναλογία άμμου και χώματος. Το καλύτερο χώμα για πλιθιά πρέπει να περιέχει 20- 30% από πηλό για να δέσει το υλικό καλά. Το υπόλοιπο ποσοστό είναι επί το πλείστον άμμος και μικρά χαλίκια. Με περισσότερο πηλό το μίγμα θα συρρικνωθεί υπερβολικά και θα κάνει ρωγμές, ενώ σε μικρότερη αναλογία θα τρίβεται και θα είναι σαθρό. Μερικές φορές το χώμα για πλιθιά σταθεροποιείται με μια μικρή ποσότητα τσιμέντου ή άσβεστη σκόνη 5-10%(σταθεροποιημένο χώμα) και μπορεί να επαλειφθεί με ασφαλτικό υδροδιαλυτό γαλάκτωμα ή με κόπρανα ζώων, για καλύτερη αντοχή στις καιρικές μεταβολές. Το μίγμα για τα τούβλα τοποθετείται σε καλούπια το οποία αποξεραίνονται στον ήλιο, ή συμπιέζονται σε χειροκίνητη ή υδραυλική πρέσα. Πλιθιά χρωματισμένα ή γυαλισμένα με φυσικό λάδι(λινέλαιο και κερί μέλισσας) και διαμορφωμένα σε πλάκες δημιουργούν ένα πανέμορφο, ελκυστικό και ανθεκτικό πάτωμα.
Για την προστασία των τοίχων και μείωση της συντήρησης, τα πλινθόκτιστα κτίρια έχουν συνήθως ένα μεγάλο γείσο που προεξέχει πριν την σκεπή και λιθόκτιστες βάσεις που φτάνουν 25-35cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους . Οι πλινθόκτιστοι τοίχοι μπορεί να σοβατιστούν με φυσικό χωμάτινο σοβά, με σταθεροποιημένο με ασβέστη χώμα ή και με απλό ασβεστοκονίαμα με αναλογία άμμου : ασβέστη 3:1 ή 4:1, τόσο για την εμφάνιση όσο και για την προστασία. Οι πλινθόκτιστοι τοίχοι έχουν μεγάλη θερμική μάζα, που σημαίνει ότι είναι αργοί στην μετάδοση της ζέστης ή του κρύου. Δεν είναι όμως ένα ιδιαίτερα καλό μονωτικό υλικό, και έτσι πρέπει να προστεθεί μόνωση κατά προτίμηση στο εξωτερικό,ή να κτιστεί ένας διπλός τοίχος με κενό χώρο ή κάποια μόνωση στο ενδιάμεσο. Τα παραδοσιακά πλινθόκτιστα σπίτια με παχιά τοιχώματα χωρίς μόνωση έχει αποδειχθείότι αποδίδουν καλύτερα σε περιοχές χωρίς σκληρούς χειμώνες ή όπου καθημερινά ήλιος είναι διαθέσιμος κατά τη διάρκεια των ψυχρών περιόδων. Τα πλίθινα κτίριαμε σωστά επιχρίσματα χρειάζονται γενικά πολύ λιγότερη συντήρηση από τα εκτεθειμένα. Σε μια προσπάθεια να προστατευθούν πολλά παλιά πλίθινα κτίριαέχουν σοφατιστεί εξωτερικά με τσιμέντο. Αυτή η μέθοδος έχει αποτύχει τελείωςγιατί όταν η βροχή διαπεράσει το τσιμέντο από κάποια σχισμή δεν μπορεί να εξατμιστεί εύκολα δεδομένου ότι το τσιμέντο εμποδίζει την διαπνοή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σκάσιμο του σοβά. Γενικά τα πλιθιά, κτίζονται με την ίδιαλογική με το τούβλο βέβαια πλεονεκτούν έναντι του Cob στην ταχύτητα κατασκευής αλλά μειονεκτούν στην συνοχή και τη στιβαρότητα του κτιρίου μιας και το Cob συμπεριφέρεται μονολιθικά.
2.Cob
Ο όρος cob χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα μονολιθικό σύστημα δόμησης που βασίζεται σε ένα μίγμα από πηλό, άμμο και άχυρο. Η κατασκευή δεν χρησιμοποιεί διαμορφωμένα τούβλα ή ξύλινο σκελετό. Είναι χτισμένη από το μηδέν συνήθως πάνω σε ένα απλό θεμέλιο. Διάφορες μορφές και σχήματα «λάσπης» έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλά μέρη του κόσμου για αιώνες, κάτω από διάφορες ονομασίες, από τουλάχιστον 10.000 χρόνια πριν στην κατασκευή κτιρίων. Είναι μία από τις πιο αρχαίες τεχνικές χτισίματος με γήινα υλικά, στην οποία , χρησιμοποιούνται τα χέρια καιτα πόδια για να σχηματιστούν μάζες πηλού αναμεμιγμένου με άμμο και άχυρο οιοποίες τοποθετούνται η μία πάνω στην άλλη διαμορφώνοντας έτσι μονολιθικές κατασκευές με μεγάλη σταθερότητα. Η λέξη cob προέρχεται απόμια παλιά αγγλική λέξη που σημαίνει σβώλος.
Όσο οι μάζες είναι ακόμη υγρές τοποθετούνται απευθείας με τα χέρια, χωρίς τη χρήση εργαλείων ή καλουπιών, πάνω στα θεμέλια συνήθως από πέτρα, μέχρι να σχηματιστεί μια ενιαία στρώση, η οποία πρέπει να στεγνώσει και να στερεοποιηθεί σχετικά, ώστε να υποστηρίξει την επόμενη στρώση. Η ίδια τεχνική εφαρμόζεται διαδοχικά, ως το τελικό ύψος του τοίχου, που θα υποδεχτεί τη στέγη. Οι τοίχοι συνήθως, έχουν πάχος από 40 έως 60 εκ. Μια γενική συνταγή είναι : 1-2 μέρη χώμα, 3μέρη άμμος οικοδομής ή ποταμίσια , αρκετό άχυρο ή κατσικότριχα. Η αναλογία σεχώμα και άμμο είναι περίπου 1:3, το οποίο βέβαια ποικίλει, ανάλογα με την περιεκτικότητα του χώματος σε άμμο και άργιλο, η οποία καθορίζεται με συγκεκριμένα τεστ (μέθοδος μηχανικής ανάλυσης με το βάζο). Το κατάλληλο χώμα για να χρησιμοποιηθεί σε μίγματα cob πρέπει να περιέχει 25-45% πηλό.
Κτίρια από Cob άρχισαν να χρησιμοποιούνται στην Αγγλία πριν από το 13ο αιώνα, και αρχίζουν να αναβιώνουν ξανά την σημερινή εποχή. Η κατασκευή με Cob είναι μια από τις απλούστερες και λιγότερο ακριβείς διαθέσιμες τεχνικές κατασκευής κτιρίων, αν και απαιτεί συνήθως πολύ εργασία. Άλλο μεγάλο πλεονέκτημα του Cob είναι η πλαστικότητα και ευελιξία των μορφών. Μπορεί εύκολα να διαμορφωθεί και να πάρει οποιαδήποτε μορφή. Τα μίγματα Cob χρησιμοποιούνται επίσης σαν σοβάς εξομάλυνσης ή πλήρωσης σε διάφορες μεθόδους της φυσικών δόμησης , όπως το Adobe, οι γαιόσακοι, το cordwood ,και οι αχυρόμπαλλες. Η διαφορά του cob,από το κτίσιμο με πλίνθους συνίσταται στην ευκολία της κατασκευής και την ελευθερία του σχεδιασμού. Εφόσον δεν απαιτούνται ίσιες φόρμες ή καλούπια το ίδιο το υλικό οδηγεί σε οργανικά σχήματα: καμπύλοι τοίχοι, θόλοι και αψίδες.
Κτίζοντας με το Cob είναι μια εμπειρία παρόμοια με γλυπτική με πηλό. Τα γήινα σπίτια είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Η αντοχή τους σε μια μεγάλη γκάμα καιρικών συνθηκών τα κάνει άνετα και βιώσιμα στα πιο κρύα κλίματα αλλά και συνθήκες ερήμου. Οι τοίχοι με πάχος που κυμαίνεται από 40 έως και 60 εκατοστά έχουν τεράστια θερμική μάζα και επαρκή μόνωση ειδική για χρήση παθητικών ηλιακών συστημάτων θέρμανσης. Απαιτείται ελάχιστη πρόσθετη θέρμανση τον χειμώνα και καθόλου ψύξη ακόμη και τις πιο ζεστές μέρες.
Η αναγέννηση του cob ξεκίνησε στην Αμερική όπου απολαμβάνει μια συνεχώς αυξανόμενη δημοσιότητα όχι μόνο λόγω των παραπάνω αναφερομένων πλεονεκτημάτων αλλά και από την δυνατότητα που προσφέρει στον ιδιοκτήτη – κατασκευαστή να αποφύγει τατεράστια οικονομικά φορτία και τις δεσμεύσεις που συνεπάγεται η αγορά κατοικίας.
Πλεονεκτήματα του cob
Έχει την μεγαλύτερη διαπνοή από οποιοδήποτε άλλο δομικό υλικό, γεγονός που επιτρέπει την πολύ καλή εξισορρόπηση της υγρασίας στο εσωτερικό της κατοικίας. Πολύ μεγάλη θερμική μάζα και ικανοποιητική μόνωση. Η θερμότητα αποθηκεύεται στο υλικό και αποδίδεται σταδιακά. Εξισορρόπηση θερμοκρασίας, ώστε τα σπίτια να είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα. Λειτουργεί άριστα στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, με παθητικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης και τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας.
Δεν προκαλεί μόλυνση ή άλλη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Η ενέργεια που απαιτείται για να χτιστεί είναι περίπου το 1-2% της ενέργειας που απαιτεί η παραγωγή, μεταφορά και εφαρμογή των τούβλων ή του σκυροδέματος. Τα υλικά μπορούμε να τα παίρνουμε από τη γύρω περιοχή. Είναι πλήρως ανακυκλώσιμο υλικό, απόλυτα συμβατό με τη φύση.
Δημιουργεί μονολιθικές κατασκευές. Για το λόγο αυτόν, μια κατασκευή με cob και καμπύλους τοίχους,θεωρείται ότι έχει καλύτερη συμπεριφορά σε σεισμική δραστηριότητα από κατασκευές μη μονολιθικές. Είναι από τις πιο ανθεκτικές κατασκευές της αρχιτεκτονικής με χώμα. Η πρώτη ύλη είναι άφθονη στη φύση. Είναι ιδανικό για ιδιοκατασκευή και συλλογική δουλειά.
Περιορισμοί &θέματα που πρέπει να προσεχτούν
Η σύσταση του αργιλοχώματος, δηλ. η περιεκτικότητά του χώματος σε άργιλο (πηλό), & ιλύ , άμμο και πέτρες, δενείναι ίδια από τόπο σε τόπο. Το χώμα δεν είναι τυποποιημένο υλικό. Επομένως, το σωστό μίγμα πρέπει κάθε φορά να ελέγχεται και να προστίθεται ότι χρειάζεται.
Για να εκδοθεί οικοδομική άδεια,σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα, πρέπει να υπάρχει ένας φέρων οργανισμός (π.χ. ξύλινος σκελετός). Τοιχοποιία από cob δεν επιτρέπεται να φέρει φορτία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ως υλικό πλήρωσης.
Χρειάζεται προστασία από το νερό.Με κατάλληλα θεμέλια, στέγη και σοβά όμως, η συντήρηση που απαιτεί είναι ελάχιστη.
3.Κτίσιμο με καυσόξυλα (Cordwood)
H κατασκευή με καυσόξυλα είναι μια μέθοδος φυσικής δόμησης κτιρίων στην οποία μικράκομμάτια αποφλοιωμένου δέντρου μήκους 30-50cm κτίζονται σταυρωτά με αρμό τοιχοποιίας (ασβεστοκονίαμα) ή μείγματα cob για την κατασκευή ενός τοίχου. Συνήθωςτοποθετείται ένα ξύλινο πλαίσιο για να πληρωθεί με τα κτισμένα κομμάτια. Η τοποθέτηση του συνδετικού κονιάματος γίνεται σε δύο παράλληλες γραμμές εξωτερικά και εσωτερικά του τοίχου και το ενδιάμεσο διάστημα που σχηματίζεται γεμίζεται με μονωτικό υλικό, συνήθως περλιτη ή λεπτο τεμαχισμένο άχυρο. Η τοιχοποιία με cordwood μπορεί να συνδυαστεί με άλλες μεθόδους (π.χ. rammed earth , cobή vertical clayγια την παραγωγή ελκυστικού αισθητικού αποτελέσματος . Η μέθοδος αυτή παρέχει μια σχετικά υψηλή θερμική μάζα , η οποία βοηθά να ελαχιστοποιηθούν οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας.Έχει όμως υψηλό κόστος λόγω του ότι απαιτείται αρκετό ξύλο, εργαλεία και χρειάζεται στατικό σκελετό, ιδιαίτερα σε κατασκευές μεγάλης επιφάνειας. Συνήθως εφαρμόζεται κοντά σε νόμιμα υλοτομουμένα δάση και αυτό μπορεί να θεωρηθεί σοβαρό μειονέκτημα.
4.Δομημένη- συμπιεσμένη γη (Pisé ή rammed earth ή χώμα σε καλούπια)
Η μέθοδος αυτή είναι τόσο παλιά όσο και το σινικό τείχος. Είναι αρκετά όμοια με τα πλιθιά και το Cob διότι το μίγμα της είναι άμμος και πηλός. Η διαφορά είναι ότι το υλικό, το οποίο είναι απλό χώμα, ελάχιστα υγρό , συμπιέζεται σε καλούπια τα οποία συνήθως δημιουργούν πολύ συμπαγείς επίπεδες και κάθετες επιφάνειες. Το χώμα εξορύσσεται από το υπέδαφος και συμπιέζεται σε επίπεδα στο εσωτερικό ενός καλουπιού. Μετά τη συμπίεση, το καλούπιαποσυναρμολογείται και τοποθετείται σε νέα θέση πάνω από το τελευταίο επίπεδο του τοίχου που έγινε ή σε μια άλλη νέα θέση. ‘Έτσι το κτίριο χτίζεται κατά ύψος και κατά μήκος. Συνήθως χρησιμοποιούνται βάριά μηχανήματα για να μετακινήσουν και να συμπιέσουν το υλικό. Οι τοίχοι έχουν τουλάχιστον 35 εκατοστά φάρδος για να είναι σταθεροί και να έχουν ικανοποιητική θερμική μάζα. Ο τοίχος στη μέθοδο αυτή θα πρέπει να έχει μια βάση και μια στέψη. Δεν πρέπει να έρχεται σε επαφή με το έδαφος και θα πρέπει να προστατεύεται από τη βροχή. Θα πρέπει να στηρίζεται σε θεμέλια. Η πέτρα ή τομπετόν θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο των θεμελίων της βάσης και η στέψη θα μπορούσε να είναι από μέταλλο ή ξύλο. Είναι προτιμότερο να μονώνεται η εξωτερική πλευρά του κτιρίου για να διατηρείται σταθερή η εσωτερική θερμοκρασία. Πολύ συχνά το χώμα είναι σε μίγμα 10% μετσιμέντο ή σκόνη ασβέστη. Τα σπίτια που φτιάχνονται με καλουπωμένο χώμα έχουν μια πολύ σταθερή αίσθηση. Μειονεκτούν σε σχέση με τις περισσότερες άλλες φυσικές μεθόδους στο ότι απαιτούν επεξεργασία με μηχανικό εξοπλισμό ο οποίος ανεβάζει πολύ το κόστος. Από την άλλη μεριά βέβαια αυτό γίνεται προς όφελος της ταχύτητας. Το μίγμα είναι υγρό και συμπιέζεται με ειδικούς δονητές μέσα στα καλούπια σε διαδοχικές στρώσεις με πάχος 10-25cm.Το καταλληλότερο χώμα γι΄αυτή τη μέθοδο έχει μηχανική σύσταση 70% άμμος,& μικρά χαλίκια και 30% πηλός. Για τον μεταχρωματισμό των ζωνών προστίθεται στο έδαφος φυσικό χρώμα. Μετά την αφαίρεση των καλουπιών η κατασκευή αυτή μπορεί να διαρκέσει 1000 χρόνια.
5.Αχυρόσπιτα
Τα διάφορα χόρτα και τα άχυρα έχουν χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους για την οικοδόμηση από τα προϊστορικά χρόνια, σε όλο τον κόσμο. Η ανακάλυψη όμως της μηχανής που κατασκευάζει μπάλες άχυρου βοήθησε στην χρήση των αχυρόμπαλων σαν δομικό στοιχειό στην κατασκευή των σπιτιών. Το αχυρόσπιτο αποτελείται συνήθως από σειρές μπαλών από άχυρο που έχουν τοποθετηθεί ή μια πάνω στην άλλη, και όλες μαζί πάνω σε μια υπερυψωμένη βάση. Οι τοίχοι από αχυρόμπαλες είναι συχνά δεμένες πάνω σε ξύλινο σκελετό, από μπαμπού ή ξύλο, ήμε πλέγματα στις πλαϊνές επιφάνειες. Στη συνέχεια σοβαντίζονται με τσιμεντοκονίαμα, ή φυσικό σοβά με χώμα άμμο & πηλό. Το άχυρο σαν οικοδομικό υλικό αποτελεί ανανεώσιμη πηγή, έχει εξαιρετικές μονωτικές δυνατότητες,καλύτερες από οποιοδήποτε άλλο υλικό και είναι πολύ εύκολο στο κτίσιμο. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο να κρατηθεί το άχυρο στεγνό γιατί αλλιώς θασαπίσει. Γι΄αυτόν το σκοπό πρέπει οι τοίχοι από άχυρο να αναπνέουν. Επί πλέον κάθε διαρροή υγρασίας στον τοίχο έχει σαν αποτέλεσμα την σταδιακή φθορά του.Τέλος τα έντομα και τα τρωκτικά είναι άλλοι πιθανοί εχθροί του άχυρου έτσι τα επιχρίσματα πρέπει να αντέχουν στις επιθέσεις τους.
Υπάρχουν δύο κατηγορίες αχυρόσπιτων. Αυτά στα οποία οι τοίχοι δέχονται το βάρος της οροφής και αυτά που έχουν ξύλινο σκελετό.
Η κατασκευή τοίχων από άχυρο είναι εξαιρετικά γρήγορη ενώ το κόστος του που μπορεί να είναι σχετικά υψηλότερο από κάποιες άλλες πρακτικές, αξίζει σίγουρα τα λεφτά του λόγω της εξαιρετικής μόνωσης που παρέχει. Τέλος, λόγω της μηδενικής θερμοχωρητικότητας που έχουν οι τοιχοποιίες από άχυρο, δεν μπορούν ναχρησιμοποιηθούν για παθητικά ηλιακά συστήματα.
6. Άχυρο με πηλό (Vertical clay)
Το άχυρο με πηλό χρησιμοποιείται για τοιχοποιίες που δεν φέρουν φορτία. Κατασκευάζεται από άχυρα, κατά προτίμηση με μακριά ίνα τα οποία αναμιγνύονται με διάλυμα πηλού ο οποίος παίζει και τον συνεκτικό ρόλο.
Το άχυρο εμποτίζεται με πηλό ο οποίος είναι διαλυμένος σε νερό και στη συνέχεια συμπιέζεται σε καλούπια με μέγιστο ύψος 0,50 μέτρα. Μόλις το υλικό στεγνώσει χτίζουμε παραπάνω. Τα πλεονεκτήματα αυτής της μεθόδου είναι η ταχύτητα κατασκευής και η εξαιρετική θερμομόνωση. Στα μειονεκτήματα συγκαταλέγεται το υψηλότερο κόστος κατασκευής λόγω της ανάγκης χρήσης σκελετού στο κτίριο. Είναι η ιδανική μέθοδος για γρήγορη κατασκευή εσωτερικών τοίχων και άλλων στοιχείων στο εσωτερικό των σπιτιών.
7.Μέθοδοι Δόμησης με γαιόσακους(Earthbag)
SUPERADOBE & HYPERADOBE
Η κατασκευή κτηρίων με γαιόσακους (earthbags) φέρνει στο νου μας οχυρωματικά έργα του στρατού. Από αυτόν έχουν χρησιμοποιηθεί σάκοι με άμμο για τη δημιουργία ισχυρών, προστατευτικών φραγμάτων για τον έλεγχο των πλημμυρών, για την αντιστήριξη πρανών σε δρόμους και για την δημιουργία κτηρίων προστασίας προσωπικού και εξοπλισμού. Εάν αντί άμμου χρησιμοποιηθεί αργιλόχωμα , το οποίο θα συμπιεστεί χειρονακτικά ήμηχανικά, καταλήγουμε στην μέθοδο των γαιοσάκων.
Σήμερα χρησιμοποιούνται σάκοι από πολυπροπυλένιο πυκνής ύφανσης, που έχουν καλύτερη αντοχή και διάρκεια, εφόσον το φως του ήλιου δεν αποδομεί το υλικό κατασκευής, με την δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Για μόνιμη προστασία των σάκων θα πρέπει να καλύπτονται οικατασκευές ,με κάποιο είδος σοβά.
Οι τοίχοι των κτηρίων που κατασκευάζονται με αυτή την μέθοδο , είναι σταθεροί, έχουν αρκετό πλάτος, αντιστέκονται και αντέχουν σε όλων των ειδών τις αντίξοες επεμβάσεις πχ τις κακές καιρικές συνθήκες , φωτιά, σεισμούς υγρασία και μπορούν να κτιστούν απλά και γρήγορα με άμεσα διαθέσιμα υλικά που βρίσκονται εύκολα κοντά στον τόπο της κάθε οικοδομής.
Η μέθοδος των γαιοσάκων και η βελτίωσης της που λέγεται SUPERADOBE αναπτύχθηκε από τον αρχιτέκτονα Nader Khalili,του ινστιτούτου Cal-Earth, που βρίσκεται στην Καλιφόρνια. Αυτός ανέπτυξε νέες μεθόδους για τις κατασκευές κτιρίων με earthbag , και άρχισε να πειραματίζεται με σάκους με χώμα, άμμο, σκόνη ασβέστη και τσιμέντο (σταθεροποιημένη γη). Χρησιμοποίησε ως δομικά στοιχεία σάκους από πολυπροπυλένιο, και δημιούργησε τρούλους, θόλους και καμάρες κτηρίων ,τοποθετώντας αγκαθωτό σύρμα σαν συνδετικό δομικό στοιχείο μεταξύ των ζωνών των γαιοσάκων .
Οι ιδέες και οι μελέτες του Khalili για τα κτίρια με earthbags, καταλήγουν σε σπίτια με πολύ υψηλή αντοχή και πλαστικότητα μορφής, με ιδανικές συνθήκες για την ανθρώπινη διαβίωση, με πολύ χαμηλό κόστος κατασκευής, χρησιμοποιώντας όμως και άλλες μεθόδους και τεχνοτροπίες φυσικήςδόμησης.
Τα κτήρια που κατασκευάζονται με την μέθοδο αυτή δεν χρειάζονται στατικό σκελετό. Ο τρόπος τοποθέτησης των σακών μεταξύ τους, οι προεκτάσεις των τοιχίων στις γωνίες, και οι αποστάσεις των ανοιγμάτων (πόρτες, και παράθυρα) μεταξύ τους δημιουργούν μια στιβαρή ανθεκτική αντισεισμική κατασκευή , οι τοίχοι της οποίας μπορούν άνετα να αντέξουν το φορτίο της στέγης ή της οροφής.
Πιλοτικά κτήρια του έχουν κατασκευαστεί στην έρημο της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ έχουν αντέξει σε δόκιμες αντισεισμικότητας μέχρι 9,6 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ.
Για την θεμελίωση τους χρειάζεται ένα κανάλι διαστάσεων 60Χ40 εκ. βάθος, στο οποίο συνήθως τοποθετούνται σάκοι γεμάτοι με χόνδρο χαλίκι, ή σταθεροποιημένη γη ή σπάνια γεμίζεται με οπλισμένο μπετόν .
Οι υδραυλικές και ηλεκτρικές εγκαταστάσεις τοποθετούνται εύκολα σκάβοντας τους στοιβαγμένους σάκους πριν το πρώτο στρώμα σοβά, και όλα το ηλεκτρομηχανολογικά δίκτυα διατρέχουν το δάπεδο.
Στην Superadobe αντί τσουβάλια χρησιμοποιείται δικτυωτός σωλήνας από πολυπροπυλένιο πυκνής ύφανσης και αγκαθωτό σύρμα σαν συνδετικό υλικό. Ο σωλήνας κόβεται σε τμήματα ανάλογα με το μήκος του στρώματος που θα τοποθετηθεί.
Για να καταστεί δυνατή η πρόσφυση μεταξύ των διαδοχικών στρωμάτων, τοποθετούνται μεταξύ τους, δύο ή τρεις, σειρές αγκαθωτό σύρμα, και για την καλύτερη πρόσφυση του σοβά, γίνεται καύση του πλαστικού σάκου στην επιφάνεια των τοίχων μετά την ολοκλήρωση τους, ώστε να αποκαλυφθεί το συμπαγές υλικό πλήρωσης.
Υπάρχει και μια νεότερη βελτίωση της μεθόδου SUPERADOBE που λέγεται HYPERADOBE. Αυτή είναι η περισσότερο ευέλικτη μέθοδος φυσικής δόμησης. Μελετήθηκε και εφαρμόστηκε στην Βραζιλία απότον πολιτικό μηχανικό Fernando Soneghet Pacheco.Χρησιμοποιεί ένα αραιό δικτυωτό σωλήνα, με 20% μικρότερο πλάτος (35-40 cm), μεπλέγμα παρόμοιο με το δίκτυ σκίασης, ο οποίος παράγεται από πολυπροπυλένιο υψηλής πυκνότητας. Το ίδιο υλικό χρησιμοποιείται σε σάκους φρούτων για συσκευασία. Αυτό οδηγεί ακόμα, σε αρκετά μικρότερο κόστος και ευκολία στην κατασκευή σε σύγκριση με τις προηγούμενες μεθόδους.
Με την μέθοδο αυτή έχει λυθεί πλήρως το πρόβλημα έλλειψης πρόσφυσης μεταξύ των διαδοχικών εδαφικών στρωμάτων, έχει βελτιωθεί πολύ, η ικανότητα πρόσφυσης του σοβά, και έχει μειωθεί η ποσότητα του χώματος που απαιτείται για το γέμισμα του σωλήνα. Έτσι έχουμε μεγαλύτερη ταχύτητα κατασκευής, ευκολότερη και λιγότερη εργασία και μεγαλύτερα κέρδη στην οικοδόμηση του κτιρίου, και τελικά μείωση του κόστους και αύξηση της αντοχής.
Η μέθοδος Hyperadobe είναι μια επαναστατική τεχνική για την κατασκευή τοίχων σε κτίρια στα οποία δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αποτελεσματικότητα, το χαμηλό κόστος και την απλότητα. Τα στρώματα διαμορφώνονται στο χώρο του κτιρίου, και χτίζονται τοίχοι με υψηλή σταθερότητα,τοποθετώντας τη μια στρώση πάνω από τηνάλλη, στη σειρά καθ’υψος. Δεν απαιτεί εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό ήε ξελιγμένα εργαλεία υποστήριξης.
Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, αποκαλύπτεται το συμπαγές υλικό πλήρωσης και επιτρέπεται πολύ καλύτερη πρόσφυση του κονιάματος του σοβά. Το εδαφικό μίγμα βγαίνει λίγο-λίγο έξω, μέσα από τις τρύπες του δικτυωτού σωλήνα, με αποτέλεσμα να υπάρχει καλύτερη φυσική πρόσφυση και μονολιθικότητα ,μεταξύ του ενός στρώματος και του άλλου, ακόμη και χωρίς τις σειρές του αγκαθωτού σύρματος, το οποίο είναι ακριβό, είναι δύσκολο να κοπεί , και δύσκολο να το πιάσεις. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του τοίχου είναι ότι κατασκευάζεται από υλικό επιτρέπει στο κονίαμα του σοβά να προσφύεται πάνω τουχωρίς καμία δυσκολία. Η κατανάλωση των πρώτων υλών, λόγω του μικρότερου πλάτος του δικτυωτού σωλήνα είναι περίπου 20% χαμηλότερη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σημαντική μείωση της φυσικής προσπάθειας της εργασίας και εξοικονόμηση χρόνου για την κατασκευή, χωρίς όμως να χάσει σχεδόν τίποτα σε θερμομόνωση. Το πάχος του τοιχώματος, περίπου 35 -45 cm μετά απόσυμπίεση, είναι πλέον αρκετό για να εξασφαλίσει θερμική άνεση των ανθρώπων που κατοικούν μέσα στο σπίτι. Μετά τον εσωτερικό και εξωτερικό σοβά το τελικό πλάτος του τοίχου είναι μεταξύ 45&55cm.
Τελευταία έχουν παραχθεί δικτυωτοί σωλήνες αυτού του τύπου με διαφορετικά πλάτη, γεγονός που επιτρέπει την κατασκευή τοίχων με μικρότερα ή μεγαλύτερα τελικά πάχη (ιδανικά και για εσωτερικά χωρίσματα)
Καθώς ο ρυθμός της εργασίας είναι πολύ γρήγορος και πρέπει να χτιστεί στρώμα με στρώμα όλη περίμετρος της βάσης του κτηρίου και τα χωρίσματα του, είναι απαραίτητο ένα σύστημα, που επιτρέπει την πρόσβαση γρήγορα και με ασφάλεια προς τα ανώτερα τμήματα. Έτσι, μια σειρά από σκαλωσιές που μπορούν να τοποθετηθούν περιφερειακά, κατά μήκος των τοίχων, και μπορεί εύκολα να χρησιμοποιηθούν για ολόκληρο το έργο, είναι μια σημαντική προϋπόθεση για να είναι ευέλικτη και ασφαλής η κατασκευή.
Η τοποθέτηση του χώματος στο δικτυωτό σωλήνα μέσω του χωνιού
Ένας εργάτης κινείται ομοιόμορφα πάνω στον τοίχο, με το χωνί οδηγό στο χέρι, στο οποίο έχει περαστεί εξωτερικά κατάλληλο μήκος του δικτυωτού σωλήνα. Το άκρο του τελευταίου έχει δεθεί κόμπο και κρέμεται μέχρι την επιφάνεια του προηγούμενου στρώματος. Το χώμα μεταφέρεται με κουβάδες από τους βοηθούς στο σημείο που κατασκευάζεται ο τοίχος και τοποθετείται μέσα στο σωλήνα-χωνί. Στην συνέχεια με την βοήθεια του βάρους, ο σωλήνας γεμίζει ανεβαίνοντας προς τα πάνω. Μικρή ποσότητα από το χώμα βγαίνει έξω από το σωλήνα μέσω των οπών που έχει το δίκτυ. Αυτό είναι κρίσιμο, διότι αυτό είναι το συνδετικό υλικό μεταξύ των δυο διαδοχικών στρωμάτων. Ο χειριστής του σωλήνα-χωνιού με κάποιες κινήσεις προχωρεί μπροστά αφήνοντας πίσω του το σάκο που είναι πλέον γεμάτος.Έτσι έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο «κυλινδρικό λουκάνικο» . Από κάποια στιγμή και μετά ο χειριστής του χωνιού, θα είναι υψηλότερα στον τοίχο, από τους άλλους που βρίσκονται στο έδαφος. Έτσι, θα χρειαστούν ικριώματα & σκαλωσιές κατά μήκος του τοίχου που οικοδομείται. Επίσης άλλο ένα εργαζόμενος, πουθα περπάτα πάνω σε αυτά, θα παίρνει τους κουβάδες με το χώμα και θα γεμίζει μέσω του χωνιού τον δικτυωτό σωλήνα που κρατεί ο πρώτος χειριστής. Πάνω δηλαδή στην σκαλωσιά θα κινούνται μονό δυο άτομα. Αυτό είναι σημαντικό για λόγους ασφάλειας.
Συμπίεση
Το χώμα πρέπει να είναι υγρό όχι όμως λάσπη. Το υπερβολικά υγρό χώμα βγαίνει εύκολα μέσα από τις τρύπες του δικτυωτού σωλήνα σαν πηκτός πολτός .Η συμπίεση των κάθετων επιφανειών πρέπει να γίνεικαι προς τις δύο κατευθύνσεις εσωτερικά και εξωτερικά του τοίχου . Η οριζόντια συμπίεση πρέπει να γίνεται μόνο σε στρώματα που έχουν ήδη ευθυγραμμιστεί με τα προηγούμενα και με προσοχή ενώ είναι ακόμα υγρά.
Πρέπει να υπάρχει ένας εργαζόμενος με έργο την ευθυγράμμιση των στρωμάτων που άφησε ο χειριστής του σωλήνα χωνιού, πριν από την έναρξη της συμπίεσης. Ο χειριστής του σωλήνα χωνιού δεν μπορεί συνήθως να αφήσει απόλυτα ευθυγραμμισμένα τα στρώματα. Αυτή η ρύθμιση, πριν την έναρξη της συμπίεση ςείναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί η σωστή ευθυγράμμιση του τοίχου. Σε αντίθεση με τα κτίρια με συμβατικό τούβλο, δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις κατευθυντήριες γραμμές με σπάγκους που εξασφαλίζουν ευθυγράμμιση.
Πόρτες και παράθυρα
Οι πόρτες και τα παράθυρα θα πρέπει να σχεδιαστούν από πριν και να καθοριστεί η θέση τους πάνω στον τοίχο. Τα κασώματα των παραθύρων και τωνπορτών θα πρέπει να έχουν ήδη τοποθετηθεί στην τελική τους μορφή ευθυγραμμισμένα, με βαρίδι και αλφάδι. Προσωρινή υποστήριξη θα πρέπει νατοποθετηθεί για την αποφυγή πλευρικής συμπίεσης και την πρόληψη αποκλίσεων.Μπορεί να χρησιμοποιηθούν επίσης προσωρινά φόρμες ή καλούπια για να κάνουν τα τόξα και να αφαιρεθούν μετά από τη συμπίεση και την αποξήρανση του χώματος. Κατά τη στιγμή της τοποθέτησης των παραθύρων πρέπει το έργο να έχει σταματήσει, γιατί ξοδεύεται πολύς χρόνος σε αυτή τη ρύθμιση.
Πλάκα, Οροφή
Η τοποθέτηση της πλάκας κάλυψης θα πρέπει να ακολουθεί τα συμβατικά πρότυπα κατασκευής. Θα πρέπει να γίνει ένα φινίρισμα στο τελευταίο στρώμα του χώματος , με προσθήκη κατάλληλου υλικού. Αυτό συμβαίνει γιατί κατά κανόνα, χρειάζεται να προσαρμοστεί το τελικό επίπεδο δεδομένου ότι η τελευταία στρώση, συνήθως είναι σε διαφορετικά επίπεδα από το έδαφος, στα διαφορετικά τμήματα του τοίχου. Η διαδοχική τοποθέτηση σε στρώματα που δεν έχει πάντα ομοιόμορφη συμπίεση παράγει την παρατυπία αυτή.
Στέγη
Δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο που πρέπει να γίνει. Η οροφή της Hyperadobe είναι ένα πανομοιότυπο έργο με αυτό που θα μπορούσε να γίνει με οποιαδήποτε συμβατική κατασκευή .
Θολωτό Κτήριο
Μια από τις πιο παραδοσιακές χρήσεις της Hyperadobe είναι η εφαρμογή της σε θόλους. Ειδική μέριμνα, ωστόσο,θα πρέπει να ληφθεί στον ακριβέστατο έλεγχο των ακτινών του θόλου δεδομένου ότιτο πλάτος της σακούλας είναι λιγότερο στην Hyperadobe.Η επιφάνεια επαφής μεταξύ των διαδοχικών στρωμάτων και το κενό που έχουν το ένα στρώμα πάνω από ένα άλλο οριζόντια και εσωτερικά όταν αρχίζει να μορφοποιείται ο τρούλος είναι επίσης μικρότερη. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολύ υψηλούς θόλους. Οι τρούλοι μπορεί να γίνουν μόνο σε κυκλικά σχήματα βάσης. Οι τοίχοι πρέπει να είναι ευθύγραμμοι έως τουλάχιστον 1,60 μ.. Από εκεί, κάθε στρώμα πρέπει να τοποθετείται και μετατοπίζεται σε σχέση με τα παραπάνω, προς το κέντρο. Εάν αυτό το χάσμα είναι πολύ μεγάλο μπορεί να επηρεάσει τη σταθερότητα του τοίχου.
ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Σε αντίθεση με ό, τι φαίνεται, η Hyperadobe επιτρέπει την κατασκευή τοίχων που στέκονται καλά και έχουν καλό τελείωμα. Αν και η διαδικασία θυμίζει κάπως αγροτικό οικισμό, τα στρώματα του χώματος είναι δυνατόν, με ειδική φροντίδα, να πάρουν ορθές γωνίες, καμπύλες και ακριβείς μετρήσεις, και να δώσουν καλοφτιαγμένους και ευθύγραμμους τοίχους. Το πιο δύσκολο στοιχείο για την επιτυχία είναι η προσαρμογή των στρωμάτων, αλλά οι αποκλίσεις μπορούν να διορθωθούν κατά την διάρκεια ή και στο τέλος του έργου, ρυθμίζοντας ανάλογα το σοβάντισμα. Η ευθυγράμμιση με τα χέρια κάθε στρώματος που μόλις τοποθετήθηκε, και γίνεται από το αρμόδιο εργάτη , είναι απαραίτητο να καθοριστεί επακριβώς, και η συμπίεση να γίνει με αλφάδι και βαρίδι με τον τοίχο ακόμα υγρό, ώστε εάν η συμπίεση δεν είναι τέλεια, με το σοβά να αφαιρεθεί οποιαδήποτε ατέλεια, ώστε να εξασφαλιστεί τέλειο φινίρισμα της επιφάνειας.
Συμπερασματικά μπορούμε να αναφέρουμε ότι η δόμηση με την Hyperadobe είναι μια δια βίου μάθηση. Αυτή είναι μια πολύ γρήγορη και εντατική τεχνική στην οποία παίζει σημαντικό ρόλο το ανθρώπινο δυναμικό. Κάθε ομάδα πρέπει να αναπτύξει μια συνεπή και αποτελεσματική λειτουργία, που θα είναι ανάλογη : με τις καιρικές συνθήκες, με τον αριθμό των ατόμων, την διαθεσιμότητα τους , τα ατομικά τους ταλέντα, την ποιότητα των πρώτων υλών και των εργαλείων,και τον απόλυτο συντονισμό όλης της ομάδας εργασίας. Κάθε έργο είναι διαφορετικό και θα είναι πάντα μια ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων εργαλείων, νέων μεθόδων λειτουργίαςκαι διαχείρισης των φυσικών πόρων. Είναι μια μέθοδος όπου τα πάντα μπορούν ακόμα να τελειοποιηθούν. Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα είναι ότι η Hyperadobe διακρίνεται για την απλότητα της υλοποίησης, την ταχύτητα εκτέλεσης του έργου,την ευελιξία να προσαρμογής στις διαφορετικές καταστάσεις, το χαμηλό κόστος,την αντοχή και απαράμιλλη άνεση στις δημιουργούμενες συνθήκες διαβίωσης.
Κείμενο από την εισήγηση στο περιβαλλοντικό πάρκο «Βιότοποι Κρήτης» που έγινε τον προηγούμενο μήνα από Σακελλάρης Γιώργος
Πηγή: www.back-to-nature.gr
RSS Feed