Παλαιότερα, όταν το χρήμα κυλούσε άφθονο και ανεξέλεγκτο, μπορούσαν (?) η πολιτεία και οι ΟΤΑ να ισχυρίζονται ότι με κάποιο τρόπο υποστηρίζουν τις υποδομές με διορισμούς και άλλους θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους και παρέχουν τις όποιες υπηρεσίες παρείχαν στους πολίτες. Τώρα που αυτά μας τελείωσαν, έχουν απομείνει αχρησιμοποίητες υποδομές (όσες έχουν ακόμη διασώζονται). Κτίρια, γραφεία, καταστήματα, επίπλωση, υπολογιστές και λοιπός ηλεκτρονικός εξοπλισμός κλπ, δεν χρησιμοποιούνται γιατί δεν υπάρχουν πλέον ούτε εργαζόμενοι, αλλά ούτε και σχέδιο αξιοποίησης τους. Η τύχη των υποδομών αυτών είναι προδιαγεγραμμένη. Είτε θα σκουριάσουν από αχρησία, είτε, το πιθανότερο, θα κλαπούν. Η απαξίωση των υποδομών έχει ήδη προχωρήσει, το βλέπεις παντού στην Ελλάδα…
Μπροστά σε αυτή την λυπηρή εικόνα, εμείς οι πολίτες πρέπει να αναλάβουμε δράση και οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι τα δυνατά μας εργαλεία. Μπορούμε να δημιουργήσουμε κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και να διεκδικήσουμε από την πολιτεία και από τους ΟΤΑ, να μας παραδοθούν οι αδρανείς υποδομές. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει ότι έχουμε δημιουργήσει βιώσιμα επιχειρηματικά σχέδια για να πείσουμε ότι οι υποδομές αυτές θα αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο προς όφελος των πολιτών, ιδίως των οικονομικά αδυνάτων. Πρέπει να πείσουμε ότι έχουμε σχέδιο, όρεξη για δουλειά και μετά να ζητήσουμε την υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων παράδοσης των υποδομών. Αν μάλιστα μπορέσουμε να πετύχουμε να καλύψουν οι ΟΤΑ και ένα τμήμα του λειτουργικού κόστους, να καλύψουν δηλαδή την δαπάνη ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεφώνου κλπ, αυτό σημαίνει ότι μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών που θα παράγει, προς όφελος των οικονομικά αδυνάτων.
Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε με ένα σμπάρο πολλά τρυγόνια.
- Διασώζουμε και αξιοποιούμε αποτελεσματικά τον εξοπλισμό που σήμερα δεν έχουμε πλέον τα χρήματα να αγοράσουμε.
- Προσφέρουμε καλής ποιότητας προϊόντα και υπηρεσίες σε χαμηλές τιμές.
- Εξασφαλίζουμε εισόδημα για τους ανέργους που θα εργαστούν στις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.
- Δίνουμε κίνητρα στην πολιτεία και στους ΟΤΑ να εξακολουθήσουν να παρέχουν με αυτό τον τρόπο κοινωνικές υπηρεσίες.
- Μήπως ιδιωτικοποιούμε έτσι τα δημόσια αγαθά, την δημόσια περιουσία;
· Μήπως έρχονται σε αντίθεση από την μια πλευρά ο εθελοντικός χαρακτήρας των κοινωνικών συλλογικοτήτων που ασχολούνται τόσα χρόνια με το περιβάλλον, τον πολιτισμό και την κοινωνική φροντίδα και από την άλλη η κοινωνική οικονομία που, όπως και να το κάνουμε, δημιουργεί αμειβομένη εργασία και που ασφαλώς δεν είναι εθελοντισμός;
Όχι. Ο εθελοντισμός όχι μόνο δεν χάνει τον χαρακτήρα της ανιδιοτελούς προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, αλλά αντιθέτως, ο εθελοντισμός μπορεί να συμβάλλει στην δημιουργία και λειτουργία κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων οι οποίες θα παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες σε σταθερή και επαγγελματική βάση, που δεν μπορεί ο εθελοντισμός ως εκ της φύσεώς τους να παρέχει. Ο εθελοντισμός έχει την τεχνογνωσία στα αντικείμενα, μπορεί να παίρνει πρωτοβουλίες, μπορεί να στηρίζει τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, αλλά ΔΕΝ μπορεί να τις υποκαταστήσει.
Συγκεκριμένες ιδέες για τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα σήμερα.
· Μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για το περιβάλλον, θα μπορούσε να εξειδικευτεί στην διαχείριση οργανικών αποβλήτων (κλαδέματα από πάρκα, κήπους, καλλιέργειες) για να τα μετατρέπει σε εμπορεύσιμο προϊόν, δηλαδή εδαφοβελτιωτικό λίπασμα. Θα μπορούσε να γίνει μια προγραμματική σύμβαση μεταξύ Δήμου και κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης, όπου η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση θα παραλαμβάνει τα οργανικά απόβλητα, αλλά και θα εισπράττει από τον Δήμο ένα ποσοστό από τα δημοτικά τέλη (που ως γνωστόν είναι ανταποδοτικά). Θα υπάρξει πολλαπλό όφελος, ελάφρυνση των χωματερών, μείωση των ρύπων, μείωση των δημοτικών τελών που θα πλήρωναν τα νοικοκυριά, παραγωγή ανταγωνιστικού προς τα εισαγόμενα εγχώριου προϊόντος (λίπασμα), δημιουργία τοπικού εισοδήματος σε μια επιχείρηση εντάσεως εργασίας.
· Μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση για την κοινωνική φροντίδα, που θα απαρτίζεται από ανθρώπους που έχουν δουλέψει για χρόνια στο πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» θα μπορούσε να διεκδικήσει γραφεία, εξοπλισμό, αυτοκίνητα για να μπορέσει κατόπιν να αναζητήσει τρόπους εξασφάλισης εισοδήματος για τους εργαζόμενούς της.
· Μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση στήριξης των πτωχών θα μπορούσε να διεκδικήσει τα δημοτικά καταστήματα (καφετέριες κλπ) που ενοικιάζονται από τους ΟΤΑ σε ιδιώτες, έναντι πινακίου φακής, και να τις λειτουργήσουν ως κοινωνικά εστιατόρια που θα προσφέρουν μια λιτή, ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή σε πολύ χαμηλές τιμές.
Ευάγγελος Σπινθάκης