Σέλινον το βαρύοσμον (Apium graveolens)
Δ.Π. - Σ.Ο.
ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Το γνωστό μας αρωματικό λαχανικό, το Σέλινο, κατάγεται απ’ τη Μεσόγειο. Πρόγονός του είναι το αγριοσέλινο, το Σέλινο το Ελειον (ελεόθρεπτον το ονομάζει ο Ομηρος, ελειοσέλινον ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης) και φυτρώνει στα παραθαλάσσια αλμυρά έλη και τέλματα όπως το δείχνει και το βοτανολογικό όνομά του.
Το καλλιεργημένο είναι ίσως πιο εύγευστο, έχει χάσει όμως μέρος των φαρμακευτικών ιδιοτήτων του άγριου. Παραμένει όμως, ένα πλούσιο και πολύ χρήσιμο φυτό.
Κύρια συστατικά του είναι:
Βιταμίνες Α, Β, C, Μαγνήσιο, Μαγγάνιο, Σίδηρος (0,3 χλστ/γρμ), Ιώδιο, Χαλκός, Νάτριο (126 χλστ/γρμ) Ασβέστιο (39 χλστ/γρμ), Φώσφορος (28 χλστ/γρμ.) και αιθέριο έλαιο στο οποίο οφείλεται η καυτερή του γεύση.
Οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι πολλές:
Είναι ορεκτικό, στομαχικό, χολαγωγό, υπακτικό, δροσιστικό, άφυσο, καθαρίζει το αίμα, τονωτικό του νευρικού συστήματος, διεγερτικό των επνεφριδίων, διουρητικό, εμμηναγωγό, αφροδισιακό, αντι-σκορβουτικό, αντιπυρετικό, αντιρρευματικό, αποσυμφορητικό των πνευμόνων, βοηθάει στο αδυνάτισμα, τα μεταλλικά του άλατα αξιοποιούν καλύτερα το ασβέστιο που εισέρχεται στο σώμα <ισοβαθμίζοντας το Ρh του αίματος> και σε εξωτερική χρήση αντισηπτικό.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε πάρα πολλές περιπτώσεις όπως:
Ανεπάρκεια επινεφριδίων, Ανικανότητα, Ανορεξία, Αρτηριακή υπέρταση, Ασθμα, Βρογχίτιδα, Δυσκοιλιότητα, Δυσπεψία (μόνο βρασμένο γιατί ωμό είναι δύσπεπτο), Ελώδη πυρετό, Ικτερο, Κατακράτηση υγρών, Καχεξία, Κολικοί νεφρών, Κρυολογήματα, Λευκόρροια, Λιθίαση, Νευρικές διαταραχές, Ουρική αρθρίτιδα (Ποδάγρα), Παχυσαρκία, Ρευματισμούς, Σκορβούτο, Υδρωπικία και εξωτερικά σε πληγές έλκη και χιονίστρες.
Ολα τα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται είτε ωμά, είτε βρασμένα, είτε αποξηραμένα. Ο βλαστός όμως έχει λιγότερες θεραπευτικές ιδιότητες απ’ το υπόλοιπο φυτό. Τα φύλλα όταν ξεραθούν χάνουν τη δυνατή μυρουδιά τους, δεν χάνουν όμως τις ιδιότητές τους. Τα συλλέγουμε προς το μεσημέρι, αφού στεγνώσει η πάχνη.
Οι ρίζες, που και αυτές μπορούν να αποξηρανθούν αφού κοπούν σε μικρά κομμάτια, συλλέγονται τη δεύτερη χρονιά και κατά την περίοδο που το φυτό δεν ανθοφορεί. Κατά προτίμηση, για όσους προσέχουν την επιρροή της Σελήνης, πρωί ή βράδυ με Πανσέληνο ή στη Χάση, οπότε το υπόγειο τμήμα του φυτού συγκεντρώνει τις περισσότερες ουσίες.
Οι σπόροι μαζεύονται τη δεύτερη χρονιά τον Αύγουστο όταν είναι ώριμοι, πρωί - πρωί πριν στεγνώσει η δροσιά για να μην πέφτουν και σκορπίζουν.
Εσωτερικό χρήση
- Πολύ καλός και ο χυμός των φρέσκων φύλλων που εκτός από ιδιότητες τονωτικές, ορεκτικές κ.λ.π. έχει και καταπραϋντική δράση στο νευρικό σύστημα.
- Με αυτό τον χυμό μπορούμε να κάνουμε 15νθήμερη κούρα για ρευματισμούς, πίνοντας 1-2 ποτηράκια του λικέρ το πρωί.
- Σε μεγαλύτερες δόσεις (100-200 γραμμ.) ο χυμός κατεβάζει τον ελώδη πυρετό.
- Για το άσθμα φτιάχνουμε αφέψημα με αποξηραμένες ρίζες: Σε 3 ποτήρια βραστό νερό ρίχνουμε 30 γραμμ. ρίζας. Δίνουμε στον άρρωστο σε τακτά διαστήματα. Αυτό το αφέψημα ανακατεμένο με φρέσκο γάλα χρησι- μοποιόταν κάποτε για χρόνιες πνευμονικές παθήσεις, κατάρρου και βραχνάδα.
- Το σέλινο είναι επίσης ένα από τα συστατικά του “Σιροπιού των 5 ριζών”. Αυτό το ισχυρό διουρητικό είναι πολύ χρήσιμο στην κατακράτηση ούρων όταν υπάρχει ερεθισμός των ουρικών οδών.
Το σιρόπι αποτελείται από ρίζες Σέλινου, Σπαραγγιού, Μάραθου, Μαϊντανού και Ρούσκου (Ruscus L.).
Παίρνουμε 100 γραμμ. από κάθε είδος, τις ψιλοκόβουμε και τις ρίχνουμε σε 1,5 λίτρο βρασμένο νερό. Αφήνουμε 12 ώρες ανακατεύοντας που και που. Επειτα σουρώνουμε το υγρό. Παίρνουμε 2-3 κουταλιές σούπας την ημέρα.
* Τι ίδιες ρίζες τις ξαναρίχνουμε σε βραστό νερό αλλά αυτή τη φορά σε 0,5 λίτρο και για 3-4 ώρες μόνο. Σουρώνουμε. Βράζουμε αυτό το 2ο υγρό σε 1 κιλό ζάχαρη, προσθέτοντας λίγο λίγο από το πρώτο τσάι μέχρι να έχει την πυκνότητα σιροπιού.
- Τα χλωρά φύλλα όταν μασηθούν, λένε ότι διώχνουν τη μέθη.
Εξωτερική χρήση
- Τα φρέσκα φύλλα χρησιμοποιούνται σε μώλωπες και πληγές. Καλύτερα είναι αφού πλύνουμε καλά τα φύλλα να τα ζεματίσουμε και μετά να τα βάλουμε στο τραύμα.
- Λόγω των αντισηπτικών ιδιοτήτων του, ο χυμός των φρέσκων φύλλων χρησιμοποιείται επίσης σε πληγές, έλκη αλλά και γαργάρες και πλύσεις στόματος σε περίπτωση στοματικών ελκών, φαρυγγίτιδας, αφωνίας, κακοσμίας του στόματος όταν αυτή βέβαια δεν οφείλεται σε άρρωστα ούλα ή δόντια.
- Για “πετρωμένο στήθος” με οξεία φλεγμονή έχει καμιά φορά επιτυχία η αλοιφή που μπορούμε να φτιάξουμε βράζοντας φύλλα σέλινου ή τριμμένη ρίζα, μέσα σε χοιρινό λίπος, λάδι ή βαζελίνη. Τη βάζουμε στο πάσχον μέρος όσο είναι ακόμη πολύ ζεστή, σαν κατάπλασμα, αφού της προσθέσουμε κονιορτοποιημένους σπόρους σέλινου.
- Στα εκζέματα χρησιμοποιούμε επιθέματα λιωμένης βρασμένης ρίζας.
- Κομματιασμένα φύλλα με αλάτι και ξίδι, θεραπεύουν την ψώρα σε μικρό χρονικό διάστημα.
- Και για τις χιονίστρες, έχουμε μια “σούπα” που υπόσχεται πλήρη ίαση: Ψιλοκόβουμε μια ρίζα σέλινου με τα φύλλα του και τα βράζουμε μισή ώρα σε 2 λίτρα νερό. Βουτάμε χέρια και πόδια σ’ αυτή τη σούπα για 10- 30 λεπτά. Η σούπα πρέπει να είναι όσο πιο ζεστή μπορούμε να ανεχτούμε. Σκουπίζουμε καλά και προστατεύουμε χέρια και πόδια από τον αέρα. Επαναλαμβάνουμε το “μπάνιο αυτό άλλες 2 φορές μέσα στην ημέρα και 1 φορά την επόμενη, αφού πάντα ξαναζεστάνουμε τη σούπα.
- Οι σπόροι του σέλινου χρησιμοποιούνται για τα αέρια, σε μορφή αφεψήματος.
Το σέλινο στη μαγειρική
Και στη μαγειρική χρησιμοποιούνται όλα τα μέρη του φυτού. Ωμό σε σαλάτες ή βραστό σε σούπες, ως αρωματικό (μυρωδικό) σε πολλές συνταγές ή ως κύριο λαχανικά.
- Οι σπόροι του, που είναι πολύ αρωματικοί με ελα- φρώς πικρή γεύση χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αρωματικού αλατιού, ανακατεύοντας αλάτι και ψιλοαλεσμένους σπόρους. Στο αρωματικό αυτό αλάτι μπορούμε να προσθέσουμε ρίζα και φύλλα αλεσμένα αφού βέβαια τα αποξηράνουμε και αυτά.
- Ξίδι σέλινου. Με τους σπόρους του σέλινου μπορούμε επίσης να αρωματίσουμε ξίδι: Σ’ ένα δοχείο βράζουμε 120 γραμμ. σπόρων και ρίχνουμε από πάνω 1 λίτρο ζεστό ξίδι. Αφήνουμε 15 μέρες και έπειτα το περνάμε από τουλπάνι. Το αφήνουμε σε κλειστό δοχείο σε σκοτεινό και δροσερό μέρος 1 μήνα πριν το καταναλώσουμε.
- Ο χυμός των φύλλων και των βλαστών είναι καλό και ακίνδυνο χρωστικό που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όταν θέλουμε πράσινο χρώμα στη ζαχαροπλαστική, για σπιτικά λικέρ κ.λ.π.
- Για να συντηρήσουμε κάποια ποσότητα μπορούμε να κάνουμε κονσέρβες με τα φύλλα και τους βλαστούς: Ζεματίζουμε τα κλωνάρια. Τα ξεπλένουμε με κρύο νερό και στραγγίζουμε. Κατόπιν τα βάζουμε (ολόκληρα ή τεμαχισμένα) σε γυάλινα δοχεία και τα σκεπάζουμε με αλατισμένο νερό (10 γραμμ. ανά λίτρο). Σφραγίζουμε καλά και τοποθετούμε στην κατσαρόλα για αποστείρωση (1 ώρα για χοντρά κλωνάρια, 1/2 για μικρά κλωνάρια ή κομμάτια).
- Μπορούμε επίσης να αποξηράνουμε φύλλα, κλωνάρια και ρίζα (σε φέτες 1 εκατ.) στο φούρνο στους 50-60 βαθμούς C. ■
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Βοτανικόν - Φυτολογικόν Λεξικόν Δ. Καββαδά
2. Χίλιες συνταγές από το “Φαρμακείο του Θεού”, I. Δαβάρα, 1978 Tele - Press Εγκυκλοπαιδικές εκδόσεις.
3.0 πρακτικός γιατρός και τα βότανα, Β. Θανασούλια, Εκδ. Γεωργιάδη 1973
4. Τα φαρμακευτικά βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες, Λ. Σπύρου, Αγροτικός Εκδοτικός Οίκος, 1972 Αθήνα.
5. Το βιβλίο των χυμών, St. Blauer, Εκδ. Διόπτρα, 1973.
6. Plantes aromatiques e culinaires, Jan Kybal, Edit, Grund, 1990,
7. II libro delle Erbe, P. Lieutaghi, Ed. Rizzoli, 1985.
8. Guide de I' Anti-Consommateur, D. Koechlin - Schwatz - M. Grapas, Ed. Seghers, Paris, 1975
Το ΣΕΛΙΝΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
Τόσο το αγριοσέλινο όσο και το καλλιεργημένο σέλινο είναι γνωστό από την αρχαιότητα και αναφέρονται από πολλούς αρχαίους όπως ο Ομηρος, ο Ηρόδοτος, ο Διοσκουρίδης, ο Ιπποκράτης ο Θεόφραστος.
Από τότε ήταν γνωστές οι φαρμακευτικές του ιδιότητες.
Εκτός όμως από τη φαρμακευτική και μαγειρική του χρήση, το σέλινο είχε ιδιαίτερη θέση και στην κοινωνική ζωή των αρχαίων. Το θεωρούσαν πένθιμο φυτό. Ηταν φυτό των νεκροταφείων τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους Αιγύπτιους, τους Σκύθες και τους Ρωμαίους.
Το αφιέρωναν στις θεότητες του Κάτω Κόσμου και το χρησιμοποιούσαν στις πένθιμες τελετές. Οσοι πενθούσαν φόραγαν στεφάνι από φύλλα σέλινου. Με σέλινο στεφάνωναν και τους νικητές των αγώνων της Νεμέας. Οι αγώνες αυτοί ιδρύθηκαν από τον βασιλιά της Νεμέας στη μνήμη του θανάτου του μικρού του γιου Αρχέμονα που πέθανε όταν τον δάγκωσε φίδι που βρισκόταν πάνω σ’ ένα σέλινο.
Ο Ηρόδοτος δε, αναφέρει ότι οι Σκύθες χρησιμοποιούσαν τους σπόρους του για να ταριχεύουν τους νεκρούς τους. Στην αρχαιότητα γνώριζαν καλά την καλλιέργεια του σέλινου και μάλιστα διάφορες ποικιλίες του (Θεόφραστος). Εν τούτοις αργότερα η καλλιέργειά του ξεχάστηκε για να επανέλθει κατά την Αναγέννηση. Για την κονδυλώδη ποικιλία με τη σφαιρική ρίζα έχουμε αναφορά απ’ το 1530 όπου περιγράφεται ο τρόπος επέμβασης στο φυτό, ενώνοντας τη ρίζα και το κάτω μέρος του βλαστού για να σχηματιστεί χοντρό κονδύλωμα.
Καλλιέργεια του Σέλινου
Apium Graveolens οικ. σκιαδανθών (umbeliferae)
Μένη Χατζηπανανιώτου
Το σέλινο κατάγεται απ’ τη Νότια Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Νότια Ασία. Είναι φυτό διετές που καλλιεργείται σαν μονοετές. Δύο είναι οι γνωστές ποικιλίες, η DOLCE που μας δίνει τη φυλλώδη και αρωματική μορφή και η RAPACEUM με τα σαρκώδη ριζώματα και το φτωχό φύλλωμα.
Η ρίζα του φυτού είναι πασσαλώδης αλλά ύστερα από τη μεταφύτευση γίνεται θυσανώδης. Κάποιες ρίζες μπορεί να φθάσουν σε βάθος 45 cm ενώ ο κύριος όγκος βρίσκεται στα 15 cm Του αρκούν 5 ώρες ηλιοφάνεια την ημέρα και χρειάζεται σκίαση το καλοκαίρι.
Τα άνθη του εμφανίζονται πάνω σε μακρύ ανθοφόρο στέλεχος τον δεύτερο χρόνο από τη σπορά. Είναι λευκοπράσινα, μικρά και σταυρογονιμοποιούνται με τα έντομα.
Αντέχει αρκετά στις χαμηλές θερμοκρασίες. Τα ανεπτυγμένα φυτά μπορούν να υποστούν θερμοκρασίες -3ο έως -5 οC χωρίς ζημιές. Αν όμως τα νεαρά φυτά παραμείνουν για πάνω από 10 μέρες σε θερμοκρασίες κάτω από 12 oC κατά το πρώτο έτος αναπτύσσουν λίγους μίσχους και ανθικό στέλεχος. Ετσι μεταβάλλονται από διετή σε μονοετή. Αντίθετα φυτά σε θερμοκρασία 22 oC και πάνω δεν ανθίζουν και μεταβάλλονται από διετή σε πολυετή.
Το ευνοϊκότερο ΡΗ για το σέλινο βρίσκεται μεταξύ 6- 7 Κάτω και πάνω απ’ αυτό το όριο δεν ευδοκιμεί. Αγαπά τα εδάφη με πολύ οργανική ουσία για να κρατάνε ικανοποιητική υγρασία. Είναι φυτό ιδιαίτερα απαιτητικό σε θρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορος και κάλιο).
Μπορούμε να λιπάνουμε με 3-5 τόνους κοπριά ή κόμποστ ή με ένα αργής απελευθέρωσης γενικό λίπασμα την Ανοιξη. Συμπληρωματικά κάθε μήνα μέχρι την περίοδο ανάπτυξης προτείνεται μια ελαφριά διαφυλλική λίπανση ή ριζοπότισμα. Για ακόμη μεγαλύτερες παραγωγές ψεκάζουμε με το ίδιο λίπασμα κάθε 2 βδομάδες στην περίοδο ανάπτυξης. Κρίσιμη περίοδος για πρόσθεση θρεπτικών στοιχείων στο φυτό είναι 3 βδομάδες από τη μεταφύτευση και 6 βδομάδες αργότερα, (ψεκάζουμε με εκχύλισμα φυκιών).
Σπορά και μεταφύτευση
Το σέλινο πολλαπλασιάζεται με σπορά και μεταφύτευση. Για Ανοιξιάτικη καλλιέργεια σπέρνεται 2-3 βδομάδες πριν τους τελευταίους αναμενόμενους παγετούς. Για φθινοπωρινή 19 βδομάδες πριν τους πρώτους αναμενόμενους παγετούς. Για να έχουμε σέλινο όλο τον καιρό, σπέρνουμε κάθε μήνα.
Το βάθος σποράς είναι μικρό (3 mm) και αρκούν 25-50 gr σπόρου για να δώσουν φυτά για 1 στρέμμα. Το σπορείο θα πρέπει να σκιάζεται και να ποτίζεται τακτικά. Χρειάζονται 7-14 μέρες για να φυτρώσουν οι σπόροι. Γ ια να επιταχύνουμε τη διαδικασία φυτρώματος μπορούμε να βάλουμε τους σπόρους για μια νύχτα στο νερό και μετά στο ψυγείο, μια βδομάδα πριν τη σπορά.
Η μεταφύτευση στο λαχανόκηπο γίνεται την Ανοιξη ή το καλοκαίρι. Οι αποστάσεις φύτευσης είναι 25-30 cm επί των γραμμών και 40-50 cm μεταξύ αυτών Αν καλλιερ
γούμε σε βραγιές σι αποστάσεις είναι 15-22 cm. Πολλοί κάνουν πυκνή φύτευση με αποστάσεις 15X15 για να λευκαίνονται τα φυτά μόνα τους.
Κατά τα σκαλίσματα, για τα αγριόχορτα, τα φυτά παραχώνονται λίγο συγκεντρώνοντας χώμα γύρω απ’ αυτά.
Τα καλοκαιρινά σέλινα υφίστανται τη λεγόμενη λεύκανση ώστε μέρος του μίσχου των φύλλων να γίνει λευκό. Αυτό δεν συνηθίζεται στα χειμωνιάτικα φυτά. Η λεύκανση γίνεται με δύο τρόπους ή με παράχωμα των βάσεων των φύλλων που έχει όμως το μειονέκτημα ότι πολλές φορές το υγρό έδαφος προκαλεί σάπισμα φυτών ή με τη χρήση σανίδων πάχους 2 cm πλάτους 25-30 cm και μήκους 5 m. Αυτές τοποθετούνται εκατέρωθεν των φυτών και κρατιούνται στις θέσεις τους με πασσάλους και λίγο χώμα στη βάση τους. Αυτή η εργασία γίνεται 2-3 βδομάδες πριν διατεθούν τα φυτά.
Οταν πρόκειται για λίγα φυτά ή λεύκανση μπορεί να γίνει με εφημερίδες.
Τα σέλινα πρέπει να μεταφυτεύονται σε υγρό έδαφος και να ποτίζονται αμέσως μετά τη φύτευση. Το καλύτερο σύστημα άρδευσης είναι με διήθηση.
Ανωμαλίες στην άρδευση και συγκεκριμένα μεγάλη διακοπή της άρδευσης προκαλούν μελάνωση των εσωτερικών φύλλων του φυτού και ξήρανση και συστροφή των εξωτερικών.
Παραγωγή σπόρου
Οι ποικιλίες που καλλιεργούνται για σπόρο θα πρέπει να απέχουν πολύ μεταξύ τους γιατί το φυτό σταυρογο- νιμοποιείται. Μετά την εμφάνιση των πρώτων ώριμων σπερμάτων, κόβουμε τα ανθοφόρα στελέχη και τα μεταφέρουμε στην αποθήκη για να αποξηρανθούν εντελώς. Εκεί τους απομακρύνουμε με ραβδισμό. Οι σπόροι διατηρούνται για 5 χρόνια.
Διαδογικές καλλιέργειες.
Το σέλινο δεν αφήνει πολύ χρόνο για διαδοχική καλλιέργεια.
Προτάσεις συγκαλλιέργειας
Το σέλινο κάνει καλό ζευγάρι με το σπανάκι ή τα νάνα φασολάκια. Μια άλλη πρόταση είναι μαϊντανός, λαχανάκια Βρυξελλών σπανάκι και σέλινο (εικόνα 1). Το λάχανο θεωρείται παραδοσιακός σύντροφος του σέλινου και γενικά όλων των φυτών της οικογένειας των σταυρανθών.
Προβλήματα της καλλιέργειας
Φυσιολογικές παθήσεις
Ελλειψη Βορίου. Τα φυτά σέλινου που έχουν έλλειψη Βορίου αναπτύσσονται πολύ αργά, οι κορυφές των φύλλων νεκρώνονται και τα φύλλα συστρέφονται ενώ οι μίσχοι ραγίζουν. Για να αντιμετωπίσουμε γρήγορα τα συμπτώματα ψεκάζουμε τα φυτά με εκχυλίσματα φυ- κιών κάθε 2 βδομάδες μέχρι να εξαφανιστούν τα συμπτώματα.
Για πιο μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση προσθέτουμε σκόνη γρανίτη ή φωσφορικά πετρώματα στο έδαφος ή κάνουμε χλωρή λίπανση με αρακά ή τριφύλλι το Φθινόπωρο. Επίσης μπορούμε να προσθέσουμε φωσφορικά πετρώματα στο σωρό του κόμποστ.
Ελλειψη φωσφόρου. Αδύνατοι μίσχοι και φτωχή ανάπτυξη ριζών είναι σημάδια έλλειψης φωσφόρου. Αυτό συμβαίνει παροδικά με κρύο και υγρό καιρό. Για να αντιμετωπίσουμε την έλλειψη ψεκάζουμε με ιχθυογαλα- κτώματα ή ένα άλλο υγρό λίπασμα.
Εχθροί
Αφίδες. Τα φύλλα του σέλινου προσβάλλονται από τις αφίδες που προκαλούν τα γνωστά συμπτώματα (κιτρινι σμένα και καρουλιασμένα φύλλα - σταμάτημα ανάπτυξης φυτών). Οταν έχουμε ελαφριά προσβολή, ψεκάζουμε με πίεση νερό, νωρίς το πρωί, μέρα παρά μέρα 3 φορές. Για σοβαρότερες προσβολές ψεκάζουμε με εντομοκτόνα σαπούνια κάθε 2-3 μέρες μέχρι να τις ελέγξουμε.
Τετράνυχος. Τα φυτά που είναι προσβλημένα από τετράνυχο παρουσιάζουν στα φύλλα τους κίτρινα στεγνά στίγματα και μερικές φορές ανοιχτόχρωμες κίτρινες κηλίδες (εικόνα 2). Αυτή η μικρή αράχνη απομυζά τους χυμούς και εγχέει το ξίνες στα φύλλα που τα αποχρωματίζουν και τα κάνουν να συστρέφονται. Για τον έλεγχο τους ψεκάζουμε όπως και για τις αφίδες με τη διαφορά ότι το εντομοκτόνο σαπούνι το ψεκάζουμε τουλάχιστον 3 φορές κάθε 7-10 μέρες.
Μύγα του καρότου. Η προνύμφη του εντόμου αυτού καταστρέφει τις ρίζες του σέλινου με αποτέλεσμα τα φυτά να μην αναπτύσσονται. Ενώ δευτερογενώς προκα- λείται μαλακή σήψη από βακτήρια που περνούν μέσα από τις πληγές που ανοίγει. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε τεύχος 1 σελ. 12, 13.
Ασθένειες
Σεπτορίωση του σέλινου. Είναι μυκητολογική ασθένεια που προσβάλει τα φύλλα αλλά και τους μίσχους όπου. Εμφανίζονται μαύρα στίγματα που περιβάλλονται
από κίτρινες κηλίδες (εικόνα 3). Γ ια την αντιμετώπιση της ασθένειας καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά και ψεκάζουμε με χαλκό κάθε 7-10 μέρες αν η προσβολή είναι σοβαρή.
Προληπτικά μουλιάζουμε τους σπόρους σε νερό θερμοκρασίας 48oC για 30 λεπτά πριν τους σπείρουμε.
Θεωρείται απαραίτητη η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών.
Τραχειομύκωση των σέλινων. Οφείλεται στον μύκητα Fusarium και προκαλεί μάρανση και ξήρανση των φυτών στο σπορείο ή στο χωράφι ενώ παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό κόκκινο δακτύλιο μεταξύ φλοιού και κεντρικού κυλίνδρου που ξεκινά από τις ρίζες προς τα φύλλα. Είναι αρρώστια που την κουβαλάει το έδαφος και δεν υπάρχει θεραπεία. Καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά.
Προληπτικά χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες.
Μωσαϊκό του σέλινου. Ο φείλεται σε ιό και μεταδίδεται με τις αφίδες. Προκαλεί κιτρίνισμα των φύλλων, συστροφή των μίσχων και νανισμό των φυτών. Για τον έλεγχό του πρέπει να γίνεται καταπολέμηση των αφίδων και χρήση ανθεκτικών ποικιλιών.
Βακτηριακές και μυκητολονικές προσβολές.
Προκαλούν σάπισμα των μίσχων ή της κορυφής. Για την αντιμετώπισή τους καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά και ψεκάζουμε τα υπόλοιπα με χαλκό. Προληπτικά ελέγχουμε έντομα όπως τη μύγα του καρότου που τραυματίζουν τις ρίζες ανοίγοντας δίοδο για τις ασθένειες. Πρέπει να αποφεύγουμε να αγγίζουμε τα φυτά όταν είναι υγρά και δεν πρέπει να καλλιεργούμε στο χωράφι μετά από το σέλινο, μαρούλι και λάχανο. Βοηθά η καλλιέργεια σε υπερυψωμένες βραγιές όπου είναι δυνατόν.
Σκουλήκια. Αν έχουμε προσβολή από σκουλήκια που καταστρέφουν τα φύλλα αφήνοντας τρύπες ή κατα στρέφοντας τις άκρες των φύλλων ψεκάζουμε με Βάκιλο Θουριγκιενσις.
Συγκομιδή
Το σέλινο ωριμάζει 125 μέρες περίπου από την απευθείας σπορά.
Η συγκομιδή του, όταν πρόκειται για καλλιέργεια με σκοπό τη διάθεση στην αγορά γίνεται όταν λευκανθούν τα φυτά ή είναι πράσινα και έχουν εμπορεύσιμο μέγεθος. Συνήθως τα φυτά ξεριζώνονται προσεκτικά για να μην τραυματιστούν οι ρίζες τους και πλένονται με άφθονο κρύο νερό αφαιρώντας συγχρόνως τα κιτρινισμένα φύλλα.
Οι ριζώδεις ποικιλίες πολλές φορές διατίθενται στην αγορά χωρίς το υπέργειο τμήμα τους, γιατί είναι πολύ φτωχής ανάπτυξης. Οι χειμωνιάτικες συγκομιδές συνήθως έχουν ανάγκη αποθήκευσης, γι’ αυτό όταν πλησιάζουν οι παγετοί του Φθινοπώρου ξεριζώνουμε τα φυτά και τα τοποθετούμε σε λάκκους βάθους 30 cm και πλάτους επίσης 30 cm έτσι ώστε να εξέχουν μόνο μερικά φύλλα. Οταν πλησιάζει ο χειμώνας καλύπτονται με σανίδες και αργότερα με άχυρο ή φυτόχωμα. Μπορούν να αποθηκευτούν και σε υπόγεια και να καλυφθούν με φυτόχωμα. Η διατήρησή τους σε ψυγεία γίνεται σε θερμοκρασίες 0-1 oC και σχετική υγρασία 95-98%. Στους -3 οC τα φυτά παγώνουν.
Αν τα σέλινα πρόκειται να καταναλωθούν στο σπίτι, τότε συγκομίζονται όταν η καρδιά είναι καλοσχηματισμένη και οι εξωτερικοί μίσχοι έχουν πάρει το επιθυμητό μέγεθος. Μπορούμε ό- ποτε χρειαζόμαστε να κόβουμε τους εξωτερικούς μίσχους ή το εσωτερικό μέρος του φυτού κόβονται τις ρίζες κάτω από τη στεφάνη. Η περίοδος συγκομιδής διαρκεί 6-8 βδομάδες. Μπορούμε να πάρουμε ένα δεύτερο φυτό από το σέλινο αν το κόψουμε στην επιφάνεια του εδάφους και δεν το ξεριζώσουμε. Ο κορμός δίνει καινούριους βλαστούς και η συγκομιδή μπορεί να συνεχιστεί μέχρι τα πρώτα χιόνια. Σε πλαστικά σακουλάκια στο ψυγείο το σέλινο συντηρείται 2-4 βδομάδες.
Βιβλιογραφία
- Γενική και ειδική λαχανοκομία Θρασύβουλου Δ. Ραπτόπουλου.
- Garden Problem Solver by Jeff Ball.
- High - Yield Gardening Hunt and Bortz
- Natural Insect And Disease Control, Ellis and Bradley. Σύγχρονη Γεωργική Τεχνολογία (περιοδικό).