«…τα φυλλοκάρδια μου το ξέρουν πως ανήκω περισσότερα στα πουλιά παρά στους «συντρόφους» μου...»
Έρευνα  – Παρουσίαση Α’: Κώστας Φωτεινάκης

[«Η ελευθερία νοείται πάντα ελευθερία για κείνον που σκέφτεται διαφορετικά».– Ρόζα Λούξεμπουργκ]

​Η Ρόζα Λούξεμπουργκ γεννήθηκε το 1871 στην αναγεννησιακή μικρή πόλη Ζάμοστς, στα νοτιοανατολικά της σημερινής Πολωνίας. Ξεκινά να σπουδάζει το 1889 στη Ζυρίχη. Γράφεται στα Τμήματα Φιλοσοφίας, Μαθηματικών, Βοτανικής και Ζωολογίας. Αργότερα, σπουδάζει πολιτικές επιστήμες και πολιτική οικονομία. Μόνο στην Ελβετία είχαν τότε πρόσβαση οι γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση.
Το χόμπι της Ρόζας Λούξεμπουργκ, ήταν να μελετά γεωλογία, βοτανική και ορνιθολογία, να μαζεύει φυτά και να τα ταξινομεί σε φυτολόγια.
Κατά τη διάρκεια των χρόνων της στο Βερολίνο, η Λούξεμπουργκ ανέπτυξε ένα πάθος για τη συλλογή φυτών. Κατέγραψε σχολαστικά τα ευρήματά της σε 18 σημειωματάρια τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής της.
Το πάθος της Λούξεμπουργκ για τη συλλογή, την ξήρανση και τη συμπίεση φυτών ξεκίνησε τον Μάιο του 1913, όταν μετακόμισε στο Steglitz' Südende. Εδώ πέρασε πολλές εβδομάδες εξερευνώντας τη χλωρίδα των λιβαδιών της γειτονιάς της. Το Σεπτέμβριο του 1915, έγραψε στην αγαπημένη της φίλη Luise Kautsky: «Στο Südende με κυρίευσε το πάθος για τα φυτά. Άρχισα να συλλέγω, να πιέζω, να βοτανίζω. Για τέσσερις μήνες κυριολεκτικά δεν έκανα τίποτα άλλο από το να περπατάω στο χωράφι και να κανονίζω και να αναγνωρίζω στο σπίτι τι έφερα πίσω από τις επιδρομές μου».
«Η συλλογή και η αναγνώριση φυτών τη βοήθησαν να διατηρήσει τη λογική της. Ήταν θεραπευτικό για αυτήν. δεν θα μπορούσε να αντεπεξέλθει χωρίς αυτό», εκτιμά ο Holger Politt, κορυφαίος ειδικός στη Ρόζα Λούξεμπουργκ με έδρα τη Βαρσοβία.
Η Λούξεμπουργκ ανανέωσε το πρώιμο πάθος της για τη βοτανική στην περιορισμένη μοναξιά του κελιού της φυλακής. Ενώ ήταν έγκλειστη σε τρεις διαφορετικές φυλακές μεταξύ 1915 και 1918 - Βερολίνο (1915-1916), Wronke (1916-1917) και Breslau (1917-1918) - το χόμπι της έγινε μια άσκηση που συντηρεί τη ζωή.
Στις 15 Ιανουαρίου 1919 στο Βερολίνο μέλη παραστρατιωτικής οργάνωσης δολοφόνησαν άγρια τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και τον Καρλ Λίμπκνεχτ και πέταξαν τα πτώματά τους στο κανάλι Landwehr.
Rosa Luxemburg: Herbarium/ Ερμπάριο
​

[Μια από τις σελίδες από το Ερμπάριο της Ρ.Λ. - Είναι μια συλλογή φυτών ή τμημάτων αυτών που διατηρούνται, στεγνώνουν και ταυτοποιούνται που έχουν κρίσιμες πληροφορίες, τον συλλέκτη και τον τόπο και την ημερομηνία συλλογής τους.]

Λίγα γνωρίζουμε για το ταξίδι που έκανε το ερμπάριο μετά τον θάνατο του Λούξεμπουργκ. Φαίνεται ότι μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ από συγγενείς του έμπιστού της Paul Levi, ο οποίος μετανάστευσε εκεί τη δεκαετία του 1930 πριν ξεκινήσει η μαζική δολοφονία των Εβραίων.
Κατέληξε σε ένα πανεπιστήμιο, το οποίο το παρέδωσε στη διπλωματική αντιπροσωπεία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας στη Νέα Υόρκη το 1976. Από εκεί παραδόθηκε στα αρχεία του Πολωνικού Ενωτικού Εργατικού Κόμματος. μετά τη διάλυσή του, το βότανο θεωρούνταν χαμένο για πολλά χρόνια. Μόλις το 2009 ανακαλύφθηκε εκ νέου στο αρχείο του Nowych Act στη Βαρσοβία.

Τα σημειωματάρια συντάχθηκαν από το πολωνικό παράρτημα του Rosa-Luxemburg-Stiftung υπό την επίβλεψη του Politt. Το 2016, ο Karl Dietz Verlag με έδρα το Βερολίνο (εκδοτικός οίκος του ιδρύματος) μετέτρεψε το ερμπάριο του Λούξεμπουργκ σε έναν τόμο 400 σελίδων, το «Rosa Luxemburg: Herbarium» (2016)/ ISBN: 978-3-320-02325-6, το οποίο περιλαμβάνει επιλεγμένες επιστολές και έναν πρόλογο του Politt, και σίγουρα αποκαλύπτει μια απροσδόκητη πλευρά μιας αναμφισβήτητα ευέλικτης και πολυμαθους γυναίκας.
Τέσσερα Γράμματα από τη φυλακή (αποσπάσματα με θέμα τη φύση και τον άνθρωπο)
​

[Τα Γράμματα από τη Φυλακή σε Γαλλική έκδοση του 1933]
​
Ορισμένα από τα «Γράμματα από τη Φυλακή» της Ρόζας Λούξεμπουργκ θεωρούνται ως λογοτεχνικά έργα παγκοσκμίου αξίας.
Σύμφωνα με τον Άλκη Ρήγο στο εξαιρετικό άρθρο του «Η κόκκινη Ρόζα στην ελληνική βιβλιογραφία», ΕΦΣΥΝ, για πρώτη φορά «Τα Γράμματα από τη Φυλακή» παρουσιάστηκαν το 1958 στο περιοδικό «Καινούργια Εποχή». Ακολούθησαν και άλλες παρουσιάσεις, εκδόσεις των γραμμάτων, μεταξύ των οποίων: Ύψιλον (μετάφραση Α.Στίνα), Υδροχόος,  Καροντζής, ΟΔΗΓΗΤΗΣ (Γράμματα για τη Σόνια – 1984), Αιγόκερος (για τη θεατρική παράσταση της Μαρίας Κατσανδρή).
Η ηθοποιός Μαρία Κατσανδρή που ανέβασε στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα» την παράσταση «Ρόζα Λούξεμπουρκ -  Γράμματα από τη Φυλακή» (2009) και είχε την ευθύνη της σύνθεσης των κειμένων, στην στη συνέντευξη που έδωσε και στην ερώτηση: «Είναι ικανή μια αλληλογραφία να αναστήσει τη Ρόζα Λούξεμπουργκ; Τι ακριβώς βλέπουμε στα γράμματα αυτά;» απαντάει ως εξής:
«Τη σκέψη της, την κοσμοθεωρία της, την ψυχή της την ίδια. Βλέπουμε το πάθος και την αγάπη της για τη ζωή, που την έκανε μάλιστα να εντάξει στις σπουδές της τη βιολογία και τη γεωλογία. Λάτρευε τη μουσική και την ποίηση. Βλέπουμε την καλλιέργεια και πολυμάθειά της».
[Η παράσταση επαναλήφθηκε και σε άλλα θέατρα στην Αθήνα, Λαμία, Καλαμάτα κ.ά)
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τέσσερα μικρά αποσπάσματα από τέσσερα Γράμματα της Φυλακής με θέμα τη φύση και τον άνθρωπο:
Γράμμα από Μπρόνκεν (Πόζεν), φυλακές φρουρίου, 28-12-1916:
Αγαπημένη μου Τίλντε,
Χόρτασες από πρωτοχρονιάτικες ευχές;
Κοίτα το λοιπόν να μείνεις άνθρωπος. Το παν είναι να παραμείνει κανείς άνθρωπος. Δηλαδή: σταθερός και διαυγής και χαρούμενος, παρ’ όλα αυτά, γιατί οι «κλαυθμηρισμοί» είναι κύριο χαρακτηριστικό της αδυναμίας.
Να ’σαι άνθρωπος θα πει να ρίξεις τη ζωή σου ολόκληρη στη βαριά ζυγαριά του «πεπρωμένου», όταν πρέπει να γίνει έτσι. Όμως την ίδια στιγμή, να χαίρεσαι την κάθε ηλιόλουστη μέρα και το κάθε ωραίο περαστικό σύννεφο.
Αχ, δεν ξέρω να γράφω συνταγές, το πώς πρέπει να ’ναι ο άνθρωπος, το μόνο που μπορώ να ξέρω είναι το πώς είναι. Και συ το ’ξερες πολύ καλά, σαν περπατούσαμε στα χωράφια και το κόκκινο χρώμα του ήλιου ξαπλωνόταν πάνω στα στάχυα. Ο κόσμος είναι τόσο ωραίος μ’ όλη τη φρίκη του και θα ’ταν σίγουρα πιο ωραίος, αν δεν τον βάραιναν οι αδύναμοι και οι δειλοί. Έλα, τώρα, σου χαρίζω ένα ακόμα φιλί, γιατί είσαι και θα μείνεις ένα τίμιο μικρό ανθρωπάκι.»
[Τι ζητάει ο Σπάρτακος – Γράμματα από τη φυλακή/ ΥΨΙΛΟΝ, 1982]]
Μπρόνκε, 2 Μαΐου 1917:
«…Αλλά ίσως θα πρέπει να ’μαι άρρωστη για να δοκιμάζω τόσο έντονες συγκινήσεις με το παραμικρό. Καμιά φορά, έχω το αίσθημα πως δεν είμαι σωστό ανθρώπινο πλάσμα, αλλά κάποιο πουλί ή ζώο, που έχει πάρει μορφή ανθρώπινη.
Κατά βάθος, νιώθω πολύ πιο ευχάριστα στη γωνίτσα ενός κήπου, όπως εδώ, ή σ’ έναν κάμπο ξαπλωμένη στα χόρτα, παρά σ’ ένα συνέδριο του κόμματος. Σε σένα μπορώ να τα λέω αυτά, αφού δε θα τρέξεις να με υποψιαστείς ότι προδίνω τον σοσιαλισμό. Το ξέρεις πως παρ’ όλα αυτά ελπίζω να πεθάνω στο πόστο μου: σε μια οδομαχία ή σ’ ένα κρατητήριο.
… Τι διαβάζω? Κυρίως φυσικές επιστήμες: Φυτογεωγραφία και Ζωογεωγραφία.  Χθες διάβασα για την ακρίβεια για την αιτία της ελάττωσης των ωδικών πτηνών στη Γερμανία…Αυτό που με θλίβει μέχρι δακρύων, τόσο που έπρεπε να κλάψω δεν είναι το τραγούδι τους για τους ανθρώπους, όσο η εικόνα της σιωπηλής αναπότρεπτης καταστροφής αυτών των ανυπεράσπιστων μικρών πλασμάτων.  Μου θυμίσει ένα ρώσικο βιβλίο του καθηγητή Σίμπερ που είχα διαβάσει που είχα διαβάσει στη Ζυρίχη για την καταστροφή των ερυθρόδερμων στη βόρεια Αμερική. Εκτοπίζονται βήμα το βήμα απ΄ τα εδάφη τους, από τους πολιτισμένους ανθρώπους και πέφτουν θύματα μιας σιωπηλής και απαίσιας καταστροφής..»
Όμως τα φυλλοκάρδια μου το ξέρουν πως ανήκω περισσότερα στα πουλιά παρά στους «συντρόφους» μου. Κι αυτό όχι επειδή – καθώς πολλοί χρεωκοπημένοι, εσωτερικά, πολιτικοί-βρίσκω στη φύση καταφύγιο και ξεκούραση. Αντίθετα μάλιστα, ανταμώνω μέσα στη φύση, όπως και ανάμεσα στους ανθρώπους, τόση σκληράδα σε κάθε μου βήμα, που υποφέρω πολύ…
[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η επιστολή αυτή είναι μεγάλη και έχει πολλές περιγραφές για τη φύση: άγριες μέλισσες, μεταναστευτικά πουλιά, μυρμήγκια, δρυοκολάπτες, μενεξέδες, αηδόνια, καστανιές κ.ά]
Μπρόνκε, 1 Ιουλίου 1917
«…τις ορχιδέες τις γνωρίζω γενικά καλά. Στο θαυμαστό κήπο της Φρανκφούρτης  ήταν μια ολόκληρη πτέρυγα γεμάτη μ’ αυτές και τότε, μετά από τη δίκη μου, που με είχαν καταδικάσει ένα χρόνο, τις μελέτησα επιμελώς για πολλές μέρες. Βρίσκω ότι έχουν στην απαλή χάρη τους και στις φανταστικές, αφύσικες φόρμες τους κάτι τόσο φίνο, το τόσον παρακμάζον….»
Φυλακή του Μπρεσλάου, Νοέμβρης 1917:
[επαναφέρει το θέμα των Ινδιάνων/ Ερυθροδέρμων – προηγούμενη αναφορά στο γράμμα της 2 Μάϊου 1917]
«Θυμάμαι ακόμα, όταν σαν φοιτήτρια στην Ζυρίχη διάβαζα με καυτά δάκρυα το βιβλίο του καθηγητή Ζίμπερς  «Otscherki perwobytnoi ekonomitscheskoi kultury» όπου περιέγραφε την συστηματική εκδίωξη και καταστροφή των ερυθρόδερμων της Αμερικής από τους Ευρωπαίους. Κι έσφιγγα τις γροθιές  μου από απόγνωση , όχι μόνο για το ότι ήταν εφικτό κάτι τέτοιο, αλλά γιατί όλα αυτά έμειναν ατιμώρητα, χωρίς εκδίκηση και αντίποινα. Έτρεμα από τον πόνο, γιατί όλοι αυτοί οι Ισπανοί, οι Αγγλοαμερικάνοι έχουν προ πολλού πεθάνει και σαπίσει και δεν μπορούν να ξανααναστηθούν για να ζήσουν πάνω τους, όλα αυτά τα μαρτύρια που έκαναν στους Ινδιάνους. Αλλά αυτά είναι παιδαριώδεις αντιλήψεις, κι έτσι οι σημερινές αμαρτίες και όλη η προστυχιά θα χαθούν στην ανακατωσούρα των ανεξόφλητων λογαριασμών της ιστορίας, και σύντομα θα είναι όλοι πάλι «ένας ενωμένος λαός από αδέρφια».

[Στην 100ή επέτειο από τη δολοφονία του Karl Liebknecht και της Rosa Luxemburg από μέλη του Garde-Kavallerie-Schützen-Division, πολλά μέλη των  ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Βερολίνου/ NaturFreunde Berlin, συμμετείχαν σε διάφορες εκστρατείες μνήμης] https://bit.ly/42xO64p

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί. Θα επανέλθω με περισσότερες πληροφορίες για το θέμα «φύση και άνθρωπος στο έργο της πολυμαθούς Ρόζας Λούξεμπουγκ» παρουσιάζοντάς το ενδεχομένως με άλλη δομή και με περισσότερα αποσπάσματα από τις επιστολές της από τη φυλακή και το έργο της.

ΕΡΕΥΝΑ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Α’14.05.2023 - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΕΙΝΑΚΗΣ  xpolis@gmail.com
Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece - https://www.naturefriends.gr/
​
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Α’ :

• NaturFreunde - Vortrag: Uwe Hiksch «Rosa Luxemburg und die NaturFreunde» https://bit.ly/42SrMm0 | Rosa Luxemburg und die NaturFreunde. Geburtstag einer Revolutionärin https://bit.ly/3MpCxa1 | Umfangreiches Gedenken der NaturFreunde für Karl Liebknecht und Rosa Luxemburg https://bit.ly/42xO64p
• ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ: ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ / LETTRES DE PRISON (διάφορες εκδόσεις)
• Exberliner “Rosa’s secret collection” https://bit.ly/3nYaq8l
• ROSA LUXEMBURG: A THOUSAND MORE THINGS https://bit.ly/42SEl0x
• Evelin Wittich (Hrsg.) Rosa Luxemburg “Herbarium” https://bit.ly/3LT7odm
• Άλκης Ρήγος «Η κόκκινη Ρόζα στην ελληνική βιβλιογραφία», ΕΦΣΥΝ https://bit.ly/3M3mYDk
• RSXMBRG https://bit.ly/42Tk3Ek
• Μαρία Κατσανδρή: «Κανείς δεν είναι επαναστάτης αν δεν αγαπά τη ζωή» συνέντευξη της ηθοποιού για την θεατρική παράσταση «Ρόζα Λούξεμπουρκ – Γράμματα από τη φυλακή», 2009. https://bit.ly/3IaoAdz | Συντελεστές της παράστασης - Σύνθεση κειμένων: Μαρία Κατσανδρή, Σκηνοθεσία-κίνηση: Σεσίλ Μικρούτσικου, Μετάφραση: Μαραγαρίτα Δαλαμάγκα Καλογήρου, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος https://bit.ly/3I9BWXh

«…η Δημοκρατία είναι ένα ζήτημα που ξεπερνάει την πολιτική προτιμώ να μιλώ για άμεση Δημοκρατία. Είναι προφανές ότι, αν οι πολίτες δεν συμμετέχουν στη δημόσια ζωή, δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Δεν αρκεί όμως να επαναλαμβάνουμε: συμμετοχή, συμμετοχή. Το ερώτημα είναι: και γιατί, διάβολε, να συμμετέχουν οι πολίτες; Υπάρχουν σίγουρα λόγοι που δεν συμμετέχουν σήμερα».
​
Κορνήλιος Καστοριάδης: “Ακυβέρνητη Κοινωνία”, Συνεντεύξεις και Συζητήσεις 1974-1997 – Εκδόσεις Ευρασία, Αθήνα 2010 (Cornelius Castoriadis – “A Society Adrift“, Interviews and Debates, 1974-1997 – Fordham University Press, New York, 2010).
——————————————--
Kern: Όταν τίθεται το ερώτημα της Δημοκρατίας σήμερα, αναφέρεται πάντα στην αντιπροσωπευτική, είτε πρόκειται να την εγκωμιάσουμε είτε να την επικρίνουμε. Δεν έχουμε προχωρήσει περισσότερο. Μπορούμε να προωθήσουμε μαζί σας την ερώτηση πιο πέρα, π.χ. προς τη μορφή της συμμετοχικής Δημοκρατίας;
Καστοριάδης: Προτιμώ να μιλώ για άμεση Δημοκρατία. Είναι προφανές ότι, αν οι πολίτες δεν συμμετέχουν στη δημόσια ζωή, δε μπορεί να γίνει τίποτε. Δεν αρκεί όμως να επαναλαμβάνουμε: συμμετοχή, συμμετοχή. Το ερώτημα είναι: και γιατί, διάβολε, να συμμετέχουν οι πολίτες; Υπάρχουν σίγουρα λόγοι που δεν συμμετέχουν σήμερα.
Kern: Είναι επειδή στην αντιπροσωπευτική Δημοκρατία δεν τους ζητά κανένας να συμμετέχουν. Επιπλέον, οι περισσότεροι δεν πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι για κάτι τέτοιο.
Καστοριάδης: Όπως έλεγε ο Ρουσσώ για τους Άγγλους, δεν είναι ελεύθεροι παρά τη μέρα των εκλογών. Άραγε είναι ελεύθεροι ακόμη κι εκείνη τη μέρα; Τα χαρτιά είναι σημαδεμένα, οι ψευτοεπιλογές είναι προκαθορισμένες από τα κόμματα–και επιπλέον, κενές περιεχομένου. Τι είναι τα «προγράμματα» των πολιτικών κομμάτων σήμερα, στη Γαλλία, την Αγγλία ή αλλού;
Kern: Ίσως οι διαφορές τους να μην είναι πολύ σαφείς. Επ΄ ευκαιρία λοιπόν της σύγχρονης Δημοκρατίας…
Καστοριάδης: Η Δημοκρατία έχει οργανωθεί, έχει συλληφθεί με τέτοιο τρόπο που η συμμετοχή των πολιτών να είναι όντως αδύνατη. Κι ύστερα απ΄ αυτό, οι πολιτικοί έρχονται και κλαίνε για την κρίση της αντιπροσώπευσης. Ιδού τώρα ο κ. Fabius[1] που θρηνεί καθώς ανακαλύπτει τα πασίγνωστα: την ιδιώτευση των ανθρώπων, την αδιαφορία των πολιτών, το κενό του “προγράμματος” του κόμματός του. Ή εκείνοι οι σοσιαλιστές βουλευτές, που, αφού έχουν περιγράψει το κενό της σημερινής “πολιτικής”, συμπεριλαμβανομένης κι εκείνης του κόμματός τους, καταλήγουν καλώντας μας να υποστηρίξουμε με σθένος τη “γραμμή του Προέδρου”. Πάει καιρός που σ΄ αυτή τη χώρα κανείς δεν πέθανε από γελοιοποίηση.
Kern: Οι πολίτες πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα απέναντι σ΄ αυτή την κατάσταση πραγμάτων.
Καστοριάδης: Στα πλαίσια του σημερινού καθεστώτος, πράγματι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα. Για να συμμετέχουν οι άνθρωποι, πρέπει να έχουν τη συνεχώς επαληθευόμενη βεβαιότητα ότι η συμμετοχή τους ή η αποχή τους παίζουν ρόλο. Και τούτο δεν είναι δυνατόν παρά αν πρόκειται να λάβουν μέρος στη λήψη πραγματικών αποφάσεων που επηρεάζουν τη ζωή τους.
Kern: Αυτό όμως δεν μπορούν να το κάνουν απομονωμένα άτομα. Μόνο οι συλλογικότητες είναι σε θέση να υποστηρίξουν δράσεις που ανοίγουν τον δρόμο για αποφάσεις.
Καστοριάδης: Ασφαλώς. Η συμμετοχή πρέπει να ριζώσει πρώτα σε χώρους όπου οι άνθρωποι οδηγούνται, είτε το θέλουν είτε όχι, στο να συνδεθούν. Οι χώροι αυτοί υπάρχουν, τουλάχιστον τυπικά: είναι οι επιχειρήσεις, οι δημόσιες υπηρεσίες, οι κοινότητες, οι συνοικίες των μεγάλων πόλεων, π.χ.
Kern: Λέτε: “τυπικά”. Αυτό σημαίνει ότι το πράγμα δεν είναι αυτονόητο.
Καστοριάδης: Ναι. Ο γραφειοκρατικός καπιταλισμός, που διέπει τις επιχειρήσεις και το σύνολο της κοινωνικής ζωής, καθώς και η σφαιρική εξέλιξη της κουλτούρας μας, αυτό που ονομάζω θεσμισμένο κοινωνικό φαντασιακό, τείνουν να καταστρέψουν τους παραδοσιακούς δεσμούς κοινωνικοποίησης και συνδέσμου ή να τους μετατρέψουν σε κενά κελύφη. Οι γραφειοκρατικές–ιεραρχικές δομές καταστρέφουν τις μορφές αλληλεγγύης. Η κουλτούρα ωθεί ξέφρενα προς την ιδιώτευση των ατόμων, που όχι μόνον αδιαφορούν για τις κοινές υποθέσεις, αλλά και βλέπουν τους άλλους σαν αντικείμενα ή σαν δυνητικούς εχθρούς που τους εμποδίζουν να προχωρήσουν μέσα στο γενικό μποτιλιάρισμα. Πέραν τούτου, η εγκαθίδρυση μιας αληθινής Δημοκρατίας απαιτεί πολλά απ΄ όλο τον κόσμο.
Kern: Επειδή βάζει στο παιγνίδι την ατομική αυτονομία…
Καστοριάδης: Υποθέτει την αυτονομία του ατόμου, δηλαδή τη διαύγειά του, τον στοχασμό του, την υπευθυνότητά του. Υποθέτει επίσης ότι το άτομο έχει κατανοήσει πως, αντίθετα προς τους φενακισμούς που διαδίδει ο φιλελευθερισμός, η μοίρα του είναι ριζικά αλληλέγγυα με εκείνη όλων των άλλων, ότι ανήκει στον ίδιο πλανήτη με τους όμοιους του και ότι μαζί τους πάει τώρα να τον καταστρέψει.
Kern: Πολλά όμως από τα ερωτήματα που τίθενται στην κοινότητα φαίνονται στον πολίτη σαν αφηρημένα. Καθώς δεν μπορεί να τα κατανοήσει, πιστεύει ότι ο αποκλεισμός του από τις αποφάσεις είναι μοιραίος.
Καστοριάδης: Είναι η τεχνικιστική αυταπάτη, η αυταπάτη της ειδημοσύνης. Είναι αναρίθμητες οι παράλογες αποφάσεις που πάρθηκαν εδώ και τριάντα χρόνια από τους ειδήμονες ή που πάρθηκαν με βάση τις γνώμες τους, ξεκινώντας από τα σφαγεία της La Vilette μέχρι τον πυρηνικό υπερεξοπλισμό της EDF [2]. Τώρα έχουμε, ή θα έχουμε σε λίγο, ειδήμονες ικανούς να τροποποιήσουν το ανθρώπινο γονιδίωμα. Μήπως θα πρέπει να τους αφήσουμε να αποφασίσουν; Οι γνώμες των ειδημόνων σχεδόν πάντα διχάζονται, δεν είναι αυτοί που αποφασίζουν· όταν οι διευθύνοντες θέλουν μια πραγματογνωμοσύνη που να πηγαίνει προς μια ορισμένη κατεύθυνση, βρίσκουν πάντα ειδήμονες για να συντάξουν μια κατάλληλη έκθεση. Δεν πιστεύω ότι σε ένα δημοψήφισμα ο Γαλλικός λαός θα ψήφιζε υπέρ της κατασκευής αεροπλάνων που ανιχνεύουν πετρέλαιο. Πρέπει να είναι κανείς απόφοιτος του πολυτεχνείου και μεγάλος ειδήμονας στα οικονομικά, όπως ο Giscard, για να πιστέψει κάτι τέτοιο.
Η τεχνολογική εξέλιξη θα επέτρεπε να τεθεί η ειδημοσύνη στην υπηρεσία της Δημοκρατίας. Θα επέτρεπε την οργάνωση μεγάλων δημόσιων συζητήσεων, στις οποίες οι ειδήμονες, ελεγχόμενοι δημοκρατικά, θα υπέβαλλαν π.χ. τις πιθανές επιλογές, τα ουσιώδη επιχειρήματα για την καθεμιά, τις αντίστοιχες επιπτώσεις και συνέπειές τους. Έτσι, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αποφασίσουν, εν γνώσει λόγου να πέφτουν πάνω τους, όπως σήμερα, τα αποτελέσματα αποφάσεων που λήφθηκαν εν τη απουσία τους και με τη μέγιστη αδιαφάνεια. Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν μια ριζική αλλαγή ενός μεγάλου αριθμού δομών της κοινωνίας αυτής.
Kern: Αρχίζοντας από το σύστημα της εκπαίδευσης όπου το μόνο που μαθαίνει κανείς ακόμη είναι η υπακοή…
Καστοριάδης: Υπακοή και αναρχία, το ένα ή το άλλο, το ένα και το άλλο, κι αυτό μας παραπέμπει στα ουσιώδη χαρακτηριστικά της κρίσης της δυτικής κουλτούρας. Κάθε υπουργός παράγει μια “μεταρρύθμιση” του εκπαιδευτικού συστήματος, τριβελίζοντας δίχως τελειωμό -και πολύ επιφανειακά- τα προγράμματα. Το σύνολο όλων αυτών των ενεργειών ισούται με μηδέν. Γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα αποσυντίθεται; Υπάρχουν τρία θεμελιώδη στοιχεία για τα οποία δεν μιλούν ποτέ. Πρώτον, δεν μπορεί να υπάρχει εκπαίδευση αν οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται για τη μάθηση καθαυτήν και για το αντικείμενό της. Σήμερα, είναι αδύνατο να δώσουν μια απάντηση στο ερώτημα αυτό. Η μόνη πραγματική απάντηση, που είναι γελοία, συνίσταται στο ότι με το χαρτί σας θα μπορέσετε να βρείτε δουλειά – πράγμα που άλλωστε δεν ισχύει. Το σχολείο γίνεται έτσι ένα είδος κατασκευής πιστοποιητικών επαγγελματικής ικανότητας. Δεύτερον, το ζήτημα των διδασκόντων. Η διδασκαλία δεν είναι ένα επάγγελμα σαν τα άλλα, δεν είναι ένα επάγγελμα για “να βγάλεις το ψωμί σου”. Διδάσκω σημαίνει μαθαίνω στα παιδιά να αγαπούν τη μάθηση ως γεγονός, και γι’ αυτό πρέπει να σου αρέσει να διδάσκεις και να αγαπάς τα παιδιά. Τίποτε δεν μπορεί να μεταδώσει κανείς αν δεν είναι κυριευμένος από τις δυο αυτές αγάπες, και αν δεν είναι ικανός να εμπνεύσει την αγάπη.
Kern: Ήδη από το σχολείο κατασκευάζεται ένα ανθρώπινο ον, ένας πολίτης. Εκεί μαθαίνει κανείς να καταλαβαίνει, να επιλέγει…
Καστοριάδης: Ασφαλώς, κι αυτό με οδηγεί στο τρίτο σημείο. Το να επιλέγεις απαιτεί την ικανότητα να προσανατολίζεσαι και να έχεις μια ιεραρχία των αξιών. Που είναι αυτές οι αξίες στη κοινωνία της σήμερον; Άραγε μπορεί να τις βρεις; Σε μια κοινωνία που προβάλλει, στην πραγματικότητα, ως μόνη αξία το χρήμα – και που, ακόμη και σ’ αυτό το επίπεδο, είναι ασυνεπής, διότι έχοντας ανάγκη από ειδικούς στην πληροφορική τους οποίους πληρώνει αμέσως μόλις τελειώσουν τις σπουδές τους τριάντα ή σαράντα χιλιάδες φράγκα το μήνα, δίνει δεκαπέντε στους καθηγητές τους; Ποιος θα γίνει καθηγητής μαθηματικών αύριο; Και γιατί ένας δικαστής, που πρόκειται να αποφασίσει για τις υποθέσεις που αφορούν εκατοντάδες εκατομμύρια, να μείνει ακέραιος;
Kern: Αν ακολουθήσουμε σε όλα το αμερικανικό μοντέλο…
Καστοριάδης: Μα το ακολουθούμε: όπως έλεγε ο Marx για την Αγγλία της εποχής του, είναι ο καθρέφτης όπου μπορούμε να δούμε το μέλλον μας. Είναι γνωστή η αξιοθρήνητη κατάσταση του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια. Αντισταθμίζονταν, εν μέρει, από το πανεπιστημιακό σύστημα. Και τώρα οι στατιστικές δείχνουν ότι τα πανεπιστήμια αυτά με τις θαυμάσιες βιβλιοθήκες τους, τα ονειρεμένα εργαστήρια τους κτλ. οφείλουν να στρατολογούν κατά πλειοψηφία ξένους καθηγητές και ξένους φοιτητές υποψήφιους για διδακτορικά και μεταδιδακτορικά διπλώματα. Οι ΗΠΑ δεν καταφέρνουν ούτε καν να αναπαράγουν την πολιτισμική ελίτ τους.
Όλα αυτά, για να πούμε ότι η Δημοκρατία είναι ένα ζήτημα που ξεπερνάει την πολιτική. Είναι ένα ζήτημα ολικό. Η κοινωνία κυριαρχείται από έναν τρελό αγώνα δρόμου που ορίζεται από τους εξής τρεις όρους: τεχνοεπιστήμη, γραφειοκρατία, χρήμα. Αν τίποτε δεν τη σταματήσει, το ζήτημα της Δημοκρατίας θα τίθεται ολοένα και λιγότερο. Η ιδιώτευση, η αδιαφορία, ο εγωισμός θα είναι παντού – συνοδευμένοι από κάποιες άγριες εκρήξεις των αποκλεισμένων, ολιγάριθμων και ανίκανων να έχουν πολιτική έκφραση.
Kern: Το όνειρο όμως του ελέγχου, της γενικής κυριαρχίας του συστήματος που τρέφουν οι γραφειοκράτες και οι καπιταλιστές δεν πραγματοποιείται!
Καστοριάδης: Σίγουρα. Όσο περισσότερο ακούμε για επιμέρους “τεχνογνωσία” και “δυνατότητα”, τόσο περισσότερο επιβεβαιώνεται μια γενικευμένη απουσία δύναμης. Η κατάσταση δεν κυριαρχείται και δεν ελέγχεται από κανέναν.
Kern: Είναι ίσως η ευκαιρία της ανθρωπότητας, η δική μας ευκαιρία να φτάσουμε σε περισσότερη σύνεση…
Καστοριάδης: Χρειάζεται σύνεση, χρειάζεται όμως και θέληση.
***
[1] Γάλλος σοσιαλιστής Πρωθυπουργός από το 1984 έως το 1986.
[2] Η Επιχείριση Ηλεκτρισμού της Γαλλίας. Η επιχείρηση στηρίζεται κυρίως στην πυρηνική ενέργεια και σήμερα έχει σε λειτουργία 58 πυρηνικούς αντιδραστήρες.

ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΣΟΥ ΕΛΛΑΣ
 
Ο Γιώργος Σουρής,
σχολιάζει την
Επικαιρότητα του 2023,
από το μακρινό  1893
 
Ποιὸς εἶδε κράτος λιγοστὸ
σ᾿ ὅλη τὴ γῆ μοναδικό,
ἑκατὸ νὰ ἐξοδεύῃ
καὶ πενήντα νὰ μαζεύῃ;
Νὰ τρέφῃ ὅλους τοὺς ἀργούς,
νἄχῃ ἑπτὰ Πρωθυπουργούς,
ταμεῖο δίχως χρήματα
καὶ δόξης τόσα μνήματα;
Νἄχῃ κλητῆρες γιὰ φρουρὰ
καὶ νὰ σὲ κλέβουν φανερά,
κι ἐνῷ αὐτοὶ σὲ κλέβουνε
τὸν κλέφτη νὰ γυρεύουνε;
Κλέφτες φτωχοὶ καὶ ἄρχοντες μὲ ἅμαξες καὶ ἄτια,
κλέφτες χωρὶς μία πῆχυ γῆ καὶ κλέφτες μὲ παλάτια,
ὁ ἕνας κλέβει ὄρνιθες καὶ σκάφες γιὰ ψωμὶ
ὁ ἄλλος τὸ ἔθνος σύσσωμο γιὰ πλούτη καὶ τιμή.
Ὅλα σ᾿ αὐτὴ τὴ γῆ μασκαρευτῆκαν
ὀνείρατα, ἐλπίδες καὶ σκοποί,
οἱ μοῦρες μας μουτσοῦνες ἐγινῆκαν
δὲν ξέρουμε τί λέγεται ντροπή.
Ὁ Ἕλληνας δυὸ δίκαια ἀσκεῖ πανελευθέρως,
συνέρχεσθαί τε καὶ οὐρεῖν εἰς ὅποιο θέλει μέρος.
Χαρὰ στοὺς χασομέρηδες! χαρὰ στοὺς ἀρλεκίνους!
σκλάβος ξανάσκυψε ὁ ρωμιὸς καὶ δασκαλοκρατιέται.
Γι᾿ αὐτὸ τὸ κράτος, ποὺ τιμᾶ τὰ ξέστρωτα γαϊδούρια,
σικτὶρ στὰ χρόνια τὰ παλιά, σικτὶρ καὶ στὰ καινούργια!
Καὶ τῶν σοφῶν οἱ λόγοι θαρρῶ πὼς εἶναι ψώρα,
πιστὸς εἰς ὅ,τι λέγει κανένας δὲν ἐφάνη...
αὐτὸς ὁ πλάνος κόσμος καὶ πάντοτε καὶ τώρα,
δὲν κάνει ὅ,τι λέγει, δὲν λέγει ὅ,τι κάνει.
Σουλούπι, μπόι, μικρομεσαῖο,
ὕφος τοῦ γόη, ψευτομοιραῖο.
Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,
λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.
Σπαθὶ ἀντίληψη, μυαλὸ ξεφτέρι,
κάτι μισόμαθε κι ὅλα τὰ ξέρει.
Κι ἀπὸ προσπάππου κι ἀπὸ παπποῦ
συγχρόνως μποῦφος καὶ ἀλεποῦ.
Καὶ ψωμοτύρι καὶ γιὰ καφὲ
τὸ «δὲ βαρυέσαι» κι «ὢχ ἀδερφέ».
Ὡσὰν πολίτης, σκυφτὸς ραγιᾶς
σὰν πιάσει πόστο: δερβεναγᾶς.
Θέλει ἀκόμα -κι αὐτὸ εἶναι ὡραῖο-
νὰ παριστάνει τὸν εὐρωπαῖο.
Στὰ δυὸ φορώντας τὰ πόδια πού ῾χει
στό ῾να λουστρίνι, στ᾿ ἄλλο τσαρούχι.
Δυστυχία σου Ἑλλάς, μὲ τὰ τέκνα ποὺ γεννᾶς.
Ὦ Ελλάς, ἡρώων χώρα, τί γαϊδάρους βγάζεις τώρα;

Περισσότερες από 100 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνυπογράφουν επιστολή προς τον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες και τον αναπληρωτή ΓΓ του ΟΗΕ, Μιγκέλ Άνχελ Μορατίνος, με την οποία ζητούν να μην αναγνωριστεί ο ορισμός του αντισημιτισμού που προωθεί η Διεθνής Συμμαχία Μνήμης του Ολοκαυτώματος (International Holocaust Remembrance Alliance – IHRA), που όπως τονίζουν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου και την αποσιώπηση της κριτικής προς τις πολιτικές του Ισραήλ.
Η επιστολή απεστάλη για πρώτη φορά στις 3 Απριλίου 2023, με την υπογραφή 60 οργανώσεων, μεταξύ των οποίων το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW), η Αμερικανική Ένωση για τα Πολιτικά Δικαιώματα (ACLU) και μεγάλες Παλαιστινιακές και Ισραηλινές οργανώσεις, όπως η Al Haq και η B’Tselem.
Στην ανανεωμένη έκδοση της επιστολής, με ημερομηνία 20 Απριλίου 2023, οι οργανώσεις έχουν πλέον αυξηθεί σε 104, με τη συμμετοχή της Διεθνούς Αμνηστίας και Παλαιστινιακών, Εβραϊκών και άλλων οργανώσεων από ολόκληρο τον πλανήτη.
Στην επιστολή τους, οι οργανώσεις ζητούν από τον ΟΗΕ να μην υιοθετήσει ή εγκρίνει τον ορισμό του αντισημιτισμού που προωθεί η IHRA, καθώς έχει χρησιμοποιηθεί για τον στιγματισμό της κριτικής στις πολιτικές των κυβερνήσεων του Ισραήλ και της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.
Τονίζουν πως ο αντισημιτισμός «προκαλεί αληθινή βλάβη στις Εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο και απαιτεί ουσιαστική δράση για την καταπολέμησή του». Οι οργανώσεις λένε πως κυβερνήσεις και ηγέτες ανά τον κόσμο θα πρέπει να καταδικάσουν τον αντισημιτισμό και να λάβουν μέτρα για την προστασία των Εβραϊκών κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της λογοδοσίας των υπεύθυνων για εγκλήματα μίσους.
Ωστόσο, εφιστούν την προσοχή στην ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών να διασφαλίσει πως οι προσπάθειές της για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού «δεν ενθαρρύνουν άθελά τους ή δεν εγκρίνουν πολιτικές και νόμους που υποβαθμίζουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανόμενου του δικαιώματος ομιλίας και οργάνωσης υπέρ των Παλαιστινιακών δικαιωμάτων και της κριτικής στις πολιτικές των κυβερνήσεων του Ισραήλ».
Εάν ο ΟΗΕ υιοθετήσει ή εγκρίνει τον ορισμό της IHRA, κυβερνήσεις και δικαστήρια θα μπορούσαν να τον καταχραστούν για τον περιορισμό της κριτικής στις πολιτικές της Ισραηλινής κυβέρνηση ή της υπεράσπισης των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, με ανατριχιαστικό αποτέλεσμα για την ελευθερία της έκφρασης. Όπως τονίζουν οι οργανώσεις, ο ορισμός της IHRA έχει επανειλημμένα χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο. Επισημαίνουν πως υπάρχουν τουλάχιστον άλλοι δύο ορισμοί του αντισημιτισμού, για τους οποίους μεγάλος αριθμός μελετητών λένε πως δεν είναι τόσο ανοιχτοί στην κατάχρησή τους: η Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ για τον Αντισημιτισμό και το Έγγραφο Nexus.
Μπορείτε να διαβάσετε την επιστολή των ανθρωπιστικών οργανώσεων (στα αγγλικά) και να δείτε τις υπογράφουσες οργανώσεις στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://www.hrw.org/news/2023/04/04/human-rights-and-other-civil-society-groups-urge-united-nations-respect-human


https://www.hrw.org/news/2023/04/20/un-more-groups-address-antisemitism-issue
​

Από τον Frank Schumann

Υπάρχουν πολλά νησιά και ατόλες στον Ειρηνικό. Η ύπαρξή τους απειλείται από την άνοδο της στάθμης των ωκεανών. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τις βιομηχανικές χώρες. Οι κάτοικοι έχουν ερωτηθεί τόσο λίγο όσο και όταν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία δοκίμασαν εκεί τα πυρηνικά τους όπλα. Τώρα μια τέταρτη πρώην αποικιακή δύναμη έχει προστεθεί: η Ιαπωνία. Δεν δοκιμάζει πυρηνικά όπλα, αλλά σχεδιάζει να ρίξει στη θάλασσα το νερό ψύξης που έχει συσσωρευτεί μετά την καταστροφή του πυρηνικού σταθμού στη Φουκουσίμα. Οι αντιδραστήρες που καταστράφηκαν τότε έχουν ψυχθεί από το 2011. Εν τω μεταξύ, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο τόνοι ραδιενεργά μολυσμένου νερού έχουν συγκεντρωθεί σε δεξαμενές στις εγκαταστάσεις της εταιρείας. Η ενεργειακή εταιρεία TEPCO αποφάσισε να απορρίψει τη ραδιενεργό λάσπη στη θάλασσα. Για να γίνει αυτό, θέλουν να ανοίξουν μια σήραγγα μήκους χιλιομέτρων.
Η κυβέρνηση του Τόκιο έδωσε την ευλογία της. Εξάλλου, το υλικό που ακτινοβολεί ραδιενέργεια θα φιλτραριστεί και θα αραιωθεί, και όλα αυτά θα είναι εντελώς ακίνδυνα, λένε. Υπάρχει επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη, για παράδειγμα από τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), η οποία επιβεβαιώνει ότι δεν θα υπάρξει βλάβη στο περιβάλλον ή στους ανθρώπους.
Τότε γιατί, σύμφωνα με τη λογική, 140. 000 λίτρα μολυσμένων λυμάτων αποθηκεύονται καθημερινά σε δεξαμενές επί δώδεκα χρόνια και δεν απορρίπτονται αμέσως στη θάλασσα;
Το γεγονός είναι ότι αυτό το νερό ψύξης περιέχει τρίτιο, μια ραδιενεργή μορφή υδρογόνου που δεν μπορεί να φιλτραριστεί ή να αραιωθεί. Έχει χρόνο ημιζωής λίγο πάνω από δώδεκα χρόνια. Μόνο μετά από περίπου εκατό χρόνια θα έχει διασπαστεί σε σημείο που δεν θα εκπέμπει περισσότερη ακτινοβολία από ό,τι μας περιβάλλει στο φυσικό περιβάλλον. Εν ολίγοις, το υλικό στις δεξαμενές θα πρέπει να παραμείνει εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να πιστοποιηθεί ότι είναι ακίνδυνο. Έτσι, η Ιαπωνία δεν θέλει να περιμένει τόσο πολύ. Στον καπιταλισμό, ο χρόνος είναι πάντα χρήμα.
Οι αλιείς στις γειτονικές χώρες φοβούνται για τα προς το ζην. Ακόμη και αν το νερό δεν προκαλούσε άμεση ζημιά στη χλωρίδα και την πανίδα (πράγμα αμφίβολο), αυτό θα είχε συνέπειες. Όπως γνωρίζουμε από την Ιαπωνία. Οι αγρότες και οι ψαράδες από τη περιοχή της Φουκουσίμα δεν μπορούν να διαθέτουν τα προϊόντα τους από την καταστροφή του 2011. Ό,τι προέρχεται από την περιοχή αυτή δεν μπορεί πλέον να πωληθεί. Αυτό είναι πιθανό να συμβεί στο μέλλον σε όλους τους αλιείς που ρίχνουν τα δίχτυα τους στη Θάλασσα της Ιαπωνίας, την Κίτρινη Θάλασσα και τη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, και φυσικά σε εκείνους των δεκαοκτώ νησιωτικών κρατών που έχουν ενωθεί για να σχηματίσουν το Φόρουμ των Νησιών του Ειρηνικού (PIF: Pacific Island Forum).
Γιατί "ο καταναλωτής" τείνει πάντα να ρωτάει για την προέλευση των προϊόντων. Μύδια, φύκια, ψάρια και άλλα θαλάσσια πλάσματα από αυτές τις περιοχές θα φέρουν το σημάδι του Κάιν: Προσοχή, μολυσμένα! Ο μισός τόνος που αλιεύεται και μεταποιείται παγκοσμίως προέρχεται από την περιοχή αυτή .
Οι εκπρόσωποι του Φόρουμ των Νησιών του Ειρηνικού διαπραγματεύονται με το Τόκιο εδώ και μήνες. Χωρίς αποτέλεσμα. Το γεγονός ότι στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η φασιστική επιτιθέμενη Ιαπωνία είχε καταστρέψει πολλά νησιά, ότι τα νησιά αυτά ήταν στη συνέχεια θύματα του Ψυχρού Πολέμου και ότι σύντομα μπορεί να κινδυνεύσουν να βυθιστούν, δεν συγκίνησε ιδιαίτερα το Τόκιο. Με τον συνήθη καπιταλιστικό τρόπο διακυβέρνησης, αγνοεί κάθε αντίρρηση. Οι διαμαρτυρίες του ίδιου του πληθυσμού της, της Νότιας Κορέας, της Κίνας και της Ταϊβάν έμειναν επίσης αναπάντητες.
Από τις 19 έως τις 21 Μαΐου, η σύνοδος κορυφής της G7 θα πραγματοποιηθεί στην Ιαπωνία. Στη Χιροσίμα, όπου οι ΗΠΑ πυροδότησαν την πρώτη ατομική βόμβα πάνω από κατοικημένη πόλη τον Αύγουστο του 1945. Στρατιωτικά περιττό, έγκλημα πολέμου. Από πολιτική άποψη, ωστόσο, ήταν μια επίδειξη δύναμης έναντι του παλιού και μελλοντικού εχθρού, με τον οποίο οι ΗΠΑ εξακολουθούσαν να είναι σύμμαχοι. Το προγραμματισμένο πλάνο για την απόρριψη του μολυσμένου νερού της Φουκουσίμα αποτελεί επίσης μια επίδειξη. Προς τους γείτονες καθώς και προς τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό μπορεί αρχικά να είναι μια αυτοκρατορική χειρονομία από την πλευρά της Ιαπωνίας, αλλά μάλλον είναι απολύτως και προς το συμφέρον της ηγετικής δύναμης του δυτικού κόσμου. Η Ουάσινγκτον θέλει να κυριαρχήσει στον Ειρηνικό για να κινηθεί εναντίον της Κίνας. Γι' αυτό, χρειάζεται συμμάχους υποτελείς.

Μετάφραση του άρθρου: Γιώργος Κολέμπας

πηγή

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ – ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Κάποιοι μας περιμένουν να κουραστούμε…είμαστε εδώ και συνεχίζουμε!
 
Το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών απέρριψε τις Αιτήσεις Ακύρωσης, που είχε ασκήσει ο Δήμος Λαμίας κατά των τεσσάρων (4) Βεβαιώσεων Παραγωγού των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (Α.Σ.Π.Η.Ε.) και την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στην Οίτη του Ομίλου Πετρόχειλου, και συγκεκριμένα στις θέσεις: Ξεροβούνι 1, Ξεροβούνι 2, Μακρυράχη και Πύργος.
Με απλά λόγια, το Διοικητικό Εφετείου Αθηνών «πέταξε» από πάνω του, το «βάρος» της κρίσης ότι το σύστημα, που έχει «στηθεί» για την αυτοματοποιημένη – ηλεκτρονική έκδοση των Βεβαιώσεων Παραγωγού από την ΡΑΕ, χωρίς κανέναν ουσιαστικό έλεγχο, είναι αντίθετο στις πάγιες -και συνταγματικά κατοχυρωμένες- αρχές της νόμιμης αιτιολόγησης των διοικητικών πράξεων. Επέλεξε να μην «απαντήσει» καν εμπεριστατωμένα στα νομικά ζητήματα, που τέθηκαν με τις Αιτήσεις Ακύρωσης.
Τα ζητήματα που τέθηκαν με τις Αιτήσεις Ακύρωσης, όπως της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων που αφαιρούν τον έλεγχο του αιολικού δυναμικού μιας περιοχή ενόψει έκδοσης μίας Βεβαίωσης Παραγωγού, απορρίφθηκαν με πλημμελέστατες και αντιφατικές αιτιολογίες από το Δικαστήριο.
Θεωρούμε απαραίτητη και κρίσιμη την προσβολή των επίμαχων Αποφάσεων στο Συμβούλιο της Επικρατείας, πράγμα που θεωρούμε ότι θα κάνει ο Δήμος Λαμίας, εξαντλώντας τα περιθώρια νομιμότητας ως προς τις αρχικές Βεβαιώσεις Παραγωγού της εταιρείας.
Κάποιοι μας περιμένουν να κουραστούμε… Είμαστε εδώ! και αισιόδοξοι. Μας γεμίζει αισιοδοξία το δίκιο του αγώνα μας, οι αντιδράσεις του κόσμου, οι ομόφωνες αποφάσεις της αυτοδιοίκησης, οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις των Υπηρεσιών στη διαβούλευση της ΜΠΕ. Είμαστε σίγουροι ότι το αποτέλεσμα θα είναι θετικό για την Οίτη. Ξέρουμε ότι τα ζητήματα αυτά δεν είναι μόνο νομικά. Κυρίως είναι πολιτικά και γι’ αυτό είναι ευάλωτα. Για τον ίδιο λόγο λέμε στην κυβέρνηση, στα κόμματα, στους βουλευτές, στους αιρετούς της αυτοδιοίκησης: Ακυρώστε τα σχέδια! Πάρτε θέση, τι θέλετε για την Οίτη.
 
Όλοι μαζί στον τίμιο αγώνα για την Οίτη, γιατί ΕΜΕΙΣ ΕΧΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΚΙΟ! Και το ξέρουν…
 
Η ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Άγγελος Βαρβαρούσης
Ερευνητής Ramon y Cajal, Διευθυντής στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα "Αποανάπτυξη - Οικoλογία, Οικονομικά, και Πολιτικές" του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικών Επιστημών και Τεχνολογίας του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης.
 
1. Ποιοι είναι οι πιο κρίσιμοι τομείς ώστε η Ελλάδα να κάνει τα βήματα που χρειάζεται την επόμενη τετραετία για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης;
Η κλιματική κρίση είναι ένα πολυεπίπεδο παγκόσμιο ζήτημα που ξεπερνά τα όρια οποιασδήποτε χώρας και απαιτεί διεθνή συντονισμό και δράση. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως η κλιματική κρίση επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο όλες τις περιοχές και τους πληθυσμούς του πλανήτη, ούτε και πως ο απαιτούμενος διεθνής συντονισμός μπορεί να υποκαταστήσει τις αναγκαίες δράσεις και διαβουλεύσεις σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Κάθε χώρα οφείλει να εξερευνήσει τόσο τους παράγοντες που την καθιστούν ευάλωτη στις κλιματικές αλλαγές (πχ στην περίπτωση της Ελλάδας ραγδαία αύξηση των ημερών καύσωνα, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ερημοποίηση κτλ.) όσο και τους ιδιαίτερους τρόπους με τους οποίους η ίδια συμβάλλει στην κλιματική αποσταθεροποίηση, σε μια προσπάθεια να χαράξει μια αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη και αποδεκτή πορεία επίλυσης του σύνθετου αυτού προβλήματος.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που θα πρέπει να γίνει απολύτως σαφές είναι πως η κλιματική κρίση και η αντιμετώπισή της είναι ένα θέμα πολιτικό και όχι ένα θέμα τεχνικής φύσεως που μπορεί να επιλυθεί αποκλειστικά με περισσότερη και καλύτερη «πράσινη» τεχνολογία. Με βάση τα επιστημονικά ευρήματα, σήμερα δεν υπάρχει ούτε μια χώρα παγκοσμίως που να βρίσκεται σε ένα βιώσιμο αναπτυξιακό μονοπάτι, παρά τις πάρα πολλές και σημαντικές τεχνολογικές βελτιώσεις και εφευρέσεις.
Επίσης, υπάρχει έντονος προβληματισμός για το κατά πόσο οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ μπορούν να αποτελέσουν οδηγό βιωσιμότητας για την κάθε χώρα και για τον πλανήτη συνολικά μιας και δίνουν περισσότερη έμφαση σε αναπτυξιακούς στόχους και λιγότερο σε στόχους περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Έχουν περάσει πάνω από 35 χρόνια από τότε που το πρόβλημα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής συζητείται ευρέως και παρόλα αυτά η συνολική επιβάρυνση από τις εκπομπές του άνθρακα παραμένει σε ανοδική πορεία, τόσο στον Παγκόσμιο Βορρά όσο και στον Παγκόσμιο Νότο.
Όσο η συζήτηση παραμένει εγκλωβισμένη στον διπλό στόχο της επίτευξης και οικονομικής ανάπτυξης και οικολογικής βιωσιμότητας έχουμε λίγες ελπίδες να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση. Πρέπει να ανοίξει μια πιο ευρεία και τολμηρή πολιτική συζήτηση για το πως μπορούμε να ευημερήσουμε με ταυτόχρονη μείωση της παραγωγής και της κατανάλωσης σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα μέσα στην επόμενη τετραετία θα πρέπει να επεξεργαστεί βιώσιμες πολιτικές για τα εξής:

• Δημιουργία ενός δίκαιου συστήματος ικανοποίησης των βασικών αναγκών όλων των πολιτών που να μην είναι άμεσα συνδεδεμένο με αναπτυξιακούς στόχους αλλά να βασίζεται στη φορολόγηση ρυπογόνων δραστηριοτήτων και στην οικονομική αναδιανομή. Κρίσιμες σε αυτό το πεδίο είναι οι συζητήσεις για το “Καθολικό Βασικό Εισόδημα και το Εισόδημα Φροντίδας”. 1
• Επαναπροσδιορισμός του τι συνιστά καλή ζωή και κοινωνική ευημερία μακριά από το κυρίαρχο αφήγημα που συνδέει ευθέως τα παραπάνω με την ολοένα και περισσότερη κατανάλωση υλικών αγαθών και το κυνήγι της διαρκούς οικονομικής μεγέθυνσης. Ευρεία κοινωνική διαβούλευση και υιοθέτηση πιο πλουραλιστικών δεικτών (εκτός του ΑΕΠ) για την μέτρηση της κοινωνικής ευημερίας κατά τα πρότυπα της τελευταίας έκθεσης του World Happiness Index.
• Ενεργειακή μετάβαση προς μορφές καθαρής ενέργειας με ταυτόχρονη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω: α) δημοκρατική συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ χωρίς την παράκαμψή τους στο όνομα της εθνικής ασφάλειας και ανάπτυξης, το σημερινό Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ είναι ανεπαρκές, β) ανάπτυξη τεχνολογιών ΑΠΕ κατάλληλων για το ευαίσθητο μεσογειακό και νησιωτικό περιβάλλον, με ειδικά κονδύλια για σχετική έρευνα και συνεργασία με άλλες χώρες της Μεσογείου, γ) περιορισμός της μεταφοράς περιβαλλοντικού κόστους από τις περιοχές που καταναλώνεται η ενέργεια (πόλεις, τουριστικές περιοχές, βιομηχανικές περιοχές) προς τις περιοχές που παράγεται (συνήθως απαξιωμένες περιοχές της υπαίθρου που υποβαθμίζονται περαιτέρω). Χωροθέτηση με κριτήριο την εγγύτητα παραγωγής/κατανάλωσης, δ) διασφάλιση της διατροφικής κυριαρχίας και σχετικής αυτονομίας της χώρας η οποία δεν πρέπει να υποβαθμίζεται εις βάρος της παραγωγής ενέργειας μετατρέποντας μεγάλα τμήματα αγροτικής γης σε πεδία βιομηχανικής ανάπτυξης ΑΠΕ, ε) σεβασμός σε χώρους περιβαλλοντικής, πολιτισμικής και αισθητικής αξίας, το αίτημα για καθαρότερη παραγωγή ενέργειας δεν μπορεί να στρέφεται εναντίων των τοπικών οικοσυστημάτων και κοινοτήτων, στ) ενίσχυση της κοινοτικής παραγωγής ενέργειας μέσω ενεργειακών κοινοτήτων, ζ) ανάπτυξη δημοσίων συστημάτων ΜΜΜ σε όλη τη χώρα και όχι επιδότηση ατομικών υβριδικών 2 ή ηλεκτροκίνητων μέσων (ιδιαίτερα πολυτελών αυτοκινήτων, σκαφών, και ιδιωτικών αεροπλάνων).
• Εμβάθυνση της συνεργασίας της Ελλάδας με τις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου οι οποίες αντιμετωπίζουν παρόμοιες επιπτώσεις από την κλιματική κρίση και κοινή έρευνα και δράση για θεσμούς και πολιτικές που να μπορούν να υποστηρίξουν μια δίκαιη και κοινωνικά και οικολογικά βιώσιμη πράσινη μετάβαση.
• Στρατηγικό πλάνο αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας με αποφυγή κάθε οικονομικής μονοκαλλιέργειας (π.χ. τουρισμός, ΑΠΕ) και διαποικίληση των τομέων οικονομικής δραστηριότητας με έμφαση στους πιο «καθαρούς» περιβαλλοντικά τομείς.
• Ανάδειξη του προβλήματος της υπεραστικοποίησης και του αποπληθυσμού της υπαίθρου, αλλαγή μοντέλου σχεδιασμού του χώρου με περισσότερη συμμετοχή των πολιτών, και ενίσχυση μιας πιο ισόρροπης πληθυσμιακής ανάπτυξης.

2. Γιατί είναι τόσο σημαντικοί και πως αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών;
Όλοι οι παραπάνω τομείς και στόχοι είναι κρίσιμοι γιατί αναδεικνύουν την πολυεπίπεδη φύση της κλιματικής κρίσης, πολιτικοποιούν τη συζήτηση γύρω από τη βιωσιμότητα, δεν αρκούνται σε απλοϊκές και τελικά αναποτελεσματικές στρατηγικές του παρελθόντος, και αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε διάφορες κλίμακες χωρίς να ρίχνουν το βάρος ούτε στις ατομικές επιλογές ούτε και σε κάποια αφηρημένη και απροσδιόριστη χρονικά και χωρικά τεχνολογική αποκάλυψη.
Μια τέτοια συζήτηση και στοχοθεσία μπορεί να επηρεάσει θετικά τις ζωές της πλειονότητας των πολιτών, εμπνέοντας την υιοθέτηση πιο υπεύθυνων προσωπικών στάσεων και επαναπροσδιορίζοντας το τι είναι καλή ζωή με τρόπο κοινωνικό και συλλογικό και όχι ατομοκεντρικό. Έτσι, μεσοπρόθεσμα δυναμώνει η κοινωνική αλληλεγγύη καθώς και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς η οποία, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, έχει διαρραγεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες.
3. Με δεδομένο ότι η επόμενη βουλή θα έχει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με ποια κριτήρια το εκλογικό σώμα μπορεί να αξιολογήσει τα πολιτικά κόμματα;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αξιολογηθεί συνολικά η διάθεση των πολιτικών κομμάτων για ριζικές αλλαγές οι οποίες είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και των άλλων πολλών προβλημάτων που απορρέουν ή συνδέονται με αυτήν (πχ. ερημοποίηση αγροτικών εκτάσεων, αύξηση θανάτων από αυξημένες θερμοκρασίες, κίνδυνος παράκτιων περιοχών, κλιματική μετανάστευση κτλ.).
Εκτός από την ρητορική του κάθε πολιτικού σχηματισμού για τα περιβαλλοντικά ζητήματα θα πρέπει να αξιολογηθεί και η ικανότητά του να συνδέει αυτά τα ζητήματα με ευρύτερες πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες, καθώς και να έχει ένα πλάνο που να δείχνει ικανό να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στη ρίζα του και όχι να περιορίζεται σε διακηρύξεις πράσινων επενδύσεων οι οποίες τις περισσότερες φορές ουδεμία σχέση έχουν με την οικολογική βιωσιμότητα παρά μόνο με τη διατήρηση της κερδοφορίας του μεγάλου κεφαλαίου.
4.Τελικά υπάρχει η αναγκαία πληροφορία για να μπορέσει να αποκωδικοποιήσει ο/η ψηφοφόρος τις θέσεις των κομμάτων για την κλιματική κρίση;
Όχι. Δυστυχώς στην Ελλάδα η συζήτηση για την κλιματική κρίση και τις πολλαπλές της συνέπειες έχει συστηματικά απαξιωθεί υπό το βάρος των πολλαπλών κρίσεων των τελευταίων 15 ετών, ενώ μια σειρά παγκόσμιων οικολογικών κινημάτων (Extinction Rebellion, Fridays for Future κ.α.) δεν κατόρθωσαν να έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο εντός της χώρας. Ωστόσο, έχουν υπάρξει σημαντικές πρωτοβουλίες, κυρίως από μικρότερες άτυπες πολιτικές και κοινωνικές ομάδες, οι οποίες θα πρέπει να αναδειχθούν και να αποτελέσουν οδηγό για την ενίσχυση της συζήτησης και της διάχυσής της στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων της κεντρικής πολιτικής σκηνής.

1. Για περισσότερες πληροφορίες κοιτάξτε το βιβλίο “The Case for Degrowth” των Γιώργου Καλλή, Susan Paulson, Giacomo Dalisa, Federico Demaria (εκδόσεις Polity Press 2020) το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης. (Κεφάλαιο 4). [↩]
2. Με την έννοια της ανάμειξης ηλεκτροκινητήρων και κινητήτων εσωτερική καύσης.[↩]

Πηγή: Άγγελος Βαρβαρούσης - Κλίμα και Εκλογές: Q&A - ETERON
​

Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων
The Colleagues' Publications
Les Éditions des Collègues
​

​«Πάρε το νερό στα χέρια σου – Τα δημόσια αγαθά πάνω από τα κέρδη τους» • Συναυλία: Παρασκευή 12/5 – 7 μ.μ. – Λιπάσματα Δραπετσώνας


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΥΔΑΠ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΕΥΔΑΠ
Αθήνα 8 Μαΐου 2023
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο Σύλλογος Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ & το Σωματείο Εργαζομένων Αποχέτευσης ΕΥΔΑΠ, που μετέχουν στην Πρωτοβουλία για την Διασφάλιση της Δημόσιας Διαχείρισης του Νερού (protovoulia-dimosio-nero.gr), με την συνεργασία του Δυτικού μετώπου συντονισμός φορέων και συλλογικοτήτων Δυτικής Αθήνας – Αττικής και την Πανελλήνια Ένωση Προσωπικού́ Έλξης (Μηχανοδηγοί́ ΟΣΕ) καθώς και με την στήριξη του Πανελλήνιου Σωματείου Ελλήνων Τραγουδιστών (ΠΣΕΤ) και του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου (ΠΜΣ) ενόψει των εκδηλώσεων για την υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού́ θα πραγματοποιήσουν συναυλία με συνδιοργανωτή τον Δήμο Κερατσινίου – Δραπετσώνας την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12 ΜΑΪΟΥ 2023 και ώρα 19:00 στον συναυλιακό πολυχώρο των Λιπασμάτων.
Συμμετέχουν οι:

• Ρίτα Αντωνοπούλου
• Φωτεινή Βελεσιώτου
• Δημήτρης Ζερβουδάκης
• Γιάννης Κούτρας
• Αναστασία Μουτσάτσου
• Πένυ Μπαλτατζή
• Νατάσσα Μποφίλιου
• Γιώτα Νέγκα
• Μιχάλης Παουρής
• Μαρία Παπαγεωργίου
• Απόστολος Ρίζος
• Νίκος Στρατάκης
• Μανώλης Φάμελλος
• Μουσικοθεατρική ομάδα «εκτός δρόμου» του ΠΑΣΠΑ

Παρουσίαση: Μαρία Καμάνη

 
Η συναυλία, συνεχίζοντας τον νικηφόρο μέχρι σήμερα αγώνα, πραγματοποιείται στο πλαίσιο εκδηλώσεων για ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση ενάντια στην επιχειρούμενη ιδιωτικοποίηση κάθε μορφής και την αύξηση των τιμολογίων στον κύκλο του νερού́.
Η εκδήλωση μας είναι μη κερδοσκοπική́ και με ελεύθερη είσοδο, έχει σκοπό́ την ευαισθητοποίηση των πολίτων για την προστασία του νερού́ ως φυσικού́ πόρου, δημόσιου αγαθού, στοιχειού πολιτισμού́ ανά́ τους αιώνες αλλά́ και ως κληρονομίας που οφείλουμε να προστατεύσουμε και να μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές.
Τη σημασία των υδάτινων πόρων απολύτως απαραιτήτων για την επιβίωση των ανθρώπων και τη διατήρηση του περιβάλλοντος επισήμαναν με ψηφίσματα το σύνολο σχεδόν των δήμων της Αττικής.
Απαιτούμε την άμεση εφαρμογή των αποφάσεων του ΣτΕ για την έξοδο των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο και την ακύρωση της εφαρμογής του νόμου για τη δημιουργία της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων.
Πάρε το νερό στα χέρια σου, τα δημόσια αγαθά πάνω από τα κέρδη τους
Για τα Δ.Σ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΥΔΑΠ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΕΥΔΑΠ

Ο Πρόεδρος
Ο Γεν. Γραμματέας
Ο Πρόεδρος
Ο Γεν. Γραμματέας

Ηλίας Κορλός
Κώστας Λυμπέρης
Γιώργος Ραντίτσας
Κώστας Μαρινάκης

Διαβάστε ολόκληρη την ανάρτηση στο sekes-eydap.gr

​Γράφει ο Κώστας Λάμπος
claslessdemocracy@gmail.com,
http://www.classlessdemocracy.blogspot.com,
 
«Ενάντια στις ιδεολογίες της ένοχης συνείδησης»
Dionys Mascolo[1]
 
«Η αλλαγή προς το καλύτερο απαιτεί κάτι παραπάνω από μια απλή αλλαγή άποψης. Δεν θα αξίωνε τίποτα λιγότερο από την αλλαγή στον τρόπο που ζούμε»
Zygmumt Bauman[2]
 
Παλιό, όσο και η ανθρώπινη κοινωνία, ακόμα και πέρα από την ιστορία, μέχρι τις απαρχές του μύθου, είναι το ερώτημα για τον σκοπό της ύπαρξης και για το νόημα της ζωής γενικά και ειδικότερα της ανθρώπινης ζωής. Με δεδομένο ότι η ζωή γενικά προέκυψε από άπειρα τυχαία ‘παιγνίδια’ της ύλης και της ενέργειας, δηλαδή των φυσικών στοιχείων, χημικών αντιδράσεων και φυσικών συνθηκών στα πλαίσια των ιδιοτήτων, περιορισμών και δυνατοτήτων της ασύνειδης Φύσης με τα χαρακτηριστικά της Βιόσφαιρας, που κατάληξαν στα πρώτα μονοκύτταρα (RNA) που με το πείσμα τους και την προσαρμοστικότητά τους κατάφεραν μετά από πολλές περιπλανήσεις, περιπέτειες και εξελίξεις να μεταλλαχτούν και να μετεξελιχτούν σε πολυκύτταρους ζωντανούς οργανισμούς (DNA) που συναποτελούν το δέντρο της ζωής. Όλη  αυτή η σειρά των τυχαιοτήτων, που στην ουσία δεν πρόκειται για τυχαιότητες, αλλά για νομοτέλειες του τύπου ‘εάν – τότε’, αποκαλύπτονται στο τέλος κάθε διαδικασίας ως σταθεροί και άκαμπτοι φυσικοί νόμοι που ορίζουν την εμφάνιση, την εξέλιξη και τη διαφοροποίηση της ζωής στον πλανήτη σε τομείς, κλάδους, είδη και ‘οικογένειες’.
Από έναν τέτοιο κλάδο προήλθε σταδιακά ο άνθρωπος και όπως είναι φυσικό κανένας δεν θα μπορούσε να αποδώσει έναν σκοπό στην ύπαρξη και ένα νόημα στη ζωή των ανθρωπίδων, εκτός από το νόημα που θα μπορούσε να δώσει η ίδια η ζωή στον εαυτό της, ως ύπαρξη σε διαρκή μετάβαση από το μη-έλλογον ζώον στο έλλογον μη-ζώον. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι σκοπός και νόημα πηγάζουν από την κάθε φορά συγκεκριμένη πραγματικότητα και συνεπώς αλλάζουν και εξελίσσονται μαζί της. Αν βέβαια η ίδια η ζωή γενικά και σε όλες τις μορφές της δεν έκανε με αυτό που αποκλήθηκε ‘ένστικτο της αυτοσυντήρησης’, ή «νικηφόρα επαφή με το περιβάλλον»[3], εκατομμυριόχρονες, σκληρές, επίμονες και επίπονες προσπάθειες, προκειμένου να επιβιώσει, να εξελιχθεί και να διαιωνίσει την ύπαρξή της, γεγονός που μαρτυράει ότι κάθε μορφή ζωής έχει έναν σκοπό που δίνει νόημα στην ύπαρξή της, κι αυτό δεν  είναι παρά η χαρά της επιβίωσης μέσω της προσαρμογής και της εξέλιξης. Όσα άτομα ή και είδη μορφών ζωής δεν κατανόησαν την επιβίωσή τους ως νόημα και στόχο της ύπαρξής τους, χάθηκαν επειδή ακριβώς δεν ‘είχε νόημα η ζωή τους’. Η έλλειψη νοήματος της ζωής και της ύπαρξης συνδέεται συνήθως με την έλλειψη αγάπης προς τον εαυτό μας, προς τον συνάνθρωπό μας, προς όλες τις μορφές ζωής με τις οποίες η δική μας ύπαρξη και ζωή βρίσκεται σε θετική αλληλοσυσχέτιση με τη δική τους ύπαρξη και ζωή.
Το γεγονός μάλιστα ότι η αλληλοσυσχέτιση της ύπαρξης της μιας μορφής ζωής με την ύπαρξη πολλών, αν όχι όλων, από τις άλλες μορφές ζωής διευρύνει το νόημα της ύπαρξης της κάθε μιας ξεχωριστά και όλων των μορφών ζωής μαζί, που σημαίνει ότι όλες οι μορφές ζωής υπάρχουν για την κάθε μια ξεχωριστά και για όλες τις υπόλοιπες. Αυτή η πραγματικότητα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το νόημα κάθε μορφής ζωής, και προφανώς μιλάμε ακόμα και για μορφές ζωής που δεν έχουν συνείδηση της ύπαρξής τους, διευρύνεται πέρα από την χαρά της ύπαρξης, στην ευτυχία της ισορροπίας της συνύπαρξης, της προσφοράς της μιας προς τις άλλες και της συμπληρωματικότητας μεταξύ τους. Μιλάμε τελικά για την ‘ηθική της υπόληψης του ανθρώπου έναντι όλων των άλλων μορφών της ζωής που αναπτύσσονται στην (μοναδική κοινή) πατρίδα-Γη, ως παραδοχή της κοινής μοίρας που έχουμε με τα άλλα  ανθρώπινα αλλά και μη ανθρώπινα όντα και ως αναγνώριση της αξιοπρέπειας ενός προσώπου ή ενός ζώου, θέση και στάση που μπορεί να περιορίσει, ακόμα και να εξαφανίσει το φάσμα της αποανθρωποποίησης που πλανάται πάνω από τις ζωές μας’[4].
Η προσέγγιση του νοήματος της ανθρώπινης ζωής φαντάζει προφανώς ευκολότερη, κι αυτό επειδή οι άνθρωποι είναι έλλογα όντα που έχουν συνείδηση της ύπαρξής τους επειδή μπορούν να σκέπτονται, να εκφράζονται, να επιθυμούν, να θέλουν και να προσπαθούν με οράματα και αγώνες να δώσουν ένα επιπλέον νόημα στη ζωή τους κάνοντάς την όλο και καλύτερη και καθολικά ευτυχισμένη, μέχρι την κοινωνική ισότητα από το τοπικό μέχρι το οικουμενικό επίπεδο. Αυτή η διαφοροποίηση των ανθρώπων, από τα  μη-έλλογα όντα, και η σταδιακή εξέλιξή τους διαφοροποιεί προφανώς και τα επίπεδα στόχων της εξελισσόμενης ζωής τους που αντιστοιχούν σε διαφοροποιημένα, ανάλογα με τον βαθμό της συνείδησης και της ποιότητας της ζωής,   επίπεδα νοήματος ζωής. Όλα αυτά από μόνα τους περιγράφουν με σαφήνεια το νόημα της ζωής των ανθρώπων και απαντούν τόσο οντολογικά όσο και δεοντολογικά στα, τουλάχιστον περίεργα, ερωτήματα, όπως «προς τί ο άνθρωπος;», ή «το ανόητο της ενθάδε ύπαρξης», που σκοπίμως όσο και ανοήτως τίθενται και παραπέμπουν σε εξουσιαστικές, εκμεταλλευτικές και μηδενιστικές ιδεολογίες και σε σκοταδιστικές και θανατόφιλες θρησκευτικές σωτηριολογικές αντιλήψεις περί ματαιότητας της πραγματικής γήινης ζωής σε αντίθεση με την καλοστημένη απάτη περί της υποτιθέμενης ‘αθανασίας δια της υποτιθέμενης μεταθανάτιας ζωής’.
Η αντίληψη που θέλει το νόημα της ύπαρξης και της ζωής να έρχεται απ’ έξω, οδηγεί στην αυτοάρνηση της Εαυτότητας και της ίδιας της ζωής προς χάρη της, δια της στέρησης και του θανάτου, αφοσίωσης σε κατασκευασμένα, από σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία, φετίχ της εκάστοτε εξουσίας[5] μη-όντα, όπως ‘θεούς’, μεσσίες, προφήτες και λοιπά σκιάχτρα, αποτελεί δόλο και έγκλημα που μόνο κατατρομαγμένες υπάρξεις, νοσηρούς και αδαείς κρετίνους μπορεί να φοβίσει και τελικά να πείσει. Μάλιστα η ιδέα ότι ο υποτιθέμενος ‘θεός δημιουργός μας’, μας άφησε έρμαια στα χέρια αγυρτών, απατεώνων, εκμεταλλευτών, αποικιοκρατών, ιμπεριαλιστών και μακελάρηδων για να δοκιμάσει την πίστη μας σ’ αυτόν, η οποία κατά τον υποτιθέμενο ‘Απόστολο των Εθνών’[6], ταυτίζεται στην ουσία με την υποταγή μας στο σύστημα της ανισότητας, της αδικίας, της πείνας, της ανηθικότητας, του πολέμου και του εξανδραποντισμού, δεν αποκαλύπτει μόνο την πανουργία των θεοκατασκευαστών, αλλά και την αντιφατικότητα, την ποταπότητα και την ανυπαρξία των υποτιθέμενων ‘παντοδύναμων και πανάγαθων’ κατασκευασμάτων που ως παρένθετοι σαδιστές ηδονίζονται βασανίζοντας τα υποτιθέμενα ‘δημιουργήματά τους’ με κατάληξη τη μεγιστοποίηση του πλούτου των λίγων σε βάρος των πολλών.
Σε επίπεδο διαχρονικής εξουσιαστικής ελίτ, κάποιοι που γρήγορα αντιλήφθηκαν ότι ο θρησκευτικός μύθος περί αθανασίας τάχα της ψυχής και αιώνιας μεταθανάτιας ζωής, ήταν μια παγίδα για τους αμαθείς και φτωχούς, στράφηκαν προς την επίτευξη της αθανασίας μέσω της αλχημείας, της αποκρυφιστικής ψευδοεπιστημονικής τεχνουργίας και πρακτικής δια της οποίας επεδίωκαν την ανακάλυψη της ‘φιλοσοφικής λίθου’, μιας μυθικής ουσίας, μέσω της οποίας θεωρούσαν ότι θα πετύχαιναν, αφενός, την μετατροπή των μη πολύτιμων μετάλλων σε χρυσό και την παρασκευή του ελιξίριου της ζωής που θα εξασφάλιζε την αθανασία, αφετέρου. Πρόκειται προφανώς για πνευματική σύγχυση που καταλήγει σε παράνοια, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα ως διαδικασία παρασκευής ‘φαρμάκων’ ή ακόμα και ως ‘μετανθρωπιστική αναβάθμιση’ του υποτιθέμενου ‘ατελούς ανθρώπου’ δια της ψηφιοποίησης και της ‘τεχνητής νοημοσύνης’,  που θα εξασφάλιζαν τάχα την ‘αθανασία’, την οποία κάποιοι θολωμένοι, νευρωτικοί και ξεστρατισμένοι επιστήμονες την θεωρούν ακόμα και σήμερα ως μοναδικό σκοπό της ζωής τους, ή μήπως της ζωής των άλλων, ερήμην των άλλων;
Μια αποκρυπτογράφηση αυτής της αντίληψης αποκαλύπτει ότι κάποιοι ελάχιστοι ονειρεύονται, εξασφαλίζοντας προνομιακά την ‘αθανασία τους’ να γίνουν οι αιώνιοι ιδιοκτήτες του κόσμου, περιορίζοντας τις γεννήσεις και διευκολύνοντας, με πολέμους και πανδημίες, τον θάνατο των ‘πλεοναζόντων’, με σκοπό να μετατρέψουν τον πλανήτη Γη σε ιδιωτικό τους παράδεισο, πράγμα που ξεπερνά την έννοια της χίμαιρας και εγγίζει τα όρια του σχιζοφρενικού εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας και του πολιτισμού.
Να σημειωθεί ότι για εκατομμύρια χρόνια, από τότε που κάποια ζώα φιλοδόξησαν να αναμετρηθούν με τις ατομικές και ομαδικές αδυναμίες τους, που εμπόδιζαν την επιβίωσή τους και να μετεξελιχθούν σε συλλογικούς δημιουργούς της ζωής τους, το νόημα της ζωής τους αναβαθμίστηκε από το επίπεδο της επισφαλούς ‘χαράς της απλής επιβίωσης’ σε κάποιο ανώτερο επίπεδο ασφαλούς διαβίωσης και ευτυχίας. Πράγμα που έγινε κατορθωτό χάρη στην συνεχώς διευρυνώμενη συνεργασία και στις εμπειρίες της, στην λειτουργική βελτίωση των άκρων με την όρθια στάση και την απόκτηση χρήσιμων δεξιοτήτων, στην εξέλιξη του εγκεφάλου, της γλώσσας και της επικοινωνίας, στην αλληλεγγύη και στην αμεσοδημοκρατικά αναλογική ισοκατανομή της προσφοράς με βάση τις δυνατότητες και των απολαβών με βάση τις ανάγκες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες της κοινής αμεσοδημοκρατικής προσπάθειας το νόημα της ανθρώπινης ζωής προσδιορίζονταν με όρους  κοινωνίας, με όρους Εμείς, ως ενιαίο Όλον και κοινωνικής ισότητας[7]. «Ως ανθρώπινα όντα, έχουμε μια κοινή κληρονομιά σχετικά με το πώς ζούμε μεταξύ μας, η οποία έχει διαμορφωθεί από την φυσική επιλογή. Η κληρονομιά αυτή μας παρέχει έναν μηχανισμό για να εγκαταλείψουμε την αποκτηνωτική προοπτική που ευνοεί τη διαφορά. Είμαστε ίδιοι με τους συνανθρώπους μας κατά πολλούς θεμελιώδεις τρόπους. […]  Όλοι οι άνθρωποι βρίσκουν νόημα στον κόσμο, αγαπούν την οικογένειά τους, απολαμβάνουν την παρέα των φίλων τους, μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον αξιόλογα πράγματα και συνεργάζονται. Κατά την άποψή μου η αναγνώριση αυτής της κοινής ανθρωποσύνης καθιστά δυνατό για όλους μας να διάγουμε μια πιο όμορφη και ενάρετη ζωή» [8].
Τα γενικά και αφηρημένα ερωτήματα και τα σχετικά προβλήματα αναφορικά με το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης και ζωής δεν καταγράφηκαν  και δεν απασχόλησαν τις αρχέγονες κοινωνίας της ισοκατανομής, αλλά και δεν υπάρχουν στις σύγχρονες πρωτόγονες κοινωνίες που δεν έχουν σχέση με τον ‘λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο’. Θεωρητικά και πρακτικά  αρχίζουν να εμφανίζονται ταυτόχρονα με την εμφάνιση της de facto αρχικά και στη συνέχεια της de jure ατομικής ιδιοκτησίας[9] πάνω σε τμήματα της κοινοτικής γης και σε ανθρώπους, γεγονός που ιστορικά συμπίπτει με την εμφάνιση της οργανωμένης κρατικής εξουσίας και των οργανωμένων θρησκειών[10].
Όλες ανεξαίρετα οι θρησκείες, οι ιδεολογίες, οι ιδεαλιστικές φιλοσοφίες και οι εξουσίες καλλιεργούν την τυφλή πίστη, την υποταγή και την δουλοφροσύνη και προσπαθούν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο τρόπο να μας πείσουν ότι η ζωή μας αποκτά νόημα με το να τις υπηρετούμε[11] ως αρνητές του εαυτού μας και ως μαζοχιστικά όντα που ‘λατρεύουν’ άδικους, παράλογους, σκληρούς και τιμωρούς θεούς, αλλά και τους βασανιστές και εκμεταλλευτές συνανθρώπους τους που ως ατομικοί ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής  λεηλατούν τις ζωές τους. [12]. Το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης περί τάχα ανύπαρκτου νοήματος της ζωής, ήταν και παραμένει η ζωή μας να μην μας ανήκει, κι εμείς τυφλά ενεργούμενα, αιχμάλωτοι μιας κακόβουλης ψευδαίσθησης και άβουλοι να καταλήγουμε να ανήκουμε σε κάποιον απατεώνα, αγύρτη πολιτικό ή θρησκευτικό ‘ποιμένα’, βιώνοντας, ως σκιές του εαυτού μας, μια ζωή χωρίς νόημα, την απόλυτη αλλοτρίωσή μας. Μια προσεκτική παρατήρηση, είναι βέβαιο ότι, θα μας οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι κάθε είδους αυτόκλητος επαγγελματίας νοηματοδότης της ζωής των άλλων κινείται από δόλο για να αποσπάσει από τα θύματά του οφέλη για τον εαυτό του και η ιστορία διδάσκει ότι πίσω από όλους αυτούς βρίσκεται η μοναδική αιτία που μετακινεί πλούτο από τους πολλούς προς τους λίγους με κατάληξη την δημιουργία ακραίων ανισοτήτων κι’ αυτή η αιτία είναι η ακόρεστη ατομική ιδιοκτησία, η οποία, ως γκλαμουριά και ψευδαίσθηση, δύναμη και εξουσία, έχει καταφέρει να εμφανίζεται και ως ‘νόημα ζωής’ πολλών συνανθρώπων μας.
Πολλοί, συνήθως, επαγγελματίες των θρησκειών, θεολόγοι και θεολογούντες, παπαδαριά και καλογέροι, υποστηρίζουν ότι τάχα ‘ο άνθρωπος χρειάζεται την θρησκευτική πίστη, ως παρηγοριά και αποκούμπι απέναντι στις δυσκολίες της ζωής και τις αδικίες της κοινωνίας’. Πρόκειται φυσικά για την μεγαλύτερη απάτη, γιατί αν το κεφάλι των πιστών δεν το είχαν γεμίσει τα σκοταδιστικά και τα εξουσιαστικά ιερατεία με άχρηστες γνώσεις, πνευματικά σκουπίδια  και ναρκο-ιδέες που τους καθιστούν εθελόδουλα ‘ποίμνια’, θα γέμιζε μέσω των δικών τους βιωμάτων, εμπειριών και επεξεργασιών με επιστημονικά έγκυρες και κοινωνικά χρήσιμες γνώσεις. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα κατέληγαν στην μοιρολατρία, αλλά θα γνώριζαν πώς ‘οι δυσκολίες της ζωής και οι αδικίες της κοινωνίας’ δεν λύνονται με τις προσευχές στα κακότεχνα φετίχ της εξουσίας, τους λεγόμενους θεούς, αλλά με τον αυτοσεβασμό, την αυτοπεποίθηση, την συνεργασία, την αλληλεγγύη και με τους κοινωνικούς αγώνες για την κατάκτηση της κοινωνικής ισότητας και του αταξικού ουμανισμού[13]. Οπότε σε συνθήκες κοινωνικής αυτοδιεύθυνσης και άμεσης δημοκρατίας δεν χρειάζονται προσευχές και μετάνοιες, κομποσκοίνια, λιβανίσματα, ‘στεναγμοί’, υποκριτικές παρηγοριές και εξουσιαστικά αποκούμπια για καταπιεσμένους, γιατί απλούστατα δεν θα υπάρχουν καταπιεσμένοι, αφού θα είχε καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία και το κεφάλαιο που γεννούν και θρέφουν υποκριτές, λαϊκιστές, καταπιεστές, ρατσιστές, ιμπεριαλιστές και φασίστες.
Στα πλαίσια της άθλιας και τόσο θολής πραγματικότητας, όπως αυτή που χαρακτηρίζει την σημερινή καπιταλιστική πραγματικότητα, προκύπτουν συχνά ακραίες καταστάσεις που αποκαλύπτουν την σχετικότητα και την ανεδαφικότητα τέτοιων ψευδονοημάτων ζωής και αναδείχνουν ότι το πρώτιστο και σημαντικότερο νόημα ζωής είναι η επιβίωση, η διασφάλιση της οποίας όμως χρειάζεται μεγάλα αποθέματα δύναμης[14], που στους εθισμένους στα υποκατάστατα νοημάτων ζωής έχουν εξαντληθεί με αποτέλεσμα να μην καταφέρνουν να επιβιώσουν. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική γιατί η αποφασιστική πλειονότητα των ανθρώπων δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα σχετικά με το νόημα της ζωής τους, όπως αποδείχνει ο διαχρονικός, επίμονος, επίπονος και ασυμβίβαστος αγώνας τους για κοινωνική ισότητα, για έναν κάθε φορά καλύτερο κόσμο, αλλά με την ζωή την ίδια σε καπιταλιστικές συνθήκες. Όλα ανεξαίρετα τα ανθρώπινα όντα είμαστε, μέσα από την διαδικασία φυσικής επιλογής, αναγκασμένα, και με αυτήν την έννοια κατά κάποιον τρόπο προγραμματισμένα, να συγκροτούμε κοινωνίες, να συνεργαζόμαστε, να συμβιώνουμε ειρηνικά και να είμαστε αλληλέγγυοι για να επιβιώνουμε και για να ζούμε ευτυχισμένοι, διαφορετικά δεν θα επιβιώναμε ως είδος και αν σπάσουμε σε μόνιμη βάση αυτόν τον κώδικα ειρηνικής συνύπαρξης και συμβίωσης θέτουμε αυτόματα σε κίνδυνο όχι μόνο την ευτυχία μας ως άτομα και ως κοινωνίες, αλλά και την ίδια την οντολογική επιβίωσή μας ως είδος.
Αυτός ο αγώνας για την κοινωνική ισότητα και την οικουμενική ειρήνευση έρχεται ως απάντηση στο τάχα αιώνιο ερώτημα αναφορικά με ‘το νόημα της ζωής’, αλλά και ως κατάθεση ότι το νόημα της ανθρώπινης ζωής δεν είναι να λατρεύει και να υπηρετεί ‘θεία σκιάχτρα’, απάνθρωπες και καταστροφικές ιδεολογίες και εξουσίες, ούτε βέβαια να παράγει άναρχα, σπάταλα και άσκοπα για να καταναλώνει βουλιμικά ως ‘οικόσιτο ζώο’, να σκοτώνεται και να σκοτώνει, πράγμα που σημαίνει ότι δεν στερούμαστε νοήματος ζωής, αλλά εκείνο που στερούμαστε είναι η ζωή μας η ίδια. Κι αυτό επειδή επειδή το κεφάλαιο και η ατομική ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής λεηλατούν τις ζωές μας, πράγμα που μεθοδικά και σκόπιμα μας αναγκάζει να αγωνιζόμαστε συνέχεια για την ύπαρξή μας, για να πάρουμε πίσω τις ζωές που μας στερούν, για την απλή επιβίωσή μας, αντί να εργαζόμαστε για μια καλύτερη, άνετη, δημιουργική, ειρηνική και ευτυχισμένη ζωή. «Η επιστημονική ανθρωπολογία αρχίζει τώρα να διατυπώνει τις πρώτες απαντήσεις στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο άνθρωπος είναι μια ανοικτή οντότητα, μια προσωπικότητα και το σύνολο των σχέσεων του διαμορφώθηκε στην φύση, στην ιστορία, στην εξέλιξη των κοινωνιών και των πολιτισμών. Προχωράει μέσα σε έναν ανθρώπινο κόσμο, προς μια απελευθερωτική τεχνολογία, προς την δημιουργία και τη μεταμόρφωση του ανθρώπου στον χρόνο. Από που ήρθαμε; Ποιοι είμαστε και που πηγαίνουμε; Ήρθαμε από την ιστορία, είμαστε άνθρωποι και πηγαίνουμε να συναντήσουμε τους εαυτούς μας. Αυτά είναι τα προλεγόμενα της επιστημονικής ανθρωπολογίας στον σοσιαλιστικό ουμανισμό, στην φιλοσοφία του ανθρώπου, στην φιλοσοφία της ελευθερίας του ανθρώπου. […] Η ουσία του ουμανισμού δεν είναι η αύξηση του υλικού πλούτου. Είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου και η απελευθέρωσή του»[15]. Να μια ακόμα ωραία και κατανοητή απάντηση για τον λόγο της ύπαρξης και για το νόημα της ζωής. Νόημα της ύπαρξης και της ζωής, τελικά, είναι η ίδια η ύπαρξη και η ζωή ως προοπτική και ο αγώνας για μια καλύτερη προοπτική της ύπαρξης και της ζωής.
Για την ματαιότητα, δεν χρειάζεται μετά από όσα προηγήθηκαν να πει κανείς πολλά, γιατί τα είπε όλα ο Max Stirner με το ένα εξαίρετο και μοναδικό βιβλίο του ‘Ο Μοναδικός και η ιδιοκτησία του’: «Η ηθικότητα είναι ασυμβίβαστη με τον εγωισμό, επειδή η πρώτη δεν δίνει εγκυρότητα σ’ εμένα, αλλά στον άνθρωπο μέσα σ’ εμένα. Όμως αν το κράτος είναι μια κοινωνία ανθρώπων, κι’ όχι μια ένωση από Εγώ, από τα οποία το καθένα βλέπει μόνο τον εαυτό του, τότε το κράτος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την ηθικότητα και πρέπει να επιμένει σ’ αυτήν. Συνεπώς εμείς οι δυο, το κράτος κι’ εγώ, είμαστε εχθροί. Εγώ ο εγωιστής δεν έχω στην καρδιά μου την ευημερία αυτής της ‘ανθρώπινης κοινωνίας’. Δεν θυσιάζω τίποτα σ’ αυτήν, μόνο την χρησιμοποιώ. Για να μπορώ όμως να την χρησιμοποιώ πλήρως την μετατρέπω σε ιδιοκτησία μου και δημιούργημά μου, δηλαδή την εκμηδενίζω και σχηματίζω στην θέση της την ένωση των εγωιστών»[16]. Αν τώρα αυτή περιγραφή της ματαιότητας που έρχεται από το μακρινό 1844 μοιάζει τόσο επίκαιρη, αυτό προφανώς δεν οφείλεται στο Στίρνερ, αλλά στο γεγονός ότι και τότε και τώρα ‘οι μοναδικοί και εξ’ ορισμού κλέφτες με την ιδιοκτησία τους[17]’, ως ένωση καπιταλιστών, χρησιμοποιούν πλήρως και αποκλειστικά για τον εαυτό τους την ανθρώπινη κοινωνία, επιβάλλοντάς της την απάνθρωπη και ανήθικη ανισότητα.
Προεκτείνοντας τον συλλογισμό του Στίρνερ θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι όσοι διερωτώνται για τον λόγο της ύπαρξης και για το νόημα της ζωής, είναι άνθρωποι που επέτρεψαν στους θεσμούς και στις δομές του κεφαλαίου να τους αναγκάσουν να ζουν μάλλον στο θλιβερό περιθώριο της κοινωνίας και της ιστορίας, κρυμμένοι και αόρατοι σε κάποια βολική σκοτεινή γωνιά και ξεμοναχιασμένοι με την ψευδαίσθηση ότι έτσι θα επιβιώσουν. «Όπου, όμως, οι άνθρωποι ζουν μόνοι, εργάζονται μόνο εκεί που υπάρχουν άδεια βράδια, άδεια σαββατοκύριακα, γιορτές που μοιάζουν καθημερινές, με μεγάλα κενά αδράνειας και σχέσεων, ατεκνίας, απουσία προοπτικής , πέρασμα του χρόνου δίχως σχέδιο, εκεί όπου οι μήνες  και τα χρόνια περνάνε δίχως δράση, αποστολή και πρόθεση, όπου οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν προς τα που πηγαίνουν και τι τους περιμένει, εκεί μεγαλώνουν οι ζώνες της αχρονίας»[18]. Όσοι όμως δεν αγωνίστηκαν και δεν αγωνίζονται ως Εγώ εντός κάποιου Εμείς για την καταξίωση της ζωής, όσοι, δηλαδή, δεν έχουν ιστορία, συνεπώς ούτε και όραμα για έναν καλύτερο κόσμο, φέρονται σαν να είναι η ζωή τιμωρία και η ανθρωπότητα ‘αρρώστια του πλανήτη’, που σημαίνει ότι γι’ αυτούς ύπαρξη και ζωή στερούνται νοήματος. Αντίθετα όσοι ‘έχουν ιστορία’ και όραμα  για έναν κόσμο της κοινωνικής ισότητας αγωνίζονται για να κάνουν, στα πλαίσια του Εμείς, τη ζωή τους καλύτερη, σε συνθήκες κοινωνικής ισότητας και ευγνωμονούν το ότι υπάρχουν και δίνουν νόημα και περιεχόμενο στην ζωή τους.
Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό πόλεμο οι λαοί που αγωνίστηκαν για την ήττα του ναζισμού περίμεναν ότι οι νικήτριες δυνάμεις θα διόρθωναν την παλιά αστική δημοκρατία με μια πιο σύγχρονη, πιο δίκαιη και πιο κοντά στην κοινωνική ισότητα δημοκρατία. Γελάστηκαν, γιατί οι νικητές ‘σύμμαχοι’ κατά του φασιστικού ιμπεριαλιστικού πολέμου, που μοιράστηκαν τον κόσμο, με μια ιμπεριαλιστική ειρήνη ερήμην και κατά των λαών, σχεδιάζοντας πάνω σε μια χαρτοπετσέτα, όπως οι κουρσάροι και οι ληστές μοιράζονται τη λεία τους, ξανάδωσαν ζωή στο κεφάλαιο αναθέτοντάς του την ανόρθωση των καταστραμμένων οικονομιών  και χωρών, προσφέροντας στους εργαζόμενους δουλεία, πολλή και σκληρή δουλειά, γιατί χωρίς αυτήν δεν παράγονται κέρδη.    Κάτω από αυτές τις συνθήκες έγιναν κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο η φυγή από το χωράφι που παράγει τροφή, γιατί τα καινούργια μεγάλα εργοστάσια χρειάζονταν πολλούς και ανειδίκευτους εργάτες με αποτέλεσμα  μια δύσμορφη, στρεβλή, αντικοινωνική και αναποτελεσματική οικονομία και μια τραγελαφική κοινωνία ξεριζωμένων και εξαθλιωμένων ανθρώπων, σκιές του εαυτού τους.  Κι’ επειδή τα εργοστάσια και το εμπόριο χρειάζονταν τώρα, πέρα από ανειδίκευτους εργάτες και πολλά ειδικευμένα στελέχη, οι σπουδές μετακινήθηκαν από τα αστικά σαλόνια προς τα λαϊκά στρώματα και από διαδικασία παιδείας περιορίστηκαν σε επαγγελματική εκπαίδευση, σε ευκαιρία για ‘μια καλύτερη ζωή’, αλλά όπως αποδείχτηκε μόνο για λίγους. Αποτέλεσμα αυτής της τσαπατσουλιάς ήταν το ‘ακαδημαϊκό προλεταριάτο’, το οποίο η παραδοσιακή αριστερά το είδε ως ευκαιρία και όχι ως απειλή, με αποτέλεσμα την πολυδιάσπαση του ενιαίου λαϊκού κινήματος κατά του καπιταλισμού σε πολλά επιμέρους ανταγωνιστικά μέχρι και εχθρικά μεταξύ τους κινήματα σφραγίδες κομματικές και κρατικές, βολικές για το κεφάλαιο και ανασχετικές για τους κοινωνικούς αγώνες για την υπέρβαση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.  Το καινούργιο κοινωνικό μοντέλο απαιτούσε: ‘Να αποκτήσεις πτυχία για να μπορείς να πουλήσεις ακριβά το τομάρι σου’ ως στέλεχος σε κάποιο εργοστάσιο, σε κάποια εταιρεία ή στο ‘δημόσιο’, να βολευτείς με έναν ‘καλό γάμο’ που ‘θα σε περάσει απέναντι’ κι’ έτσι να βρεις το νόημα της ζωής στον γενιτσαρισμό, στη λήθη του ξεριζωμού, στη δουλοφροσύνη, στον καθωσπρεπισμό και στην προκλητική κατανάλωση. Όλα αυτά τα εκφυλιστικά φαινόμενα δημιούργησαν τους όρους ανάπτυξης του εργατοπατερισμού, του αγροτοπατερισμού, του πολιτικαντισμού και του ‘πάση θυσία’ καριερισμού, που αλλοίωσαν το νόημα της ζωής  της ‘κοινωνικής αφρόκρεμας’, με αντάλλαγμα τα ‘τριάντα αργύρια’ της προδοσίας της κοινωνικής αποστολής τους.
Κι αυτό θα συμβαίνει μέχρι το νόημα της ύπαρξης της ανθρώπινης κοινωνίας και της ανθρωπότητας συνολικά να καταστεί αταξική ουμανιστική επαναστατική ιδέα, όραμα και αγώνας[19] που θα εκτοπίσει την καπιταλιστική ματαιότητα, για να μπορέσει η ανθρώπινη ζωή να ολοκληρωθεί, ως ιστορική κοινωνικότητα και άδολη, διαχρονική ατομική, συλλογική, πανανθρώπινη και οικουμενική αγάπη της ανθρώπινης ύπαρξης προς την ύπαρξη την ίδια ως Όλον, σε αμεσοδημοκρατικές κοινωνίες, κυψέλες νοήματος για μια ζωή χωρίς ματαιοδοξία και ψευδαισθήσεις.
Πέραν όλων τούτων υπάρχει και το γεγονός ότι, ο άνθρωπος ως οργανικός κόσμος, όπως και ο ανόργανος, αποτελείται από τα ίδια φυσικά στοιχεία από τα οποία αποτελείται και τον Σύμπαν, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είμαστε δημιούργημα κάποιου δόλιου μη-όντος-‘δημιουργού’, αλλά αστρόσκονη[20] οργανωμένη σε πολυσύνθετες υλοενεργειακές συνθέσεις και φυσικοχημικές ενώσεις, βασανιστικά εξελιγμένες σε έλλογες μορφές με συνείδηση όχι απλά της ύπαρξής τους, αλλά ως ανώτερη μορφή έκφρασης, ως οικουμενικός ουμανιστικός Λόγος και ως Συνείδηση του ίδιου του αναρχοατελεύτητου και μεγαλοπρεπούς Σύμπαντος. Αυτό και μόνο  το γεγονός  τόσο ως πραγματικότητα, ιστορία και πολιτισμός καθιστά περιττή κάθε συζήτηση περί έλλειψης τάχα και αναζήτησης νοήματος της ζωής και της ύπαρξης. Και μόνο το γεγονός της συμπαντικής μας ουσίας  και ταυτότητας δικαιολογεί την περιφρόνησή μας, για να μην πω και τον χλευασμό, κάθε συνειδητής και σκόπιμης απόπειρας των δυνάμεων της καπιταλιστικής βαρβαρότητας να αποπροσανατολίσουν με τέτοιες και τόσες σαθρές ανοησίες περί έλλειψης σκοπιμότητας και νοήματος της ύπαρξης και της ζωής, τις δυνάμεις της εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού από την διαχρονική στρατηγική τους για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου[21], που στις μέρες μας,  στον 21ο αιώνα, είναι, χάρη στους διαχρονικούς αγώνες τόσων γενεών, αναγκαία, εφικτή και αναπόφευκτη. 
_________________________________
ΠΗΓΗ:https://www.blogger.com/blog/post/edit/5909381204985884097/3100246639738421129,



 
 





[1] Dionys Mascolo, (1916-1997). Iταλογάλλος αντιστασιακός, πολιτικός ακτιβιστής και δοκιμιογράφος.
[2] Ο Zygmunt Bauman, (1925-2017), ήταν Πολωνός κοινωνιολόγος.
[3] Άντλερ Άλφρεντ, Το νόημα της ζωής, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, Αθήνα 1974, σελ. 85.
[4] Για μια σε βάθος προσέγγιση του θέματος βλέπε: Pelluchon Corine, Ηθική της Υπόληψης, ΠΟΛΙΣ, Αθήνα 2019.
[5] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Θεός και Κεφάλαιο. Δοκίμιο για τη σχέση μεταξύ θρησκείας και εξουσίας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2015.
[6] «Κάθε άνθρωπος, ας υποτάσσεται εις τας ανωτέρας εξουσίας της πολιτείας, τους άρχοντας δηλαδή, που είναι φορείς αυτής της εξουσίας, (εφ’ όσον αι εντολαί των δεν αντίκεινται στο θέλημα του Θεού) διότι δεν υπάρχει εξουσία μέσα εις την κοινωνίαν, που να μη απορρέη από τον Θεόν,·οι άρχοντες, που ασκούν σήμερον τας εξουσίας, έχουν ταχθή από τον Θεόν (έστω και κατ’ ανοχήν). Ώστε εκείνος που αντιτάσσεται εις την εξουσίαν, αντιτίθεται εις την διαταγήν του Θεού δι’ αυτό δε και όσοι αντιτάσσονται θα επισύρουν επάνω τους την τιμωρίαν, που τους πρέπει. Διότι οι άρχοντες (εφ’ όσον διατάσσουν το ορθόν) δεν εμπνέουν φόβον διά τα καλά έργα, που υποβοηθούν την ζωήν και την πρόοδον της κοινωνίας, αλλά διά τα κακά έργα και τους κακούς, θέλει δε να μη φοβήσαι την εξουσίαν των αρχόντων; Πράττε το αγαθόν και θα έχης έπαινον από αυτούς. Διότι ο άρχων είναι υπηρέτης του Θεού διά το αγαθόν, το ιδικόν σου και των άλλων. Εάν όμως πράττης το κακόν, τότε να φοβήσαι, διότι δεν φέρει ματαίως και ανωφελώς ο άρχων την μάχαιραν, το δικαίωμα δηλαδή να δικάζη και να τιμωρή. Την φέρει δια να επιβάλλη τιμωρίας, και τας πλέον αυστηράς ακόμη, διότι είναι υπηρέτης Θεού, εκδικητής υπέρ του αγαθού και εναντίον του κακού, διά να επιβάλλη την πρέπουσαν τιμωρίαν στους κακοποιούς και παραβάτας. Δι’ αυτό είναι ανάγκη να υποτάσσεσθε, όχι μόνον διά τον φόβον της τιμωρίας, αλλά και από σεβασμόν προς την συνείδησίν σας, η οποία επιβάλλει, όπως και ο Θεός διατάσσει, αυτήν την υποταγήν. Δι’ αυτό άλλωστε και καταβάλλετε φόρους στους άρχοντας, διότι αυτοί είναι υπηρέται του Θεού, που αφήκαν κάθε άλλο ατομικόν των έργον, διά να ασχολούνται και επαγρυπνούν συνεχώς εις την εκπλήρωσιν του καθήκοντός των. Λοιπόν να αποδίδετε εις όλους αυτούς, που κατέχουν εξουσίας, τας οφειλάς σας· εις εκείνον που εισπράττει τον φόρον, αποδώσατε τον φόρον· εις εκείνον που έχει καθήκον να εισπράττη τον τελωνειακόν δασμόν, αποδώσατε αυτόν τον δασμό, εις εκείνον που του ανήκει ο σεβασμός, όπως είναι τα δικαστικά και εκτελεστικά όργανα της Πολιτείας, αποδώσατε τον σεβασμόν· εις εκείνον που κατέχει ανώτερα αξιώματα και του πρέπει ιδιαιτέρα τιμή, αποδώσατε αυτήν την τιμήν» (Παύλος, Προς Ρωμαίους Επιστολή, 13.1-7).
«Παρακαλώ λοιπόν πρώτον πάντων να κάμνητε δεήσεις, προσευχές, παρακλήσεις, υπέρ βασιλέων και πάντων των όντων εν αξιώμασι διά να διάγωμεν βίον ατάραχον και ησύχιον εν πάση ευσεβεία και σεμνότητι» (Παύλος, προς Τιμόθεο 2.1).
«Όσοι είναι υπό ζυγόν δουλείας, ας νομίζουσι τους κυρίους αυτών άξιους πάσης τιμής, διά να μη δυσφημήται το όνομα του Θεού και η διδασκαλία. Οι δε έχοντες πιστούς κυρίους, ας μη καταφρονούσι αυτούς, διότι είναι αδελφοί, αλλά προθυμότερον ας δουλεύωσι» (Παύλος, προς Τιμόθεο, 6.1).
[7] Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον ουμανισμό. ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2012.
[8] Χρηστάκης Νικόλαος, Προσχέδιο. Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας, ΚΑΤΟΠΤΡΟ, Αθήνα 2019, σελ. 23.
[9] Λάμπος Κώστας,  Η γέννηση και ο θάνατος της ατομικής ιδιοκτησίας. Η ατομική ιδιοκτησία ως μήτρα βίας, εξουσίας, ανισότητας, εγκληματικότητας, σκοταδισμού και ανηθικότητας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ, Αθήνα 2017.
[10] Βλέπε σχετικά: Morgan Lewis Henry, Η αρχαία κοινωνία, Αναγνωστίδης, Αθήνα χ.χ. καθώς επίσης και Morgan J., (Jacques de), Η πρωτόγονη κοινωνία. Μελέτη πάνω στη γενική προϊστορία της ανθρωπότητας, Αναγνωστίδης, χ.χ. Καθώς επίσης και Ένγκελς Φρίντριχ, Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους, ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΔΗ, Αθήνα 1979.
[11] «Χωρίς το ασκητικό ιδεώδες, ο άνθρωπος, το ζώο άνθρωπος,  δεν  είχε κανένα νόημα ως τώρα. Η ύπαρξή του πάνω στη γη δεν είχε κάποιο σκοπό, […] δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει τον εαυτό του, υπέφερε μπροστά στο πρόβλημα του νοήματός του. […]. Ο άνθρωπος δεν απαρνιέται τον πόνο καθ’ εαυτόν, τον θέλει, τον επιδιώκει, αρκεί να του δείξουν το νόημα, τον σκοπό του πόνου αυτού. Η έλλειψη νοήματος του πόνου και όχι ο πόνος ήταν η κατάρα που βάραινε ως τώρα την ανθρωπότητα και το ασκητικό ιδεώδες του έδωσε νόημα, […] ήταν από κάθε άποψη το κατ’ εξοχήν ‘ελλείψει καλυτέρου’», Νίτσε Φρίντριχ, Η γενεαλογία της ηθικής, ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 224-225.
[12] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Ο καπιταλισμός και το ‘Σύνδρομο της Στοκχόλμης’, https://classlessdemocracy.blogspot.com/2020/04/blog-post_19.html
[13] Λάμπος Κώστας, Κοινωνική αν/Ισότητα και αταξικός ουμανισμός. Δοκίμιο πολιτικής φιλοσοφίας της πράξης, υπό έκδοση.
[14] Βλέπε το ενδιαφέρον, και από προσωπική εμπειρία του συγγραφέα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του ναζισμού, βιβλίο του Βίκτωρα Φράνκελ, Το νόημα της ζωής, ΨΥΧΟΓΙΟΣ, Αθήνα 2018.
[15] Σβιτάκ Ιβάν, Οι πηγές του σοσιαλιστικού ουμανισμού, στο: Σοσιαλιστικός ουμανισμός, στο: Φρομ Έριχ, (Επιμέλεια), Σοσιαλιστικός ουμανισμός, ΜΠΟΥΚΟΥΜΑΝΗΣ, Αθήνα 1976, σελ. 47 και 48.
[16] Stirner Max, Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του, ΘΥΡΑΘΕΝ, Θεσσαλονίκη 2005, σελ. 194.
[17] Stirner Max, Ο μοναδικός και η ιδιοκτησία του…, σελ. 11.
[18] Hillenkamp Sven, Negative Moderne. Moderne Strukturen der Freiheit und der Sturz ins Nichts, Klett-Cotta Verlag, Stuttgart 2016, σελ. 11.
[19] Βλέπε αναλυτικά, Lampos Kostas, Social in/Equality and Classless Humanism. An Essay on the political Philosophy of Praxis, ONTIMEBOOKS, London, 2020.
[20] Βλέπε σχετικά, Λάμπος Κώστας, Είμαστε αστρόσκονη ζωντανεμένη στο μεγάλο Εργαστήριο της γήινης Βιόσφαιρας, http://classlessdemocracy.blogspot.gr/2017/07/blog-post.html
[21]  Λάμπος Κώστας, Σκέψεις για μια οικονομία της ισότητας και της ελευθερίας, στο συλλογικό: Ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός. Να θεμελιώσουμε τον πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας, ΚΟΥΚΚΙΔΑ 2020.