Συνοπτικές σημειώσεις(συνέχεια 2), Raoul Vaneigem

Συνέχεια από την ανάρτηση http://www.topikopoiisi.com/1/post/2014/01/raoul-vaneigem-1.html

Επιστροφή στη βάση

Τι χρειαζόμαστε περισσότερο; Ευαίσθητη νόηση του κόσμου και ατο­μική δημιουργικότητα. Πρέπει ο καλλιτέχνης που υπνώττει μέσα στον καθένα να αφυπνιστεί, προκειμένου να ανακαλύψει ότι αυτό που νο- ηματοδοτεί το έργο του πέρα και έξω από το ίδιο -με την πολυμορφία που εκφράζεται, στη ζωγραφική, τη μουσική, τη λογοτεχνία, την αρχι­τεκτονική, την ανθοκομική διακόσμηση, τη μαγειρική προετοιμασία, την ένδυση, την κηπουρική...- είναι η τέχνη της ζωής της οποίας απο- τελεί το προσχέδιο. Η δημιουργία δεν πρέπει να είναι στην υπηρεσία του μηδενός, ούτε της αγοράς ούτε των ιδεών ούτε ενός κοινωνικού προγράμματος. Αρκεί να υπάρχει και να συνειδητοποιεί τη μυστική δύναμή της. Είναι η πραγματική ποίηση της ύπαρξης. Σήμερα που κα­ταρρέει αυτός ο παλιός κόσμος που πάντοτε μας λεηλατούσε, αυτή η ποίηση αναδύεται για να μας σώσει από το ναυάγιο, οδηγώντας μας στα εύφορα εδάφη του ζωντανού. Εκεί όπου δεν επιβιώναμε παρά σαν θηρία, θα μάθουμε να ζούμε ως ανθρώπινα όντα.

Η αποτυχία των ιδεολογιών δεν έκανε τίποτα άλλο από το να αποκαλύ- ψει την αποτυχία της σκέψης που είναι διαχωρισμένη από το ζωντανό. Στην πνευματική κατανόηση μιας πραγματικότητας που αναθεωρείται και αναιρείται από την οικονομία, θέλουμε να αντιπαραθέσουμε την ευαίσθητη νόηση μιας ζωής που δεν αφήνεται να υποβιβαστεί στην επιβίωση.

Για να ανακτήσουμε τα πάντα από τη βάση, πρέπει να προσπαθήσου­με να βελτιώσουμε την καθημερινή ζωή των ατόμων και της συλλογι- κότητας, πρωταρχική συνθήκη ώστε η συλλογικότητα (η κομμούνα) να μην υποχωρήσει στον κοινοτισμό (εθνικισμό, τοπικισμό, φυλετισμό), ούτε στην αναδίπλωση στον εαυτό, δηλαδή στον ατομικισμό, ο οποίος τείνει πάντοτε να επιστρέφει στο παρελθόν για να αναστήσει τη βαρ­βαρότητα.

Όταν το κοινωνικό και η συνείδηση της αλληλεγγύης υπερισχύουν, οι εθνικές, θρησκευτικές, γλωσσικές, πολιτισμικές διαφορές εξαλείφο­νται άμεσα. Στην κοινωνική σύγκρουση, όλος ο κόσμος μιλάει την ίδια γλώσσα, αυτήν που εκφράζει την οικουμενική θέληση και την προσδο­κία για μια καλύτερη ζωή.

Είδαμε πώς ο καταναλωτισμός περιέβαλε τον προλετάριο των εργο­στασίων και των γραφείων με τα καινούργια ρούχα του καταναλωτή. Η παλιά εργατική ριζοσπαστικότητα σιγά σιγά εξαϋλώθηκε από το φόβο της απώλειας ασήμαντων αγαθών επιβίωσης στα οποία οι υπεραγο­ρές «παρέχουν» πρόσβαση, έναντι αντιτίμου.

Σε μια οικονομία που κυριαρχείται από την αγορά, το έχειν είναι πιο σημαντικό από το είναι, η ποσότητα πιο σημαντική από την ποιότητα, η επιβίωση πιο σημαντική από την πραγματική ζωή. Για να θεμελιώ­σουμε την κοινωνία σε νέες βάσεις, πρέπει να δώσουμε προτεραιό­τητα στο είναι, στην ποιότητα, στη ζωή που βιώνεται ως περιπέτεια έμπλεη έρωτα και πάθους.

Ο Φουριέ, διερωτώμενος για το πώς θα ήταν μια αρμονική κοινωνία, καταφεύγει σ' ένα παράδειγμα που αξίζει να στοχαστούμε. Οι πλούσιοι που προσχωρούν στο φαλανστήριο [κοινόβιο ακτημόνων], διαθέτουν τραπέζια όπου λόγω του πλούτου τους σωρεύονται τα πιο εκλεκτά εδέ­σματα. Οι φτωχοί, αντίθετα, αρκούνται σε πιο λιτά πιάτα, αλλά τρώνε και πίνουν με μεγαλύτερη χαρά και όρεξη από τους πλούσιους που είναι συγκεντρωμένοι γύρω από τα επιτηδευμένα τραπέζια τους. Έτσι, σιγά σιγά, οι εύποροι προύχοντες εγκαταλείπουν την πληκτική συντρο­φιά των οικείων τους για να πάνε να μοιραστούν τις απολαύσεις και τη συν-τροφικότητα που κυριαρχούν στο τραπέζι των φτωχών.

Όσο πιο ελκυστικές καταστούν οι συνελεύσεις άμεσης δημοκρατίας και οι συλλογικότητες που διαμορφώνονται -καθότι πιο ανθρώπινες, πιο εφευρετικές, πιο ζωντανές-, τόσο θα ροκανίζουν το έδαφος κάτω από τα πόδια του φιλάνθρωπου λαϊκισμού και θα παρέχουν στον κα­ταναλωτή (τον οποίο η αυξανόμενη φτωχοποίηση θα απογοητεύει και θα εξοργίζει) νέα εδάφη, ζώνες απελευθερωμένες από το εμπό­ρευμα, το φόβο, τη δουλοπρεπή υποταγή στις δυνάμεις του χρήματος και στην εξουσία των δημαγωγών που τις χειραγωγούν για να παίζουν τους φύρερ και να τις καταστρέφουν κι άλλο.

Η γη και οι φυσικοί πόροι ανήκουν στις ανθρώπινες συλλογικότητες, όχι στις χρηματοοικονομικές, κρατικές, εθνικιστικές, τεχνοκρατικές και φυλετικές μαφίες. Η γη ανήκει σε αυτούς που προσπαθούν να την κά­νουν καλύτερη.

Η βάση της ζωντανής κοινωνίας είναι η αυτοδιεύθυνση και η δημιουρ­γική ανάπτυξη των φυσικών μορφών ενέργειας.

Πρέπει να ανακτήσουμε τα πάντα από τη βάση, να υφάνουμε ξανά την κοινωνία με το νήμα μιας ομοσπονδίας αυτόνομων και δημιουργικών ατόμων. Είναι προφανές ότι στο δρόμο και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων συντελούνται οι μεγάλες αλλαγές τις οποίες βιώνει η Ελλά­δα και οι οποίες προαναγγέλλουν αυτό που πρόκειται να συμβεί στον υπόλοιπο κόσμο. Όμως, αν ο δρόμος είναι το θέατρο των συγκρού­σεων με τις δυνάμεις της τάξης, οι οποίες συντηρούν την αταξία που έχουν ανάγκη όλες οι εξουσίες για να κυριαρχούν (περιλαμβανομένων των αριστερών και λαϊκιστών μικρών αρχηγών), είναι επίσης ένα έδα­φος όπου τα άτομα συγκεντρώνονται για να αποφασίσουν γι' αυτά που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την ύπαρξή τους. Ωστόσο, αρκού- μαστε να δείχνουμε τις «βιαιότητες» στους δρόμους, χωρίς να δεί­χνουμε μια βία λιγότερο θεαματική αλλά πιο επικίνδυνη για το κράτος και τις χρηματοοικονομικές μαφίες: τα εγχειρήματα των συνελεύσεων άμεσης δημοκρατίας, τα σκιρτήματα αυτοδιαχείρισης, τις καταλήψεις εργοστασίων, τους αγώνες για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, τα κινήματα του τύπου «Να μην πληρώνουμε πια!».

Η πολιτική ανυπακοή

Δεν είναι παρά το δικαίωμα για την υπεράσπιση της ζωής του ανθρώ­πινου όντος ενάντια στον οικονομικό ολοκληρωτισμό που την εκφυλί­ζει στο όνομα του κέρδους.

Κανένας διάλογος δεν είναι εφικτός με τους καταπιεστές, με αυτούς που καταστρέφουν τη γη. Σε μας ανήκει να αποκαταστήσουμε παντού τα δικαιώματα της ζωής, αγνοώντας τις απαγορεύσεις και τις απειλές που τα καταρρακώνουν, έχοντας ως βάση, ενάντια στον τεχνολογικό μηχανισμό του εχθρού, τον κόκκο άμμου του ζωντανού που θα τον μπλοκάρει και θα τον κάνει να εκραγεί από μόνος του.

Κανένας διάλογος δεν είναι εφικτός με το κράτος, καθώς κανένας δι­άλογος δεν είναι εφικτός με τις χρηματοοικονομικές και πολυεθνικές μαφίες που του υπαγορεύουν τις αμετάκλητες αποφάσεις τους.

Να αρνηθούμε κάθε σχέση με την εξουσία! Πώς να φανταστούμε ότι ένας καπιταλισμός που δεν διστάζει να καταστρέψει μια περιοχή για να αντλήσει οικονομικό όφελος από το έδαφος και το υπέδαφος, μπο- ρεί να εννοήσει τις διεκδικήσεις του ζωντανού και της ανθρωπότη­τας; Πώς να πιστέψουμε ότι θα καταστεί ευαίσθητος στην ποίηση της ζωής;

Το μόνο που μπορεί να αποδεχθεί ο καπιταλισμός -για να το περιγελά­σει- είναι ο λόγος των ηθικολόγων, των γελοίων ηθικολόγων κατά της διαφθοράς που προτείνουν την αποκατάσταση των δυσλειτουργιών ενός συστήματος το οποίο στα μάτια των εκμεταλλευτών λειτουργεί τέλεια. Και καθώς ο καπιταλισμός έχει κλειστά τα αυτιά και δεν το κρύ­βει, έχει κάθε λόγο να αφήνει τους ηθικολόγους κατά της διαφθοράς να τσαλαβουτούν στις γελοιότητές τους.

Μπορούμε να συζητήσουμε για τη βασιμότητα και τα μειονεκτήματα ορισμένων μορφών φυσικής ενέργειας και της εφαρμογής τους. Όμως, όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, το φυσικό αέριο από σχιστόλιθο, τις πετρελαϊκές γεωτρήσεις, τους γενετικά τροποποιημένους οργανι­σμούς, τα χρυσοφόρα κοιτάσματα, τα δηλητήρια της διατροφικής βι­ομηχανίας, τότε όχι, πρέπει να είμαστε έτοιμοι και χωρίς επιφυλάξεις να εμποδίσουμε όλες τις μορφές αφανισμού της ζωής, της γης και της ανθρώπινης συνείδησης που επιβάλλει η δικτατορία του κέρδους. Δεν υπάρχει διάλογος με τη βαρβαρότητα. Πρέπει η ζωή να προχωρήσει κατευθείαν μπροστά, χωρίς να δεχθεί ποτέ να συμβιβαστεί με την πλευρά που τάσσεται με το θάνατο.

Η πολιτική ανυπακοή σημαίνει ότι αγνοούμε τις αποφάσεις ενός κρά­τους που εξαπατά τους πολίτες για να αναδιαρθρώσει τις καταχρή­σεις του χρηματοοικονομικού καπιταλισμού. Γιατί να πληρώνουμε στο κράτος φόρους που προορίζονται μάταια να καλύψουν την άβυσσο των καταχρήσεων, ενώ μπορούμε να τους διαθέσουμε σε οποιαδήπο- τε τοπική συλλογικότητα για την αυτοχρηματοδότηση δωρεάν μορφών ενέργειας και μιας συναρπαστικής ατομικής και κοινωνικής ζωής;

Είναι σημαντικό οι ανθρώπινες σχέσεις να αντικαταστήσουν παντού τις εμπορευματικές σχέσεις και να τις καταργήσουν. Πρέπει να υπεν­θυμίζουμε κάθε λεπτό ότι ο άνθρωπος δεν είναι εμπόρευμα.

Η άμεση δημοκρατία των αυτοδιευθυνόμενων συνελεύσεων έχει το δικαίωμα να αγνοεί τις προσταγές της διεφθαρμένης κοινοβουλευτι­κής δημοκρατίας. Η απαξίωση που πλήττει σήμερα την κοινοβουλευτι­κή δημοκρατία και ένα κράτος που μας στερεί την αξιοπρέπεια και την ευημερία είναι μια ευκαιρία κατάλληλη να σχηματίσουμε συλλογικό- τητες όπου η επιθυμία για ζωή θα κατανικά την τυραννία του χρήμα­τος και της εξουσίας. Η επιθετική πολιτική ανυπακοή είναι δικαίωμα.

Πρέπει να ομοσπονδιοποιήσουμε τους αγώνες που διεξάγουν οι πλη­θυσμοί σ' ολόκληρο τον κόσμο ενάντια στο σφετερισμό της γης για την εκμετάλλευση χρυσοφόρων κοιτασμάτων, φυσικού αερίου, πετρελαί­ου, αεροδρομίων, αυτοκινητοδρόμων ταχείας κυκλοφορίας, φραγμά­των, βλέπε εδαφών απ' όπου εκδιώκονται ολόκληρες κοινότητες.

Η αυτοδιεύθυνση

Αρχίζει με την οικειοποίηση των εργοστασίων, των επιχειρήσεων, των μέσων παραγωγής, των κέντρων αποθήκευσης και διανομής από τους εργαζόμενους, οι οποίοι είναι αυτοί που εξασφάλιζαν πάντοτε την εύρυθμη λειτουργία τους προς όφελος των εκμεταλλευτών τους. Ωστόσο, δεν μπορεί να σταματάει σ' αυτό το στάδιο, αφού τότε δεν θα ήταν τίποτε διαφορετικό από μια συλλογική διαχείριση της εργασίας και μια εξειδικευμένη δραστηριότητα, αποκομμένη από τις απαιτήσεις της καθημερινής ύπαρξης. Θα υπέκυπτε αμέσως στη λογική της αγο­ράς και θα παρέμενε περιορισμένη στο έδαφος που κυριαρχείται από τις επιταγές του εμπορευματικού συστήματος.

Η αυτοδιεύθυνση είναι αδιαχώριστη από την άμεση δημοκρατία που αναλαμβάνει τη συλλογική διαχείριση του κοινού αγαθού (το res pub­lica).

Θέλουμε περισσότερα από τα απολύτως απαραίτητα. Θα ήταν σφάλ­μα να περιοριστούμε στην ικανοποίηση της απλής επιβίωσης. Και βέ­βαια χρειαζόμαστε σχολεία, ιατρεία (μικρές κλινικές και νοσοκομεία), δίκτυα μεταφορών, εργοστάσια που θα εξασφαλίζουν την παραγωγή και τη διανομή αγαθών πρώτης ανάγκης (ξυλεία, μεταλλουργία, κα­τοικίες, ενδύματα, τυπογραφεία, είδη διατροφής κ.λπ.). Παραμένει πρωταρχική η τοπική ανάπτυξη της φυσικής γεωργικής καλλιέργειας και των δωρεάν μορφών ενέργειας (στη Βρετάνη, οι κάτοικοι μιας κοι­νότητας επένδυσαν συλλογικά σ' ένα σύστημα αιολικής ενέργειας που θα παράγει βραχυπρόθεσμα δωρεάν ενέργεια, χωρίς να παρεμβάλλο­νται τα οικολογικά λόμπι). Οι εμπειρίες ενεργειακής αυτάρκειας εξα­πλώνονται επίσης στην Αυστρία. Όμως, πρέπει να προχωρήσουμε πιο μακριά. Έχουμε ανάγκη από ομορφιά, ποίηση, ευτυχία, και αυτά δεν μπορεί να τα εξασφαλίσει η απλή ικανοποίηση στοιχειωδών αναγκών. Μπορεί όμως να τα προσφέρει το πρόταγμα να θεμελιώσουμε μια κοινωνία πραγματικά ανθρώπινη, απαλλαγμένη από τη βαρβαρότητα που εξαπλώνεται παντού μέσα από τον φετιχισμό του χρήματος. Αυτό που θέλουμε είναι να μεταβούμε από την αυτάρκεια στην αφθονία.

Σκιαγράφημα μιας «άτυπης δομής» αυτοδιεύθυνσης:

-    Επιτροπές καλής διακυβέρνησης που σχηματίζονται από εντεταλμέ­νους οι οποίοι προσφέρουν τις υπηρεσίες τους λόγω των ικανοτήτων και των επιλογών τους.

-      Επιτροπές υγείας (γιατροί, φαρμακοποιοί, φυτοθεραπευτές), εκ­παίδευσης, συντήρησης και επιδιόρθωσης, εφοδιασμού, παροχής ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, μεταφορών, κατασκευών, διαπραγ­μάτευσης για εξωτερικές και εσωτερικές διενέξεις (υπεράσπιση του κοινωνικού ιστού).

-    Οι αποφάσεις λαμβάνονται σε συνελεύσεις με ολομέλεια, ενώπιον των οποίων λογοδοτούν για την αποστολή τους όσοι έχουν δεχθεί να την αναλάβουν και οι οποίοι αποτελούν τις «επιτροπές καλής διακυ­βέρνησης».

Οι καταλήψεις εργοστασίων

Είναι καιρός οι εργαζόμενοι μιας επιχείρησης να αντιληφθούν την αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα:

-    στην αυξανόμενη ανικανότητα των αφεντικών που, θολωμένοι από την ανησυχία να αξιοποιήσουν τις μετοχές τους στο χρηματιστήριο, αποδεσμεύονται όλο και περισσότερο από την κοινωνική, παραγωγι­κή, χρήσιμη, απαραίτητη ύλη, με λίγα λόγια απ' αυτό που, στην παλαιή φάση του δυναμικού καπιταλισμού, αποτελούσε το αντικείμενο μιας διαρκούς επανεπένδυσης·

-     και στο προφανές: μολονότι το προσωπικό διαθέτει την εμπειρία, την πρακτική, τη συνήθεια να καθιστά λειτουργική την επιχείρηση, εξακολουθεί να υποτάσσεται σε μια διεύθυνση που συνδυάζει την ανικανότητα με την ανεντιμότητα, την επιδεξιότητα του εκτελεστή κερ­δοσκοπικών επενδύσεων η οποία αντικαθιστά τη γνώση των μεθόδων παραγωγής.

Πρέπει να καταπολεμήσουμε με σφοδρότητα το δόγμα που επιβάλ­λουν οι κυβερνώντες, σύμφωνα με το οποίο είναι απαραίτητοι και κα­νείς δεν μπορεί να τους αγνοήσει.

Τοπικό και παγκόσμιο

Για να αγωνιστούμε ενάντια στην αγορά, πρέπει να αναλάβουμε τη μετατροπή των τοπικών βιομηχανιών προς όφελος των τοπικών συμ­φερόντων. Είναι επομένως απαραίτητο οι διάφορες περιοχές να κα­ταρτίσουν έναν κατάλογο αυτών που χρειάζονται για να εξασφαλί­σουν την ευημερία των πολιτών και, με αφετηρία αυτή τη βάση, να ομοσπονδιοποιήσουν τις περιοχές, αγνοώντας συνειδητά εντολές και εξαναγκασμούς της γραφειοκρατικής και αστυνομικής εξουσίας του κράτους-απατεώνα.

Ο ρόλος των κοοπερατίβων

Απόσπασμα από μήνυμα ισπανών συντρόφων: «Αυτό που επιβεβαι­ώνεται ολοένα και περισσότερο είναι η αυξανόμενη προσφυγή στον συνεργατισμό από την πλευρά πολλών ανέργων που, μπροστά στην κατάσταση παραγωγικής ανομίας και έλλειψης προσδοκίας να βρουν μια θέση εργασίας, επιλέγουν τη δυνατότητα να κεφαλαιοποιήσουν τις αποζημιώσεις απόλυσης προκειμένου να δημιουργήσουν αυτοδιαχειρι- ζόμενες επιχειρήσεις. Τα παραδείγματα είναι αμέτρητα (όπως αυτό της κοοπερατίβας ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας Som Energίa, που δη- μιουργήθηκε τον Δεκέμβριο του 2010) και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποδεικνύουν ξεκάθαρα τους δεσμούς με τα κοινωνικά κινήματα (όπως αυτά που σχετίζονται με την εφαρμογή πειραμάτων που διενεργήθη- καν κατ' εικόνα ή καθ' ομοίωση της «Ολοκληρωμένης Καταλανικής Κο­οπερατίβας», ή αυτά του ελευθεριακού χώρου, όπως το τυπογραφείο γραφικών τεχνών «Μαύρο Μελάνι»). Στην πραγματικότητα, μεταξύ Ια- νουαρίου και Μαρτίου 2012, 223 νέες κοοπερατίβες δημιουργήθηκαν στην Ισπανία. Το να μιλάμε σήμερα για κινητοποιήσεις, αντίσταση ή κοι­νωνικό μετασχηματισμό (με την αυτοδιαχείριση ως κεντρικό στοιχείο) έχει ξαναγίνει εφικτό. Δεν υπάρχει αμφιβολία, νέοι δρόμοι αρχίζουν να χαράσσονται από την ισπανική κοινωνία. Και, μεταξύ αυτών, ο δρόμος της αυτοδιαχείρισης αρχίζει να είναι όλο και πιο συνηθισμένος».

Όπως η αγροτική οικονομία του Παλαιού Καθεστώτος ήταν μια αρτηρι­οσκληρωτική μορφή, την οποία θα διαρρήγνυε η αναδυόμενη οικονο­μία των ελεύθερων ανταλλαγών -με την επανάσταση του 1789-, έτσι και ο χρηματιστηριακός και κερδοσκοπικός καπιταλισμός του οποίου ατενίζουμε τη χρεοκοπία, ετοιμάζεται να παραχωρήσει τη θέση του σ' έναν καπιταλισμό που ανακάμπτει με την παραγωγή μη ρυπογόνων φυσικών μορφών ενέργειας, την επιστροφή στην αξία χρήσης, τη βιο­λογική αγροκαλλιέργεια, τη βεβιασμένη αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα, την υποκριτική ηθικοποίηση του εμπορίου.

Το μέλλον ανήκει στις αυτοδιαχειριζόμενες συλλογικότητες που θέ­τουν στην υπηρεσία όλων την παραγωγή των αναγκαίων αγαθών και υπηρεσιών (φυσικές μορφές ενέργειας, βιοποικιλότητα, εκπαίδευση, σταθμούς υγείας, μεταφορές, μεταλλουργία, υφαντουργία.). Το ζη­τούμενο είναι να παράγουμε για μας, και όχι πια για εμπορεύσιμα είδη που θα πρέπει να αγοράζουμε ανάλογα με τις τιμές της αγοράς, ενώ οι εργαζόμενοι τα έχουν δημιουργήσει και κατασκευάσει με μισθούς πείνας. Είναι καιρός να έρθουμε σε ρήξη με τους νόμους μιας επιχει- ρηματοκρατίας που μαζί με τη δική της πτώχευση προγραμματίζει και την πτώχευση της ύπαρξής μας.

---