Topikopoiisi
Σελίδες στα Social Media
  • Αρχική
  • Βιογραφικό
  • Θέσεις
  • Άρθρα
  • Οικο-γεωργία
  • Κοινωνική - αλληλέγγυα οικονομία
  • Εκδηλώσεις
  • Βίντεο
  • Ενδιαφέροντα Ιστολόγια
  • Εικόνες
  • Βιβλία
  • Επικοινωνία

ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ-ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ MONDE DIPLOMATIQUE

10/12/2018

0 Comments

 
Γιώργος Λιερός
 
Μια επαναστατική ιδέα… ή μήπως όχι; 
Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και οι ψευτοφίλοι του
Μια έρευνα της Mona Cholet
 
Από το Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ως την Σίλικον Βάλεϋ ή τις συνελεύσεις του κινήματος των Άγρυπνων στην Γαλλία, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα βρίσκεται στα χείλη όλων εδώ και μερικούς μήνες. Η Φινλανδία δηλώνει ότι επιθυμεί την καθιέρωσή του, ενώ οι Ελβετοί καταψήφισαν την σχετική πρόταση τον Ιούνιο. Ωστόσο, μια πραγματική άβυσσος χωρίζει την ουτοπία που προωθούν ορισμένοι ελπίζοντας ότι θα οδηγήσει στην χειραφέτηση του ανθρώπου από την περιορισμένης εμβέλειας μεταρρύθμιση που επιθυμούν κάποιοι άλλοι.
 
Όπως παρατηρεί ο Ολι Κάνγκας, διευθυντής του ινστιτούτου Kela, του φινλανδικού ινστιτούτου κοινωνικής προστασίας (1), «το να γίνεται λόγος για τη θέσπιση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος χωρίς να διευκρινίζεται τι ακριβώς εννοούμε με αυτόν τον όρο ισοδυναμεί με μια συζήτηση περί υιοθέτησης ενός αιλουροειδούς από μια οικογένεια, χωρίς ωστόσο και να διευκρινίζεται αν θα πρόκειται για γατάκι ή για τίγρη.» Όμως, εδώ και μερικούς μήνες, αυτή η ιδέα βρίσκει ολοένα μεγαλύτερη απήχηση, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου ∙ κι οι πλέον πρώιμοι οπαδοί αυτής της ιδέας έχουν την εντύπωση ότι ξεπηδάνε μπροστά στα ορθάνοιχτα από την έκπληξη μάτια τους γατάκια, τίγρεις κι ένα πλήθος παράξενα υβριδικά πλάσματα.
 
Βέβαια, όλος ο κόσμος συμφωνεί σε έναν στοιχειώδη ορισμό του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Σύμφωνα με αυτές τις εκτιμήσεις, από τη στιγμή της γέννησής του μέχρι τον θάνατό του, κάθε άτομο θα λαμβάνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα –χωρίς καμία προϋπόθεση και αντάλλαγμα- ένα ποσό το οποίο θα προστίθεται στα υπόλοιπα εισοδήματα που θα αποκομίζει (για παράδειγμα από την εργασία). Στις αριστερές εκδοχές αυτής της ιδέας προτείνεται ένα ποσό το οποίο θα προσεγγίζει τον κατώτατο μισθό (2) και, σε κάθε περίπτωση, θα είναι αρκετά υψηλό ώστε να καλύπτει τις βασικές βιοτικές ανάγκες  (γύρω στα 1.000 ευρώ) ∙ αυτό το εισόδημα θα μπορούσε να επιτρέψει σε ένα άτομο να αρνηθεί μια θέση εργασίας την οποία θεωρεί μη ενδιαφέρουσα, ανθυγιεινή ή κακοπληρωμένη (3). Το ζητούμενο είναι να αναγνωριστούν με αυτόν τον τρόπο οι διάφορες μορφές που μπορεί να λάβει η συμβολή κάθε ατόμου στην κοινωνία: εργασία (αμειβόμενη ή μη), επαγγελματική κατάρτιση (πριν από την είσοδο στην επαγγελματική ζωή ή επανακατάρτιση για αλλαγή επαγγέλματος), βοήθεια που παρέχεται στους οικείους, δραστηριοποίηση στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καλλιτεχνική δημιουργία, κλπ. Στην Γαλλία, ο Μπατίστ Μυλοντό, ένας από τους υπέρμαχους αυτής της μορφής του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, συνδέει αυτήν την ιδέα και με άλλα δραστικά μέτρα για την μείωση των ανισοτήτων: φόρος εισοδήματος με έντονο προοδευτικό χαρακτήρα, φόρος επί της περιουσίας, καθιέρωση μέγιστου επιτρεπόμενου εισοδήματος (με μια κλίμακα από το 1 ως το 4) (5).
 
Διακομματικές συμμαχίες
 
Στην άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος -στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή αυτού του μέτρου η οποία θεωρητικοποιήθηκε από τον Αμερικανό οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν (1912-2006) (6)-  αυτό το ποσό οφείλει να είναι υπερβολικά χαμηλό, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η εργασία. Αντί να ενισχύει την διαπραγματευτική εξουσία των εργαζόμενων, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως επιδότηση των εργοδοτών, οι οποίοι είναι πιθανόν ότι θα μπουν στον πειρασμό να μειώσουν τους μισθούς. Επιπλέον, θα μπορούσε ένα λειτουργήσει ως μια μορφή «κλεισίματος όλων των εκκρεμών λογαριασμών», υποκαθιστώντας όλες τις υπάρχουσες κοινωνικές παροχές (ασφάλιση υγείας, γήρατος, ανεργίας, οικογενειακά επιδόματα, κλπ.). Από όλα αυτά προκύπτει το εξής συμπέρασμα: αυτή η πρόταση θα μπορούσε να τεθεί στην υπηρεσία διαμετρικά αντίθετων κοινωνικών προγραμμάτων και κοσμοθεωριών. «Άλλοτε μας αντιμετωπίζουν ως νεοφιλελεύθερους, κι άλλοτε ως κομμουνιστές», αναστενάζουν η Νικόλ Τεκ κι ο Γιέ Γιν, μέλη του Γαλλικού Κινήματος για το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (MFRB), το οποίο ιδρύθηκε το 2013 και αριθμεί 900 περίπου μέλη.
 
Προς ποιόν από τους δύο πόλους κλίνει σήμερα ο δημόσιος διάλογος; Περιέργως, οι απόψεις των αναλυτών αποκλίνουν: ορισμένοι βλέπουν γατάκια, ενώ άλλοι βλέπουν τίγρεις. Στην δεξιά, ο πολιτικός μηχανικός Μαρκ ντε Μπασκιά, ένας από τους θεωρητικούς αυτής της ιδέας στη Γαλλία, παρατηρεί: «Δύο έρευνες οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μέσα σε διάστημα ενός έτους σε μέλη πολιτικών κομμάτων αποδεικνύουν ότι αυτή η ιδέα αποκτά ολοένα περισσότερο αριστερή χροιά. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα ενοχλητική εξέλιξη γιατί, εάν εκλαμβάνεται ως μια τρέλα των αριστεριστών, αυτή η ιδέα θα δυσκολευτεί ακόμα περισσότερο να προχωρήσει.» Οι συνελεύσεις των Άγρυπνων στις  οποίες συζητήθηκε διεξοδικά το ζήτημα του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του σε σχέση με τον ισόβιο μισθό που θεωρητικοποίησε ο Μπερνάρ Φριό (7), δεν διόρθωσαν την κατάσταση…
   
Εξίσου ενοχλημένη, αλλά για τους εντελώς αντίθετους λόγους, είναι και η Κορίν Μορέν Νταρλέ, μέλος της εθνικής γραμματείας του γαλλικού Κόμματος της Αριστεράς (ΡG) : ανακάλυψε το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα πριν από οκτώ περίπου χρόνια, μαζί με τον Μυλοντό, μέσα στο Mouvement Utopia (κίνημα στο οποίο συμμετέχουν μέλη των Πράσινων και του ΡG): «Για μένα εξακολουθεί να αποτελεί μια ανατρεπτική ιδέα στο πολιτικό πεδίο. Ωστόσο, σήμερα, την βλέπω να υιοθετείται παντού με μια μορφή η οποία στερείται πλέον του αρχικού νοήματός της.» Πράγματι, οι πειραματικές εφαρμογές της οι οποίες γνώρισαν μεγάλη προβολή από τα μέσα ενημέρωσης, στην Ολλανδία και στην Φινλανδία για παράδειγμα, δεν έχουν τίποτα το επαναστατικό. Όπως υποστηρίζει η οικονομολόγος Στζιρ Χοετζμέικερς, στις 20 ολλανδικές πόλεις που εξετάζουν αυτό το ενδεχόμενο, πρόκειται κυρίως για την «μεταρρύθμιση της κοινωνικής προστασίας η οποία αντλεί την έμπνευσή της από ορισμένες αρχές του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος».
 
Στο Ελσίνκι, το Κόμμα του Κέντρου που βρίσκεται στην κυβέρνηση από το 2015, προωθεί την θέσπιση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Βλέπει σε αυτό το μέτρο έναν τρόπο, αφενός για την βελτίωση της κοινωνικής προστασίας σε μια συγκυρία λιτότητας και, αφετέρου, για την ανάκαμψη της οικονομίας μέσω της ώθησης των δικαιούχων των κοινωνικών βοηθημάτων προς την αγορά εργασίας. Καθώς το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα μπορεί να συνδυάζεται με μια θέση εργασίας, υποστηρίζεται ότι θα μπορούσε να εξουδετερώσει τις «παγίδες της αδράνειας», δηλαδή τον κίνδυνο να οδηγεί η απασχόληση σε μια θέση εργασίας με μειωμένο ωράριο σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω της παύσης ή της μείωσης των κοινωνικών παροχών που απολάμβανε προηγουμένως ένα άτομο ως άπορος ή ως άνεργος, με αποτέλεσμα να επιλέγει τελικά την ανεργία. Αυτή η αρχή υποστηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον πληθυσμό της χώρας, αλλά και από τους Πράσινους και από την Αριστερή Συμμαχία. Αναμένεται ότι μια οριστική έκθεση θα επιτρέψει την δρομολόγηση –στις αρχές του 2017- μιας διετούς πειραματικής εφαρμογής του μέτρου ∙ ωστόσο, τα πρώτα στοιχεία που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα αποδεικνύουν ότι αυτό το μέτρο είναι πολύ λιγότερο φιλόδοξο απ’ όσο είχε αρχικά εξαγγελθεί. Το πιλοτικό πρόγραμμα προβλέπει μονάχα ένα εισόδημα 550 ευρώ, στο οποίο μπορεί να προστεθεί η επιδότηση ενοικίου που χορηγείται σε 10.000 άτομα (σημειωτέον όμως ότι κόστος ζωής σε αυτή τ6η χώρα είναι εξαιρετικά υψηλό). Όπως τονίζει ο Οτο Λέχτο, μέλος του φινλανδικού τμήματος του BIEN (Basic Income Earth Network, Παγκόσμιο Δίκτυο για το Βασικό Εισόδημα), «εδώ η νοοτροπία διαφέρει εντελώς από το κλίμα που είχε κυριαρχήσει στο ελβετικό δημοψήφισμα (βλέπε ,,,,,,,,,,,). Δεν τίθεται θέμα, ούτε καταπολέμησης της φτώχειας, ούτε καθιέρωσης ενός δικαιώματος στο εισόδημα και –πόσο μάλλον- απελευθέρωσης από την εργασία».
 
Οι Γάλλοι υπέρμαχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος –οι οποίοι είναι λιγοστοί και συχνά απομονωμένοι από τον περίγυρό τους ή από τον πολιτικό σχηματισμό στον οποίο ανήκουν- συντονίζουν την δράση τους, χωρίς ωστόσο και να ξεχνούν όλα όσα τους χωρίζουν.  Ο Μπασκιά δηλώνει: «Τον συμπαθώ πολύ τον Μπατίστ (Μυλοντό). Όμως, είναι ένας ιδεαλιστής. Κι ύστερα, το να επιθυμεί κανείς να περιορίσει τις εισοδηματικές ανισότητες σε μια κλίμακα από το 1 ως το 4 είναι, όπως και να το κάνουμε, ένας σοβαρός περιορισμός των ατομικών ελευθεριών!» Ο βουλευτής Φρεντερίκ Λεφέμπβρ του (δεξιού) κόμματος των Ρεπουμπλικάνων, ο οποίος παλαιότερα ανήκε στον κύκλο των συνεργατών του Νικολά Σαρκοζί και είναι σήμερα υποψήφιος στις προκριματικές εκλογές του κόμματος για την ανάδειξη υποψήφιου για τις προεδρικές εκλογές του 2017, δηλώνει πως εντυπωσιάστηκε από την εμπειρία που είχε όταν ο Ζυλιέν Μπαγιού, εκπρόσωπος των Πράσινων (EELV) τον οδήγησε σε μία κατάληψη όπου συζήτησε με έναν άστεγο για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Τον Ιανουάριο του 2016, κατά την ψήφιση του «Νόμου για την Ψηφιακή Δημοκρατία», υπερασπίστηκε μαζί με την σοσιαλίστρια συνάδελφό του Ντελφίν Μπατό τροπολογίες που ζητούσαν από την κυβέρνηση να καταθέσει στο Κοινοβούλιο μια έκθεση για το κατά πόσο είναι εφικτή η καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Η δε Μπατό σχολιάζει: «Συνειδητοποιώ κι αποδέχομαι τον υπερκομματικό χαρακτήρα που έχει το εγχείρημά μας. Τα κόμματα έχουν πάψει πλέον να παράγουν έστω και μια καινούρια ιδέα. Τα σημαντικότερα πράγματα γίνονται έξω από αυτά. Κι αυτό το ζήτημα δημιουργεί διαχωριστικές γραμμές, τόσο στο εσωτερικό τους όσο κι έξω από αυτά. Εμείς δεν συμφωνούμε στα πάντα, ωστόσο οφείλουμε να εργαστούμε για την δημιουργία πλειοψηφιών που θα συγκροτηθούν γύρω από ιδέες.»
 
Κανένας από τους συνομιλητές μας δεν διακηρύσσει ανοιχτά την πλήρη διάλυση του υφιστάμενου συστήματος κοινωνικής προστασίας. Ούτε καν ο Λεφέμπβρ ή ο Γκασπάρ Κενίγκ, ιδρυτής της φιλελεύθερης δεξαμενής σκέψης Ελεύθερη Γενιά. Αν και το MFRB δηλώνει ότι «δεν ανήκει ούτε στην αριστερά, ούτε στη δεξιά», διευκρινίζει στη Χάρτα του ότι το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα «δεν θα πρέπει να αμφισβητήσει τα δημόσια συστήματα κοινωνικής ασφάλισης αλλά, αντίθετα, να συμπληρώσει και να βελτιώσει την υφιστάμενη κοινωνική προστασία.» Θα μπορούσε να αντικαταστήσει ορισμένες από τις παροχές του συστήματος αλληλεγγύης που χρηματοδοτούνται χάρη στην άμεση φορολογία, για παράδειγμα το RSA, το Εισόδημα Ενεργούς Αλληλεγγύης (8). Ωστόσο, κανείς δεν υποστηρίζει ότι θα έπρεπε να θιγεί το ασφαλιστικό καθεστώς που χρηματοδοτείται από τις εισφορές των ασφαλισμένων (συντάξεις, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, επιδόματα ανεργίας). Μονάχα τα οικογενειακά επιδόματα θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από την χορήγηση σε κάθε παιδί ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, το ύψος του οποίου θα ήταν χαμηλότερο από εκείνο των ενηλίκων.       
 
Παρατηρούμε όμως και μια εξαίρεση: σε μια έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα τον Μάιο το ίδρυμα Ζαν Ζορές (9) που πρόσκειται στο γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, προτείνονται τρία σενάρια χρηματοδότησης αυτού του μέτρου. Όμως, καθώς σε αυτά κυριαρχεί το μέλημα «να μην προκύψει περεταίρω υπερχρέωση του δημοσίου», προτείνουν εντελώς ακομπλεξάριστα το ξεκοίλιασμα της Κοινωνικής Ασφάλισης. Το πρώτο προβλέπει την χορήγηση ενός ποσού 500 ευρώ τον μήνα σε όλους τους ενήλικες, με αντάλλαγμα την διάλυση των δημόσιων συστημάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και ασφάλισης απέναντι στην ανεργία. Το δεύτερο, το οποίο και θεωρείται ως το πλέον αξιόπιστο από τους συγγραφείς της έκθεσης, προβλέπει ποσό 750 ευρώ αλλά «ανακυκλώνει» επίσης και τις συνταξιοδοτικές παροχές. Το τρίτο σενάριο, προβλέπει ποσό 1.000 ευρώ και τις ίδιες προϋποθέσεις, αλλά προϋποθέτει την αύξηση της φορολογίας.  Απογοητευμένος, ο Ζαν Ερίκ Υαφίλ, μέλος του MFRB και οικονομολόγος ο οποίος ετοιμάζει μια διδακτορική διατριβή πάνω στο οικουμενικό εισόδημα, κατήγγειλε τις «χονδροειδείς βλακείες» που περιλαμβάνονται σε αυτήν την έκθεση κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης με τον Ζερόμ Ερικούρ, συντονιστή της ομάδας εργασίας του ιδρύματος, η οποία  οργανώθηκε στις 26 Μαΐου του 2016 σε ένα παρισινό καφέ. Διακήρυξε ότι «το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα είναι απόλυτα συμβατό με την κοινωνική προστασία και με τις υψηλές δημόσιες δαπάνες!» Κυριευμένος από αμηχανία, ο Ερικούρ απάντησε ότι οι συντάκτες της έκθεσης δεν έβλεπαν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ως «την ορθή λύση για τα προβλήματα του 21ου αιώνα», αλλά δεν θέλησαν να διευκρινίσουν αυτήν την  παράμετρο μέσα στις σελίδες αυτού του κειμένου το οποίο συντάχθηκε «με πνεύμα ουδετερότητας». Έτσι, αυτό το γεγονός είχε ως αποτέλεσμα να εμφανιστούν από το Τύπο αυτά τα σενάρια που εκπόνησαν δίχως να ανταποκρίνονται στις πεποιθήσεις τους σαν να επρόκειτο για τις συστάσεις τους…
 
Το ίδιο ποσό για τον καθένα, όποια κι αν είναι η κατάστασή του: όλοι οι υπέρμαχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος συμφωνούν ότι πρέπει να σταματήσει η κάθε είδους παρείσφρηση στην ιδιωτική ζωή των ατόμων που συνεπάγεται το σημερινό σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης, του οποίου οι παροχές εξαρτώνται συχνά από την κατάσταση του ατόμου (οικογενειακή κατάσταση, εισόδημα, κλπ). Ο Μπασκιά υποστηρίζει ότι είναι απαράδεκτο «να πληρώνονται ελεγκτές για να πηγαίνουν στα σπίτια των δικαιούχων του  RSA για να μετρήσουν τις οδοντόβουρτσες στο μπάνιο και να διαπιστώσουν μήπως συγκατοικούν ως ζευγάρι με κάποιο άτομο (10) τη στιγμή που αυτοί οι άνθρωποι, το μόνο που θέλουν είναι να χορτάσουν την πείνα τους». Την ίδια προσέγγιση έχει κι ο Κενίγκ: «Οφείλουμε να αγωνιστούμε ενάντια στην φτώχεια με τρόπο περισσότερο αποτελεσματικό και λιγότερο πατερναλιστικό, προσφέροντας στον κόσμο το ελάχιστο ποσό που χρειάζεται για να ζήσει, δίχως να ανακατευόμαστε στην προσωπική του ζωή ή να ελέγχουμε κατά πόσον είναι αφοσιωμένος στην αξία της εργασίας.» Εξάλλου, για τη χρηματοδότηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα μπορούσαν να διατεθούν και οι οικονομίες που θα εξασφαλίζονταν χάρη στη χορήγηση αυτού του ποσού δίχως όρους. Ο Λεφέμπβρ υπογραμμίζει το κόστος που συνεπάγεται σήμερα «η παραγωγή του νομοθετικού πλαισίου, η διεκπεραίωση των αιτημάτων του κοινού, ο έλεγχος των δικαιούχων και οι κυρώσεις κατά των παραβατών.» Επισημαίνει επίσης τον «ενάρετο κύκλο» των οικονομιών που θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν χάρη σε αυτό το μέτρο: «μικρότερη παραβατικότητα κι εγκληματικότητα, χαμηλότερες δαπάνες υγείας, υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο…» Αντίθετα δε με τις υπόλοιπες προσωπικότητες της δεξιάς που έχουν υιοθετήσει αυτό το μέτρο, έχει ταχθεί υπέρ ενός υψηλού ποσού, «μεταξύ 800 και 1.000 ευρώ».
 
Μείγμα τόλμης και μεγάλης διστακτικότητας
 
Την επανεμφάνιση αυτής της έννοιας στην Ευρώπη την οφείλουμε στον Βέλγο φιλόσοφο  και μέλος του κόμματος των Οικολόγων Φιλίπ βαν Παρίτζ, ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του 1980 την ονόμασε «οικουμενικό επίδομα». Θεωρεί δε ότι το ενδεχόμενο να αναγνωριστεί η δυνατότητα να οργανώνει κάθε άτομο την ζωή του και την εργασία του όπως αυτό επιθυμεί, ανατρέπει τις συνήθειες με τις οποίες έχει βολευτεί η σκέψη, τόσο της αριστεράς, όσο και της δεξιάς. Όπως διηγείται, «κατά τη διάρκεια μιας παρέμβασής μου ενώπιον του φλαμανδικού Φιλελεύθερου Κόμματος ρώτησα: “Ποιος από εσάς θεωρεί ότι η ελευθερία είναι μια αξία που έχει πρωταρχική σημασία;” Όλος ο κόσμος σήκωσε το χέρι του. Στη συνέχεια, τους ρώτησα: “Και τώρα, ποιος από εσάς πιστεύει ότι μονάχα οι πλούσιοι οφείλουν να έχουν αυτήν την δυνατότητα;” Αντίθετα, μια συνάντησή μου με μέλη ελληνικών, ισπανικών κι ιταλικών πολιτικών κομμάτων -του Σύριζα, των Podemos και της Rifondazione Comunista- η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μπάρι της Απουλίας, αποτέλεσε για μένα την αφορμή για να αναρωτηθώ μήπως η αριστερά κακώς περιορίζει τη δράση της στην υπεράσπιση του κράτους και της ισότητας, εγκαταλείποντας την αξία της ελευθερίας στην δεξιά».
 
Προφανώς, εξακολουθούν να υφίστανται τεράστιες διαφορές: ο Κενίγκ και ο Μπαστιά, οι οποίοι έχουν εκπονήσει ένα κοινό πρόγραμμα, έχουν ως στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας, όχι όμως και των ανισοτήτων (11). Προτείνουν έναν αρνητικό φόρο (επίδομα) 450 ευρώ ανά ενήλικα και 225 ευρώ ανά τέκνο ∙ η χρηματοδότησή του θα πραγματοποιείται με έναν φόρο εισοδήματος με ενιαίο συντελεστή 23% για όλα τα εισοδήματα (12). Για να περιοριστούν οι επιπτώσεις αυτού του φόρου στην αναδιανομή των εισοδημάτων, προτείνουν την ενίσχυση των πάσης φύσεως εισφορών που επιβάλλονται πάνω στην περιουσία, την κατάργηση των απαλλαγών για τα εισοδήματα που προέρχονται από ακίνητα ή από τον χρηματοοικονομικό τομέα…  Όπως παρατηρεί, «όλα αυτά δεν θα άλλαζαν σχεδόν καθόλου την υφιστάμενη ισορροπία που παρατηρείται στην αναδιανομή των εισοδημάτων στη Γαλλία. Οι πλούσιοι θα ελάμβαναν κάτι λιγότερο κι οι φτωχοί κάτι περισσότερο. Ωστόσο, θα επιτυγχανόταν ο εξορθολογισμός του συστήματος ∙ θα σταματούσε ο στιγματισμός και ο πατερναλισμός ∙ θα επιτυγχανόταν η εξάλειψη των φαινομένων που οδηγούν τους πολίτες στην αδράνεια στον εργασιακό χώρο ∙ επιπλέον, θα επιτυγχανόταν η καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας». Στηρίζουν δε την επιχειρηματολογία τους σε έναν «απόλυτο» και όχι «σχετικό» ορισμό της φτώχειας καθώς –σύμφωνα με τον Κενίγκ- η σχετική φτώχεια αποτελεί ουσιαστικά «ένα φαινόμενο ζήλειας»: «θεωρητικά δεν θα έπρεπε να σας νοιάζει που ορισμένοι άλλοι γίνονται πολύ πλούσιοι, τη στιγμή που εσείς έχετε την αίσθηση ότι ζείτε καλά.»
 
Ποια άλλα επιχειρήματα θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος; Όλοι οι συνομιλητές μας επικαλούνται τον αριθμό των θέσεων εργασίας που είναι καταδικασμένες να εξαφανιστούν λόγω του αυτοματισμού και των ψηφιακών τεχνολογιών. Στην Ελβετία, οι συντάκτες της πρωτοβουλίας «Για ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα χωρίς καμία προϋπόθεση» παρήλασαν στους δρόμους των πόλεων μεταμφιεσμένοι σε ρομπότ που εκδήλωναν την επιθυμία τους να εργαστούν, παίρνοντας τις δουλειές των ανθρώπων. Ωστόσο, μια πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ μετριάζει τα συμπεράσματα παλαιότερων μελετών οι οποίες πρόβλεπαν μαζική «ανεργία η οποία θα οφείλεται σε τεχνολογικούς λόγους»: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οργανισμού, οι θέσεις εργασίας οι οποίες «είναι πολύ πιθανόν να χαθούν λόγω της αυτοματοποίησης» ανέρχονται μονάχα στο 9% του συνόλου. Ταυτόχρονα όμως, προειδοποιεί ότι «οι πλέον εκτεθειμένοι εργαζόμενοι είναι εκείνοι με το χαμηλότερο επίπεδο μόρφωσης (13)». 
 
Ο Υαφίλ σχολιάζει τις παραπάνω προβλέψεις: «Το 9% θα ήταν ήδη ένα τεράστιο ποσοστό. Κυρίως αν προστεθεί στο ήδη υψηλό ποσοστό της ανεργίας! Ωστόσο, δεν πιστεύω στην ρητορική που προβλέπει το “τέλος της εργασίας”. Για παράδειγμα, η μετάβαση σε ένα νέο οικολογικό μοντέλο δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Κι όπως υποστηρίζει ο οικονομολόγος Ζαν Γκαντρέ, το να στοχεύεις σε χαμηλότερη οικονομική μεγέθυνση δεν σημαίνει απαραίτητα και λιγότερες θέσεις εργασίας, το αντίθετο μάλιστα! Ωστόσο, θα πρέπει να μάθουμε να ενδιαφερόμαστε για την ποιότητα των θέσεων εργασίας και όχι για την ποσότητά τους. Κι ακόμα κι αν επιτυγχανόταν η πλήρης απασχόληση, θα μας χρειαζόταν ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, έτσι ώστε καθένας να έχει τη δυνατότητα να επιλέγει την εργασία του και όχι να την υφίσταται.» Ο λίβελος του Αμερικανού ανθρωπολόγου Ντέιβιντ Γκρέμπερ, σημαντικής μορφής του κινήματος Occupy Wall Street, ενάντια στις «bullshit jobs» (τις «σκατοδουλειές», τις «μαλακισμένες δουλειές» οι οποίες στερούνται ενδιαφέροντος και κοινωνικής χρησιμότητας), είχε σημαντική απήχηση (14). Άλλος ένας οπαδός του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ο Έλληνας πρώην Υπουργός Οικονομικών Γιάννης Βαρουφάκης εκτιμάει ότι η δυνατότητα να αρνηθεί κανείς μια θέση εργασίας είναι «θεμελιώδους σημασίας, τόσο για μια πολιτισμένη κοινωνία, όσο και για μια αγορά εργασίας η οποία λειτουργεί σωστά (15).»
 
Το ζητούμενο είναι επίσης να υπάρξει ασφάλεια για τις προσωπικές διαδρομές τη στιγμή που γενικεύεται η επισφάλεια, παρά το γεγονός ότι με αυτόν τον τρόπο ελλοχεύει ο κίνδυνος να παγιωθούν οι ανισορροπίες στη διανομή του πλούτου ανάμεσα στους μισθούς και στα κέρδη. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Λεφέμπβρ, ο οποίος προτείνει το παράδειγμα του Earned Income Tax Credit, μέσω του οποίου το αμερικανικό κράτος συμπληρώνει το εισόδημα ορισμένων φτωχών εργαζόμενων. Υπάρχει επίσης άλλος ένας σκόπελος τον οποίο θα πρέπει να αποφύγουμε: να μετατραπεί η καθιέρωση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε αφορμή για την κατάργηση του εργατικού δικαίου και των μισθολογικών κατακτήσεων, όπως συμβαίνει στην περίπτωση επιχειρήσεων όπως η Uber (16). H Ντελφίν Μπατό συνοψίζει: «Οφείλουμε να οικοδομήσουμε έναν νέο κοινωνικό συμβιβασμό, ο οποίος θα είναι περισσότερο προσαρμοσμένος στην δική μας εποχή απ’ ό,τι εκείνος που μας κληροδότησε η Απελευθέρωση (17), χωρίς όμως και να μετατραπεί το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα σε δεκανίκι για την   Uberοποίηση των πάντων.» Πως όμως μπορούμε να είμαστε σίγουροι γι’ αυτό;
 
Τα πάντα εξαρτώνται από τη διαπραγματευτική δύναμη την οποία θα μπορούσε να προσδώσει στους εργαζόμενους το ύψος του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος που θα τους χορηγηθεί, καθώς επίσης και το επίπεδο της φορολόγησης και της αναδιανομής του πλούτου. Όμως, ως προς αυτά τα ζητήματα, η μεγάλη διστακτικότητα πολλών από τους υπέρμαχους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος δημιουργεί μεγάλη αντίθεση με την τόλμη της ιδέας την οποία εκφράζουν. Ο Βαν Πάριτζ συνηγορεί υπέρ μιας σταδιακής καθιέρωσης του μέτρου, αρχίζοντας με την χορήγηση ενός χαμηλού ποσού. Όμως, αντιτείνει ο Μυλοντό, «τίποτα δεν μας εγγυάται ότι αυτό το χαμηλό ποσό θα αυξηθεί στη συνέχεια». Το MFRB εξυμνεί τις χειραφετικές δυνατότητες αυτού του μέτρου και την «αλλαγή του παραδείγματος» που θα μπορούσε να επιφέρει ∙ ωστόσο, εκφράζει την ικανοποίησή του για όλα τα σχέδια για την χορήγηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ακόμα και γι’ αυτά που προτείνουν την χορήγηση ενός χαμηλού ποσού, αντίστοιχου λίγο πολύ με το σημερινό RSA. Μάλιστα, η οργάνωση συνεργάστηκε ακόμα και με την υπερσυντηρητική Κριστίν Μπουτέν (18), πρόεδρο του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, όταν είχε προτείνει την χορήγηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος ύψους 400 ευρώ. Όμως, όσο κι αν αυτή η στάση είναι συνεπής με την αποστασιοποίηση από την πολιτική που προβάλλει αυτό το κίνημα, απωθεί τον Μυλοντό ο οποίος δεν εντάχθηκε ποτέ στο MFRB. Προτιμάει, «είτε ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα δίχως εκπτώσεις, είτε καθόλου»: «Δεν αποδέχομαι άκριτα οποιαδήποτε πρόταση για χορήγηση ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Κι η Μορέλ Νταρλέ από την πλευρά της αποκρούει κάθε «φετιχισμό».
 
Όταν τίθεται το ζήτημα της χρηματοδότησης του μέτρου, το επιχείρημα του «ρεαλισμού» και του «πραγματισμού» σηματοδοτεί μια μάλλον μοιρολατρική αποδοχή του υπάρχοντος πολιτικού και κοινωνικού συσχετισμού δυνάμεων. Το MFRB συμμετέχει στην εκστρατεία «Ποσοτική χαλάρωση για τον λαό» η οποία αγωνίζεται για να πείσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να θέσει την πρωτοβουλία της για δημιουργία χρήματος στην υπηρεσία των πολιτών και όχι των ιδιωτικών τραπεζών. Βλέπει σε αυτήν την εκστρατεία την ευκαιρία για να μπουν οι βάσεις για ένα ευρωπαϊκό οικουμενικό εισόδημα. Εξάλλου, η ΕΚΤ δεν αποκλείει την προσφυγή στο «ελικόπτερο που σκορπάει χρήματα» προκειμένου να επιτύχει την ανάκαμψη της κατανάλωσης. Ωστόσο, το MFRB αποδεικνύεται πολύ πιο διστακτικό και προσεκτικό στο ζήτημα των ανισοτήτων. Ο Υαφίλ θεωρεί περιττό «να χτυπάμε τους πλούσιους» γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος να αυξηθεί η φοροδιαφυγή και, στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποδοχή του μέτρου, προτείνει μια «κεντρώα» και «συναινετική» προσέγγιση του ζητήματος. «Την εποχή της Απελευθέρωσης, τα αφεντικά προσπαθούσαν να κρατήσουν χαμηλό προφίλ γιατί είχαν συνεργαστεί με τον κατακτητή, ενώ σήμερα αυτό έχει πλέον πάψει να υφίσταται!», παρατηρεί η Μαρτίν Αλκορτά, αντιπρόεδρος των Πράσινων (EELV) στο περιφερειακό συμβούλιο της Ακουιτανίας, περιφέρειας η οποία σκοπεύει να εφαρμόσει πειραματικά το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Ο ντε Μπασκιά εκτιμάει ότι, μέχρι να καταστεί δυνατόν να συγκεντρωθεί μια πλειοψηφία η οποία θα εφαρμόσει την αριστερή εκδοχή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, «θα έχουν μεσολαβήσει ένας ή δύο πόλεμοι».... Η υπόθεση ότι θα υπάρξει επιτέλους εντατικοποίηση κι αποτελεσματική πάταξη της φοροδιαφυγής (19) –κάτι που εύχονται πολλοί από τους υπέρμαχους αυτού του μέτρου- τον κάνει να χαμογελάει: «Μα αν υπήρχε πραγματική βούληση να βάλουμε τέλος σε αυτήν την κατάσταση, θα το είχαμε κατορθώσει εδώ και πολύ καιρό!»
 
Όπως και κάθε άλλο προοδευτικό πρόγραμμα, η αριστερή εκδοχή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος προσκρούει στην ανυπαρξία μιας εξουσίας η οποία θα μπορούσε να το υλοποιήσει. Στο βαθμό που αυτή η πρόταση γίνεται περισσότερο δημοφιλής, σε αυτό το πρόβλημα προστίθεται ο ολοένα μεγαλύτερος κίνδυνος να χάσει αυτή η ιδέα τον αρχικό της χαρακτήρα και να καταντήσει αγνώριστη. Όσο κι αν για την ώρα η ιδέα της καθιέρωσης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος αντιμετωπίζεται κυρίως με αδιαφορία ή με αποδοκιμασία, δεδομένου ότι στη Γαλλία πλησιάζουν οι βουλευτικές και οι προεδρικές εκλογές του 2017 μέσα σε μια συγκυρία απαξίωσης της πολιτικής δράσης και φτώχειας νέων ιδεών, φαίνεται ότι ορισμένοι θεωρούν ότι αυτή η ιδέα θα μπορούσε να αποτελέσει μια βολική σανίδα σωτηρίας. Την περασμένη άνοιξη, ενώ μαινόταν η μάχη ενάντια στον νόμο της κυβέρνησης Βαλς για τα εργασιακά, ο Γκυγιόμ Ματελιέ, σοσιαλιστής δήμαρχος της (μικρής) πόλης Αμπιγύ της Άνω Σαβοΐας και συντάκτης μιας διδακτορικής διατριβής για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα δήλωσε ότι ο γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ζαν Κριστόφ Καμπαντελίς –παρά το γεγονός ότι ο ίδιος αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό αυτήν την πρόταση- τον επιφόρτισε να «προωθήσει αυτήν την ιδέα» στο εσωτερικό του κόμματος. Όσο για τον πρωθυπουργό Μανυέλ Βαλς, δήλωσε στις 19 Απριλίου στο Facebook ότι επιθυμεί «να δρομολογήσει το ζήτημα του οικουμενικού εισοδήματος», προσθέτοντας ωστόσο αμέσως ότι δεν θα πρόκειται για ένα επίδομα που θα «χορηγείται σε όλους», καθώς σε αυτήν την περίπτωση «θα κόστιζε υπερβολικά ακριβά και δεν θα είχε κανένα νόημα». Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει πρόβλημα να καθιερωθεί το οικουμενικό εισόδημα, αρκεί μονάχα να μην είναι… οικουμενικό!
 
Σε κάθε περίπτωση, πως είναι δυνατόν να εδραιωθεί η νομιμοποίηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε μια κοινωνία η οποία στραγγαλίζεται από την λιτότητα, σφυροκοπείται από μια ρητορική που στάζει χολή εναντίον «της τεμπελιάς των φτωχών που τα περιμένουν όλα από το κράτος», σε μια κοινωνία στην οποία η αντίληψη που υπάρχει για την εργασία πηγάζει –όπως παρατηρεί ο Ματελιέ- «από τον μύθο του προπατορικού αμαρτήματος»; Η Μορέλ Νταρλέ μας καλεί να είμαστε δύσπιστοι απέναντι στις βιαστικές κινήσεις: «Εάν όντως επείγει να ληφθούν κάποια μέτρα, προτιμώ να επιμείνουμε στην αύξηση του βασικού μισθού ή στην μονιμοποίηση των συμβασιούχων που εργάζονται στον δημόσιο τομέα. Όσον αφορά αυτά τα ζητήματα, θα κινηθούμε στο πεδίο της ανάκτησης των χαμένων κοινωνικών κεκτημένων, τη στιγμή που όσον αφορά το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θα κινηθούμε στο πεδίο των νέων κοινωνικών κατακτήσεων. Εξάλλου, ο διάλογος που έχει πυροδοτηθεί μου φαίνεται εξίσου σημαντικός με την εφαρμογή αυτού του μέτρου. Το ταξίδι είναι εξίσου σημαντικό με τον τόπο του προορισμού! Αρκεί και μόνο να αναφερθεί αυτή η ιδέα για να πυροδοτηθεί μια παθιασμένη δημόσια  συζήτηση γύρω από το πώς θέλουμε να είναι η ζωή μας και για το πώς θέλουμε να είναι οργανωμένη η κοινωνία…» Δεν πρέπει να βιαστούμε, πρέπει να έχουμε χρόνο για να διεξάγουμε αυτήν την πολιτισμική και πολιτική μάχη: κι ίσως αυτός ακριβώς  να είναι ο καλύτερος τρόπος για να είμαστε σίγουροι ότι, μόλις βάλουμε μέσα στο σαλόνι μας το γατάκι, αυτό δεν θα μετατραπεί σε τίγρη που θα κατασπαράξει τους ιδιοκτήτες της.
 
  1. Συζήτηση που έλαβε χώρα στην πρεσβεία της Φινλανδίας στο Παρίσι, στις 3 Μαρτίου 2016.
  2. Τον Ιούνιο του 2016, ο καθαρός γαλλικός κατώτατος μισθός ανερχόταν στα 1.141 ευρώ.
  3. ΒλέπετοαφιέρωμαΜάιος
  4. Baptiste Mylondo, Un revenu pour tous. Précis d’utopie réaliste, Utopia, Παρίσι 2010.
  5. ΒλέπεΦεβρουάριος
  6. Στο Καπιταλισμός και Ελευθερία (1962), ο Μίλτον Φρίντμαν πρότεινε ένα επίδομα υπό μορφή αρνητικού φόρου.
  7. ΒλέπεΣεπτεμβρίου
  8. (ΣτΜ) Στη Γαλλία, όλοι οι άποροι άνω των 25 ετών δικαιούνταν το Ελάχιστο Εισόδημα Κοινωνικής Ένταξης (), ύψους 500 ευρώ. Όμως, δεδομένου ότι δημιουργούσε «παγίδα αδράνειας», καθώς δεν συνέφερε έναν δικαιούχο του να εργαστεί λίγες ώρες εβδομαδιαίως καθώς θα έπαυε η χορήγησή του, αντικαταστάθηκε από το το οποίο συμπληρώνει το διαφυγόν εισόδημα ενός ατόμου που εργάζεται με μειωμένο ωράριο σε σχέση με το σύνολο των παροχών που θα απολάμβανε ως άνεργος ή άπορος.
  9. «Le revenu de base, de l’utopie à la réalité?», Fondation jean-Jaurès, Παρίσι, 22 Μαΐου 2016.
  10. Το ύψος του είναι 524,68 ευρώ ανά δικαιούχο και 787,02 ευρώ για ένα ζευγάρι. (ΣτΜ) Έτσι, πολλά άπορα ζευγάρια που συγκατοικούν αποφεύγουν να το δηλώσουν και παρουσιάζονται ως εργένηδες, με τον ένα από αυτούς να ισχυρίζεται ότι φιλοξενείται από κάποιον συγγενή ή φιλικό πρόσωπο, έτσι ώστε να αποκτούν εισόδημα 1.049 ευρώ αντί για 787.
  11.  Marc de Basquiat και Gaspard Koenig, Liber, un revenu de liberté pour tous, Editions de l’Onde – Génération libre, Παρίσι, 2014.
  12. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, κατά τη γνώμη τους, η επιδότηση ενοικίου και οι ενισχύσεις για την απόκτηση κατοικίας θα έπρεπε να αποτελέσουν αντικείμενο χωριστού επιδόματος, σε συνάρτηση με την κατάσταση κάθε ατόμου.
  13. «Automatisation et travail indépendant dans une économie numérique», synthèses sur l’avenir du travail, ΟΟΣΑ, Παρίσι, Μάιος 2016.
  14.  David Graeber, «On the phenomenon of bullshit jobs», Strike!, 17 Αυγούστου 2013, http://strikemag.org
  15. «Technical change turns basic income into a necessity», διάλεξη «The future of the work», Institut Gottlieb-Duttweiller, Ζυρίχη, 5 Μαΐου 2016, https://yanisvaroufakis.eu
  16. ΒλέπεΣεπτέμβριοςκαιΦεβρουαρίου
  17. (Σ.τ.Μ) Το 1945, οι Κομμουνιστές ήταν εξαιρετικά ενισχυμένοι λόγω της σημαντικής συμβολής τους στην Αντίσταση, ενώ ήταν ακόμα νωπές οι τεράστιες κοινωνικές κατακτήσεις του λαϊκού μετώπου του 1936, οι οποίες καταργήθηκαν από το δωσιλογικό καθεστώς του Βισύ. Έτσι, οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να δεχτούν τη δημιουργία ενός σημαντικότατου κράτους πρόνοιας που πρότεινε το Συμβούλιο της Αντίστασης Σήμερα, στη Γαλλία, όσοι επιθυμούν το ξήλωμα του κοινωνικού κράτους συνοψίζουν τις επιθυμίες τους με την φράση «Να ξεμπερδεύουμε με το Συμβούλιο της Αντίστασης», όπως ακριβώς οι Έλληνες ομόλογοί τους φωνάζουν «Να ξεμπερδεύουμε με την Μεταπολίτευση».
  18. (Σ.τ.Μ.) Γαλλίδα φανατική καθολική δεξιά πολιτικός η οποία έγινε γνωστή το 1999 για την λυσσώδη αντίδρασή της στο σύμφωνο συμβίωσης. Καθώς περιθωριοποιήθηκε μέσα στην μεγάλη δεξιά παράταξη λόγω του υπερσυντηρητισμού της, ίδρυσε το –πολύ μικρό- Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα.
  19. ΒλέπεΙούνιος
0 Comments



Leave a Reply.

    RSS Feed

    ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΛΕΜΠΑΣ

    Επικοινωνία: [email protected]


    Για να δείτε παλαιότερα άρθρα μεταφερθείτε στον παρακάτω 
    σύνδεσμο
    Αποανάπτυξη-Κοινοτισμός

    Ομιλία του Γιώργου Κολέμπα για την "αποανάπτυξη και τον κοινοτισμό" στα μέλη του Τομέα Ενέργειας του ΜΕΡΑ25
    Δείτε ένα animation για την "ευτυχία":
    https://youtu.be/e9dZQelULDk
    Uni4sse – Ημερίδα: Τα παιδία Κ.Αλ.Ο. παίζει
    https://open.tube/videos/watch/bf2fd4a2-0a89-46c2-a3fa-c69a5141a0f5?fbclid=IwAR0SDEErwdjE1xvCEalGyG15U7xjowCIOplDI7qL5N9DkJMIZhCHsmyDAro

    Ένα καταπληκτικό βίντεο για την σημερινή "καταναλωτική ευτυχία"

    Pursuit of Happiness, The Rat Race - A Short Film Animation By Steve Cutts | World King:

    https://www.youtube.com/watch?v=MZZz1XrNnO8
    Το πρόταγμα της αποανάπτυξης και η επανανοηματοδότηση της ζωής ως ζητούμενο
    https://www.youtube.com/watch?v=wactd4Y5Wk4&feature=youtu.be

    Αποανάπτυξη - Τοπικοποίηση - Κοινοτισμός
    Θέατρο Ροές - 23 Οκτωβρίου 2018
    Συζητούν:
    -Δημήτρης Αποστολάκης (Χαϊνης)
    -Γιώργος Κολέμπας
    -Δημήτρης Κορνάρος
    -Γιάννης Μπίλλας
    Δείτε το βίντεο:


    Διεθνής Συμμαχία για την Τοπικοποίηση-International Alliance for Localization (IAL)
    Η Διεθνής Συμμαχία για τον Τοπικοποίηση (IAL) είναι ένα διαπολιτισμικό δίκτυο διανοούμενων, ακτιβιστών και ΜΚΟ αφιερωμένων στην διερεύνηση ριζικά νέων οραμάτων κοινωνικής εξέλιξης. Μέχρι τώρα έχουν συνευρεθεί άτομα και ομάδες από 58 διαφορετικές χώρες.
    https://www.localfutures.org/programs/global-to-local/international-alliance-localization/

    ΠΑΓΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΕΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΤ ΧΑΝΙΩΝ: μια συζήτηση με τον Γιώργο Κολέμπα​
    ​​Μια συζήτηση στα πλαίσια της εκδήλωσης:  “Η Κοινωνική Οικονομία Αγαθό για Όλη την Κοινωνία”. 

    ​Όλη η συζήτηση εδώ
    O συγγραφέας και βιοκαλλιεργητής Γιώργος Κολέμπας στον 958fm του ΡΣΜ ...
    http://webtv.ert.gr/ert3/radiofonikes-sinentefxis/o-singrafeas-ke-viokalliergitis-giorgos-kolempas-ston-958fm-tou-rsm-tis-ert3/
    ​
    Περιμπανού "Η Κοινωνική Οικονομία Αγαθό για Όλη την Κοινωνία"
    ΕΔΩ
    "Η ΕΡΤ στην Περιφέρεια":  Συζήτηση για την Τοπικοποίηση- Αποανάπτυξη, την Αμεσοδημοκρατία, την Οικολογική Κοινωνία της Ισοκατανομής
    "Επιστροφή ... προς τα μπρος", στους 90,1 της Λάρισας
    Αντιδραστήριο της Ερτ 3: Η δύναμη της κοινότητας
    http://webtv.ert.gr/ert3/28sep2016-antidrastirio/
    ΕΡΤ3 - Θεματική συζήτηση : Αποανάπτυξη - Τοπικοποίηση:
    https://www.youtube.com/watch?v=hTzh9DooEoU&feature=c4-overview&list=UUqrgAOkMe5fpHqeebbWI-3w
    Συνεργατικές εφαρμογές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας:
    https://www.youtube.com/watch?v=8kK8aFqO-JQ
    Ο ανθρωπολογικός τύπος της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης:
    https://www.youtube.com/watch?v=unjCjXh8gNc
    Συζήτηση: Τοπικοποίηση, κοινωνικοποίηση, αποανάπτυξη:
    http://www.dailymotion.com/video/xuld8b

    RSS Feed

Powered by Create your own unique website with customizable templates.