Τα καλοκαίρια μας στον (αι)γιαλό

Μαρία Ιακωβίδου

Οι Έλληνες ζούμε σε μια αέναη αναμονή του καλοκαιριού. Έχουμε συνδέσει αυτήν ακριβώς την εποχή του χρόνου με την χαλάρωση, την ανεμελιά, την διασκέδαση. Κι όχι άδικα, αν σκεφτούμε ότι από τα παιδικά μας χρόνια ακόμη, περιμέναμε με ανυπομονησία το τελευταίο κουδούνι ώστε να επιδοθούμε στο μπουγέλο, εκεί στην σχολική αυλή και έπειτα να κάνουμε το πρώτο μας μπάνιο και να φάμε το πρώτο μας παγωτό.

Όλοι μας έχουμε να θυμηθούμε καλοκαιρινές αποδράσεις, χαρούμενες εξορμήσεις στην θάλασσα, με την ώρα να μην έχει καμία σημασία, με τα ρολόγια καταχωνιασμένα και άχρηστα. Από την θέση του ήλιου καθορίζονταν οι επόμενες κινήσεις μας, με τελικό στάδιο το αποστομωτικό ηλιοβασίλεμα και το επακόλουθο πάρτι στην ακρογιαλιά με καλή παρέα, με κάποια όργανα, πολλές ξεκούρδιστες φωνές, γέλια και σκιρτήματα πλάι στο κύμα. Οι αναμνήσεις μας βρίθουν όμορφων ελληνικών καλοκαιρινών εικόνων, ανατολών και ηλιοβασιλεμάτων.

Οι ώρες της καλοκαιρινής ημέρας έχουν άλλη γλύκα, άλλη θέρμη. Ο άνθρωπος ποτίζεται από την περιρρέουσα ζέστη του ήλιου και σα να γλυκαίνουν τα συναισθήματα του. Χαλαρώνει το πνεύμα και παρασύρεται στο ερωτικό παιχνίδισμα μεταξύ θάλασσας και ήλιου. Και όλη αυτή η μέθεξη στο ελληνικό καλοκαίρι γίνεται αβίαστα και ελεύθερα στις ακτές ολούθε της χώρας μας, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση, με μόνο δεδομένο ότι ζούμε σε αυτό το σημείο του πλανήτη.

Κάπου εδώ εισβάλλει συνειδησιακά το Σχέδιο Νόµου για την «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας». Ο αναφερόμενος στόχος του νομοθετήματος είναι η ενίσχυση της εκμετάλλευσης της παράκτιας ζώνης της χώρας. Οι μεγάλες αλλαγές που προτείνονται στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο έχουν εγείρει αντιδράσεις πολιτών, πολιτικών αλλά και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Συμπυκνωμένα,

• η ισχύουσα νομοθεσία ορίζει σαφώς ότι η παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού και παραλίας δεν θα πρέπει να παραβιάζει τον προορισμό τους ως κοινόχρηστο αγαθό και δεν θα πρέπει να επιφέρει αλλοίωση στη φυσική μορφολογία και τα βιοτικά στοιχεία. Επίσης, ότι δεν θα πρέπει να εμποδίζεται η ελεύθερη και απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών και ότι απαγορεύεται η παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας. Στο σχέδιο νόμου οι αναφορές αυτές περιορίζονται. Αντ’ αυτών, αναφέρεται ότι με την πράξη παραχώρησης (σ.σ. δηλαδή κατά περίπτωση) «τίθενται οι αναγκαίοι όροι για τη διασφάλιση της απόλαυσης εκ μέρους του κοινού, με τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των προσώπων στα οποία κατανέμεται η χρήση», χωρίς ξεκάθαρους και ακριβείς περιορισμούς και πλήρωση του κοινόχρηστου της παραλίας και του αιγιαλού.
• Άλλη σημαντική αλλαγή που προτείνεται με το παρόν νομοσχέδιο αφορά τον σκοπό της χρήσης του αιγιαλού. Σήμερα επιτρέπεται να γίνονται έργα για βιομηχανικούς, λιμενικούς, εμπορικούς και συγκοινωνιακούς σκοπούς, ενώ υπάρχει και μια ασαφής αναφορά σε «άλλου είδους σκοπούς». Όλα αυτά εγκρίνονται με απόφαση υπουργού. Με την προτεινόμενη νομοθεσία, η ασαφής αναφορά δεν απαλείφεται, αλλά επεκτείνεται σε όλους ανεξαιρέτως τους επιχειρηματικούς σκοπούς. Κάθε αυθαίρετο που χρησιμοποιείται για επιχειρηματικούς σκοπούς (ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, ταβέρνες, καφετέριες κ.λπ.) μπορεί με τη νέα νομοθεσία να νομιμοποιηθεί με απόφαση του γενικού γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και την καταβολή προστίμου. Εξαιρείται σαφώς μόνο η κατοικία. Απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση ή μια έκθεση για τις οχλήσεις στο περιβάλλον από το αυθαίρετο και πώς μπορούν να περιοριστούν. Η δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτων στον αιγιαλό και την παραλία δεν παρέχεται σήμερα από τη νομοθεσία (μάλιστα εξαιρέθηκαν από τους δύο νόμους για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων, ν. 4014/11 και 4178/13). Εν ολίγοις, κοινόχρηστοι χώροι σε αιγιαλούς ή παραλίες που καταλήφθηκαν για εξυπηρέτηση ίδιου επιχειρηματικού σκοπού ουσιαστικά πιστώνονται στους αυθαιρέτως κατέχοντες με τη νόμιμη (!) διαδικασία που προβλέπεται.
• Τέλος, δίνεται η δυνατότητα παραχώρησης νησίδων, υφάλων και σκοπέλων, μεταξύ άλλων, για τουριστικούς και εν γένει επιχειρηματικούς σκοπούς. Μάλιστα μπορεί να γίνεται και απευθείας παραχώρηση, αν ζητηθεί από ΝΠΔΔ. Επιτρέπεται η επιχωμάτωση (μπάζωμα) του θαλάσσιου χώρου για την εξυπηρέτηση στρατηγικών τουριστικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ και ΕΣΧΑΔΑ), κατά 5 τετραγωνικά ανά κλίνη. Η περαιτέρω ανάλυση είναι μάλλον περιττή..

Μάλλον περιττό είναι να αναφερθεί η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε με την κατάθεση περισσοτέρων από 900 σχολίων, ένας αριθμός-ρεκόρ για το opengov.gr. Πλήθος φορέων, οργανώσεων και πολιτών έχουν εκφράσει δημόσια την αντίθεσή τους, ενώ σε δύο ηλεκτρονικές πλατφόρμες ενάντια στον νόμο έχουν συλλεχθεί περισσότερες από 100.000 υπογραφές. Επίσης, πολλά διεθνή ΜΜΕ έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Ενδεικτικά, ο Χουάν Κάρλος δελ Όλµο διευθυντής της WWF Ισπανίας αναφέρει σε επιστολή που απέστειλε στους Έλληνες υπουργούς οικονομικών και τουρισμού, ότι «Η περιβαλλοντική υποβάθµιση των ακτών δεν έχει µόνο περιβαλλοντικές, αλλά και οικονοµικές επιπτώσεις».

Πέραν από την εκμετάλλευση της παραλίας και του αιγιαλού, Στο τελευταίο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως οριστικοποιείται η παραχώρηση από το Δημόσιο στο ΤΑΙΠΕΔ συνολικά 55 περιουσιακών στοιχείων, που ξεκινούν από εγκαταλελειμένα ακίνητα και φτάνουν ως και σε «φιλέτα» της λεγόμενης Αθηναϊκής Ριβιέρας σε Γλυφάδα και Σούνιο, μέσα στα οποία εντάσσονται το λιμάνι της Ζέας στον Πειραιά, το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού, η έκταση στην οποία βρίσκονται οι αγροτικές φυλακές Κασσάνδρας, καθώς και ξενοδοχεία Ξενία αλλά και άλλα ακίνητα σε όλη τη χώρα, καθώς και ένα στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης.

Συνειδησιακή ταραχή προκαλούν όλα αυτά τα νέα μέτρα που προτίθεται η ελληνική κυβέρνηση να λάβει, σχετικά με την αξιοποίηση δημοσίως και κοινόχρηστων εκτάσεων. Σαφώς κανένας δεν μπορεί να κλέψει από εμάς τις αναμνήσεις μας αλλά είναι χρέος μας να διαφυλάξουμε τον κοινόχρηστο χαρακτήρα των αιγιαλών και παραλιών μας. Είναι προσωπικό μας χρέος να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές μαγικά ηλιοβασιλέματα και ντεμοντέ οικογενειακές εξορμήσεις στις παραλίες, με κουβαδάκια, φουσκωτά στρώματα και ταπεράκια με σπιτικό φαγητό. Δεν είναι ηθικό να εκποιείται αυτό το θαύμα της φύσης που λέγεται ελληνική παραλία στο βωμό του κέρδους και της δήθεν επιχειρηματικότητας. Δεν είναι ηθικό να στερείται από όλους μας η δυνατότητα να πλάσουμε νέες αναμνήσεις στο υπέροχο ελληνικό σκηνικό, μεταξύ του αιώνιου ερωτικού παιχνιδιού ήλιου και θάλασσας. Φανταστείτε σε ποια αιώνια αναμονή του ελληνικού καλοκαιριού θα ζούμε.

~ Mαρία Ιακωβίδου  

http://antikleidi.com/author/iakovidou/