Της Τασίας Σταματοπούλου.
Κάθε θαύμα κρατάει τρείς μέρες . Για τα ελληνικά κανάλια κρατάει όσο δεν ξεφυτρώνει ένα νέο θαύμα, ένα καινούργιο θέμα που επισκιάζει το προηγούμενο.Με περισσή ζέση το αναλαμβάνουν και αυτό.Με την ίδια υποκρισία και επιμελημένα επιπόλαιη ματιά με την οποία ανάδειξαν και το προηγούμενο θαύμα [θέμα] ...
Αφού ''ξεμπέρδεψαν'' με τα τύπου μπεν χουρ ρεπορτάζ για το σοβαρότατο θέμα με την Χρυσή Αυγή, αφού με απόλυτα ξεδιάντροπη αυταρέσκεια υπενθύμιζαν ότι ''αυτοί τα ήξεραν'' και ''είχαν ασχοληθεί'' με τα ναζιστικά φαινόμενα στην ελληνική κοινωνία, αφού έδωσαν αντιφασιστικά διαπιστευτήρια ακόμη και αυτοί που ύπουλα βοήθησαν στην προβολή χρυσαυγητών, τώρα γύρισαν σελίδα. Ακριβώς όπως γυρίζουν σελίδα στο ''δελτίο τους''...Ενα νέο θέμα ''πιασάρικο'' τρελά , ''έσκασε'' κατά τη δημοσιογραφική γλώσσα επισκιάζοντας τα πάντα. Ένας ξανθός άγγελος ''στα χέρια'' ρομά...
Από δαιμόνιοι αστυνομικοί ρεπόρτερς -κυνηγοί ναζιστών, έγιναν τώρα αμείλικτοι διώκτες του ''κυκλώματος εμπορίας βρεφών'' με αφορμή την ξανθή μικρή Μαρία που μεγάλωνε με τσιγγάνους.
Αλήθεια, αφού γνωρίζουν ΚΑΙ για τέτοια κυκλώματα γιατί δεν έκαναν συνεχή ρεπορτάζ σοβαρά και τεκμηριωμένα , τετοια που να θέτουν πολιτεία και κοινωνία μπροστά στις ευθύνες τους; Αφορμής δοθείσης όμως, πάς δημοσιογράφος και κανάλι που ..σέβεται τον εαυτό του ξυλεύεται...επι παντός.
Τώρα έγιναν ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι αλλά και ανθρωπολόγοι που αποφαίνονται πως αφού είναι ξανθό το κορίτσι μάλλον από Σκανδιναβία είναι [ναι ,ακούστηκε και αυτό] προκαλώντας τους τσιγγάνους να βγάζουν στην τηλεόραση ξανθά τσιγγανάκια δείχνοντας πως και ομως υπάρχουν και ξανθοί τσιγγάνοι ....
Πριν βγουν οι γνωστοί ειδικοί και επαΐοντες ,εν είδει μαϊντανού κι αυτοί σε όλα τα κανάλια, ακόμη κι όταν δεν είχαν τίποτα να πουν για το συγκεκριμένο θέμα παρά μόνο τετριμμένες εικασίες, τα σαΐνια είχαν αποφανθεί σχεδόν για όλα. Ένας αχταρμάς επιστημοσύνης, κουτσομπολιού, εύκολης ,ανέξοδης συγκίνησης με συνεχή προβολή βίντεο με το κοριτσάκι, εστιάζοντας στο γαλανό βλέμμα και στις φωτογραφίες στη γειτονιά των τσιγγάνων. Από κοντά και η θεαματική προβολή των εφόδων της αστυνομίας στα ''γκέτο των τσιγγάνων''.
Αν τουλάχιστον έδιναν στο τηλεοπτικό κοινό στοιχεία, με βάση και τις στατιστικές για συναφή θέματα, αν στρίμωχναν τους αρμόδιους για τις πράξεις και παραλείψεις τους για τα απροστάτευτα παιδιά, για το εμπόριο παιδιών και κάθε είδους εκμετάλλευσής τους θα ήταν άξιος ο μισθός τους...
Η στοχοποίηση των Ρομά και οι επιπτώσεις της.
Του Δημήτρη Θ. Ζάχου
Δύο επεισόδια που σημειώθηκαν στην Ελλάδα και στη Γαλλία έχουν φέρει, για άλλη μια φορά, τους Ρομά στο επίκεντρο του δημόσιου λόγου.
Στην πρώτη, η οποία είναι και η πιο γνωστή στην ελληνική κοινωνία, σε έλεγχο που διεξήγαγαν αστυνομικοί βρήκαν ένα κοριτσάκι, του οποίου τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά και το γενετικό υλικό -όπως φάνηκε αργότερα- δεν ταίριαζαν μ’ αυτά των φερόμενων ως γονέων του. Το θέμα πήρε μεγάλη και διεθνή διάσταση, ο τρόπος όμως που καλύφθηκε δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με πώς διάφοροι παράγοντες του δημόσιου βίου αντιλαμβάνονται την καταπολέμηση των φαινομένων των προκαταλήψεων και του ρατσισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φερόμενοι ως δράστες δεν παρουσιάστηκαν ως άτομα που κατηγορούνται για τη συγκεκριμένη πράξη, αλλά, προβλήθηκε κατά κόρον η πολιτισμική / εθνοτική τους ομάδα. Υπάλληλοι κρατικών οργανισμών, στελέχη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και δημοσιογράφοι τόνιζαν το στοιχείο «διαφορετικότητας» των συγκεκριμένων ανθρώπων, δηλαδή τη ρομική τους καταγωγή.
Ένας τέτοιος λόγος όμως, καλλιεργεί και διαιωνίζει τις προκαταλήψεις σε βάρος όλων των Ρομά. Εάν λάβουμε δε υπόψη, ότι παράλληλα με τις ανακρίσεις για το συμβάν της Λάρισας οργανώθηκε μια εκστρατεία έρευνας για προϊόντα ή ενδείξεις παραβατικών συμπεριφορών σε αυτοκίνητα αλλά και καταυλισμούς, τότε η στοχοποίηση της συγκεκριμένης πληθυσμιακής κατηγορίας δεν μπορεί παρά να επιφέρει την άνοδο των ρατσιστικών αντιλήψεων και συμπεριφορών των «άλλων» έναντι των Ρομά και όχι μόνον.
Στη δεύτερη από τις περιπτώσεις που αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, στη Γαλλία νεαρή μαθήτρια ρομικής καταγωγής «αρπάχτηκε» από το σχολείο της για να απελαθεί μαζί με την οικογένειά της στο Κόσσοβο. Το γεγονός προκάλεσε αντιδράσεις και διαμαρτυρίες, γεγονός που ανάγκασε το γάλλο πρόεδρο να κάνει μια ατυχή παρέμβαση, δηλώνοντας ότι η μαθήτρια μπορεί να επιστρέψει, αλλά χωρίς την οικογένειά της! Η παραβίαση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη «φυλετική ισότητα» έχει και στο παρελθόν προκαλέσει την καταδίκη της (προηγούμενης) γαλλικής κυβέρνησης, αφού καταπατά τα δικαιώματα της ελεύθερης μετακίνησης ευρωπαίων πολιτών. Εντούτοις, ο γάλλος υπουργός των εσωτερικών όχι μόνον υπερασπίστηκε την πολιτική των απελάσεων Ευρωπαίων πολιτών, αλλά δήλωσε ότι ο τρόπος ζωής των Ρομά από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία είναι τόσο διαφορετικός, ώστε λίγοι από αυτούς/ές θα μπορούσαν να ενταχθούν στη γαλλική κοινωνία και κατά συνέπεια η πλειοψηφία τους θα πρέπει να απελαθεί.
Η συγκεκριμένη αντίληψη καλλιεργεί τον πολιτισμικό ρατσισμό, δηλαδή εκείνη την ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός κάθε ομάδας είναι αδιαπέραστος και αμετάβλητος και η οποία αποδίδει διάφορα χαρακτηριστικά, όπως η ραθυμία ή η παραβατικότητα σ’ αυτόν (έτσι έμαθες, αυτός είναι ο τρόπος ζωής σου δεν αλλάζει). Η νέα αυτή μορφή ρατσισμού, όπως και η κλασσική βιολογική ρατσιστική προσέγγιση, φαίνεται πως διαπερνά σημαντικό μέρος παραγόντων της δημόσιας ζωής στην Ελλάδα, αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιλήψεις όπως «η νομαδική κουλτούρα των Ρομά τους οδηγεί να επιλέγουν να ζουν σε καταυλισμούς και σκηνές παρά σε σπίτια», «ο πολιτισμός των Ρομά δεν είναι συμβατός μ’ αυτόν του σχολείου» συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται μ’ αυτές που θέλουν «τη διαρκή μετακίνηση ως φυσική ανάγκη των Ρομά» και «τους Ρομά να μην παίρνουν τα γράμματα».
Η πραγματικότητα είναι ότι αρκετά μέλη ρομικών ομάδων ζούσαν - και κατά κανόνα ζουν - στο περιθώριο. Ιστορικά, οι κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις τους χρησιμοποίησαν ως φτηνό εργατικό δυναμικό που αναλάμβανε τις πιο βρώμικες εργασίες. Σαν αποτέλεσμα, είναι πολλοί και πολλές αυτοί/ές που έχουν χαμηλό βιοτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο, χαμηλό προσδόκιμο όριο ζωής, χαμηλής ποιότητας εργασίες, και υψηλά ποσοστά ανεργίας & παιδικής θνησιμότητας.
Έτσι, σε συνθήκες κρίσης του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, η θέση των Ρομά γίνεται ολοένα και πιο δυσχερής. Οι άνθρωποι αυτοί, για μια ακόμη φορά χρησιμοποιούνται από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πολιτικά κόμματα ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Η στοχοποίησή τους, όπως και όλων των «διαφορετικών» συνανθρώπων μας, μπορεί να δίνει πρόσκαιρα πόντους στη δημοφιλία ατόμων και κομμάτων, είναι όμως μια τακτική, που μαζί με τις αντίστοιχες πολιτικές, ρίχνει νερό στο μύλο της ακροδεξιάς, αφού από αυτό το χώρο εκπορεύονται τέτοιες αντιλήψεις και πολιτικές και είναι αυτός ο χώρος που ξέρει να τις προασπίζει καλύτερα.
* Ο Δημήτρης Ζάχος είναι Λέκτορας Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Κάθε θαύμα κρατάει τρείς μέρες . Για τα ελληνικά κανάλια κρατάει όσο δεν ξεφυτρώνει ένα νέο θαύμα, ένα καινούργιο θέμα που επισκιάζει το προηγούμενο.Με περισσή ζέση το αναλαμβάνουν και αυτό.Με την ίδια υποκρισία και επιμελημένα επιπόλαιη ματιά με την οποία ανάδειξαν και το προηγούμενο θαύμα [θέμα] ...
Αφού ''ξεμπέρδεψαν'' με τα τύπου μπεν χουρ ρεπορτάζ για το σοβαρότατο θέμα με την Χρυσή Αυγή, αφού με απόλυτα ξεδιάντροπη αυταρέσκεια υπενθύμιζαν ότι ''αυτοί τα ήξεραν'' και ''είχαν ασχοληθεί'' με τα ναζιστικά φαινόμενα στην ελληνική κοινωνία, αφού έδωσαν αντιφασιστικά διαπιστευτήρια ακόμη και αυτοί που ύπουλα βοήθησαν στην προβολή χρυσαυγητών, τώρα γύρισαν σελίδα. Ακριβώς όπως γυρίζουν σελίδα στο ''δελτίο τους''...Ενα νέο θέμα ''πιασάρικο'' τρελά , ''έσκασε'' κατά τη δημοσιογραφική γλώσσα επισκιάζοντας τα πάντα. Ένας ξανθός άγγελος ''στα χέρια'' ρομά...
Από δαιμόνιοι αστυνομικοί ρεπόρτερς -κυνηγοί ναζιστών, έγιναν τώρα αμείλικτοι διώκτες του ''κυκλώματος εμπορίας βρεφών'' με αφορμή την ξανθή μικρή Μαρία που μεγάλωνε με τσιγγάνους.
Αλήθεια, αφού γνωρίζουν ΚΑΙ για τέτοια κυκλώματα γιατί δεν έκαναν συνεχή ρεπορτάζ σοβαρά και τεκμηριωμένα , τετοια που να θέτουν πολιτεία και κοινωνία μπροστά στις ευθύνες τους; Αφορμής δοθείσης όμως, πάς δημοσιογράφος και κανάλι που ..σέβεται τον εαυτό του ξυλεύεται...επι παντός.
Τώρα έγιναν ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι αλλά και ανθρωπολόγοι που αποφαίνονται πως αφού είναι ξανθό το κορίτσι μάλλον από Σκανδιναβία είναι [ναι ,ακούστηκε και αυτό] προκαλώντας τους τσιγγάνους να βγάζουν στην τηλεόραση ξανθά τσιγγανάκια δείχνοντας πως και ομως υπάρχουν και ξανθοί τσιγγάνοι ....
Πριν βγουν οι γνωστοί ειδικοί και επαΐοντες ,εν είδει μαϊντανού κι αυτοί σε όλα τα κανάλια, ακόμη κι όταν δεν είχαν τίποτα να πουν για το συγκεκριμένο θέμα παρά μόνο τετριμμένες εικασίες, τα σαΐνια είχαν αποφανθεί σχεδόν για όλα. Ένας αχταρμάς επιστημοσύνης, κουτσομπολιού, εύκολης ,ανέξοδης συγκίνησης με συνεχή προβολή βίντεο με το κοριτσάκι, εστιάζοντας στο γαλανό βλέμμα και στις φωτογραφίες στη γειτονιά των τσιγγάνων. Από κοντά και η θεαματική προβολή των εφόδων της αστυνομίας στα ''γκέτο των τσιγγάνων''.
Αν τουλάχιστον έδιναν στο τηλεοπτικό κοινό στοιχεία, με βάση και τις στατιστικές για συναφή θέματα, αν στρίμωχναν τους αρμόδιους για τις πράξεις και παραλείψεις τους για τα απροστάτευτα παιδιά, για το εμπόριο παιδιών και κάθε είδους εκμετάλλευσής τους θα ήταν άξιος ο μισθός τους...
Η στοχοποίηση των Ρομά και οι επιπτώσεις της.
Του Δημήτρη Θ. Ζάχου
Δύο επεισόδια που σημειώθηκαν στην Ελλάδα και στη Γαλλία έχουν φέρει, για άλλη μια φορά, τους Ρομά στο επίκεντρο του δημόσιου λόγου.
Στην πρώτη, η οποία είναι και η πιο γνωστή στην ελληνική κοινωνία, σε έλεγχο που διεξήγαγαν αστυνομικοί βρήκαν ένα κοριτσάκι, του οποίου τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, αλλά και το γενετικό υλικό -όπως φάνηκε αργότερα- δεν ταίριαζαν μ’ αυτά των φερόμενων ως γονέων του. Το θέμα πήρε μεγάλη και διεθνή διάσταση, ο τρόπος όμως που καλύφθηκε δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με πώς διάφοροι παράγοντες του δημόσιου βίου αντιλαμβάνονται την καταπολέμηση των φαινομένων των προκαταλήψεων και του ρατσισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι φερόμενοι ως δράστες δεν παρουσιάστηκαν ως άτομα που κατηγορούνται για τη συγκεκριμένη πράξη, αλλά, προβλήθηκε κατά κόρον η πολιτισμική / εθνοτική τους ομάδα. Υπάλληλοι κρατικών οργανισμών, στελέχη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και δημοσιογράφοι τόνιζαν το στοιχείο «διαφορετικότητας» των συγκεκριμένων ανθρώπων, δηλαδή τη ρομική τους καταγωγή.
Ένας τέτοιος λόγος όμως, καλλιεργεί και διαιωνίζει τις προκαταλήψεις σε βάρος όλων των Ρομά. Εάν λάβουμε δε υπόψη, ότι παράλληλα με τις ανακρίσεις για το συμβάν της Λάρισας οργανώθηκε μια εκστρατεία έρευνας για προϊόντα ή ενδείξεις παραβατικών συμπεριφορών σε αυτοκίνητα αλλά και καταυλισμούς, τότε η στοχοποίηση της συγκεκριμένης πληθυσμιακής κατηγορίας δεν μπορεί παρά να επιφέρει την άνοδο των ρατσιστικών αντιλήψεων και συμπεριφορών των «άλλων» έναντι των Ρομά και όχι μόνον.
Στη δεύτερη από τις περιπτώσεις που αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, στη Γαλλία νεαρή μαθήτρια ρομικής καταγωγής «αρπάχτηκε» από το σχολείο της για να απελαθεί μαζί με την οικογένειά της στο Κόσσοβο. Το γεγονός προκάλεσε αντιδράσεις και διαμαρτυρίες, γεγονός που ανάγκασε το γάλλο πρόεδρο να κάνει μια ατυχή παρέμβαση, δηλώνοντας ότι η μαθήτρια μπορεί να επιστρέψει, αλλά χωρίς την οικογένειά της! Η παραβίαση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη «φυλετική ισότητα» έχει και στο παρελθόν προκαλέσει την καταδίκη της (προηγούμενης) γαλλικής κυβέρνησης, αφού καταπατά τα δικαιώματα της ελεύθερης μετακίνησης ευρωπαίων πολιτών. Εντούτοις, ο γάλλος υπουργός των εσωτερικών όχι μόνον υπερασπίστηκε την πολιτική των απελάσεων Ευρωπαίων πολιτών, αλλά δήλωσε ότι ο τρόπος ζωής των Ρομά από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία είναι τόσο διαφορετικός, ώστε λίγοι από αυτούς/ές θα μπορούσαν να ενταχθούν στη γαλλική κοινωνία και κατά συνέπεια η πλειοψηφία τους θα πρέπει να απελαθεί.
Η συγκεκριμένη αντίληψη καλλιεργεί τον πολιτισμικό ρατσισμό, δηλαδή εκείνη την ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία ο πολιτισμός κάθε ομάδας είναι αδιαπέραστος και αμετάβλητος και η οποία αποδίδει διάφορα χαρακτηριστικά, όπως η ραθυμία ή η παραβατικότητα σ’ αυτόν (έτσι έμαθες, αυτός είναι ο τρόπος ζωής σου δεν αλλάζει). Η νέα αυτή μορφή ρατσισμού, όπως και η κλασσική βιολογική ρατσιστική προσέγγιση, φαίνεται πως διαπερνά σημαντικό μέρος παραγόντων της δημόσιας ζωής στην Ελλάδα, αλλά και σε αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντιλήψεις όπως «η νομαδική κουλτούρα των Ρομά τους οδηγεί να επιλέγουν να ζουν σε καταυλισμούς και σκηνές παρά σε σπίτια», «ο πολιτισμός των Ρομά δεν είναι συμβατός μ’ αυτόν του σχολείου» συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται μ’ αυτές που θέλουν «τη διαρκή μετακίνηση ως φυσική ανάγκη των Ρομά» και «τους Ρομά να μην παίρνουν τα γράμματα».
Η πραγματικότητα είναι ότι αρκετά μέλη ρομικών ομάδων ζούσαν - και κατά κανόνα ζουν - στο περιθώριο. Ιστορικά, οι κυρίαρχες οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις τους χρησιμοποίησαν ως φτηνό εργατικό δυναμικό που αναλάμβανε τις πιο βρώμικες εργασίες. Σαν αποτέλεσμα, είναι πολλοί και πολλές αυτοί/ές που έχουν χαμηλό βιοτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο, χαμηλό προσδόκιμο όριο ζωής, χαμηλής ποιότητας εργασίες, και υψηλά ποσοστά ανεργίας & παιδικής θνησιμότητας.
Έτσι, σε συνθήκες κρίσης του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, η θέση των Ρομά γίνεται ολοένα και πιο δυσχερής. Οι άνθρωποι αυτοί, για μια ακόμη φορά χρησιμοποιούνται από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πολιτικά κόμματα ως αποδιοπομπαίοι τράγοι. Η στοχοποίησή τους, όπως και όλων των «διαφορετικών» συνανθρώπων μας, μπορεί να δίνει πρόσκαιρα πόντους στη δημοφιλία ατόμων και κομμάτων, είναι όμως μια τακτική, που μαζί με τις αντίστοιχες πολιτικές, ρίχνει νερό στο μύλο της ακροδεξιάς, αφού από αυτό το χώρο εκπορεύονται τέτοιες αντιλήψεις και πολιτικές και είναι αυτός ο χώρος που ξέρει να τις προασπίζει καλύτερα.
* Ο Δημήτρης Ζάχος είναι Λέκτορας Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
RSS Feed
