Μέτρα τώρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση!

Άρθρο του εκπροσώπου Τύπου των Οικολόγων Πράσινων και Περιφερειακού Συμβούλου Κ. Μακεδονίας Μιχάλη Τρεμόπουλου για την ατμοσφαιρική ρύπανση στη Θεσσαλονίκη

Όλα τα στοιχεία για την ατμοσφαιρική ρύπανση του περσινού χειμώνα στη Θεσσαλονίκη είναι συντριπτικά. Τα αιωρούμενα σωματίδια έκαναν πάρτι! Και επειδή κάτι παρόμοιο συμβαίνει παντού, απαιτούνται άμεσα μέτρα, όπως και μια ευρύτερη οικολογική μεταρρύθμιση στην ενεργειακή πολιτική της χώρας και στον τρόπο που χτίζουμε τα σπίτια μας.

Η περσινή εξίσωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης οδήγησε στη μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης κατά 70% (και των εσόδων από τον ΦΠΑ που ανέμενε η κυβέρνηση), αλλά και στην αύξηση της χρήσης καυσόξυλων και ακατάλληλων υλικών (ακόμη και σκουπιδιών) και στην εμφάνιση ενός πρωτοφανούς φαινόμενου ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις ελληνικές πόλεις. Από τις 10-12 Νοεμβρίου και μετά οι συγκεντρώσεις ρύπων στη Θεσσαλονίκη αυξήθηκαν αλματωδώς, για να φτάσουν οι μέσες τιμές τους τα 60 μg/m3 για τα ΡΜ10 και τα 50 μg/ m3 για τα ΡΜ2.5. Ήταν δηλαδή 50% μεγαλύτερες από το όριο ασφαλείας για τα ΡΜ10 και πάνω από 100% μεγαλύτερες από το όριο για τα ΡΜ2.5, σύμφωνα με τα στοιχεία του εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Τμ. Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ.

Σύμφωνα με την εφαρμογή του Μεσογειακού Δικτύου CROME στην Ελλάδα, σχετικά με την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας σε μεγάλες πόλεις από τη χρήση στερεάς βιομάζας ως καύσιμης ύλης, προκύπτει ότι στη Θεσσαλονίκη η θνησιμότητα από αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα που οφείλεται σε περιβαλλοντικά αίτια, αυξήθηκε κατά 50% πέρσι σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο!

Αλλά και τα αποτελέσματα έρευνας τριών πανεπιστημίων (συγκεκριμένα, από το Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης, από το Wisconsin-Madison και από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, στις ΗΠΑ), που δημοσιεύτηκαν στη «Μακεδονία», είναι συγκλονιστικά: Συγκριτική ανάλυση κατέδειξε μια πολύ ισχυρή σχέση μεταξύ της παρουσίας δραστικών μορφών οξυγόνου και της συγκέντρωσης λεβογλυκοζάνης, καλίου και γαλακτοζάνης, υπογραμμίζοντας έτσι τη δυνητική επίπτωση που μπορεί να έχει ο προερχόμενος από την καύση του ξύλου καπνός στην τοξικότητα των μικροσωματιδίων που εντοπίστηκαν στη διάρκεια των χειμερινών μηνών στη Θεσσαλονίκη.

Φέτος, οι γελοιότητες με την προκαταβολή ενός ελάχιστου ποσού για την προμήθεια πετρελαίου έχουν κάνει ήδη πολλούς να μιλούν για επίδομα ψύξης! Αλλά και η γενικότερη ατμοσφαιρική κατάσταση, πριν ανάψουν τα τζάκια, δεν φαίνεται καλή. Πρόσφατα το ΥΠΕΚΑ, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης ξεκίνησε τη δοκιμαστική λειτουργία ενός ηλεκτρονικού συστήματος πρόγνωσης ποιότητας αέρα στη Θεσσαλονίκη (http://goo.gl/hVd4FV). Εκεί λοιπόν, οι χάρτες του πολεοδομικού συγκροτήματος είναι κάθε μέρα κόκκινοι από τις πολύ υψηλές συγκεντρώσεις ΡΜ2.5 (που καταγράφονται για πρώτη φορά)! Οφείλονται άραγε στις ανεξέλεγκτες καύσεις της καλαμιάς στις αγροτικές περιοχές του κάμπου της Χαλάστρας ή από κάποιες απροσδιόριστες πηγές ρύπανσης εντός του λιμανιού της Θεσσαλονίκης; Όποια και αν είναι η αιτία βέβαια, χρειάζεται κάποια εξήγηση από αρμόδιους φορείς της Περιφέρειας.

Οι Οικολόγοι Πράσινοι ως άμεσες παρεμβάσεις, προτείνουμε:

• Άμεση επέκταση των σταθμών μέτρησης με δυνατότητα μέτρησης και των μικροσωματιδίων PM2.5 κι όχι μόνο των PM 10.
• Αυστηρή επιτήρηση και δρακόντειες ποινές για παράνομη υλοτομία, προδιαγραφές για καύσιμα/καυστήρες βιομάζας.
• Αυστηρή εφαρμογή και τήρηση των έκτακτων μέτρων σε επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Σε έκτακτες περιστάσεις ακραίας έκθεσης της δημόσιας υγείας υποστηρίζουμε ακόμη και μέτρο που θα καλεί σε περιορισμό της χρήσης τζακιών εντός πόλης. Ωστόσο, η αναξιοπιστία της κυβέρνησης, η οποία φάνηκε π.χ. στο μέτρο της απαγόρευσης του καπνίσματος, καθιστά κακόγουστο ανέκδοτο τα περί ελέγχου των τζακιών και επιβολής προστίμων! Και μια κυβέρνηση που έχει γονατίσει τους πολίτες στην άδικη φορολογία, δεν μπορεί πλέον να πείσει εάν καλέσει τους πολίτες να μη χρησιμοποιήσουν τα τζάκια τους. Η μόνη ελπίδα που μένει είναι να επικαλεστούμε το φιλότιμο του Έλληνα και ίσως το άνοιγμα δημόσιων χώρων με κλιματισμό, όπως σε αντίστοιχες περιπτώσεις καύσωνα.
• Ενημερωτική καμπάνια τόσο για τις μορφές θέρμανσης, τις οικονομικές δυνατότητες και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις τους, με έμφαση στην απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα και στην ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ιδιαίτερα στη μη-βιομηχανική μορφή τους, όπως π.χ. τα φωτοβολταϊκά στις στέγες πολυκατοικιών και δημόσιων κτιρίων).

Όσον αφορά μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις, θεωρούμε τη σημερινή κρίση ως αφετηρία για την ενεργειακή θωράκιση των κτισμάτων και τη βέλτιστη ενεργειακή και περιβαλλοντική απόδοση των ενεργειακών συσκευών  και πόρων. Αντί ο υπουργός Ανάπτυξης να «πανηγυρίζει» για την απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ, ας κοιτάξει, σε συνεργασία με το αρμόδιο ΥΠΕΚΑ, να απελευθερώσει προβλεπόμενα κονδύλια απ” αυτό για την ενεργειακή θωράκιση των κατοίκων που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας. Επίσης, τμήμα των πόρων του ΕΣΠΑ που διατίθεται για αυτοκινητόδρομους θα μπορούσε να διοχετευτεί σε ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, κάτι που θα έχει πολλαπλάσια οφέλη σε θέσεις εργασίας, κοινωνική συνοχή, προστασία περιβάλλοντος, ενεργειακή ανεξαρτησία, δημόσια υγεία κτλ. Το επίδομα θέρμανσης θα μπορούσε να προστεθεί στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ κατ” οίκον» ή σε άλλο εξειδικευμένο πρόγραμμα για ενεργειακή αναβάθμιση, με πρώτους δικαιούχους ακριβώς τους δικαιούχους του επιδόματος θέρμανσης.

Τέλος, οι Οικολόγοι Πράσινοι προτείνουν:

• μαζικό πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων και εφαρμογών παθητικών ηλιακών συστημάτων για νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια, με ευρωπαϊκούς πόρους,
• κίνητρα για αντικατάσταση κλιματιστικών με σύγχρονα -COP>5,
• κίνητρα για μετατροπή των συμβατικών τζακιών σε ενεργειακά (καταναλώνουν 70% λιγότερα ξύλα για την ίδια ζέστη και μάλιστα με ελάχιστη ρύπανση εσωτερικών χώρων),
• εξέταση για μείωση φόρου μόνο στο Φυσικό Αέριο με επιτάχυνση της σύνδεσης κτιρίων στο δίκτυο,
• στήριξη τοπικών κοινωνικών επιχειρήσεων για παραγωγή πέλετς από δασικά υπολείμματα, υπό την άμεση επίβλεψη των τοπικών δασικών υπηρεσιών.

Η ενεργειακή θωράκιση μπορεί να αποτελέσει μιας πρώτης τάξης επανεκκίνηση της οικονομίας που θα στηριχτεί σε εγχώρια παραγωγή και πολύ περιορισμένες εισαγωγές, τόσο από τον κατασκευαστικό τομέα όσο και από τη βιομηχανία κουφωμάτων και μονώσεων. Αποτελεί βασικό κομμάτι της ενεργειακής πολιτικής, που αφήνει θετικό κοινωνικό και ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, εκμεταλλευόμενη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Μόνο η ενεργειακή εξοικονόμηση θα δώσει τέλος μια για πάντα στην ενεργειακή φτώχεια και το πρόβλημα της αιθαλομίχλης.

Παράλληλα, θα πρέπει να εφαρμοστούν και τα επείγοντα εκείνα μέτρα που θα προλαμβάνουν την επιβάρυνση της δημόσιας υγείας. Μια προειδοποιητική επισήμανση για μετακινήσεις μέσα στην πόλη, μετά την υπέρβαση ενός συγκεκριμένου ορίου, μπορεί να δράσει αφυπνιστικά για όλους.

«Πάρτε μια βαθιά αναπνοή και μετά… επαναστατήστε», έλεγαν οι πρώτοι οικολόγοι της δεκαετίας του 1960! Μόνο που και η αναπνοή έχει γίνει επικίνδυνη…