Πραγματώνοντας μετα-αναρχικές ουτοπίες

του Αλέξανδρου Κιουπκιολή

Ουτοπίες;
Η έλευση της νέας χιλιετίας σήμανε το τέλος όχι μίας, αλλά δύο χιλιαστικών, εσχατολογικών ουτοπιών. Ειρωνεία της ιστορίας. Η δεκαετία του ’90 σάρωσε από τον χάρτη τη δυστοπία (πλέον) του σοβιετικού σοσιαλισμού, που εμφανιζόταν κάποτε ως ο αρχάγγελος μιας νέας κομμουνιστικής ανθρωπότητας. Στα τέλη της ίδιας δεκαετίας και στις αρχές του νέου αιώνα εξόκειλε, όμως, και ο δίδυμος ανταγωνιστής της, το όραμα της επερχόμενης «Pax neoliberalis» που θα έγραφε το τέλος της ανθρώπινης ιστορίας διαχέοντας παγκόσμια την υλική ευμάρεια των καπιταλιστικών αγορών και τη μακάρια ειρήνη των φιλελεύθερων δικαιωμάτων του ατόμου. Στις δύο μεγάλες κατακρημνίσεις θα μπορούσε κανείς να παρεμβάλει και την καθίζηση της υπόσχεσης για μια νέα ουτοπία την οποία διέσωζε ακόμη, κατά το πέρασμα στον νέο αιώνα, το κίνημα για μια άλλη παγκοσμιοποίηση, όσο διαλαλούσε ηχηρά και αμετανόητα ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Σήμερα αυτές οι κινηματικές χειρονομίες έχουν πλέον αραιώσει και ατονήσει, συμπαρασύροντας και την ετεροτοπική αναζήτηση που διατηρούσαν ζωντανή και οχληρή. Στον πλανήτη Γη βασιλεύει πλέον ένας κατά το μάλλον ή ήττον κυνικός, ηδονοθηρικός και ατομοκεντρικός πραγματισμός που ομνύει στην τεχνοκρατική διαχείριση του δεδομένου και στον τακτικισμό του προσωπικού επιτεύγματος ή του αγώνα επιβίωσης. Αν περισώζονται ακόμη σήμερα κάποια ψιχία ουτοπίας, προέρχονται μάλλον από την ουτοπία ως ου-τόπο, έναν χώρο που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο ως ονειροφαντασία διαφυγής.
Η ιστορία, ωστόσο, δεν έχει ανακοινώσει την τελική της ετυμηγορία για την ουτοπία. Η άμπωτις των παγκόσμιων αντιστάσεων κατά της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας άφησε πίσω της θύλακες μιας ετερόμορφης κοινωνικής ζωής, με σχετική διάρκεια στον χρόνο και ρίζωμα στον χώρο. Αυτοί δίνουν σάρκα και οστά στην ου-τοπία όχι με την έννοια του εκτός τόπου, της άρνησης κάθε πραγματικού χωροχρόνου, αλλά με τη σημασία που έχει η θετική απόρριψη της κυρίαρχης τοπογραφίας του παρόντος. Σκηνοθετούν, δηλαδή, σενάρια κοινωνικών σχέσεων τα οποία έρχονται σε ρήξη με τα καθιερωμένα πρότυπα της κοινωνικότητας. Αποκρυσταλλώνουν, ειδικότερα, ίχνη εξεγερτικών συμβάντων της τελευταίας δεκαετίας τα οποία εξέπεμψαν ετερόκλιτες αντιθέσεις στην νέα τάξη πραγμάτων. Μεταξύ άλλων, το argentinazo του Δεκεμβρίου του 2001, ο συναγερμός των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων της Αργεντινής κατά της νεοφιλελεύθερης διακυβέρνησης της χώρας, μας κληροδότησε ένα πλήθος κατειλημμένων αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων. Ο ελληνικός Δεκέμβρης του 2008 πυροδότησε τη δημιουργία μιας σειράς νεότευκτων κοινωνικών χώρων, όπως το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο της Ναυαρίνου στο κέντρο της Αθήνας και η πολιτιστική πρωτοβουλία στην πλατεία Γαρδένιας του Ζωγράφου, ενώ η οικονομική κρίση συνέβαλε στην ανάπτυξη ποικίλων οικονομικών πειραματισμών -δικτύων ανταλλαγής, παραγωγικών και καταναλωτικών συνεταιρισμών κ.α.

…

Περισσότερα: http://apokoinou.com/%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B3%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%8E%CE%BD%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%80/