Στη φωτογραφία η ποψίλωση των δασών για φυτείες φοινικέλαιου Lapok κοντά στο Sarawak της Μαλαισίας
Η φύση δεν αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομία. Η προστασία της είναι αντίθετα μια αναπόφευκτη προϋπόθεση για τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας
Μία από τις μεγαλύτερες παρανοήσεις της κυρίαρχης λογικής που υπάρχει σήμερα είναι ότι πρέπει να επιλέξουμε σαν ανθρωπότητα ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και στη διατήρηση της φύσης. Και επειδή έχουμε οικονομική κρίση το περιβάλλον και η φύση θα χρειασθεί να θυσιασθεί για να προωθηθεί πάλι περισσότερη ανάπτυξη για την οικονομία.
Η πραγματικότητα όμως που ζούμε είναι κάπως διαφορετική. Το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας εξαρτάται από τις υπηρεσίες και τα οφέλη που παρέχονται από τη φύση. Αυτό έχει διαπιστωθεί, κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, από πολλούς ερευνητές οι οποίοι έχουν ερευνήσει την εξάρτηση των οικονομικών συστημάτων από τα οικοσυστήματα. Ενώ πολλοί οικονομολόγοι έχουν την αυταπάτη ότι η «ρευστοποίηση» των φυσικών συστημάτων οδηγεί στην «ανάπτυξη», διάφορες ειδικές μελέτες αποκαλύπτουν την τεράστια οικονομική αξία που χάνεται από αποφάσεις και πολιτικές οι οποίες στοχεύουν στην προώθηση της οικονομικής δραστηριότητας υποβαθμίζοντας τις υπηρεσίες που παρέχονται από τη φύση.
Για παράδειγμα: η αξία των υπηρεσιών δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα από τα δάση, που θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσω της μείωσης στο μισό του ρυθμού αποψίλωσης των δασών μέχρι το 2030 θα είναι περίπου 3,7 τρισεκατομμύρια δολάρια[1]. Ταυτόχρονα η ίδια η άγρια ζωή στα δάση έχει τεράστια αξία. Περίπου το 50% των 640 δις. δολ. της αγοράς φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών βασίζεται στη γενετική ποικιλότητα των άγριων ειδών, πολλά από τα οποία έχουν βρεθεί στα δάση. Και δεν είναι μόνο η γενετική ποικιλότητα σε άγρια ζώα που φέρνει οικονομικά οφέλη.
Μεταξύ άλλων, η άγρια ζωή βοηθά επίσης στον έλεγχο των παρασίτων και ασθενειών. Το κόστος της απώλειας των γυπών στην Ινδία έχει υπολογιστεί σε 34 δισ., λόγω της αύξησης των δημοσίων δαπανών για την υγεία που συνδέεται με το θάνατό τους, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της λύσσας και των λοιμώξεων. Η ετήσια αξία του ελέγχου των παρασίτων που προκύπτει από τα εντομοφάγα πτηνά σε μια φυτεία καφέ έχει υπολογιστεί ως 310 δολ. ανά εκτάριο, ενώ η ετήσια ανά εκτάριο προστιθέμενη αξία από τον έλεγχο των παρασίτων από πουλιά σε δάση παραγωγής ξυλείας έχει υπολογισθεί σε 1.500 δολ. Οι υπηρεσίες που παρέχονται από τις μέλισσες μέσω της επικονίασης ανέρχονται σε περίπου ένα τρισεκατομμύριο δολάρια- ενώ η αξία των πωλήσεων μελιού έχει εκτιμηθεί σε 190 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος.
Τα θαλάσσια οικοσυστήματα παράγουν τεράστια οικονομικά οφέλη. Η αξία του ΑΕΠ που προέρχεται από θαλάσσια αποθέματα ιχθύων και των βιομηχανιών που συνδέονται με αυτά είναι περίπου 274 δις. δολ. ανά έτος. Θα μπορούσε μάλιστα να προστεθούν άλλα 50 δις. δολ., αν τα αποθέματα ψαριών διαχειρίζονταν πιο έξυπνα. Αλλά ακόμη και αυτοί οι τεράστιοι αριθμοί επισκιάζονται από την ευρύτερη αξία των θαλάσσιων και παράκτιων συστημάτων με την προστασία των ακτών από καταιγίδες που προσφέρουν, με την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα, με την αναπλήρωση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Η αξία αυτών και άλλων υπηρεσιών των ωκεανών έχουν εκτιμηθεί περίπου στα 21τρις. δολ. ετησίως.
Για κάποιες χώρες, οι υπηρεσίες που παρέχονται από το θαλάσσιο περιβάλλον μπορούν να στηρίξουν ένα σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ τους. Μια μελέτη από το World Resources Institute και το WWF, διαπίστωσε π.χ. ότι τουλάχιστον το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Μπελίζ(Belize) εξαρτάται από τους κοραλλιογενείς υφάλους και από τα παράκτια μαγκρόβια δάση.
Από μια μελέτη (Trucost) εκτιμάται ότι η υποβάθμιση της φύσης κοστίζει ήδη στην παγκόσμια οικονομία περίπου 6,6 τρις.δολ. ανά έτος (11% του παγκόσμιου ΑΕΠ). Και με τις σημερινές τάσεις θα φτάσει τα 28 τρις.δολ. μέχρι το 2050. Αντίθετα, μια μελέτη από μια ομάδα των «πράσινων οικονομικών» διαπιστώνει ότι η επίτευξη των παγκόσμιων στόχων που θα αποτρέψουν μια μαζική εξαφάνιση των ειδών θα κοστίσει περίπου 76 δις.δολ. ετησίως - ή 0,12% του ετήσιου παγκόσμιου ΑΕΠ.
Έτσι, ενώ έχουμε συνηθίσει να ακούμε ότι η φύση αποτελεί τροχοπέδη για την οικονομία, το αντίθετο συμβαίνει στην πραγματικότητα. Η φύση είναι μια αναπόφευκτη προϋπόθεση για τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι στην ουσία όταν μιλάμε για διατήρηση της φύσης και για προστασία του περιβάλλοντος, εννοούμε ταυτόχρονα ότι αυτό είναι αναγκαίο και για τη διατήρηση της οικονομίας.
Όσο συνεχίζουμε να αγνοούμε τους ρόλους που διαδραματίζουν τα φυσικά οικοσυστήματα και να χτίζουμε οικονομικά κάστρα πάνω σε θεμέλια από άμμο, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι δαπάνες που θα πέσουν στις μελλοντικές γενιές. Τόσο μεγαλύτερα οικολογικά χρέη δημιουργούμε για αυτές. Τις κάποιες σημερινές ανέσεις μας που στηρίζονται στην υποβάθμιση και τη λεηλασία της φύσης, θα τις πληρώσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας.
Αυτό είναι το πραγματικό οικονομικό πρόβλημα και είναι ολοένα και πιο επιτακτικό, καθώς το πλανητικό σύστημα είναι πεπερασμένο και διαθέτει όλο και πιο σπάνιους πόρους. Η πρόκληση της επερχόμενης οικολογικής κρίσης απαιτεί επίμονη πολιτική βούληση, την οποία δε δείχνουν οι κυβερνήσεις. Αυτές είναι ικανές μόνο για γρήγορα πακέτα στήριξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος( αξίας άνω των 3τρις.δολ.), σε απάντηση της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, αλλά διαθέτουν μόνο μικροσκοπικά ποσά για την προστασία της φύσης (ή καθόλου, σε κάθε περίπτωση όμως μειώνουν τη προσπάθεια προς αυτή τη κατεύθυνση).
Οικονομολόγοι και οικονομικοί σχεδιαστές των κυβερνήσεων έχουν συνηθίσει να βλέπουν τη φύση ως αέναο προμηθευτή πόρων και ως χωματερή για τα απόβλητα. Έχουμε φτάσει όμως στο σημείο, όπου πρέπει οι πολίτες πια να συνειδητοποιήσουμε ότι η φύση είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχός μας για τη διασφάλιση των ανθρώπινων αναγκών σήμερα για μας και στο μέλλον για τα παιδιά μας. Και ότι το συμπέρασμα δεν βασίζεται μόνο στην επιστήμη της οικολογίας, αλλά ούτε μόνο στα πολλά οικονομικά στοιχεία που διαθέτουμε. Το συμπέρασμα βγαίνει και από αυτά που βιώνουμε καθημερινά, σαν πολίτες. Και σαν πολίτες θα πρέπει να αποφασίσουμε να ζήσουμε καλύτερα με λιγότερα και να το επιβάλουμε αυτό και στο οικονομικό σύστημα. Να μη καταστρέψουμε το υπόβαθρο της ζωής μας, τη φύση. Ας αλλάξουμε καλύτερα το σύστημα, αλλάζοντας ταυτόχρονα και οι ίδιοι.
[1] Στοιχεία από το: http://www.guardian.co.uk/environment/blog/2013/jan/09/economy-nature
RSS Feed
