Fracking-εφαρμογή στη Pennsylvania των ΗΠΑ
Οι Ηνωμένες Πολιτείες βιώνoυν σήμερα έναν τρομακτικό «θόρυβο», αυτόν της καμπάνιας της βιομηχανίας των ορυκτών καυσίμων ότι υπάρχουν παντού πολλές ποσότητες «σχιστολιθικού φυσικού αερίου». Στο Ηνωμένο Βασίλειο θέλουν ήδη να τρυπήσουν τη λιθόσφαιρα, το ίδιο συζητούν και στη Γερμανία: χάρη στις νέες τεχνικές παραγωγής εκμετάλλευσης κοιτασμάτων (διαδικασία fracking )θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για εκμετάλλευση του σχιστολιθικού αερίου. Και αυτό παρόλο που η διαδικασία fracking είναι αμφιλεγόμενη λόγω των πολλών κινδύνων για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
Τι είναι το Fracking?
Η λέξη είναι συντομογραφία για τον όρο «υδραυλική διάρρηξη» - με τη βοήθεια του νερού που είναι υπό τεράστια πίεση, διασπούνται τα βαθειά πετρώματα έτσι ώστε το φυσικό αέριο που περιέχουν να μπορεί να ρεύσει σε ένα φρεάτιο γεώτρησης που έχει γίνει στην κατάλληλη περιοχή. Μαζί με το νερό διοχετεύονται σε αυτό το βάθος άμμο και ειδικά κεραμικά σφαιρίδια, ώστε να κρατούν ανοιχτά τα δημιουργημένα στο πέτρωμα ανοίγματα. Μέχρι 5% του ρευστού -που διοχετεύεται με πολύ μεγάλη πίεση- είναι χημικές ουσίες οι οποίες έχουν διάφορες λειτουργίες: να μειώνουν τη τριβή, να υποστηρίζουν την μεταφορά της άμμου, να αποφευχθούν βακτηριακές προσβολές που με ζυμώσεις σχηματίζουν ανεπιθύμητα αέρια(π.χ. μεθάνιο). Ένα μεγάλο μέρος από τα πρόσθετα (μέχρι και 700 διαφορετικά πρόσθετα μπορεί να περιέχει το μείγμα)είναι επικίνδυνα για το περιβάλλον. Το ακριβές μείγμα βέβαια εξαρτάται από τη συγκεκριμένη θέση των πετρωμάτων . Μετά το fracking ένα μέρος του ρευστού αντλείται πάνω, καθαρίζεται χοντρικά και ρίχνεται στη συνέχεια με ειδικές γεωτρήσεις σε μεγάλο βάθος, στα κενά που άφησε το αντληθέν φυσικό αέριο. Αλλά μέσα από τα ρήγματα που προκαλούν οι γεωτρήσεις και την πίεση του ρευστού, τα χημικά πρόσθετα μπορεί να καταλήξουν στα υπόγεια νερά. Ο κίνδυνος για αυτό δεν προέρχεται βασικά από τα ρήγματα στα βαθειά πετρώματα, γιατί το υπόγειο νερό βρίσκεται εκατοντάδες μέτρα πιο ψηλά. Προέρχεται από το πηγάδι της γεώτρησης όταν διέρχεται από το βάθος που βρίσκονται τα υπόγεια νερά. Όσο και να προσπαθήσουν να απομονώσουν τη γεώτρηση με ατσάλινους σωλήνες και μπετόν, η εμπειρία από τις εφαρμογές στις ΗΠΑ έδειξε ότι αυτό δεν είναι πλήρως δυνατό. Υπάρχουν διαρροές είτε άμεσα στο πηγάδι, είτε από ατυχήματα πάνω στο σύστημα του τρυπανιού και των δεξαμενών αποθήκευσης. Εξάλλου πολλοί γεωλόγοι φοβούνται ότι η διαδικασία fracking μπορεί να προκαλέσει ισχυρούς σεισμούς με ανυπολόγιστες καταστροφές. Πέρα βέβαια από τις άλλες καταστροφικές επεμβάσεις στο περιβάλλον( μετακινήσεις βαρέων μηχανημάτων και εξοπλισμού, αλλαγή τοπίου, τρομακτικοί θόρυβοι κ.λπ.), που προκαλούν οι βαριές τεχνολογίες, όπως είναι αυτή του fracking.
Λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα;
Οι απολογητές αυτής της τεχνολογίας υποστηρίζουν ότι είναι «φιλική» στο περιβάλλον γιατί η καύση του φυσικού αερίου παράγει λιγότερο CO2, σε σχέση με τον άνθρακα και τους υδρογονάνθρακες που αντικαθιστά. Όμως το πόσο φιλικό στο περιβάλλον είναι κάποιος φορέας ενέργειας δεν εξαρτάται μόνο από την απόδοση, τις εκπομπές και τα απόβλητα της καύσης του, αλλά και από τις εκπομπές σε «ισοδύναμο» CO2 σε όλη τη διαδικασία χρήσης του: από την εξόρυξη και την παραγωγή του, μέχρι τη μεταφορά του και την καύση του.
Έτσι για το σχιστολιθικό αέριο- σύμφωνα με μελέτες του Διεθνούς Ινστιτούτου Αναλύσεων και Στρατηγικών Βιωσιμότητας(IINAS)-στην καλύτερη περίπτωση έχουμε κατά 40% λιγότερες εκπομπές αερίων του Θερμοκηπίου σε σχέση με τον άνθρακα και στη χειρότερη περίπτωση κατά 1/3 περισσότερες εκπομπές. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το πόσο πρέπει να τρυπάνε, να πιέζουν και να αντλούν κάθε φορά στις αντίστοιχες εγκαταστάσεις, για να παράγουν μια συγκεκριμένη ποσότητά του. Και όλα αυτά βέβαια εξαρτώνται άμεσα από το βάθος της γεώτρησης.
Όμως υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας που διαμορφώνει και την «φιλικότητά» του σε σχέση με την αποσταθεροποίηση του κλίματος. Είναι το ανεπιθύμητο Μεθάνιο που παρουσιάζεται ταυτόχρονα κατά τη διαδικασία του fracking. Τα μόρια του Μεθανίου παράγονται από τα βακτήρια του εδάφους και περιέχονται κυρίως στο ρευστό που επιστρέφει στην επιφάνεια της εγκατάστασης και καταλήγουν στην ατμόσφαιρα χωρίς να καίγονται. Και ξέρουμε ότι ένα μόριο Μεθανίου είναι 25 φορές πιο επιζήμιο για το κλίμα από ότι ένα μόριο Διοξειδίου. Το γεγονός αυτό κάνει το fracking-αέριο να μην είναι καθόλου «φιλικό» ως προς το κλίμα του πλανήτη. Σύμφωνα με δημοσιευμένη μελέτη της National Academy of Science το αέριο αυτό είναι πιο επιζήμιο από το κάρβουνο, όταν η περιεκτικότητα του Μεθανίου ξεπερνά σε ποσοστό το 3,2% του εξαχθέντος με αυτό τον τρόπο φυσικού αερίου. Και στις ΗΠΑ για παράδειγμα έχουν παρατηρηθεί περιεκτικότητες μέχρι και 9% σε Μεθάνιο.
Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί και το εξής αναμενόμενο αποτέλεσμα: επειδή το σχιστολιθικό αέριο αντικαθιστά τον άνθρακα στις ΗΠΑ, αυτές θα εξάγουν τον φθηνότερο άνθρακα σε άλλες χώρες. Μπορεί δηλαδή να έχουμε το φαινόμενο οι ίδιες οι ΗΠΑ να μειώσουν τις δικές τους εκπομπές του Θερμοκηπίου, αλλά να αυξηθούν αλλού αυτές οι εκπομπές, αφού με τις συμφωνίες αγοροπωλησίας των δικαιωμάτων εκπομπών αυτό είναι δυνατόν, όπως αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια. Και για αυτό το λόγο θα αποδειχθεί ότι στην ουσία η προώθηση της τεχνολογίας fracking για εξαγωγή του σχιστολιθικού αερίου θα αυξήσει τις παγκόσμιες εκπομπές του CO2, αντί να τις μειώσει, όπως ισχυρίζονται οι πετροχημικές βιομηχανίες. Αυτό πιθανολογεί και το Βρετανικό Κέντρο έρευνας Tyndall, που ισχυρίζεται ότι για να μην έχουμε αυτό το αποτέλεσμα θα πρέπει ο άνθρακας που απομένει να μην εξαχθεί πλέον και να μείνει εκεί που είναι.
Αν είναι δυνατόν να παραιτηθούν ποτέ -από μόνες τους- από τα εναπομείναντα κοιτάσματα άνθρακα οι ηλεκτρικές εταιρείες, όπως π.χ. η δικιά μας ΔΕΗ από τον λιγνίτη.
Είναι μια ενεργειακή και οικονομική φούσκα;
Από το 2006 η παραγωγή του φυσικού αερίου με τη βοήθεια της μεθόδου fracking αυξήθηκε στις ΗΠΑ κατά 24%. Είχαμε ένα Gasboom. Από το Νότο ως τον ανατολικό Βορά ανοίχθηκαν χιλιάδες γεωτρήσεις σε 30 Πολιτείες. Σύμφωνα με στοιχεία των New York Times τα 6 προηγούμενα χρόνια οι 50 μεγαλύτερες εταιρείες του είδους έχουν επενδύσει στο όλο εγχείρημα(αγορά –συμβόλαια χρήσης περιοχών, άδειες γεώτρησης, τεχνολογικός εξοπλισμός κ.λπ) περίπου 126 δις δολ. Μόνο το 2010 o γίγαντας Exxon Mobil ξόδεψε 41 δις δολ. για το σκοπό αυτό.
Υπάρχει μεγάλη ευφορία για τη νέα «Μπονάτσα». Ο ίδιος ο Ομπάμα δήλωσε στις αρχές του 2012 ότι «οι ΗΠΑ έχουν εξασφαλίσει αέριο για σχεδόν 100 χρόνια» και περιμένει να δημιουργηθούν 600.000 θέσεις εργασίας στον τομέα. Η τιμή του αερίου έπεσε στις ΗΠΑ κατά 3 και μισό φορές σε σχέση με την Ευρώπη και κατά 5 φορές σε σχέση με την Ασία. Για αυτό οι ηλεκτρικές εταιρείες της χώρας αντικαθιστούν τον άνθρακα με φυσικό αέριο στα θερμοηλεκτρικά τους εργοστάσια και προβλέπουν μείωση των τιμών του ρεύματος, με αποτέλεσμα οι ενεργοβόρες χημικές και μεταλλευτικές βιομηχανίες να ετοιμάζονται και αυτές με τη σειρά τους να επενδύσουν σε νέες εγκαταστάσεις τους γύρω στα 80 δις δολ. Προβλέπουν λοιπόν όλοι μια νέα «ανάπτυξη» στην αμερικάνικη οικονομία χάρις στο σχιστολιθικό αέριο.
Αλλά μάλλον «λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο». Ήδη από τον Γενάρη του 2012 ο Αμερικάνικος Οργανισμός Ενέργειας διόρθωσε δραστικά προς τα κάτω τα αποθέματα αυτού του αερίου. Κατά 42% κάτω από αυτά που υπολόγιζε πριν. Με τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από τις αντίστοιχες νέες γεωτρήσεις π.χ. στο σχηματισμό Marcellus του υπεδάφους πολλών Πολιτειών, βρέθηκε ότι τα αποθέματα στα πετρώματά του είναι κατά 70% λιγότερα από ότι είχε προϋπολογισθεί. Η κρατική Γεωλογική Υπηρεσία (U.S. Geological Survey) προβλέπει μάλιστα ότι από το στρώμα Marcellus το μέγιστο που θα εξαχθεί θα είναι μόλις το 10% από τις ποσότητες που αναμένανε οι γεωλόγοι στις αρχικές μελέτες.
Αν τελικά οι ποσότητες του αερίου δεν είναι οι αναμενόμενες και αν η επένδυση για κάθε γεώτρηση είναι περίπου στα 11 εκατομ. δολ. , μπαίνει ένα ερώτημα για τις εταιρείες. Αν με το σχιστολιθικό αέριο θα μπορέσουν να πραγματοποιήσουν καθόλου κέρδη. Η πολυεθνική ενέργειας Chevron διαπίστωσε ήδη από το 2011 ότι η τιμή πώλησης μονάδας αυτού του αερίου θα πρέπει να ανεβεί στα 6-7 δολ. από τα 3,35 δολ. που είναι, για να καλυφθούν τα κόστη παραγωγής του. Ο δε διευθυντής Rex Tillerson της Exxon Mobil, που 2 χρόνια πριν επένδυσε δισεκατομμύρια, το καλοκαίρι του 2012 διαμαρτυρήθηκε ότι έτσι «θα χάσουμε το τελευταίο μας πουκάμισο».
Από ότι φαίνεται πάει να δημιουργηθεί μια φούσκα με το σχιστολιθικό αέριο, γιατί -ιδίως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση -επένδυσε πολύ στον τομέα και η Wall Street , ανεβάζοντας τις τιμές των μετοχών των αντίστοιχων εταιρειών αερίου, που εξασφάλισαν έτσι και πολλά κεφάλαια για επένδυση. Οικονομικοί αναλυτές την παρουσιάζουν σαν μια «γιγάντια χιονόμπαλα». Ήδη υπάρχουν και κάποιοι «πιονέροι» αυτής της τεχνολογίας που τους «πήρε η μπάλα», όπως η εταιρεία Chesapeake που είναι στα πρόθυρα της πτώχευσης.
Ας ελπίσουμε ότι αυτή η τεχνολογία η επιζήμια για το περιβάλλον, το κλίμα και τελικά τον άνθρωπο, θα αποδειχθεί οικονομική φούσκα-που στηρίχθηκε στη γεωλογική φούσκα-και σαν τέτοια θα σπάσει, ώστε να μας απαλλάξει από την «ανάπτυξη», που την συνοδεύει.
Στοιχεία από: taz, zeit.
RSS Feed
