Την πρόταση μου τη στείλανε με μαίηλ:
Α. Για το σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών Θεσσαλίας
Αναμφίβολα το σχέδιο διαχείρισης που αφορά τη Θεσσαλία αποτελεί μια σημαντική δουλειά που συγκεντρώνει μελέτες και δεδομένα από διάφορες πηγές και ενοποιεί τα στοιχεία και τα συμπεράσματά τους. Μπορεί να αποτελέσει βάση για μια πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια διαχείρισης της ποσότητας και της ποιότητας του υδατικού δυναμικού της περιοχής. Είναι όμως εμφανές ότι γίνονται και ορισμένες γενικεύσεις, προφανώς για χάρη ευκολίας, στον τρόπο που ομαδοποιούνται τα δεδομένα, ενώ υπάρχουν ορισμένες ελλείψεις ή αδυναμίες στις εκτιμήσεις που γίνονται. Έτσι, δημιουργούνται σε αρκετά σημεία ασάφειες που δεν επιτρέπουν την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σε ότι αφορά το βέλτιστο σενάριο διαχείρισης.
Κυρίως αυτό που μειώνει την εγκυρότητα του σχεδίου διαχείρισης είναι η παλαιότητα των δεδομένων, μιας και τα τελευταία επίσημα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν και στο σχέδιο ήταν του 2007. Έχουν δηλαδή ήδη περάσει 6 χρόνια από τότε, χρονικό διάστημα που ορίζεται ως η μέγιστη ισχύς ενός σχεδίου διαχείρισης, ενώ μετά από έξι χρόνια απαιτείται η αναθεώρηση του. Το αγροτικό μίγμα για παράδειγμα έχει αλλάξει ριζικά από τότε και θα συνεχίσει να αλλάζει, ιδιαίτερα με τα την τροποποίηση της ΚΑΠ από την επόμενη χρονιά. Είναι, επίσης, απαραίτητο να διορθωθούν ορισμένα σφάλματα με βασικότερο την ένταξη των εκτάσεων της Κάρλας, της Ελασσόνας και της λίμνης Πλαστήρα, στη λεκάνη απορροής του Πηνειού, ενώ είναι βέβαιο ότι αποτελούν ξεχωριστές υδρολογικές ενότητες.
Μερικές παρατηρήσεις
1. Γίνονται ορισμένες γενικεύσεις, προφανώς για χάρη ευκολίας που δεν βοηθούν στην δημιουργία του βέλτιστου σεναρίου, όπως:
* Ενοποιούνται γεωλογικά ανεξάρτητες ή τουλάχιστο αυτόνομες λεκάνες, όπως για παράδειγμα Αλμυρού – Πηλίου, Πηνειού – Κάρλας.
* Δεν διαχωρίζονται οι περιοχές που ανήκουν στη λεκάνη απορροής του Αχελώου και στη Δυτική Μακεδονία. Αντίθετα ενοποιούνται στην λεκάνη απορροής του Πηνειού αυξάνοντας τη ζήτηση νερού.
* Δεν καθορίζεται το γεωργικό μίγμα ανά περιοχή, αλλά θεωρείται ότι σε όλη την έκταση θα υπάρχουν οι ίδιες υδατικές ανάγκες και μάλιστα καλλιεργειών με μεγάλες απαιτήσεις σε νερό.
* Δεν λαμβάνονται υπόψη οι σημαντικές αλλαγές στην ποσότητα του νερού του Αχελώου λόγω έντονης εξάτμισης νερού, από τις τεχνητές λίμνες στις περιοχές των φραγμάτων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η εξάτμιση του νερού μπορεί να είναι μέρος του υδρολογικού κύκλου, συμβαίνει όμως σε διαφορετικές εποχές και περιοχές από τις βροχοπτώσεις (εξάτμιση το καλοκαίρι, βροχές το φθινόπωρο).
2. Υπάρχουν ορισμένες ελλείψεις ή αδυναμίες στις εκτιμήσεις που γίνονται και στα εξεταζόμενα σενάρια.
* Δεν εξετάζεται η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων αστικών ή κτηνοτροφικών λυμάτων για αγροτική ή βιομηχανική χρήση.
* Σε πολλά σημεία τα δεδομένα σταματούν στο 2007 και κατά συνέπεια δεν έχουν ενσωματώσει τις αλλαγές που έγιναν την τελευταία πενταετία.
* Δεν διευκρινίζεται αν υπάρχουν πρωτογενή δεδομένα από γεωτρήσεις καταγραφής ή συστηματικές μετρήσεις της επιφανειακής απορροής των ποταμών.
* Δεν υπολογίζεται η ποσότητα του νερού που απορρέει κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων και μπορεί να αποταμιευτεί.
* Δεν εξετάζονται οι δυνατότητες εφαρμογής τεχνολογιών απορρύπανσης και προστασίας από τη ρύπανση π.χ. βιοκλίνες.
* Δεν περιλαμβάνονται σημαντικοί υγρότοποι όπως τα Ζηρέλια Αλμυρού.
* Δεν εντοπίζονται περιπτώσεις αχρήστευσης πηγών λόγω αδυναμίας επεξεργασίας των αποβλήτων οικισμών η αγροτικών εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο.
* Δεν εξετάζονται τα προβλήματα που δημιουργούνται από την απόρριψη μπαζών και τις παράνομες χωματερές δίπλα σε ρέματα.
3. Δημιουργούνται σε αρκετά σημεία ασάφειες:
* Τα 120.000 στρέμματα που υδροδοτούνται από τη λίμνη πλαστήρα υπολογίζονται στη ζήτηση από τον Πηνειό; Εάν ναι όπως φαίνεται στα σενάρια, σημαίνει ότι τα περίπου 100 εκ. κυβικά που αντιστοιχούν στην άρδευσή τους πρέπει να αφαιρεθούν από τα 1200 εκ. του σεναρίου, οπότε εξανεμίζουν τις δυσμενείς επιπτώσεις του δεύτερου σεναρίου και το καθιστούν το βέλτιστο.
* Εάν στα προηγούμενα προστεθεί και η περιοχή Βελεστίνου - Ριζόμυλου και οι περιοχές γύρω από τον ταμιευτήρα της Κάρλας έκτασης περίπου 175000 στρ., που προορίζεται να εξυπηρετηθούν από τον ταμιευτήρα Κάρλας, μειώνεται ακόμα περισσότερο η ζήτηση νερού από τον Αχελώο, οπότε το δεύτερο σενάριο μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων, αντίθετα με αύξησή τους.
* Είναι σήμερα γνωστός ο αριθμός των γεωτρήσεων σε κάθε υδατικό διαμέρισμα; Υπάρχουν γεωτρήσεις ελέγχου και συστηματικής παρακολούθησης των υπόγειων υδροφορέων;
* Είναι σήμερα γνωστός ο τρόπος άρδευσης των γεωργικών εκτάσεων σε κάθε υδατικό διαμέρισμα;
* Υπάρχει κάποιο σύστημα παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών των νερών;
* Έχει προβλεφτεί στις μελέτες να γίνεται ξεχωριστή επεξεργασία των βιομηχανικών αποβλήτων ώστε να μην επιβαρύνονται αστικά ή αγροτικά λύματα;
* Προτείνεται τελικά μια λύση για τις παράνομες αμμοληψίες που γίνονται στα ποτάμια;
* Προτείνεται η αύξηση της τιμής του νερού;
Η Θεσσαλία υφίσταται σήμερα τις συνέπειες μιας μακροχρόνιας λανθασμένης και εχθρικής προς το περιβάλλον πολιτικής. Η εκτροπή ποταμών για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων διαχείρισης του νερού δεν είναι μόνο λάθος πρακτική, αλλά αντιτίθεται και στη νέα ευρωπαϊκή πολιτική για τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων. Η πλήρης ανάκαμψη του υδατικού δυναμικού προϋποθέτει συνδυασμό μέτρων με βάση τις αρχές της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Σε αυτό μπορούν να συμβάλουν αρκετές από τις προτάσεις που κατατίθενται στο σχέδιο διαχείρισης, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή καλλιεργητικών τεχνικών για εξοικονόμηση νερού και συστηματικός έλεγχος της τήρησης των Κώδικων Ορθής Γεωργικής Πρακτικής και ο περιορισμός των απωλειών νερού κατά την μεταφορά του με τον εκσυγχρονισμό των αρδευτικών και υδρευτικών δικτύων.
Προτάσεις
Σε ότι αφορά το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας μερικές επιπλέον προτάσεις για εξοικονόμηση νερού και ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων στην Θεσσαλία είναι:
Ø Δραστική αναδιάρθρωση των υφιστάμενων καλλιεργειών με βάση το διαθέσιμο υδατικό δυναμικό και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε επιμέρους υδατικού διαμερίσματος.
Ø Στήριξη των αγροτών για στροφή σε λιγότερο υδροβόρες καλλιέργειες που θα μπορούν να τους εξασφαλίζουν ένα δίκαιο εισόδημα, αλλά και να συμβάλλουν σε αγροτική παραγωγή υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, με βιώσιμη διαχείριση των υδάτων και με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Ø Ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας κυρίως γύρω από πηγές πόσιμου νερού και σε περιοχές μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας.
Ø Κατασκευή μικρών ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών, ειδικά στα ορεινά τμήματα της λεκάνης του Πηνειού
Ø Χρηματοδότηση μέτρων που στοχεύουν στην εξοικονόμηση νερού στην άρδευση με την αντικατάσταση των συστημάτων επιφανειακής άρδευσης και καταιονισμού με συστήματα άρδευσης υψηλής απόδοσης που εξασφαλίζουν εξοικονόμηση νερού και ενέργειας (στάδγην ή υπόγεια άρδευση, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων)
Ø Έλεγχος της κατανάλωσης νερού από τις γεωτρήσεις με την υποχρεωτική εγκατάσταση υδρομέτρων και κοστολόγηση της χρήσης ανάλογα με την αντλούμενη ποσότητα
Ø Δραστικός περιορισμός (έως και απαγόρευση) των αντλήσεων σε περιοχές όπου παρατηρούνται φαινόμενα υφαλμύρωσης
Ø Αναστολή έκδοσης νέων αδειών ανόρυξης γεωτρήσεων και αδειών χρήσης νερού, ειδικά στις πιο ευάλωτες περιοχές
Ø Καταγραφή των γεωτρήσεων και κλείσιμο όλων των παράνομων
Ø Εφαρμογή έργων τεχνητού εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων
Ø Στροφή των αγροτικών επιδοτήσεων σε κατευθύνσεις που αξιοποιούν ορθολογικότερα τους φυσικούς πόρους και επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον
Ø Εφαρμογή αποκεντρωμένων δικτύων επεξεργασίας λυμάτων και επαναχρησιμοποίηση του νερού σε γεωργικές ή βιομηχανικές χρήσεις.
Ø Εφαρμογή τεχνολογιών προστασίας από τη ρύπανση που προκαλεί η ανεξέλεγκτη απόθεση φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων σε ρέματα και αρδευτικά αυλάκια.
Ø Εκπαίδευση των αγροτών, ειδικά των νέων, προς την κατεύθυνση της βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών, αλλά και γενικότερα των φυσικών πόρων
Ø Εγκατάσταση σύγχρονου δικτύου λήψης υδρομετρικών και μετεωρολογικών δεδομένων με σκοπό την αξιόπιστη εκτίμηση του υδατικού δυναμικού του διαμερίσματος και τη λήψη των αναγκαίων διαχειριστικών μέτρων.
Ø Οριστική εγκατάλειψη των έργων εκτροπής του Αχελώου και αναστολή των έργων εγκατάστασης των νέων υδροηλεκτρικών σταθμών που όπως φαίνεται δεν έχουν να προσθέσουν τίποτα.
Ø Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στις περιοχές της Μεσοχώρας και της Συκιάς που έχουν βάναυσα πληγωθεί από τα έργα εκτροπής.
Εμείς στη Θεσσαλία που έχουμε το ζωντανό έγκλημα της αποξήρανσης της πρώην λίμνης Κάρλας να μας στοιχειώνει, δεν επιτρέπεται να επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Αν κάποιοι είχαν τη σύνεση να σταματήσουν τα έργα τότε έστω και την τελευταία στιγμή, σήμερα θα ήταν τοπικοί (αν όχι εθνικοί) ήρωες και όλη αυτή η συζήτηση για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας δεν θα γινόταν ποτέ.
Β. Για το σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
Η εισήγηση για την ΣΜΠΕ της ΔΣΕ, η οποία είναι κοινή με αυτή της Θεσσαλίας επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αντίκρουση της εκτροπής του Αχελώου προς την λεκάνη του Πηνειού στην Θεσσαλία.
Επισημαίνεται σωστά ότι στην Θεσσαλική πεδιάδα δεν εξαντλούνται οι δυνατότητες αξιοποίησης των διαθέσιμων σε αυτή υδατικών πόρων με αποτέλεσμα υπεράντληση και τις συνέπειές της (πτώση υδροφόρων, κόστος, διείσδυση του θαλάσσιου υδροφόρου ορίζοντα στην ξηρά). Πλην όμως οφείλουμε να δούμε και τα του οίκου μας: Ανάλογα φαινόμενα εκτεταμένα παρατηρούνται και στην διαχείριση των υδάτων της Δυτ. Στερεάς που μας αφορά. Βασικό πρόβλημα που πρέπει να επισημανθεί είναι η κακή διοικητική κατάσταση ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ που οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα ανταπόκρισης στις οικονομικές υποχρεώσεις των ωφελουμένων αγροτών προς αυτούς με αποτέλεσμα την μη συντήρηση των αρδευτικών δικτύων που οδηγεί είτε σε μεγάλες απώλειες νερού.
Ορθά, ακόμη, επισημαίνεται στην εισήγηση του αρμοδίου αντιπεριφερειάρχη η σοβαρά δυσμενής για τα μεταβατικά ύδατα της περιοχής των εκβολών του Αχελώου επίπτωση από την στέρηση ποσοτήτων υδάτων λόγω της εκτροπής. Όμως στην περιοχή αυτή των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού ανεχόμαστε οικισμούς αυθαιρέτων, υπεραντλήσεις και ρυπάνσεις.
Σημειώνουμε επίσης την ανάγκη συντήρησης έργων όπως η τάφρος του Δίμηκου, η τάφρος που συνδέει Λυσιμαχία και Αχελώο, που είναι ασυντήρητη. Η απόφραξή της οδηγεί σε μη συνήθεις πλημμύρες όπως και η απόφραξη για τους ίδιους λόγους της σήραγγας που οδηγεί νερά της Τριχωνίδας προς τον κάμπο του Μεσολογγίου. Προκαλούνται έτσι πλημμυρικά φαινόμενα με κινδύνους και για τις πηγές Κεφαλοβρύσου διότι πρόκειται για επιβαρυμένα νερά.
Από την άλλη βέβαια είναι ανάγκη ελεγχόμενα φυσικά πλημμυρικά φαινόμενα προκειμένου να διατηρούνται ακμαία οικοσυστήματα εξαρτημένα από αυτά (όπως το δάσος Φράξου, απολύτως μοναδικό και προστατευτέο, στην περιοχή του Αιτωλικού) να μην εμποδίζονται. Αυτό επίσης θα συμβάλει στη βελτίωση της γονιμότητας των γεωργικών εδαφών που αποτελούν μέρος φυσικών πλημμυρικών πεδίων.
Σε ότι αφορά την ΣΜΠΕ Δυτ. Στερεάς σημειώνουμε ότι θετική παραγωγική και περιβαλλοντική ευκαιρία μπορεί να αποτελέσει η διαμόρφωση με μικρού βάθους εκσκαφή ταμιευτήρων μικρού βάθους στο ΒΔ τμήμα του διαμερίσματος Δ Στερεάς (λεκάνη ¨Ιναχου, περιοχές Αμφιλοχίας, Μενιδίου) όπου υπάρχουν εδάφη (φλύσχης) κατάλληλα προς πλήρωση με νερά χειμερινών βροχοπτώσεων που θα ανακούφιζαν με βιώσιμο τρόπο τις ανάγκες της περιοχής, ενισχύοντας τις δυνατότητες επισκεψιμότητας του υγροτοπικού τοπίου που θα διαμορφωνόταν αλλά τις δυνατότητες ύδρευσης μέσω της ενίσχυσης, λόγω κατείσδυσης, των υπογείων υδροφοριών.
Α. Για το σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών Θεσσαλίας
Αναμφίβολα το σχέδιο διαχείρισης που αφορά τη Θεσσαλία αποτελεί μια σημαντική δουλειά που συγκεντρώνει μελέτες και δεδομένα από διάφορες πηγές και ενοποιεί τα στοιχεία και τα συμπεράσματά τους. Μπορεί να αποτελέσει βάση για μια πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια διαχείρισης της ποσότητας και της ποιότητας του υδατικού δυναμικού της περιοχής. Είναι όμως εμφανές ότι γίνονται και ορισμένες γενικεύσεις, προφανώς για χάρη ευκολίας, στον τρόπο που ομαδοποιούνται τα δεδομένα, ενώ υπάρχουν ορισμένες ελλείψεις ή αδυναμίες στις εκτιμήσεις που γίνονται. Έτσι, δημιουργούνται σε αρκετά σημεία ασάφειες που δεν επιτρέπουν την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων σε ότι αφορά το βέλτιστο σενάριο διαχείρισης.
Κυρίως αυτό που μειώνει την εγκυρότητα του σχεδίου διαχείρισης είναι η παλαιότητα των δεδομένων, μιας και τα τελευταία επίσημα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν και στο σχέδιο ήταν του 2007. Έχουν δηλαδή ήδη περάσει 6 χρόνια από τότε, χρονικό διάστημα που ορίζεται ως η μέγιστη ισχύς ενός σχεδίου διαχείρισης, ενώ μετά από έξι χρόνια απαιτείται η αναθεώρηση του. Το αγροτικό μίγμα για παράδειγμα έχει αλλάξει ριζικά από τότε και θα συνεχίσει να αλλάζει, ιδιαίτερα με τα την τροποποίηση της ΚΑΠ από την επόμενη χρονιά. Είναι, επίσης, απαραίτητο να διορθωθούν ορισμένα σφάλματα με βασικότερο την ένταξη των εκτάσεων της Κάρλας, της Ελασσόνας και της λίμνης Πλαστήρα, στη λεκάνη απορροής του Πηνειού, ενώ είναι βέβαιο ότι αποτελούν ξεχωριστές υδρολογικές ενότητες.
Μερικές παρατηρήσεις
1. Γίνονται ορισμένες γενικεύσεις, προφανώς για χάρη ευκολίας που δεν βοηθούν στην δημιουργία του βέλτιστου σεναρίου, όπως:
* Ενοποιούνται γεωλογικά ανεξάρτητες ή τουλάχιστο αυτόνομες λεκάνες, όπως για παράδειγμα Αλμυρού – Πηλίου, Πηνειού – Κάρλας.
* Δεν διαχωρίζονται οι περιοχές που ανήκουν στη λεκάνη απορροής του Αχελώου και στη Δυτική Μακεδονία. Αντίθετα ενοποιούνται στην λεκάνη απορροής του Πηνειού αυξάνοντας τη ζήτηση νερού.
* Δεν καθορίζεται το γεωργικό μίγμα ανά περιοχή, αλλά θεωρείται ότι σε όλη την έκταση θα υπάρχουν οι ίδιες υδατικές ανάγκες και μάλιστα καλλιεργειών με μεγάλες απαιτήσεις σε νερό.
* Δεν λαμβάνονται υπόψη οι σημαντικές αλλαγές στην ποσότητα του νερού του Αχελώου λόγω έντονης εξάτμισης νερού, από τις τεχνητές λίμνες στις περιοχές των φραγμάτων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Η εξάτμιση του νερού μπορεί να είναι μέρος του υδρολογικού κύκλου, συμβαίνει όμως σε διαφορετικές εποχές και περιοχές από τις βροχοπτώσεις (εξάτμιση το καλοκαίρι, βροχές το φθινόπωρο).
2. Υπάρχουν ορισμένες ελλείψεις ή αδυναμίες στις εκτιμήσεις που γίνονται και στα εξεταζόμενα σενάρια.
* Δεν εξετάζεται η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων αστικών ή κτηνοτροφικών λυμάτων για αγροτική ή βιομηχανική χρήση.
* Σε πολλά σημεία τα δεδομένα σταματούν στο 2007 και κατά συνέπεια δεν έχουν ενσωματώσει τις αλλαγές που έγιναν την τελευταία πενταετία.
* Δεν διευκρινίζεται αν υπάρχουν πρωτογενή δεδομένα από γεωτρήσεις καταγραφής ή συστηματικές μετρήσεις της επιφανειακής απορροής των ποταμών.
* Δεν υπολογίζεται η ποσότητα του νερού που απορρέει κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων και μπορεί να αποταμιευτεί.
* Δεν εξετάζονται οι δυνατότητες εφαρμογής τεχνολογιών απορρύπανσης και προστασίας από τη ρύπανση π.χ. βιοκλίνες.
* Δεν περιλαμβάνονται σημαντικοί υγρότοποι όπως τα Ζηρέλια Αλμυρού.
* Δεν εντοπίζονται περιπτώσεις αχρήστευσης πηγών λόγω αδυναμίας επεξεργασίας των αποβλήτων οικισμών η αγροτικών εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο.
* Δεν εξετάζονται τα προβλήματα που δημιουργούνται από την απόρριψη μπαζών και τις παράνομες χωματερές δίπλα σε ρέματα.
3. Δημιουργούνται σε αρκετά σημεία ασάφειες:
* Τα 120.000 στρέμματα που υδροδοτούνται από τη λίμνη πλαστήρα υπολογίζονται στη ζήτηση από τον Πηνειό; Εάν ναι όπως φαίνεται στα σενάρια, σημαίνει ότι τα περίπου 100 εκ. κυβικά που αντιστοιχούν στην άρδευσή τους πρέπει να αφαιρεθούν από τα 1200 εκ. του σεναρίου, οπότε εξανεμίζουν τις δυσμενείς επιπτώσεις του δεύτερου σεναρίου και το καθιστούν το βέλτιστο.
* Εάν στα προηγούμενα προστεθεί και η περιοχή Βελεστίνου - Ριζόμυλου και οι περιοχές γύρω από τον ταμιευτήρα της Κάρλας έκτασης περίπου 175000 στρ., που προορίζεται να εξυπηρετηθούν από τον ταμιευτήρα Κάρλας, μειώνεται ακόμα περισσότερο η ζήτηση νερού από τον Αχελώο, οπότε το δεύτερο σενάριο μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς μείωση των αρδευόμενων εκτάσεων, αντίθετα με αύξησή τους.
* Είναι σήμερα γνωστός ο αριθμός των γεωτρήσεων σε κάθε υδατικό διαμέρισμα; Υπάρχουν γεωτρήσεις ελέγχου και συστηματικής παρακολούθησης των υπόγειων υδροφορέων;
* Είναι σήμερα γνωστός ο τρόπος άρδευσης των γεωργικών εκτάσεων σε κάθε υδατικό διαμέρισμα;
* Υπάρχει κάποιο σύστημα παρακολούθησης των ποιοτικών χαρακτηριστικών των νερών;
* Έχει προβλεφτεί στις μελέτες να γίνεται ξεχωριστή επεξεργασία των βιομηχανικών αποβλήτων ώστε να μην επιβαρύνονται αστικά ή αγροτικά λύματα;
* Προτείνεται τελικά μια λύση για τις παράνομες αμμοληψίες που γίνονται στα ποτάμια;
* Προτείνεται η αύξηση της τιμής του νερού;
Η Θεσσαλία υφίσταται σήμερα τις συνέπειες μιας μακροχρόνιας λανθασμένης και εχθρικής προς το περιβάλλον πολιτικής. Η εκτροπή ποταμών για την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων διαχείρισης του νερού δεν είναι μόνο λάθος πρακτική, αλλά αντιτίθεται και στη νέα ευρωπαϊκή πολιτική για τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων. Η πλήρης ανάκαμψη του υδατικού δυναμικού προϋποθέτει συνδυασμό μέτρων με βάση τις αρχές της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Σε αυτό μπορούν να συμβάλουν αρκετές από τις προτάσεις που κατατίθενται στο σχέδιο διαχείρισης, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή καλλιεργητικών τεχνικών για εξοικονόμηση νερού και συστηματικός έλεγχος της τήρησης των Κώδικων Ορθής Γεωργικής Πρακτικής και ο περιορισμός των απωλειών νερού κατά την μεταφορά του με τον εκσυγχρονισμό των αρδευτικών και υδρευτικών δικτύων.
Προτάσεις
Σε ότι αφορά το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας μερικές επιπλέον προτάσεις για εξοικονόμηση νερού και ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων στην Θεσσαλία είναι:
Ø Δραστική αναδιάρθρωση των υφιστάμενων καλλιεργειών με βάση το διαθέσιμο υδατικό δυναμικό και τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά κάθε επιμέρους υδατικού διαμερίσματος.
Ø Στήριξη των αγροτών για στροφή σε λιγότερο υδροβόρες καλλιέργειες που θα μπορούν να τους εξασφαλίζουν ένα δίκαιο εισόδημα, αλλά και να συμβάλλουν σε αγροτική παραγωγή υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, με βιώσιμη διαχείριση των υδάτων και με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Ø Ενίσχυση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας κυρίως γύρω από πηγές πόσιμου νερού και σε περιοχές μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας.
Ø Κατασκευή μικρών ταμιευτήρων και λιμνοδεξαμενών, ειδικά στα ορεινά τμήματα της λεκάνης του Πηνειού
Ø Χρηματοδότηση μέτρων που στοχεύουν στην εξοικονόμηση νερού στην άρδευση με την αντικατάσταση των συστημάτων επιφανειακής άρδευσης και καταιονισμού με συστήματα άρδευσης υψηλής απόδοσης που εξασφαλίζουν εξοικονόμηση νερού και ενέργειας (στάδγην ή υπόγεια άρδευση, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων)
Ø Έλεγχος της κατανάλωσης νερού από τις γεωτρήσεις με την υποχρεωτική εγκατάσταση υδρομέτρων και κοστολόγηση της χρήσης ανάλογα με την αντλούμενη ποσότητα
Ø Δραστικός περιορισμός (έως και απαγόρευση) των αντλήσεων σε περιοχές όπου παρατηρούνται φαινόμενα υφαλμύρωσης
Ø Αναστολή έκδοσης νέων αδειών ανόρυξης γεωτρήσεων και αδειών χρήσης νερού, ειδικά στις πιο ευάλωτες περιοχές
Ø Καταγραφή των γεωτρήσεων και κλείσιμο όλων των παράνομων
Ø Εφαρμογή έργων τεχνητού εμπλουτισμού υπόγειων υδροφορέων
Ø Στροφή των αγροτικών επιδοτήσεων σε κατευθύνσεις που αξιοποιούν ορθολογικότερα τους φυσικούς πόρους και επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον
Ø Εφαρμογή αποκεντρωμένων δικτύων επεξεργασίας λυμάτων και επαναχρησιμοποίηση του νερού σε γεωργικές ή βιομηχανικές χρήσεις.
Ø Εφαρμογή τεχνολογιών προστασίας από τη ρύπανση που προκαλεί η ανεξέλεγκτη απόθεση φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων σε ρέματα και αρδευτικά αυλάκια.
Ø Εκπαίδευση των αγροτών, ειδικά των νέων, προς την κατεύθυνση της βιώσιμης διαχείρισης των υδατικών, αλλά και γενικότερα των φυσικών πόρων
Ø Εγκατάσταση σύγχρονου δικτύου λήψης υδρομετρικών και μετεωρολογικών δεδομένων με σκοπό την αξιόπιστη εκτίμηση του υδατικού δυναμικού του διαμερίσματος και τη λήψη των αναγκαίων διαχειριστικών μέτρων.
Ø Οριστική εγκατάλειψη των έργων εκτροπής του Αχελώου και αναστολή των έργων εγκατάστασης των νέων υδροηλεκτρικών σταθμών που όπως φαίνεται δεν έχουν να προσθέσουν τίποτα.
Ø Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος στις περιοχές της Μεσοχώρας και της Συκιάς που έχουν βάναυσα πληγωθεί από τα έργα εκτροπής.
Εμείς στη Θεσσαλία που έχουμε το ζωντανό έγκλημα της αποξήρανσης της πρώην λίμνης Κάρλας να μας στοιχειώνει, δεν επιτρέπεται να επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Αν κάποιοι είχαν τη σύνεση να σταματήσουν τα έργα τότε έστω και την τελευταία στιγμή, σήμερα θα ήταν τοπικοί (αν όχι εθνικοί) ήρωες και όλη αυτή η συζήτηση για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας δεν θα γινόταν ποτέ.
Β. Για το σχέδιο διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών Δυτικής Στερεάς Ελλάδας
Η εισήγηση για την ΣΜΠΕ της ΔΣΕ, η οποία είναι κοινή με αυτή της Θεσσαλίας επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αντίκρουση της εκτροπής του Αχελώου προς την λεκάνη του Πηνειού στην Θεσσαλία.
Επισημαίνεται σωστά ότι στην Θεσσαλική πεδιάδα δεν εξαντλούνται οι δυνατότητες αξιοποίησης των διαθέσιμων σε αυτή υδατικών πόρων με αποτέλεσμα υπεράντληση και τις συνέπειές της (πτώση υδροφόρων, κόστος, διείσδυση του θαλάσσιου υδροφόρου ορίζοντα στην ξηρά). Πλην όμως οφείλουμε να δούμε και τα του οίκου μας: Ανάλογα φαινόμενα εκτεταμένα παρατηρούνται και στην διαχείριση των υδάτων της Δυτ. Στερεάς που μας αφορά. Βασικό πρόβλημα που πρέπει να επισημανθεί είναι η κακή διοικητική κατάσταση ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ που οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα ανταπόκρισης στις οικονομικές υποχρεώσεις των ωφελουμένων αγροτών προς αυτούς με αποτέλεσμα την μη συντήρηση των αρδευτικών δικτύων που οδηγεί είτε σε μεγάλες απώλειες νερού.
Ορθά, ακόμη, επισημαίνεται στην εισήγηση του αρμοδίου αντιπεριφερειάρχη η σοβαρά δυσμενής για τα μεταβατικά ύδατα της περιοχής των εκβολών του Αχελώου επίπτωση από την στέρηση ποσοτήτων υδάτων λόγω της εκτροπής. Όμως στην περιοχή αυτή των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου – Αιτωλικού ανεχόμαστε οικισμούς αυθαιρέτων, υπεραντλήσεις και ρυπάνσεις.
Σημειώνουμε επίσης την ανάγκη συντήρησης έργων όπως η τάφρος του Δίμηκου, η τάφρος που συνδέει Λυσιμαχία και Αχελώο, που είναι ασυντήρητη. Η απόφραξή της οδηγεί σε μη συνήθεις πλημμύρες όπως και η απόφραξη για τους ίδιους λόγους της σήραγγας που οδηγεί νερά της Τριχωνίδας προς τον κάμπο του Μεσολογγίου. Προκαλούνται έτσι πλημμυρικά φαινόμενα με κινδύνους και για τις πηγές Κεφαλοβρύσου διότι πρόκειται για επιβαρυμένα νερά.
Από την άλλη βέβαια είναι ανάγκη ελεγχόμενα φυσικά πλημμυρικά φαινόμενα προκειμένου να διατηρούνται ακμαία οικοσυστήματα εξαρτημένα από αυτά (όπως το δάσος Φράξου, απολύτως μοναδικό και προστατευτέο, στην περιοχή του Αιτωλικού) να μην εμποδίζονται. Αυτό επίσης θα συμβάλει στη βελτίωση της γονιμότητας των γεωργικών εδαφών που αποτελούν μέρος φυσικών πλημμυρικών πεδίων.
Σε ότι αφορά την ΣΜΠΕ Δυτ. Στερεάς σημειώνουμε ότι θετική παραγωγική και περιβαλλοντική ευκαιρία μπορεί να αποτελέσει η διαμόρφωση με μικρού βάθους εκσκαφή ταμιευτήρων μικρού βάθους στο ΒΔ τμήμα του διαμερίσματος Δ Στερεάς (λεκάνη ¨Ιναχου, περιοχές Αμφιλοχίας, Μενιδίου) όπου υπάρχουν εδάφη (φλύσχης) κατάλληλα προς πλήρωση με νερά χειμερινών βροχοπτώσεων που θα ανακούφιζαν με βιώσιμο τρόπο τις ανάγκες της περιοχής, ενισχύοντας τις δυνατότητες επισκεψιμότητας του υγροτοπικού τοπίου που θα διαμορφωνόταν αλλά τις δυνατότητες ύδρευσης μέσω της ενίσχυσης, λόγω κατείσδυσης, των υπογείων υδροφοριών.
RSS Feed
