Η παροχή άμεσης, ηλεκτρονικής ενημέρωσης σε σχέση με το περιβάλλον περιελήφθη στην Οδηγία 04/2003/CE, η οποία αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας με τη σύμβαση για την πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (αποκαλούμενη σύμβαση του Aarhus). Εκεί αναφέρεται ανάμεσα σε άλλα πως τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι περιβαλλοντικές πληροφορίες καθίστανται σταδιακά διαθέσιμες σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων που είναι εύκολα προσιτές στο κοινό μέσω δημοσίων δικτύων τηλεπικοινωνιών. Ακριβώς αυτό επιτυγχάνεται για την ατμοσφαιρική ρύπανση, και για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μέσω του προγράμματος Airthess, το οποίο παρέχει άμεση και προσαρμοσμένη στις προσωπικές ανάγκες ενημέρωσης περιβαλλοντική πληροφόρηση.
Η οδηγία αυτή ήρθε να επεκτείνει το επίπεδο πρόσβασης στην πληροφορία που προέβλεπε η Οδηγία 90/313/ΕΟΚ του 1990, η οποία προέβλεπε να «θεσπιστούν διαδικασίες που να επιτρέπουν να βελτιωθεί η πρόσβαση του κοινού στα στοιχεία που διαθέτουν οι αρχές που είναι υπεύθυνες για το περιβάλλον». Η παραπάνω Οδηγία του 2003 ορίζει ότι «τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε οι πληροφορίες που κατέχουν οι δημόσιες αρχές σχετικά με άμεσες απειλές για την υγεία ή το περιβάλλον, να γνωστοποιούνται αμέσως στο κοινό που ενδέχεται να θιγεί». Με αυτό τον τρόπο εισάγεται για πρώτη φορά η λογική της άμεσης περιβαλλοντικής πληροφόρησης. Επίσης, η Οδηγία 04/2003/CE αναφέρει ότι «τα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίζουν ότι οι δημόσιες αρχές οργανώνουν τις περιβαλλοντικές πληροφορίες της αρμοδιότητάς τους τις οποίες κατέχουν με σκοπό την ενεργητική και συστηματική διάδοσή τους, ιδίως με την τεχνολογία επικοινωνιών μέσω υπολογιστή ή/και την ηλεκτρονική τεχνολογία, εφόσον υπάρχουν».
Κατόπιν της προαναφερθείσας Οδηγίας, το 2004 συστάθηκε το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ). Συγκεκριμένα, το ΕΔΠΑΡ περιλαμβάνει αυτόματους σταθμούς παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εκ των οποίων τρεις λειτουργούν στο Βόλο σήμερα. Ακόμη, σύμφωνα με ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα του 2008 συστάθηκε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), ο οποίος παρέχει χάρτες για διάφορους ρυπαντές ανά χώρα μέσω των οποίων δημοσιοποιούνται δεδομένα για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η περιήγηση στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα οδήγησε στο συμπέρασμα ότι δεν παρέχονται στοιχεία για την Ελλάδα για μικροσωματίδια (http://www.eea.europa.eu/themes/air/interactive/pm2-5-interpolated-map, http://www. eea.europa.eu/themes/air/interactive/pm2-5-interpolated-map) ή άλλους ρυπαντές παρά μόνο για το όζον σε Αθήνα και Αλίαρτο (http://www.eea.europa.eu/themes/air/interactive/o3-interpolated-maps).
Στην διεθνή ιστοσελίδα για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα εμφανίζεται ο παγκόσμιος χάρτης, στον οποίο επιλέγουμε τον χάρτη της Ευρώπης (aqicn.org/map/Europe). Πατώντας στην ελληνική σημαία εμφανίζεται η ένδειξη ότι πρέπει να κλικάρουμε πάνω στο σύνδεσμο για τα Βαλκάνια. Όταν ακολουθήσει κάποιος την οδηγία, θα διαπιστώσει ότι εμφανίζεται το μήνυμα ότι τα δεδομένα από την Ελλάδα δεν είναι προσβάσιμα καθώς εμφανίζονται μόνο στην ιστοσελίδα http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=708&language=en. Πράγματι όταν πατάει κάποιος τον αντίστοιχο σύνδεσμο διαπιστώνει ότι παρέχονται δεδομένα μόνο από σταθμούς της Αττικής και Βοιωτίας για συγκεκριμένους ρυπαντές. Από διαφορετική αναζήτηση βρέθηκε ότι ενώ υπάρχει σταθμός στην Αριστοτέλους, στο νομό Κοζάνης δεν υπάρχουν δεδομένα, ενώ εμφανίζεται ότι υπάρχει σταθμός στη Λάρισα, δεν εμφανίζεται καν η καρτέλα. Τα μόνα στοιχεία που εμφανίζονται είναι για το Μαυροδέντρι Κοζάνης.
Η περιήγηση στο διαδίκτυο οδήγησε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.airthess.gr/user/Registration, στην οποία μπορεί κάποιος να εγγραφεί και να λαμβάνει ειδοποιήσεις σχετικά με την ποιότητα της ατμόσφαιρας στη Θεσσαλονίκη.
Αναφορικά με την περιφέρεια Θεσσαλίας και πιο συγκεκριμένα το νομό Μαγνησίας, νέοι αναλυτές αιωρούμενων σωματιδίων PM10 τοποθετήθηκαν στις έδρες των Περιφερειακών Ενοτήτων Λάρισας και Μαγνησίας (Παπαστράτου, Πεδίο Άρεως και Φυτώκο) και Σποράδων, οι οποίοι εντάσσονται στο δίκτυο του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης σύμφωνα με ανάρτηση που έγινε στις 9/9/2016 (http://www.ert.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-rypansis-topothetithikan-se-volo-ke-larisa). Δηλώνεται δε, από τον περιφερειάρχη κο Αγοραστό ότι νέοι σταθμοί θα περιλαμβάνουν αυτόματους αναλυτές αερίων ρύπων (SO2 – NΟx – CO – O3), αυτόματους αναλυτές αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10 – ΑΣ2,5), ημιαυτόματους δειγματολήπτες αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10 – ΑΣ2,5) (αναρτήθηκε στις 23/9/2016 στο http://e-thessalia.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-ripansis-se-volo-ke-larisa/.
Σύμφωνα με το ANNEX III της Οδηγίας 1999/30/EC, oι μέν 24ωρες μέσες τιμές δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το όριο των 50 μg/m3 για περισσότερες από 35 μέρες το χρόνο, η δε ετήσια μέση τιμή το όριο των 40 μg/m3. Όμως τα πράγματα γίνονται αυστηρότερα με τη νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/50/EC, η οποία εισάγει πλέον από το 2010 όρια και για τα μικρότερα σωματίδια PM2.5.
Πατώντας τον σύνδεσμο https://www.dropbox.com/s/djkyghp1zzq5ayd/stathmos_metrisewn_V.gif διαπιστώνουμε ότι δεν παρέχονται στοιχεία για τους σταθμούς του Βόλου. Παρόλα αυτά οι ενδείξεις που εμφανίζονται στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ που αναφέρεται στο σταθμό παρακολούθησης στο Βόλο για τα PM10, φαίνεται ότι ο σταθμός του Παπαστράτου έχει μια τιμή της τάξης του 96 μg/m3 στις 9/9/2016 (http://www.ert.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-rypansis-topothetithikan-se-volo-ke-larisa) και 138 μg/m3 στις 23/9/2016 με μέγιστη τιμή 1190 μg/m3 και ελάχιστη 19 μg/m3 , επομένως μέσο όρο 595 μg/m3 (http://e-thessalia.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-ripansis-se-volo-ke-larisa/).
Τα ερωτήματα που αναδύονται από τα παραπάνω στοιχεία που παραθέτονται είναι τα εξής:
· γιατί δεν εμφανίζονται τα δεδομένα από την παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περίπτωση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη;
· γιατί δεν παρέχονται δεδομένα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και για τους υπόλοιπους σταθμούς της Ελλάδας στην ιστοσελίδα του ypeka;
· γιατί τα δεδομένα από τους σταθμούς του Βόλου δεν είναι διαθέσιμα επί 24ώρου βάσης όπως προβλέπεται;
· πότε θα τοποθετηθούν οι αυτόματοι αναλυτές και για τους υπόλοιπους ρυπαντές;
Η οδηγία αυτή ήρθε να επεκτείνει το επίπεδο πρόσβασης στην πληροφορία που προέβλεπε η Οδηγία 90/313/ΕΟΚ του 1990, η οποία προέβλεπε να «θεσπιστούν διαδικασίες που να επιτρέπουν να βελτιωθεί η πρόσβαση του κοινού στα στοιχεία που διαθέτουν οι αρχές που είναι υπεύθυνες για το περιβάλλον». Η παραπάνω Οδηγία του 2003 ορίζει ότι «τα κράτη μέλη οφείλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε οι πληροφορίες που κατέχουν οι δημόσιες αρχές σχετικά με άμεσες απειλές για την υγεία ή το περιβάλλον, να γνωστοποιούνται αμέσως στο κοινό που ενδέχεται να θιγεί». Με αυτό τον τρόπο εισάγεται για πρώτη φορά η λογική της άμεσης περιβαλλοντικής πληροφόρησης. Επίσης, η Οδηγία 04/2003/CE αναφέρει ότι «τα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε να εξασφαλίζουν ότι οι δημόσιες αρχές οργανώνουν τις περιβαλλοντικές πληροφορίες της αρμοδιότητάς τους τις οποίες κατέχουν με σκοπό την ενεργητική και συστηματική διάδοσή τους, ιδίως με την τεχνολογία επικοινωνιών μέσω υπολογιστή ή/και την ηλεκτρονική τεχνολογία, εφόσον υπάρχουν».
Κατόπιν της προαναφερθείσας Οδηγίας, το 2004 συστάθηκε το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ). Συγκεκριμένα, το ΕΔΠΑΡ περιλαμβάνει αυτόματους σταθμούς παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εκ των οποίων τρεις λειτουργούν στο Βόλο σήμερα. Ακόμη, σύμφωνα με ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα του 2008 συστάθηκε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), ο οποίος παρέχει χάρτες για διάφορους ρυπαντές ανά χώρα μέσω των οποίων δημοσιοποιούνται δεδομένα για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η περιήγηση στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα οδήγησε στο συμπέρασμα ότι δεν παρέχονται στοιχεία για την Ελλάδα για μικροσωματίδια (http://www.eea.europa.eu/themes/air/interactive/pm2-5-interpolated-map, http://www. eea.europa.eu/themes/air/interactive/pm2-5-interpolated-map) ή άλλους ρυπαντές παρά μόνο για το όζον σε Αθήνα και Αλίαρτο (http://www.eea.europa.eu/themes/air/interactive/o3-interpolated-maps).
Στην διεθνή ιστοσελίδα για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα εμφανίζεται ο παγκόσμιος χάρτης, στον οποίο επιλέγουμε τον χάρτη της Ευρώπης (aqicn.org/map/Europe). Πατώντας στην ελληνική σημαία εμφανίζεται η ένδειξη ότι πρέπει να κλικάρουμε πάνω στο σύνδεσμο για τα Βαλκάνια. Όταν ακολουθήσει κάποιος την οδηγία, θα διαπιστώσει ότι εμφανίζεται το μήνυμα ότι τα δεδομένα από την Ελλάδα δεν είναι προσβάσιμα καθώς εμφανίζονται μόνο στην ιστοσελίδα http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=708&language=en. Πράγματι όταν πατάει κάποιος τον αντίστοιχο σύνδεσμο διαπιστώνει ότι παρέχονται δεδομένα μόνο από σταθμούς της Αττικής και Βοιωτίας για συγκεκριμένους ρυπαντές. Από διαφορετική αναζήτηση βρέθηκε ότι ενώ υπάρχει σταθμός στην Αριστοτέλους, στο νομό Κοζάνης δεν υπάρχουν δεδομένα, ενώ εμφανίζεται ότι υπάρχει σταθμός στη Λάρισα, δεν εμφανίζεται καν η καρτέλα. Τα μόνα στοιχεία που εμφανίζονται είναι για το Μαυροδέντρι Κοζάνης.
Η περιήγηση στο διαδίκτυο οδήγησε στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.airthess.gr/user/Registration, στην οποία μπορεί κάποιος να εγγραφεί και να λαμβάνει ειδοποιήσεις σχετικά με την ποιότητα της ατμόσφαιρας στη Θεσσαλονίκη.
Αναφορικά με την περιφέρεια Θεσσαλίας και πιο συγκεκριμένα το νομό Μαγνησίας, νέοι αναλυτές αιωρούμενων σωματιδίων PM10 τοποθετήθηκαν στις έδρες των Περιφερειακών Ενοτήτων Λάρισας και Μαγνησίας (Παπαστράτου, Πεδίο Άρεως και Φυτώκο) και Σποράδων, οι οποίοι εντάσσονται στο δίκτυο του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης σύμφωνα με ανάρτηση που έγινε στις 9/9/2016 (http://www.ert.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-rypansis-topothetithikan-se-volo-ke-larisa). Δηλώνεται δε, από τον περιφερειάρχη κο Αγοραστό ότι νέοι σταθμοί θα περιλαμβάνουν αυτόματους αναλυτές αερίων ρύπων (SO2 – NΟx – CO – O3), αυτόματους αναλυτές αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10 – ΑΣ2,5), ημιαυτόματους δειγματολήπτες αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10 – ΑΣ2,5) (αναρτήθηκε στις 23/9/2016 στο http://e-thessalia.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-ripansis-se-volo-ke-larisa/.
Σύμφωνα με το ANNEX III της Οδηγίας 1999/30/EC, oι μέν 24ωρες μέσες τιμές δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το όριο των 50 μg/m3 για περισσότερες από 35 μέρες το χρόνο, η δε ετήσια μέση τιμή το όριο των 40 μg/m3. Όμως τα πράγματα γίνονται αυστηρότερα με τη νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/50/EC, η οποία εισάγει πλέον από το 2010 όρια και για τα μικρότερα σωματίδια PM2.5.
Πατώντας τον σύνδεσμο https://www.dropbox.com/s/djkyghp1zzq5ayd/stathmos_metrisewn_V.gif διαπιστώνουμε ότι δεν παρέχονται στοιχεία για τους σταθμούς του Βόλου. Παρόλα αυτά οι ενδείξεις που εμφανίζονται στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ που αναφέρεται στο σταθμό παρακολούθησης στο Βόλο για τα PM10, φαίνεται ότι ο σταθμός του Παπαστράτου έχει μια τιμή της τάξης του 96 μg/m3 στις 9/9/2016 (http://www.ert.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-rypansis-topothetithikan-se-volo-ke-larisa) και 138 μg/m3 στις 23/9/2016 με μέγιστη τιμή 1190 μg/m3 και ελάχιστη 19 μg/m3 , επομένως μέσο όρο 595 μg/m3 (http://e-thessalia.gr/nei-stathmi-parakolouthisis-atmosferikis-ripansis-se-volo-ke-larisa/).
Τα ερωτήματα που αναδύονται από τα παραπάνω στοιχεία που παραθέτονται είναι τα εξής:
· γιατί δεν εμφανίζονται τα δεδομένα από την παρακολούθηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην περίπτωση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη;
· γιατί δεν παρέχονται δεδομένα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και για τους υπόλοιπους σταθμούς της Ελλάδας στην ιστοσελίδα του ypeka;
· γιατί τα δεδομένα από τους σταθμούς του Βόλου δεν είναι διαθέσιμα επί 24ώρου βάσης όπως προβλέπεται;
· πότε θα τοποθετηθούν οι αυτόματοι αναλυτές και για τους υπόλοιπους ρυπαντές;