Περιβαντολόγοι και ορυκτά καύσιμα: Μια εντελώς ανάρμοστη σχέση

Της Ναό­μι Κλάιν

Με αφορμή τη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του B-fest, στην οποία μίλησε η Ναόμι Κλάιν με θέμα «Δομές δράσης ενάντια στον καπιταλισμό – Η προοπτική της αυτοδιαχείρισης», αναρτώ πρόσφατο άρθρο της δημοσιογράφου και συγγραφέα για τα ορυκτά καύσιμα και τα περιβαλλοντικά κινήματα:

Το κί­νη­μα που α­παι­τεί οι ορ­γα­νι­σμοί κοι­νής ω­φε­λείας να α­πε­ξαρ­τη­θούν α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, ε­ξε­λίσ­σε­ται δυ­να­μι­κά. Το αί­τη­μα ε­ξα­πλώ­νε­ται στις Η­ΠΑ, τον Κα­να­δά, την Αυ­στρα­λία, την Ολλαν­δία και τη Βρε­τα­νία. Και πα­ρό­λο που ε­πί­ση­μα ξε­κί­νη­σε μό­λις πριν α­πό έ­ξι μή­νες, το κί­νη­μα ή­δη έ­χει στο ε­νερ­γη­τι­κό του κά­ποιες νί­κες.
Η τα­χύ­τη­τα με την ο­ποία ε­ξα­πλώ­θη­κε αυ­τή η ι­δέα, κα­θι­στά σα­φές ό­τι έ­χει υ­πάρ­ξει σο­βα­ρή συ­μπιε­σμέ­νη ζή­τη­ση. Πα­ρα­θέ­τω τη δή­λω­ση του κι­νή­μα­τος για την α­πε­ξάρ­τη­ση α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα: «Αν εί­ναι λά­θος να κα­τα­στρέ­ψου­με το κλί­μα, τό­τε εί­ναι ε­ξί­σου λά­θος να ε­πω­φε­λού­μα­στε α­πό την εν λό­γω κα­τα­στρο­φή. Πι­στεύου­με ό­τι τα εκ­παι­δευ­τι­κά και θρη­σκευ­τι­κά ι­δρύ­μα­τα, οι δη­μο­τι­κές και πο­λι­τεια­κές αρ­χές, κα­θώς και τα ι­δρύ­μα­τα ε­κεί­να που ε­ξυ­πη­ρε­τούν το δη­μό­σιο συμ­φέ­ρον, πρέ­πει να α­πε­ξαρ­τη­θούν α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα». Εί­μαι πε­ρή­φα­νη που υ­πήρ­ξα μέ­λος αυ­τής της ορ­γά­νω­σης, που συ­νερ­γά­στη­κε με φοι­τη­τές και άλ­λους ε­ταί­ρους για την ορ­γά­νω­ση της εκ­στρα­τείας για την α­πε­ξάρ­τη­ση α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα. Αλλά τώ­ρα κα­τά­λα­βα ό­τι έ­νας ση­μα­ντι­κός πα­ρά­γο­ντας λεί­πει α­πό τη λί­στα: οι ί­διες οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις.

Επεν­δύ­σεις σε ε­ται­ρίες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μω­ν

Οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις συ­γκε­ντρώ­νουν τε­ρά­στια πο­σά κά­θε χρό­νο με την υ­πό­σχε­ση ό­τι θα δα­πα­νη­θούν για έ­να σκο­πό: να α­πο­τρα­πεί η κα­τα­στρο­φι­κή υ­περ­θέρ­μαν­ση του πλα­νή­τη. Οι ε­ται­ρείες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, α­πό την άλ­λη πλευ­ρά, κά­νουν ό, τι μπο­ρούν για να κα­τα­στή­σουν την κα­τα­στρο­φή α­να­πό­φευ­κτη. Σύμ­φω­να με την βρε­τα­νι­κή Carbon Tracker Initiative (στης ο­ποίας την ά­ψο­γη έ­ρευ­να βα­σί­ζε­ται το κί­νη­μα της α­πε­ξάρ­τη­σης ), ο το­μέ­ας των ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, έ­χει συ­γκε­ντρώ­σει πέ­ντε φο­ρές με­γα­λύ­τε­ρες πο­σό­τη­τες άν­θρα­κα α­π’ ό,τι μπο­ρεί να κα­τα­να­λω­θεί, τη στιγ­μή που πα­λεύου­με για να ρί­ξου­με τη θερ­μο­κρα­σία του πλα­νή­τη κα­τά 2 βαθ­μούς Κελ­σίου . Θα υ­πέ­θε­τε κά­ποιος ό­τι οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις θέ­λουν να βε­βαιω­θούν ό­τι τα χρή­μα­τα που συ­γκέ­ντρω­σαν στο ό­νο­μα της διά­σω­σης του πλα­νή­τη δεν θα ε­πεν­δυ­θούν σε ε­ται­ρείες των ο­ποίων το ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κό μο­ντέ­λο ε­πι­βάλ­λει θερ­μο­κρα­σίες φούρ­νου και οι ο­ποίες έ­χουν σα­μπο­τά­ρει για πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό δύο δε­κα­ε­τίες κά­θε α­πό­πει­ρα σο­βα­ρής δρά­σης για την α­νά­σχε­ση της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής.
Σε ο­ρι­σμέ­νες πε­ρι­πτώ­σεις, του­λά­χι­στον, αυ­τό α­πο­δεί­χτη­κε μια λαν­θα­σμέ­νη υ­πό­θε­ση. Ίσως αυ­τό δεν θα έ­πρε­πε να εκ­πλήσ­σει ι­διαί­τε­ρα, κα­θώς ο­ρι­σμέ­νες α­πό τις πιο ι­σχυ­ρές και πιο πλού­σιες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις, ε­δώ και πο­λύ και­ρό συ­μπε­ρι­φέ­ρο­νται σαν να έ­χουν με­ρί­διο στη βιο­μη­χα­νία του πε­τρε­λαίου και του φυ­σι­κού α­ε­ρίου. Αυ­τές ο­δή­γη­σαν το κί­νη­μα των πε­ρι­βαλ­λο­ντι­στών σε διά­φο­ρα α­διέ­ξο­δα: στο ε­μπό­ριο εκ­πο­μπών άν­θρα­κα, τα α­ντι­σταθ­μι­στι­κά ο­φέ­λη του άν­θρα­κα, στην α­ντί­λη­ψη για το φυ­σι­κό αέ­ριο ως «καύ­σι­μο γέ­φυ­ρα». Το κοι­νό στοι­χείο αυ­τών των πο­λι­τι­κών εί­ναι ό­τι δη­μιούρ­γη­σαν την ψευ­δαί­σθη­ση της προό­δου, ε­νώ ταυ­τό­χρο­να ε­πέ­τρε­παν στις ε­ται­ρείες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων την ε­ξό­ρυ­ξη, τη διά­τρη­ση και τις γεω­τρή­σεις για ε­ξό­ρυ­ξη α­ε­ρίου. Εμείς πά­ντα γνω­ρί­ζα­με ό­τι οι ο­μά­δες που πιέ­ζουν πιο ε­πί­μο­να γι’ αυ­τές τις ψεύ­τι­κες λύ­σεις, έ­λα­βαν δω­ρεές α­πό τους με­γά­λους ρυ­πα­ντές και δη­μιούρ­γη­σαν ε­ται­ρι­κές σχέ­σεις με αυ­τούς. Αλλά αυ­τό αι­τιο­λο­γή­θη­κε ως μια προ­σπά­θεια ε­ποι­κο­δο­μη­τι­κής δέ­σμευ­σης – δη­λα­δή να χρη­σι­μο­ποιούν τη δύ­να­μη της α­γο­ράς για να διορ­θώ­σουν τις α­πο­τυ­χίες της α­γο­ράς.
Τώ­ρα α­πο­δει­κνύε­ται ό­τι ο­ρι­σμέ­νες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις εί­ναι κυ­ριο­λε­κτι­κά μέ­ρος των ι­διο­κτη­τών των βιο­μη­χα­νιών που προ­κα­λούν την κρί­ση, την ο­ποία υ­πο­τί­θε­ται ό­τι προ­σπα­θούν να λύ­σουν. Και τα χρή­μα­τα με τα ο­ποία οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις παί­ζουν εί­ναι πολ­λά. Το Nature Conservancy, για πα­ρά­δειγ­μα, έ­χει 1.400.000.000 δο­λά­ρια σε α­ξιό­γρα­φα δια­πραγ­μα­τεύ­σι­μα στο χρη­μα­τι­στή­ριο, και μπο­ρεί να υ­πε­ρη­φα­νεύε­ται ό­τι ο κου­μπα­ράς του βρί­σκε­ται «με­τα­ξύ των 100 με­γα­λύ­τε­ρων α­πο­θε­μά­των της χώ­ρας». Η Wildlife Conservation Society (Εται­ρεία προ­στα­σίας ά­γριων ζώων) έ­χει α­πό­θε­μα 377.000.000 δο­λα­ρίων, ε­νώ το α­πό­θε­μα του World Wildlife -Η­ΠΑ (WWF-Η­ΠΑ) α­νέρ­χε­ται στα 195.000.000 δο­λά­ρια.

Αυ­τοί που α­ντι­στέ­κο­νται

Επι­τρέψ­τε μου να εί­μαι α­πο­λύ­τως σα­φής: πά­μπολ­λες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις έ­χουν κα­τα­φέ­ρει να α­πο­φύ­γουν αυ­τό το χά­ος. Οι Greenpeace, 350.org, Friends of the Earth, Rainforest Action Network, κα­θώς και μια σει­ρά μι­κρό­τε­ρες ορ­γα­νώ­σεις, ό­πως η Oil Change International και το Climate Reality Project δεν έ­χουν πό­ρους και δεν ε­πεν­δύουν στο χρη­μα­τι­στή­ριο. Επί­σης, εί­τε δεν λαμ­βά­νουν ε­ται­ρι­κές δω­ρεές, εί­τε ε­φαρ­μό­ζουν τό­σο α­κραίους πε­ριο­ρι­σμούς σε αυ­τές, που έ­χουν κα­τα­φέ­ρει να κρα­τή­σουν τις ε­ξο­ρυ­κτι­κές βιο­μη­χα­νίες εύ­κο­λα έ­ξω. Με­ρι­κές α­πό αυ­τές τις ορ­γα­νώ­σεις δια­θέ­τουν λί­γες με­το­χές ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, τό­σες ό­σες χρειά­ζο­νται για να μπο­ρούν να δη­μιουρ­γούν πρό­βλη­μα στις συ­νε­δριά­σεις των με­τό­χων.
Η Natural Resources Defence Council (Συμ­βού­λιο Υπε­ρά­σπι­σης Φυ­σι­κών Πό­ρων) βρί­σκε­ται κά­που στη μέ­ση. Έχει 118.000.000 δο­λά­ρια α­πο­θε­μα­τι­κό και, ό­πως λέ­νε οι λο­γι­στές της, για τις ά­με­σες ε­πεν­δύ­σεις « ε­λέγ­χου­με τις ε­ξο­ρυ­κτι­κές βιο­μη­χα­νίες, τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, και άλ­λους το­μείς που συν­δέ­ο­νται με την ε­νέρ­γεια». Ωστό­σο, η NRDC ε­ξα­κο­λου­θεί να κα­τέ­χει με­το­χές σε α­μοι­βαία κε­φά­λαια και σε μι­κτά α­μοι­βαία κε­φά­λαια που δεν α­πο­κλείουν τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα. (Η εκ­στρα­τεία για την α­πε­ξάρ­τη­ση α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα κα­λεί τα θε­σμι­κά όρ­γα­να να «α­πε­ξαρ­τη­θούν μέ­σα σε 5 χρό­νια α­πό την ά­με­ση κυ­ριό­τη­τα και σχέ­ση με με­το­χές ε­ται­ριών ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων).
Οι κα­θα­ρο­λό­γοι θα ε­πι­ση­μά­νουν ό­τι κα­μιά με­γά­λη πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή ορ­γά­νω­ση δεν εί­ναι κα­θα­ρή α­πό τη στιγ­μή που, ου­σια­στι­κά, σχε­δόν ό­λες παίρ­νουν χρή­μα­τα α­πό ι­δρύ­μα­τα που δη­μιουρ­γή­θη­καν α­πό τις αυ­το­κρα­το­ρίες-ι­δρύ­μα­τα των ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, που συ­νε­χί­ζουν να ε­πεν­δύουν σε ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα σή­με­ρα. Εί­ναι μια εύ­στο­χη πα­ρα­τή­ρη­ση. Κοι­τάξ­τε το με­γα­λύ­τε­ρο ί­δρυ­μα α­π’ ό­λα: το Bill and Melinda Gates Foundation. Τον Δε­κέμ­βριο του 2012 του­λά­χι­στον 958.600.000 δο­λά­ρια-πε­ρί­που έ­να δι­σε­κα­τομ­μύ­ριο- ε­πεν­δύ­θη­καν σε δύο μό­νο γί­γα­ντες του πε­τρε­λαίου: την ExxonMobil και τη BP. Η υ­πο­κρι­σία εί­ναι ε­ντυ­πω­σια­κή: κο­ρυ­φαία προ­τε­ραιό­τη­τα του Gates Foundation ή­ταν η υ­πο­στή­ρι­ξη της έ­ρευ­νας για την ε­λο­νο­σίας, μιας α­σθέ­νειας που συν­δέε­ται στε­νά με το κλί­μα. Τα κου­νού­πια και τα πα­ρά­σι­τα της ε­λο­νο­σίας ευ­δο­κι­μούν και τα δυο στις υ­ψη­λές θερ­μο­κρα­σίες και αυ­ξά­νο­νται διαρ­κώς. Έχει, πραγ­μα­τι­κά, νό­η­μα να πο­λε­μά κά­ποιος την ε­λο­νο­σία, ό­ταν την ί­δια στιγ­μή τρο­φο­δο­τεί μια α­πό τις αι­τίες που ί­σως ο­δη­γεί σε πιο ά­γρια ε­ξά­πλω­ση σε με­ρι­κές πε­ριο­χές;
Σα­φώς ό­χι. Και έ­χει α­κό­μα λι­γό­τε­ρο νό­η­μα να συ­γκε­ντρώ­νο­νται χρή­μα­τα στο ό­νο­μα της κα­τα­πο­λέ­μη­σης της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής, και στη συ­νέ­χεια να ε­πεν­δύο­νται αυ­τά τα χρή­μα­τα, πα­ρα­δείγ­μα­τος χά­ριν, στις με­το­χές της ExxonMobil. Ωστό­σο, αυ­τό α­κρι­βώς φαί­νε­ται να κά­νουν κά­ποιες ο­μά­δες.

Οι ε­ται­ρίες τρυ­πώ­νουν πα­ντού

Η πε­ρι­βό­η­τη για τις συ­νερ­γα­σίες της με ε­ται­ρείες πε­τρε­λαίου κι άλ­λους κα­κούς πα­ρά­γο­ντες Conservation International, (ο διευ­θύ­νων σύμ­βου­λος της Northrop Grumman με­τέ­χει στο διοι­κη­τι­κό της συμ­βού­λιο, αν εί­ναι δυ­να­τόν!), έ­χει ε­πεν­δύ­σει σχε­δόν 22.000.000 δο­λά­ρια σε α­ξιό­γρα­φα δια­πραγ­μα­τεύ­σι­μα στο χρη­μα­τι­στή­ριο και, σύμ­φω­να με έ­ναν εκ­πρό­σω­πο τους, «δεν υ­πάρ­χει κα­μία σα­φής πο­λι­τι­κή που να α­πα­γο­ρεύει τις ε­πεν­δύ­σεις σε ε­ται­ρείες ε­νέρ­γειας». Το ί­διο ι­σχύει και για την Ocean Conservancy, η ο­ποία έ­χει ε­πεν­δύ­σει 14.400.000 δο­λά­ρια σε α­ξιό­γρα­φα δια­πραγ­μα­τεύ­σι­μα στο χρη­μα­τι­στή­ριο, με­τα­ξύ των ο­ποίων ε­κα­το­ντά­δες χι­λιά­δες στην «ε­νέρ­γεια». Ένας εκ­πρό­σω­πος ε­πι­βε­βαίω­σε γρα­πτώς ό­τι η ορ­γά­νω­ση «δεν έ­χει πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή πο­λι­τι­κή κοι­νω­νι­κού ε­λέγ­χου των ε­πεν­δύ­σεων.»
Κα­μία ορ­γά­νω­ση δεν θα α­πο­κά­λυ­πτε πό­σες α­πό τις συμ­με­το­χές της ή­ταν σε ε­ται­ρείες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, ού­τε θα κυ­κλο­φο­ρού­σε κα­τά­λο­γο των ε­πεν­δύ­σεών της. Όμως, σύμ­φω­να με τον Νταν Άπφε­λ, ε­κτε­λε­στι­κό διευ­θυ­ντή της Responsible Endowments Coalition, «ε­κτός α­πό την πε­ρί­πτω­ση που έ­να ί­δρυ­μα συ­γκε­κρι­μέ­να κα­τευ­θύ­νει τους δια­χει­ρι­στές ε­πεν­δύ­σεων να μην ε­πεν­δύ­σουν σε ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, εί­ναι σχε­δόν βέ­βαιο ό­τι θα κρα­τή­σει κά­ποιες με­το­χές, α­πλώς και μό­νο ε­πει­δή οι με­το­χές αυ­τές (συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της καύ­σης άν­θρα­κα για χρή­ση κοι­νής ω­φέ­λειας) συν­θέ­τουν πε­ρί­που το 13 % της α­γο­ράς των Η­ΠΑ, σύμ­φω­να με έ­ναν γε­νι­κό δεί­κτη. «Όλοι οι ε­πεν­δυ­τές ου­σια­στι­κά έ­χουν ε­πεν­δύ­σει σε ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα», λέει ο Άπφελ. «Δεν μπο­ρείς να εί­σαι ε­πεν­δυ­τής που δεν ε­πεν­δύει σε ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, ε­κτός και αν πραγ­μα­τι­κά έ­χεις ερ­γα­στεί πο­λύ σκλη­ρά για να δια­σφα­λί­σεις ό­τι δεν εί­σαι.»

Τε­ρά­στια κε­νά στην ά­μυ­να

Μια άλ­λη ο­μά­δα που α­πέ­χει πο­λύ α­πό την α­πε­ξάρ­τη­ση, εί­ναι η Wildlife Conservation Society. Στη δή­λω­ση οι­κο­νο­μι­κών στοι­χείων της για το οι­κο­νο­μι­κό έ­τος 2012 πε­ρι­γρά­φει μια υ­πο­κα­τη­γο­ρία ε­πεν­δύ­σεων που πε­ρι­λαμ­βά­νει «ε­νέρ­γεια, ο­ρυ­χεία, γεω­τρή­σεις πε­τρε­λαίου, και γεωρ­γι­κές ε­πι­χει­ρή­σεις». Τι πο­σο­στό α­πό τα 377.000.000 δο­λά­ρια της WCS σε α­πο­θε­μα­τι­κά κε­φά­λαια βρί­σκε­ται στις ε­ται­ρείες ε­νέρ­γειας και γεω­τρή­σεω­ν; Δεν κα­τά­φε­ρε να πα­ρά­σχει αυ­τές τις πλη­ρο­φο­ρίες πα­ρά τις ε­πα­νει­λημ­μέ­νες αι­τή­σεις που της έ­γι­ναν.
Η WWF-Η­ΠΑ εί­πε ό­τι δεν ε­πεν­δύει α­πευ­θείας σε ε­πι­χει­ρή­σεις ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, αλ­λά αρ­νή­θη­κε να α­πα­ντή­σει σε ε­ρω­τή­σεις σχε­τι­κά με το αν τις α­πο­κλείει α­πό τα μι­κτά α­μοι­βαία κε­φά­λαιά της. Το National Wildlife Federation Endowment συ­νή­θι­ζε να ε­φαρ­μό­ζει τέ­τοιους ε­λέγ­χους για τις ύ­ψους 25,7 ε­κα­τομ­μυ­ρίων ε­πεν­δύ­σεις σε α­ξιό­γρα­φα δια­πραγ­μα­τεύ­σι­μα στο χρη­μα­τι­στή­ριο, αλ­λά τώ­ρα, σύμ­φω­να με έ­ναν εκ­πρό­σω­πο, συμ­βου­λεύει τους δια­χει­ρι­στές ε­πεν­δύ­σεών της «ν’ α­να­ζη­τή­σουν τις κα­λύ­τε­ρες στην κα­τη­γο­ρία ε­ται­ρείες που εί­χαν ε­φαρ­μό­σει προ­γράμ­μα­τα για την προ­στα­σία του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και βιώ­σι­μες πρα­κτι­κές». Με άλ­λα λό­για, δεν ε­φαρ­μό­ζουν μια πο­λι­τι­κή α­πε­ξάρ­τη­σης α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα.
Εν τω με­τα­ξύ, η Nature Conservancy -η πλου­σιό­τε­ρη α­πό ό­λες τις πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις-, σύμ­φω­να με τις οι­κο­νο­μι­κές κα­τα­στά­σεις της του 2012, έ­χει ε­πεν­δύ­σει του­λά­χι­στον 22.800.000 δο­λά­ρια στον το­μέα της ε­νέρ­γειας,. Μα­ζί με την WCS, η TNC αρ­νή­θη­κε κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κά να α­πα­ντή­σει σε ο­ποια­δή­πο­τε α­πό τις ε­ρω­τή­σεις μου ή να πα­ρά­σχει πε­ραι­τέ­ρω λε­πτο­μέ­ρειες σχε­τι­κά με τις ε­πεν­δύ­σεις ή τις πο­λι­τι­κές της.
Θα με ε­ξέ­πλητ­τε αν η TNC δεν έ­χει ε­πεν­δύ­σει στα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα, λό­γω των διά­φο­ρων άλ­λων ε­μπλο­κών της με τον το­μέα αυ­τό. Ένα μι­κρό δείγ­μα: το 2010, η Washington Post α­νέ­φε­ρε ό­τι η TNC «δέχ­θη­κε σχε­δόν 10.000.000 δο­λά­ρια σε με­τρη­τά και πα­ρα­χώ­ρη­ση γης α­πό την ΒΡ και θυ­γα­τρι­κές της ε­ται­ρείες». Δη­λα­δή τις: BP, Chevron, ExxonMobil και Shell, που βρί­σκο­νται με­τα­ξύ των με­λών του Επι­χει­ρη­μα­τι­κού Συμ­βου­λίου της· Ο Τζιμ Ρότ­ζε­ρς, διευ­θύ­νων σύμ­βου­λος της Duke Energy, μιας α­πό τις με­γα­λύ­τε­ρες ε­πι­χει­ρή­σεις κοι­νής ω­φε­λείας των Η­ΠΑ με καύ­ση άν­θρα­κα, εί­ναι μέ­λος του διοι­κη­τι­κού της συμ­βου­λίου και υ­πεύ­θυ­νος για διά­φο­ρα προ­γράμ­μα­τα προ­στα­σίας πε­ρι­βάλ­λο­ντος που υ­πο­τί­θε­ται «α­ντι­σταθ­μί­ζουν» τις εκ­πο­μπές διο­ξει­δίου του άν­θρα­κα α­πό την καύ­ση πε­τρε­λαίου φυ­σι­κού α­ε­ρίου και τους ρύ­πους των ε­ται­ρειών.

Με ποιον θα πας και ποιον θ’ α­φή­σεις

Όπως φαί­νε­ται, οι άν­θρω­ποι βα­ρέ­θη­καν πια ν’ α­κού­νε ό­τι ο κα­λύ­τε­ρος τρό­πος για την κα­τα­πο­λέ­μη­ση της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής εί­ναι να αλ­λά­ξουν τις λά­μπες τους και να α­γο­ρά­σουν προ­γράμ­μα­τα α­ντι­στάθ­μι­σης του διο­ξει­δίου του άν­θρα­κα, α­φή­νο­ντας τους με­γά­λους ρυ­πα­ντές α­νε­νό­χλη­τους. Και α­νυ­πο­μο­νούν ν’ α­γω­νι­στούν ευ­θέως ε­νά­ντια στις βιο­μη­χα­νίες που πε­ρισ­σό­τε­ρο ευ­θύ­νο­νται για την κλι­μα­τι­κή κρί­ση.
Η Χά­να Τζόου­νς, α­πό τους ορ­γα­νω­τές του φοι­τη­τι­κού κι­νή­μα­τος της α­πε­ξάρ­τη­σης, μου εί­πε: «Ακρι­βώς ό­πως το κο­λέ­γιο και τα πα­νε­πι­στη­μια­κά συμ­βού­λια μας α­πο­γοή­τευ­σαν, ε­πει­δή δεν α­ντι­με­τώ­πι­σαν ε­νερ­γά τις δυ­νά­μεις που εί­ναι υ­πεύ­θυ­νες για την κλι­μα­τι­κή αλ­λα­γή, το ί­διο ι­σχύει και για τις με­γά­λες ε­ται­ρι­κές πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις. Αυ­τές, προ­σπα­θώ­ντας να δια­τη­ρή­σουν παρ­θέ­νες πε­ριο­χές στον κό­σμο, μας α­πο­γοή­τευ­σαν για­τί αρ­νού­νται ν’ α­ντι­με­τω­πί­σουν τα ι­σχυ­ρά συμ­φέ­ρο­ντα που κά­νουν τον κό­σμο α­βίω­το για ό­λους. Αλλά», πρό­σθε­σε, «οι φοι­τη­τές γνω­ρί­ζουν τώ­ρα αυ­τό που οι κοι­νό­τη­τες που α­ντι­με­τω­πί­ζουν τον α­φα­νι­σμό γνω­ρί­ζουν ε­δώ και δε­κα­ε­τίες: ό­τι αυ­τός εί­ναι έ­νας α­γώ­νας για την ε­ξου­σία και το χρή­μα, και ό­λοι-α­κό­μη και οι με­γά­λες πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις- θα πρέ­πει να α­πο­φα­σί­σουν αν εί­ναι μα­ζί μας ή με τις δυ­νά­μεις που κα­τα­στρέ­φουν τον πλα­νή­τη».
Αν το Σιάτλ για πα­ρά­δειγ­μα α­πε­ξαρ­τά­ται, δεν θα πρέ­πει το WWF να κά­νει το ί­διο; Δεν θα πρέ­πει οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις να α­νη­συ­χούν πε­ρισ­σό­τε­ρο για τους κιν­δύ­νους που προέρ­χο­νται α­πό τις ε­ται­ρείες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, πα­ρά α­πό φα­ντα­στι­κούς κιν­δύ­νους που προέρ­χο­νται α­πό τα χαρ­το­φυ­λά­κια των με­το­χών τους; Κι ε­δώ α­να­δύε­ται έ­να άλ­λο πρό­βλη­μα: ποιες εί­ναι αυ­τές οι ορ­γα­νώ­σεις που α­πο­θη­σαυ­ρί­ζουν τό­σα πολ­λά χρή­μα­τα; Αν πι­στεύουν ό­σα λέ­νε οι δι­κοί τους ε­πι­στή­μο­νες, αυ­τή εί­ναι η κρί­σι­μη δε­κα­ε­τία για την α­ντι­στρο­φή των ό­ρων της κλι­μα­τι­κής αλ­λα­γής. Μή­πως το TNC σχε­διά­ζει να κα­τα­σκευά­σει μια κι­βω­τό ε­νός δι­σε­κα­τομ­μυ­ρίου δο­λα­ρίων;

Ένα δυ­να­μι­κό κί­νη­μα α­πε­ξάρ­τη­σης

Με­ρι­κές ορ­γα­νώ­σεις, ευ­τυ­χώς, α­ντα­πο­κρί­νο­νται στην πρό­κλη­ση. Ένα μι­κρό αλ­λά με δυ­να­μι­κή α­νά­πτυ­ξης κί­νη­μα πιέ­ζει τα με­γά­λα φι­λε­λεύ­θε­ρα ι­δρύ­μα­τα να ευ­θυ­γραμ­μί­σουν τις ε­πεν­δύ­σεις τους με τις δια­κη­ρύ­ξεις τους - που ση­μαί­νει ό­χι άλ­λα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα. Ήρθε η ώ­ρα για τα ι­δρύ­μα­τα να «κα­τέ­χουν ό,τι κα­τέ­χουν», λέει η Έλεν Ντόρ­σι, ε­κτε­λε­στι­κή διευ­θύ­ντρια του Wallace Global Fund. Σύμ­φω­να με την Ντόρ­σι, το ί­δρυ­μά της, το ο­ποίο υ­πήρ­ξε ση­μα­ντι­κός χρη­μα­το­δό­της της εκ­στρα­τείας της α­πε­ξάρ­τη­σης α­πό τον άν­θρα­κα, εί­ναι τώ­ρα κα­τά 99% α­πε­ξαρ­τη­μέ­νο α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα και θα εί­ναι 100% έως το 2014.
Αλλά για να πει­στούν τα με­γα­λύ­τε­ρα ι­δρύ­μα­τα ν’ α­πε­ξαρ­τη­θούν, θα χρεια­στεί χρό­νος, και οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις, οι ο­ποίες, του­λά­χι­στον θεω­ρη­τι­κά, εί­ναι υ­πό­λο­γες για τα μέ­λη τους πρέ­πει σί­γου­ρα να δεί­ξουν το δρό­μο. Κά­ποιοι έ­χουν αρ­χί­σει να κά­νουν α­κρι­βώς αυ­τό. Η Sierra Club, για πα­ρά­δειγ­μα, έ­χει πλέ­ον χα­ρά­ξει μια σα­φή πο­λι­τι­κή κα­τά των ε­πεν­δύ­σεων σε ε­ται­ρείες ο­ρυ­κτών καυ­σί­μων, ή της χρη­μα­το­δό­τη­σης α­πό αυ­τές. Αυ­τό εί­ναι κα­λή εί­δη­ση για τις 15 ε­κα­τομ­μυ­ρίων ε­πεν­δύ­σεις της σε α­ξιό­γρα­φα δια­πραγ­μα­τεύ­σι­μα στο χρη­μα­τι­στή­ριο α­ξιών. Ωστό­σο, η θυ­γα­τρι­κή της ορ­γά­νω­ση, το Sierra Club Foundation, έ­χει έ­να πο­λύ με­γα­λύ­τε­ρο χαρ­το­φυ­λά­κιο, -με 61.700.000 ε­πεν­δυ­μέ­να- και εί­ναι α­κό­μη στη δια­δι­κα­σία εκ­πό­νη­σης μιας πο­λι­τι­κής πλή­ρους α­πε­ξάρ­τη­σης, σύμ­φω­να με τον ε­κτε­λε­στι­κό διευ­θυ­ντή του Sierra Club Μάι­κλ Μρουν. Όπως τό­νι­σε, «εί­μα­στε α­πό­λυ­τα σί­γου­ροι ό­τι μπο­ρού­με να έ­χου­με ε­ξί­σου κα­λή αν ό­χι κα­λύ­τε­ρη α­πό­δο­ση α­πό την α­να­δυό­με­νη οι­κο­νο­μία κα­θα­ρής ε­νέρ­γειας α­π’ ό,τι αν ε­πεν­δύα­με στα βρώ­μι­κα καύ­σι­μα του πα­ρελ­θό­ντος».
Για με­γά­λο χρο­νι­κό διά­στη­μα, οι πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις με το να συ­νερ­γά­ζο­νται με τους ρυ­πα­ντές α­πο­δεί­κνυαν ό­τι δεν ή­ταν α­πλώς α­κτι­βί­στι­κες ορ­γα­νώ­σεις, αλ­λά σο­βα­ροί ορ­γα­νι­σμοί. Αλλά οι νέ­οι που α­παι­τούν α­πε­ξάρ­τη­ση α­πό τα ο­ρυ­κτά καύ­σι­μα -ό­πως και οι α­πλοί πο­λί­τες που τα πο­λε­μούν, ό­που κι αν γί­νε­ται η ε­ξό­ρυ­ξη, η καύ­ση, η διά­τρη­ση, ή η γεώ­τρη­ση- ερ­μη­νεύουν δια­φο­ρε­τι­κά τη σο­βα­ρό­τη­τα. Και το μή­νυ­μα εί­ναι σα­φές: κό­ψε τους δε­σμούς σας με τα α­πο­λι­θώ­μα­τα, για να μην γί­νε­τε σαν κι αυ­τά.

Με­τά­φρα­ση: Σο­φία Ξυ­γκά­κη