Το παράδειγμα Κοινοτισμού στ` Απεράθου.

Αναφερόμαστε με  λίγα λόγια στην προσπάθεια που έγινε για την αναβίωση της έννοιας της νεοελληνικής κοινότητας στο χωριό Απειράνθου(τ` Απεράθου) στη Νάξο, τη δωδεκαετία 1987-1999 . Είναι ένα παράδειγμα για το πώς μπορεί να γεννηθεί ένας καλύτερος κόσμος με βάση την χωρική κοινότητα και την άμεση δημοκρατία, στον ελληνικό χώρο.
Η τοπική ορεινή κοινότητα της Νάξου είχε εκλέξει πρόεδρο στις τοπικές εκλογές τον Μανώλη Γλέζο, ο οποίος άφησε τη θέση του στο κοινοβούλιο, για να βοηθήσει στην αναζωογόνηση της αυτοδιοίκησης στα πλαίσιά της. Δοκιμάσθηκε με αρκετή επιτυχία η τοπική αυτοθέσμιση, αυτοδιαχείριση και αυτοδιεύθυνση με την αμεσοδημοκρατική λειτουργία της Λαϊκής Συνέλευσης των κατοίκων. Χαρακτηριστικός των παραπάνω ήταν ο κανονισμός λειτουργίας της Λαϊκής Συνέλευσης της κοινότητας, που ψηφίσθηκε ομόφωνα στη Λαϊκή Συνέλευση ( 19/3/1991). Είναι και μια παρακαταθήκη για επόμενες τέτοιες προσπάθειες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση σήμερα, σε αντιπαράθεση με την περιφερειακή «καλλικρατική» λειτουργία του κεντρικού «κράτους των Αθηνών». Μεταξύ άλλων ο Κανόνας είχε τα εξής αξιοσημείωτα[1]:

• Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, ανήκουν στο Λαό και ασκούνται από τον ίδιο το Λαό.
• Κυρίαρχο σώμα της Λαϊκής Εξουσίας είναι η Λαϊκή Συνέλευση(Λ.Σ.). Αυτή αποφασίζει για όλα τα ζητήματα και το Κοινοτικό Συμβούλιο(Κ.Σ.) εκτελεί τις αποφάσεις της.
• Η Λ. Σ. εκλέγει Προεδρείο για την καλύτερη λειτουργία της. Το Προεδρείο έχει την ευθύνη της σύγκλησης της Λ. Σ. στα χρονικά διαστήματα που όρισε η Λ. Σ. και είναι ανακλητό. Η ανάκληση (ως σύνολο ή μέρους του) μπαίνει στην κρίση της Γ.Σ., όταν το ζητήσουν τα 2/3 των παρόντων.
• Έκτακτα συγκαλείται η Λ. Σ. όταν: α) το ζητήσει το Κοινοτικό Συμβούλιο β) το ζητήσουν με αίτησή τους 21 πολίτες γ) το κρίνει αναγκαίο το Προεδρείο δ) το ζητήσει μια από τις Επιτροπές της Κοινότητας ε) το ζητήσει μια από τις Λαϊκές Οργανώσεις(Σωματεία, Σύλλογοι, Συνεταιρισμοί κ.λπ.).
• Το Προεδρείο έχει ευθύνη προσδιορισμού της ημερήσιας διάταξης της Λ.Σ. , τα θέματα της οποίας ανακοινώνονται δημόσια τουλάχιστον 5 μέρες πριν και καθορίζονται σε συνεργασία με το Κ.Σ. Αλλά και κάθε πολίτης μπορεί σε συνεννόηση με το Προεδρείο να βάλει θέμα στη Γ.Σ.
• Για τη Γ.Σ. το Προεδρείο στέλνει προσκλήσεις και σε όλες τις Λαϊκές Οργανώσεις, στις Κοινοτικές Επιχειρήσεις και Επιτροπές, καθώς και στις δημόσιες Υπηρεσίες.
• Έλεγχο για οποιαδήποτε δραστηριότητα του Κ.Σ. δικαιούται να κάνει κάθε πολίτης. Μπορεί να απευθύνει γραφτά το ερώτημα και να το κοινοποιεί και στο Προεδρείο, ώστε να μπαίνει και στην ημερήσια διάταξη της Γ.Σ.
• Οι αποφάσεις για να έχουν ισχύ πρέπει να ψηφισθούν από τα 2/3 των παρόντων στη Γ.Σ. Όταν η απόφαση για κάποιο θέμα έχει μικρή πλειοψηφία παραπέμπεται σε Δημοψήφισμα.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το πώς έδωσε η κοινότητα λύση στο πρόβλημα του νερού. Σε συνεργασία με Κέντρο Οικολογικών Ερευνών Νάξου, που υπήρχε τότε, με διαχειριστή το Βασίλη Γιόκαρη, πραγματοποιήθηκε-κατά την τριετία 1992-94- ένα ολοκληρωμένο αντιδιαβρωτικό πιλοτικό πρόγραμμα[2]. 

Οι στόχοι του αντιδιαβρωτικού προγράμματος ήταν:

1. Περιορισμός της διάβρωσης των επικλινών εδαφών από τα νερά των βροχοπτώσεων,

2. προστασία της βλάστησης από την ανεξέλεγκτη αιγοπροβατοτροφία, από την υπερβόσκηση,

3. μείωση της επιφανειακής απορροής των νερών των χειμάρρων και εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφορέων με νερά, που διαφορετικά θα πήγαιναν στη θάλασσα,

4. αξιοποίηση των νερών αυτών για άρδευση, ύδρευση κλπ.

Στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποιήθηκε μια σειρά έργων, όπως:

- Αποκατάσταση τοιχείων αντιστήριξης επιφάνειας 3.700 περίπου τετρ.μ. και μήκους περίπου 1.800 μ, σε πεζούλια συνολικής έκτασης 62 στρεμμάτων

- Περίφραξη βοσκοτόπων ή κτημάτων 2.500 στρεμμάτων περίπου και αποκατάσταση πεζουλιών σ' αυτά

- Κατασκευή 66 μικρών φραγμάτων ανάσχεσης της χειμαρρικής ροής των βρόχινων νερών, ώστε να μειωθεί η επιφανειακή απορροή των νερών των χειμάρρων και ν' αυξηθεί το ποσοστό του νερού που περνάει στο υπέδαφος και εμπλουτίζει τους υπόγειους υδροφορείς. Τα μικρά αυτά φράγματα ανάσχεσης λειτουργούν παράλληλα ως αντιπλημμυρικά και αντι-διαβρωτικά έργα.

- Προστασία και αξιοποίησης του νερού 6 φυσικών πηγών και χειμάρρων.

- Κατασκευή 4 ποτιστρών ζώων, 14 στερνών-δεξαμενών και υδρομαστευτικών στοών συνολικής χωρητικότητας 1.800 κυβ.μ. για την τροφοδοσία με νερό ενός μικρού υδροηλεκτρικού έργου.

Για να γίνουν τα παραπάνω, δούλεψαν περισσότεροι από 150 εργάτες, μάστορες, τεχνίτες, εργοδηγοί και υπάλληλοι (στη μεγάλη τους πλειοψηφία από τ' Απεράθου, αλλά και μερικοί από το Δανακό, το Φιλώτι κλπ).

Τα έργα κατασκευάστηκαν συγκεντρωμένα και αλληλοσυμπληρούμενα σε μια περιοχή, στην υδρολογική λεκάνη Πέρα Χωριό της κοινότητας Απεράθου, προκειμένου να είναι στο μέγιστο βαθμό αποτελεσματικά και να δώσουν τη δυνατότητα εξαγωγής αξιόπιστων συμπερασμάτων για τη χρησιμότητά τους ως ένα ενιαίο σύνολο.

Το αντιδιαβρωτικό πρόγραμμα αποτελεί ένα πρωτοποριακό έργο με μεγάλη σημασία όχι μόνο για τ' Απεράθου και τη Νάξο αλλά και για ολόκληρο το νησιωτικό χώρο, για πολλές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, καθώς επίσης και για ολόκληρη την μεσογειακή λεκάνη.
 
 


[1] Όλος ο κανονισμός στο τεύχος 7 του περιοδικού Ευτοπία, Μάης 2001`

[2] Διαχείριση νερού και προστασία από τη διάβρωση στα νησιά. Το παράδειγμα στ` Απεράθου Νάξου στο: http://www.topikopoiisi.com/902rhothetarhoalpha/00685