Σύσταση εταιρειών κοινωνικής βάσης (με συμμετοχή δημοτών/πολιτών και μόνον) ή ΄΄μικτών΄΄ εταιρειών (με τη συμμετοχή του Δήμου καθώς και δημοτών σε σχέση : μέγιστο 49% προς ελάχιστο 51% αντίστοιχα), σε επίπεδο Δήμου ή αντίστοιχα Διαδημοτικής συνεργασίας
Η χώρα έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και η ελληνική κοινωνία βιώνει πρωτόγνωρες καταστάσεις ολόπλευρης, και όχι μόνον οικονομικής, κρίσης. Η αναζήτηση και πρακτική δοκιμασία νέων παραδειγμάτων και μοντέλων οργάνωσης στην παραγωγική διαδικασία, στη διοίκηση και την παροχή υπηρεσιών, που να οδηγήσει σταδιακά στη διαμόρφωση νέων Θεσμών, θεωρούμε ότι είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας στην Ημερήσια Διάταξη των πολιτικών παρεμβάσεων και των κοινωνικών αγώνων της δεκαετίας που ήδη διανύουμε.
Οι Δήμοι δεν μπορούν σήμερα να προσλαμβάνουν προσωπικό, ακόμη και για την αντιμετώπιση πάγιων και διαρκών αναγκών, όπως επί παραδείγματι στον τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, για την οποία σημειωτέον δεν ζητούν από το κράτος χρηματοδοτικούς πόρους για λειτουργικά έξοδα, αλλά απεναντίας τους καλύπτουν με τα εισπραττόμενα απ΄ευθείας από τους δημότες ανταποδοτικά τέλη. Το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο έβαλαν οριστικά ταφόπλακα σε αυτές τις λύσεις.
Ποιες λύσεις προσφέρονται εν προκειμένω είτε ως ΄΄παρηγοριά στον άρρωστο΄΄ είτε ως πανάκεια, από το υπαρκτό στην Ελλάδα Σύστημα κομματοκρατίας-νεοφιλελευθερισμού, και εφαρμόζονται από τους πολιτικούς διαχειριστές του; Από τη μία προσλήψεις με δίμηνα ή πεντάμηνα και οκτάμηνα (άνευ ή μέσω ΑΣΕΠ), με αποτέλεσμα αναπαραγωγή των πελατειακών σχέσεων και της ελπίδας εργασιακής αποκατάστασης νέων ανθρώπων, με πλήρη όμως αναποτελεσματικότητα όσον αφορά την ουσία, δηλ. τη μη προσφορά ουσιαστικού έργου εκ μέρους των εποχιακών. Από την άλλη, από το 2005 που ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος,, στο όνομα της παροχής υπηρεσιών ποιότητας στον πολίτη, τις οποίες το αναποτελεσματικό δημόσιο δεν μπορεί (υποτίθεται σε καμία περίπτωση) να προσφέρει, ευρίσκονται σε ευρεία εφαρμογή οι αναθέσεις μέσω των ΣΔΙΤ στην ιδιωτική πρωτοβουλία, έργων και παροχής υπηρεσιών που μέχρι χθες εκτελούσε ή παρείχε το κράτος, προκειμένου να επιλύσει αυτή, η ιδιωτική πρωτοβουλία, χρόνια προβλήματα εξυπηρέτησης του δημότη και του πολίτη από την πλευρά του κράτους.
Επομένως, σε αυτή την κατεύθυνση, ακόμη και εάν κάποιος Δήμος θέλει να διαχειριστεί μόνος του τα σκουπίδια, δεν μπορεί, διότι δεν του επιτρέπεται, να προσλάβει το απαραίτητο προσωπικό. Το διαθέσιμο προσωπικό καθαριότητας στον κάθε ΄΄καλλικρατικό΄΄ Δήμο δεν αρκεί π.χ. για να αδειάζει έγκαιρα τους κάδους ανακύκλωσης. Όχι λίγες φορές, οι κάδοι ανακύκλωσης αδειάζουν, είτε από προσωπικό των Δήμων που εργάζεται στον τομέα της καθαριότητας είτε από εργολάβους στους οποίους ανατίθεται η αποκομιδή των σκουπιδιών, μαζί με τους κάδους σύμμεικτων απορριμμάτων στο ίδιο μεταφορικό μέσο σύμμεικτων σκουπιδιών. Τα ανακυκλώσιμα υλικά μεταφέρονται με τον τρόπο αυτό στις χωματερές, αντί να οδηγούνται στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών! Η Ανακύκλωση δυσφημείται στην πράξη, με το χειρότερο τρόπο στα μάτια των δημοτών… Κάθε τόσο αναμένονται νέες προσλήψεις προσωπικού με Δίμηνες !!! Συμβάσεις έργου…, για ΄΄να συμμαζευτούν τα ασυμμάζευτα΄΄. Εκτός όμως από το γεγονός αυτό, στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των δημοτικών αρχών και υπηρεσιών, ο ουσιαστικός έλεγχος αυτών εκ μέρους μιάς δημοτικής αρχής με στόχο την προσφορά αποτελεσματικού έργου είναι αδύνατος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα και υπενθυμίζοντας ότι η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση-ενεργός συμμετοχή των δημοτών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την Εναλλακτική Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων, οδηγούμαστε στο ερώτημα : Πιος ο λόγος να μην τολμά η σκέψη μας να διανοείται τη Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) από τις τοπικές κοινωνίες και μάλιστα μέσα από σχήματα που αποτρέπουν τις πελατειακές σχέσεις και την αναποτελεσματικότητα ; Δηλ. μέσα από σχήματα όχι δημόσια με την κλασσική έννοια του όρου, αυτή δηλ. του κράτους και της υπηρεσίας του είτε κρατικής είτε δημοτικής ; Πιος ο λόγος να μην εξετάζουμε τις προϋποθέσεις, ώστε να καταστεί εφικτό, ρεαλιστικό και αποτελεσματικό το Σχέδιο της Κοινωνικοποίησης της Διαχείρισης των ΑΣΑ, της Διαχείρισής τους δηλ. σε τοπικό επίπεδο με τη συμμετοχή και τον έλεγχο των ίδιων των δημοτών στο φορέα διαχείρισης ; Υπάρχουν εμπόδια, εάν υπάρχουν, πια είναι αυτά και πως μπορούν να ξεπεραστούν ;
Οι δημότες χρηματοδοτούν, με τα ανταποδοτικά τέλη που καταβάλλουν ετησίως στους οικείους Δήμους, τη διαχείριση των ΑΣΑ, με τον κάκιστο τρόπο που γίνεται εν πολλοίς αυτή έως σήμερα από τους Δήμους και που εν πολλοίς αποτελεί μη διαχείριση (Να μην ξεχνάμε όμως, ότι οι ίδιοι οι δημότες, ως καταναλωτές, χρηματοδοτούν μέσω αντίστοιχων τελών, τα έργα και τις δράσεις ανακύκλωσης υλικών συσκευασιών).
Ένα μέρος από αυτά τα ανταποδοτικά τέλη εάν χρησιμοποιήσει ένας Δήμος για 2-3 χρόνια, μπορεί να εξασφαλίσει τη συμμετοχή του Δήμου σε μία εταιρεία μικτής (δημοτικής-κοινωνικής) βάσης και να συγ-χρηματοδοτήσει τα αναγκαία έργα και δράσεις.
Παράλληλα, ο Δήμος απευθύνει Κάλεσμα σε όλους τους δημότες, Ναι, σε αυτή την πρωτοφανή δύσκολη οικονομικά περίοδο που έχουμε μεταβεί, να συμμετέχουν, όσοι θέλουν, ως μικρομέτοχοι, σε μία μικτή εταιρεία για την Εναλλακτική Διαχείριση των ΑΣΑ, π.χ. σε πρώτη φάση για την κατασκευή και λειτουργία Μονάδας Κομποστοποίησης των Οργανικών ΑΣΑ σε επίπεδο ενός Δήμου. Μιλάμε για συμμετοχή της τάξεως συνολικά των 200 – 300 Ευρώ για κάθε ενδιαφερόμενο (στην περίπτωση συμμετοχής ενός ανθρώπου από κάθε νοικοκυριό).
Ο δημότης που θα συμμετέχει στο εταιρικό σχήμα αναλαμβάνει οικονομικό ρίσκο : Να χάσει αυτό το χρηματικό ποσό. Πρόκειται για ένα μικρό σχετικά ποσό, άρα και μικρό σχετικά οικονομικό ρίσκο, όσο και αν οι κλίμακες΄΄ μικρό-μεγάλο΄΄ αλλάζουν μεσούσης της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα όμως αποκτά τη δυνατότητα να έχει κάποιο αντίστοιχο άμεσο ετήσιο οικονομικό κέρδος. Μπορεί όμως να έχει και έμμεσο ετήσιο οικονομικό όφελος, εάν ο Δήμος επεξεργαστεί και προτείνει μία ελκυστική προσφορά προσέλκυσης δημοτών-συνεταίρων. Απαραίτητη οπωσδήποτε είναι η εκπόνηση μιάς τεχνικοοικονομικής μελέτης βιωσιμότητας του οποιουδήποτε σχετικού επιχειρηματικού εγχειρήματος. Στα πλαίσιά της, με την παροχή στοχευμένων οικονομικών κινήτρων, μπορεί να επιδιωχθεί και να επιτευχθεί εντυπωσιακή συμμετοχή των δημοτών του στο εταιρικό εγχείρημα τοπικής διαχείρισης των ΑΣΑ, εμβαθύνοντας τον χαρακτήρα της Κοινωνικοποίησής του. Εκτός από τα οικονομικά οφέλη για τους δημότες, σπουδαία θα είναι η σημασία του κοινωνικού ελέγχου που θα διασφαλίζεται με τη συμμετοχή δημοτών στο εταιρικό σχήμα μιάς Ανώνυμης Εταιρείας μικτής βάσης. Στο χρόνιο σοβαρότατο πρόβλημα της διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στη χώρα και με στόχους από τη μία πλευρά την παρεμπόδιση υλοποίησης επιζήμιων κοινωνικά και οικολογικά έργων διαχείρισης και από την άλλη πλευρά διατύπωσης συγκεκριμένων θετικών προτάσεων επίλυσης του προβλήματος, δραστηριοποιούνται σε τοπικό ή και περιφερειακό επίπεδο τα τελευταία πέντε τουλάχιστον χρόνια πολλές αυτοδιοικητικές και οικολογικές κινήσεις και άλλοι κοινωνικοί φορείς. Έχουν παράγει ουσιαστικό έργο, και αποτελούν εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις που μπορούν να πρωτοστατήσουν στη δημιουργία εταιρειών μικτής βάσης (max. δια-δημοτική συμμετοχή : 49%, min.κοινωνικής συμμετοχής : 51%) ή αμιγώς κοινωνικής βάσης στον τομέα της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων (με προτεραιότητα σε αυτόν των Αστικών Στερεών Αποβλήτων), στον τόπο τους. Είναι αυτές που μπορούν να μετουσιώσουν το Πρόταγμα της Κοινωνικοποίησης (και Τοπικοποίησης) της Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων σε πραγματικότητα.
Η πρόταση για Κοινωνικοποίηση της Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων μέσω ΄΄Σ.Δη.Κοι.Τ.΄΄ (΄΄Συμπράξεις Δημοτικού-Κοινωνικού Τομέα΄΄. Πρόκειται για όρο, τον οποίο εμείς προτείνουμε, προκειμένου να αποδώσουμε μονολεκτικά την Πρόταση για Κοινωνικοποίηση παροχής αγαθών ή υπηρεσιών με κοινωφελή χαρακτήρα. Τον προτείνουμε σε αντιδιαστολή και ως απάντηση στις Σ.Δ.Ι.Τ.) προβάλλει ως η διέξοδος ανάμεσα στις συμπληγάδες πέτρες του Κρατισμού και της Ιδιωτικοποίησης, μέσω ΣΔΙΤ, στο χώρο της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών κοινωφελούς χαρακτήρα που έως τώρα παρέχονται/-αν από το δημόσιο (Βλ. γενικότερη αναφορά μας στο κεφάλαιο 8). Από τη μία πλευρά η πρόταση για διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της παροχής υπηρεσιών καθαριότητας και διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, στα πλαίσια που γνωρίζουμε (δηλ. κρατικού-δημοτικού μοντέλου διαχείρισης μέσω υπηρεσιών και προσωπικού των Δήμων). Και από την άλλη πλευρά, η λύση που επαγγέλλονται από διετίας και στον τομέα αυτό τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα, και την οποία φέρνει ήδη προς υλοποίηση σε διάφορες Περιφέρειες της χώρας το μπλοκ εξουσίας. Πρόκειται για την ανάθεση της κατασκευής και λειτουργίας συγκεντρωτικών μονάδων Διαχείρισης των Στερεών Αστικών (αλλά και μη Αστικών) Αποβλήτων σε μεγαλοεπιχειρηματίες, μέσα από Σ.Δ.Ι.Τ. (δηλ. Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα, σύμφωνα με το νόμο 3389/2005). Οι μέθοδοι επεξεργασίας των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στις επονομαζόμενες ΄΄Μονάδες Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων΄΄ μέσω ΣΔΙΤ είναι κατά βάση μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας ή και ενεργειακής αξιοποίησης σύμμεικτων στον άλφα ή στο βήτα βαθμό στερεών αποβλήτων. Οι χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες είναι τεχνολογίες έντασης κεφαλαίου και οι μονάδες - για να αποσβέσουν το επενδυτικό τους κόστος και να αποφέρουν στους επενδυτές τα προϋπολογιζόμενα κέρδη - χρειάζονται τροφοδοσία με αμείωτη ποσότητα απορριμμάτων για 20 έως 25 χρόνια. Οι απορρέουσες για τους Δήμους και εν τέλει για τους Δημότες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις είναι δυσβάσταχτες. Το οικονομικό κόστος για τους δημότες 2-4 φορές πολλαπλάσιο από το κόστος της εναλλακτικής διαχείρισης. Δεν επεκτεινόμαστε άλλο στα πολλαπλά μειονεκτήματα μιάς τέτοιας επιλογής, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με ΣΔΙΤ. Συνολικά πρόκειται για επιλογή επιζήμια από κάθε πλευρά : οικονομική, οικολογική, κοινωνική.
Αποτελεί γενικότερη θέση μας ότι : Τα ΣΔΙΤ δεν προάγουν μία οιαδήποτε ιδιωτική επιχείρηση και επένδυση, αλλά Ιδιωτικά Επιχειρηματικά Μεγαλοσυμφέροντα, εκχωρώντας τους, και δη με όρους δυσβάσταχτους για τους πολίτες και επιζήμιους για το φυσικό περιβάλλον, Δημόσιο Χώρο και Αρμοδιότητες.
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, Δίκτυα από Οικολογικές και Αυτοδιοικητικές Κινήσεις και άλλους Κοινωνικούς Φορείς κατά τόπους, αλλά και το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων, διατυπώνουν την Πρόταση της Εναλλακτικής Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων και αγωνίζονται για την υλοποίησή της. Θεμελιακά στοιχεία της Εναλλακτικής Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων είναι τα εξής : Μείωση παραγόμενων σκουπιδιών, Επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων, Διαλογή στην Πηγή, Ανακύκλωση, Λιπασματοποίηση/Κομποστοποίηση, Υγειονομική Ταφή Υπολειμμάτων (των οποίων οι ποσότητες όπως και ο βαθμός επικινδυνότητας σταδιακά θα μειώνονται), Ενημέρωση-Ευαισθητοποίηση-Συμμετοχή των δημοτών, Κλείσιμο-Αποκατάσταση των ΧΑΔΑ (Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων). Συμπεραίνεται από αυτά ότι ως Όραμά της (μακροπρόθεσμος στόχος σε ορίζοντα 15-20 ετών) η Εναλλακτική Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων έχει την Κοινωνία/το Δήμο/την Περιφέρεια Μηδενικών Στερεών Αποβλήτων! Χαρακτηριστικά στοιχεία της Εναλλακτικής Διαχείρισης είναι μεταξύ άλλων : α) Η μέγιστη δυνατή ανά περίπτωση αποκέντρωση και εγγύτητα των λειτουργικών και οργανωτικών υποδομών διαχείρισης στους δημότες, β) Η ενεργός συμμετοχή αυτών στην επίλυση του ΄΄γόρδιου δεσμού΄΄ των σκουπιδιών, γ) Η χρησιμοποίηση μεθόδων και τεχνικών εντάσεως εργασίας. Με δεδομένη την αδυναμία-αδιαθεσία-ανικανότητα-αναποτελεσματικότητα του ελληνικού Δημόσιου και των Δήμων στο σχεδιασμό και - κυρίως - στη λειτουργία και τη διεύθυνση / διαχείριση υποδομών και έργων, οι Σ.Δη.Κοι.Τ. μπορούν να αποτελέσουν τη διέξοδο από τις συμπληγάδες πέτρες της ιδιωτικοποίησης και των ΣΔΙΤ από τη μία πλευρά και της πολύπλευρης αναποτελεσματικότητας του Δημόσιου και των Δήμων από την άλλη.
Εταιρικά σχήματα κοινωνικής ή μικτής (δημοτικής-κοινωνικής) βάσης πρέπει να επιδιωχθούν κατά τόπους, σε κάθε Δήμο ή σε δια-δημοτικό επίπεδο, για να αναλάβουν το ΄΄Ηράκλειο΄΄ έργο της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων. Να αναλάβουν και να φέρουν σε πέρας αυτό το έργο, με επιχειρηματικό κέρδος αλλά όχι με γνώμονα τη μεγιστοποίησή του, αλλά αντίθετα μέσα σε ένα πλαίσιο στο οποίο ουσιώδεις οριακές/περιοριστικές συνθήκες θα είναι η οικολογική συμβατότητα της λειτουργίας του έργου/των δράσεων και η κοινωνική συμβατότητα (συναίνεση, ελαχιστοποίηση του οικονομικού κόστους, δημιουργία απασχόλησης, κοινωνικός έλεγχος μέσα από τη συμμετοχή στο Κοινωνικό ή το Δημοτικό-Κοινωνικό εταιρικό σχήμα).
Απο το βιβλίο μας Κοινωνικοποίηση
Η χώρα έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και η ελληνική κοινωνία βιώνει πρωτόγνωρες καταστάσεις ολόπλευρης, και όχι μόνον οικονομικής, κρίσης. Η αναζήτηση και πρακτική δοκιμασία νέων παραδειγμάτων και μοντέλων οργάνωσης στην παραγωγική διαδικασία, στη διοίκηση και την παροχή υπηρεσιών, που να οδηγήσει σταδιακά στη διαμόρφωση νέων Θεσμών, θεωρούμε ότι είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας στην Ημερήσια Διάταξη των πολιτικών παρεμβάσεων και των κοινωνικών αγώνων της δεκαετίας που ήδη διανύουμε.
Οι Δήμοι δεν μπορούν σήμερα να προσλαμβάνουν προσωπικό, ακόμη και για την αντιμετώπιση πάγιων και διαρκών αναγκών, όπως επί παραδείγματι στον τομέα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, για την οποία σημειωτέον δεν ζητούν από το κράτος χρηματοδοτικούς πόρους για λειτουργικά έξοδα, αλλά απεναντίας τους καλύπτουν με τα εισπραττόμενα απ΄ευθείας από τους δημότες ανταποδοτικά τέλη. Το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο έβαλαν οριστικά ταφόπλακα σε αυτές τις λύσεις.
Ποιες λύσεις προσφέρονται εν προκειμένω είτε ως ΄΄παρηγοριά στον άρρωστο΄΄ είτε ως πανάκεια, από το υπαρκτό στην Ελλάδα Σύστημα κομματοκρατίας-νεοφιλελευθερισμού, και εφαρμόζονται από τους πολιτικούς διαχειριστές του; Από τη μία προσλήψεις με δίμηνα ή πεντάμηνα και οκτάμηνα (άνευ ή μέσω ΑΣΕΠ), με αποτέλεσμα αναπαραγωγή των πελατειακών σχέσεων και της ελπίδας εργασιακής αποκατάστασης νέων ανθρώπων, με πλήρη όμως αναποτελεσματικότητα όσον αφορά την ουσία, δηλ. τη μη προσφορά ουσιαστικού έργου εκ μέρους των εποχιακών. Από την άλλη, από το 2005 που ψηφίστηκε ο σχετικός νόμος,, στο όνομα της παροχής υπηρεσιών ποιότητας στον πολίτη, τις οποίες το αναποτελεσματικό δημόσιο δεν μπορεί (υποτίθεται σε καμία περίπτωση) να προσφέρει, ευρίσκονται σε ευρεία εφαρμογή οι αναθέσεις μέσω των ΣΔΙΤ στην ιδιωτική πρωτοβουλία, έργων και παροχής υπηρεσιών που μέχρι χθες εκτελούσε ή παρείχε το κράτος, προκειμένου να επιλύσει αυτή, η ιδιωτική πρωτοβουλία, χρόνια προβλήματα εξυπηρέτησης του δημότη και του πολίτη από την πλευρά του κράτους.
Επομένως, σε αυτή την κατεύθυνση, ακόμη και εάν κάποιος Δήμος θέλει να διαχειριστεί μόνος του τα σκουπίδια, δεν μπορεί, διότι δεν του επιτρέπεται, να προσλάβει το απαραίτητο προσωπικό. Το διαθέσιμο προσωπικό καθαριότητας στον κάθε ΄΄καλλικρατικό΄΄ Δήμο δεν αρκεί π.χ. για να αδειάζει έγκαιρα τους κάδους ανακύκλωσης. Όχι λίγες φορές, οι κάδοι ανακύκλωσης αδειάζουν, είτε από προσωπικό των Δήμων που εργάζεται στον τομέα της καθαριότητας είτε από εργολάβους στους οποίους ανατίθεται η αποκομιδή των σκουπιδιών, μαζί με τους κάδους σύμμεικτων απορριμμάτων στο ίδιο μεταφορικό μέσο σύμμεικτων σκουπιδιών. Τα ανακυκλώσιμα υλικά μεταφέρονται με τον τρόπο αυτό στις χωματερές, αντί να οδηγούνται στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών! Η Ανακύκλωση δυσφημείται στην πράξη, με το χειρότερο τρόπο στα μάτια των δημοτών… Κάθε τόσο αναμένονται νέες προσλήψεις προσωπικού με Δίμηνες !!! Συμβάσεις έργου…, για ΄΄να συμμαζευτούν τα ασυμμάζευτα΄΄. Εκτός όμως από το γεγονός αυτό, στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των δημοτικών αρχών και υπηρεσιών, ο ουσιαστικός έλεγχος αυτών εκ μέρους μιάς δημοτικής αρχής με στόχο την προσφορά αποτελεσματικού έργου είναι αδύνατος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερόμενα και υπενθυμίζοντας ότι η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση-ενεργός συμμετοχή των δημοτών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την Εναλλακτική Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων, οδηγούμαστε στο ερώτημα : Πιος ο λόγος να μην τολμά η σκέψη μας να διανοείται τη Διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) από τις τοπικές κοινωνίες και μάλιστα μέσα από σχήματα που αποτρέπουν τις πελατειακές σχέσεις και την αναποτελεσματικότητα ; Δηλ. μέσα από σχήματα όχι δημόσια με την κλασσική έννοια του όρου, αυτή δηλ. του κράτους και της υπηρεσίας του είτε κρατικής είτε δημοτικής ; Πιος ο λόγος να μην εξετάζουμε τις προϋποθέσεις, ώστε να καταστεί εφικτό, ρεαλιστικό και αποτελεσματικό το Σχέδιο της Κοινωνικοποίησης της Διαχείρισης των ΑΣΑ, της Διαχείρισής τους δηλ. σε τοπικό επίπεδο με τη συμμετοχή και τον έλεγχο των ίδιων των δημοτών στο φορέα διαχείρισης ; Υπάρχουν εμπόδια, εάν υπάρχουν, πια είναι αυτά και πως μπορούν να ξεπεραστούν ;
Οι δημότες χρηματοδοτούν, με τα ανταποδοτικά τέλη που καταβάλλουν ετησίως στους οικείους Δήμους, τη διαχείριση των ΑΣΑ, με τον κάκιστο τρόπο που γίνεται εν πολλοίς αυτή έως σήμερα από τους Δήμους και που εν πολλοίς αποτελεί μη διαχείριση (Να μην ξεχνάμε όμως, ότι οι ίδιοι οι δημότες, ως καταναλωτές, χρηματοδοτούν μέσω αντίστοιχων τελών, τα έργα και τις δράσεις ανακύκλωσης υλικών συσκευασιών).
Ένα μέρος από αυτά τα ανταποδοτικά τέλη εάν χρησιμοποιήσει ένας Δήμος για 2-3 χρόνια, μπορεί να εξασφαλίσει τη συμμετοχή του Δήμου σε μία εταιρεία μικτής (δημοτικής-κοινωνικής) βάσης και να συγ-χρηματοδοτήσει τα αναγκαία έργα και δράσεις.
Παράλληλα, ο Δήμος απευθύνει Κάλεσμα σε όλους τους δημότες, Ναι, σε αυτή την πρωτοφανή δύσκολη οικονομικά περίοδο που έχουμε μεταβεί, να συμμετέχουν, όσοι θέλουν, ως μικρομέτοχοι, σε μία μικτή εταιρεία για την Εναλλακτική Διαχείριση των ΑΣΑ, π.χ. σε πρώτη φάση για την κατασκευή και λειτουργία Μονάδας Κομποστοποίησης των Οργανικών ΑΣΑ σε επίπεδο ενός Δήμου. Μιλάμε για συμμετοχή της τάξεως συνολικά των 200 – 300 Ευρώ για κάθε ενδιαφερόμενο (στην περίπτωση συμμετοχής ενός ανθρώπου από κάθε νοικοκυριό).
Ο δημότης που θα συμμετέχει στο εταιρικό σχήμα αναλαμβάνει οικονομικό ρίσκο : Να χάσει αυτό το χρηματικό ποσό. Πρόκειται για ένα μικρό σχετικά ποσό, άρα και μικρό σχετικά οικονομικό ρίσκο, όσο και αν οι κλίμακες΄΄ μικρό-μεγάλο΄΄ αλλάζουν μεσούσης της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης. Ταυτόχρονα όμως αποκτά τη δυνατότητα να έχει κάποιο αντίστοιχο άμεσο ετήσιο οικονομικό κέρδος. Μπορεί όμως να έχει και έμμεσο ετήσιο οικονομικό όφελος, εάν ο Δήμος επεξεργαστεί και προτείνει μία ελκυστική προσφορά προσέλκυσης δημοτών-συνεταίρων. Απαραίτητη οπωσδήποτε είναι η εκπόνηση μιάς τεχνικοοικονομικής μελέτης βιωσιμότητας του οποιουδήποτε σχετικού επιχειρηματικού εγχειρήματος. Στα πλαίσιά της, με την παροχή στοχευμένων οικονομικών κινήτρων, μπορεί να επιδιωχθεί και να επιτευχθεί εντυπωσιακή συμμετοχή των δημοτών του στο εταιρικό εγχείρημα τοπικής διαχείρισης των ΑΣΑ, εμβαθύνοντας τον χαρακτήρα της Κοινωνικοποίησής του. Εκτός από τα οικονομικά οφέλη για τους δημότες, σπουδαία θα είναι η σημασία του κοινωνικού ελέγχου που θα διασφαλίζεται με τη συμμετοχή δημοτών στο εταιρικό σχήμα μιάς Ανώνυμης Εταιρείας μικτής βάσης. Στο χρόνιο σοβαρότατο πρόβλημα της διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στη χώρα και με στόχους από τη μία πλευρά την παρεμπόδιση υλοποίησης επιζήμιων κοινωνικά και οικολογικά έργων διαχείρισης και από την άλλη πλευρά διατύπωσης συγκεκριμένων θετικών προτάσεων επίλυσης του προβλήματος, δραστηριοποιούνται σε τοπικό ή και περιφερειακό επίπεδο τα τελευταία πέντε τουλάχιστον χρόνια πολλές αυτοδιοικητικές και οικολογικές κινήσεις και άλλοι κοινωνικοί φορείς. Έχουν παράγει ουσιαστικό έργο, και αποτελούν εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις που μπορούν να πρωτοστατήσουν στη δημιουργία εταιρειών μικτής βάσης (max. δια-δημοτική συμμετοχή : 49%, min.κοινωνικής συμμετοχής : 51%) ή αμιγώς κοινωνικής βάσης στον τομέα της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων (με προτεραιότητα σε αυτόν των Αστικών Στερεών Αποβλήτων), στον τόπο τους. Είναι αυτές που μπορούν να μετουσιώσουν το Πρόταγμα της Κοινωνικοποίησης (και Τοπικοποίησης) της Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων σε πραγματικότητα.
Η πρόταση για Κοινωνικοποίηση της Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων μέσω ΄΄Σ.Δη.Κοι.Τ.΄΄ (΄΄Συμπράξεις Δημοτικού-Κοινωνικού Τομέα΄΄. Πρόκειται για όρο, τον οποίο εμείς προτείνουμε, προκειμένου να αποδώσουμε μονολεκτικά την Πρόταση για Κοινωνικοποίηση παροχής αγαθών ή υπηρεσιών με κοινωφελή χαρακτήρα. Τον προτείνουμε σε αντιδιαστολή και ως απάντηση στις Σ.Δ.Ι.Τ.) προβάλλει ως η διέξοδος ανάμεσα στις συμπληγάδες πέτρες του Κρατισμού και της Ιδιωτικοποίησης, μέσω ΣΔΙΤ, στο χώρο της παροχής αγαθών ή υπηρεσιών κοινωφελούς χαρακτήρα που έως τώρα παρέχονται/-αν από το δημόσιο (Βλ. γενικότερη αναφορά μας στο κεφάλαιο 8). Από τη μία πλευρά η πρόταση για διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της παροχής υπηρεσιών καθαριότητας και διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, στα πλαίσια που γνωρίζουμε (δηλ. κρατικού-δημοτικού μοντέλου διαχείρισης μέσω υπηρεσιών και προσωπικού των Δήμων). Και από την άλλη πλευρά, η λύση που επαγγέλλονται από διετίας και στον τομέα αυτό τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα, και την οποία φέρνει ήδη προς υλοποίηση σε διάφορες Περιφέρειες της χώρας το μπλοκ εξουσίας. Πρόκειται για την ανάθεση της κατασκευής και λειτουργίας συγκεντρωτικών μονάδων Διαχείρισης των Στερεών Αστικών (αλλά και μη Αστικών) Αποβλήτων σε μεγαλοεπιχειρηματίες, μέσα από Σ.Δ.Ι.Τ. (δηλ. Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα, σύμφωνα με το νόμο 3389/2005). Οι μέθοδοι επεξεργασίας των Αστικών Στερεών Αποβλήτων στις επονομαζόμενες ΄΄Μονάδες Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων΄΄ μέσω ΣΔΙΤ είναι κατά βάση μέθοδοι θερμικής επεξεργασίας ή και ενεργειακής αξιοποίησης σύμμεικτων στον άλφα ή στο βήτα βαθμό στερεών αποβλήτων. Οι χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες είναι τεχνολογίες έντασης κεφαλαίου και οι μονάδες - για να αποσβέσουν το επενδυτικό τους κόστος και να αποφέρουν στους επενδυτές τα προϋπολογιζόμενα κέρδη - χρειάζονται τροφοδοσία με αμείωτη ποσότητα απορριμμάτων για 20 έως 25 χρόνια. Οι απορρέουσες για τους Δήμους και εν τέλει για τους Δημότες υποχρεώσεις και δεσμεύσεις είναι δυσβάσταχτες. Το οικονομικό κόστος για τους δημότες 2-4 φορές πολλαπλάσιο από το κόστος της εναλλακτικής διαχείρισης. Δεν επεκτεινόμαστε άλλο στα πολλαπλά μειονεκτήματα μιάς τέτοιας επιλογής, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με ΣΔΙΤ. Συνολικά πρόκειται για επιλογή επιζήμια από κάθε πλευρά : οικονομική, οικολογική, κοινωνική.
Αποτελεί γενικότερη θέση μας ότι : Τα ΣΔΙΤ δεν προάγουν μία οιαδήποτε ιδιωτική επιχείρηση και επένδυση, αλλά Ιδιωτικά Επιχειρηματικά Μεγαλοσυμφέροντα, εκχωρώντας τους, και δη με όρους δυσβάσταχτους για τους πολίτες και επιζήμιους για το φυσικό περιβάλλον, Δημόσιο Χώρο και Αρμοδιότητες.
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, Δίκτυα από Οικολογικές και Αυτοδιοικητικές Κινήσεις και άλλους Κοινωνικούς Φορείς κατά τόπους, αλλά και το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων, διατυπώνουν την Πρόταση της Εναλλακτικής Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων και αγωνίζονται για την υλοποίησή της. Θεμελιακά στοιχεία της Εναλλακτικής Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων είναι τα εξής : Μείωση παραγόμενων σκουπιδιών, Επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων, Διαλογή στην Πηγή, Ανακύκλωση, Λιπασματοποίηση/Κομποστοποίηση, Υγειονομική Ταφή Υπολειμμάτων (των οποίων οι ποσότητες όπως και ο βαθμός επικινδυνότητας σταδιακά θα μειώνονται), Ενημέρωση-Ευαισθητοποίηση-Συμμετοχή των δημοτών, Κλείσιμο-Αποκατάσταση των ΧΑΔΑ (Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων). Συμπεραίνεται από αυτά ότι ως Όραμά της (μακροπρόθεσμος στόχος σε ορίζοντα 15-20 ετών) η Εναλλακτική Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων έχει την Κοινωνία/το Δήμο/την Περιφέρεια Μηδενικών Στερεών Αποβλήτων! Χαρακτηριστικά στοιχεία της Εναλλακτικής Διαχείρισης είναι μεταξύ άλλων : α) Η μέγιστη δυνατή ανά περίπτωση αποκέντρωση και εγγύτητα των λειτουργικών και οργανωτικών υποδομών διαχείρισης στους δημότες, β) Η ενεργός συμμετοχή αυτών στην επίλυση του ΄΄γόρδιου δεσμού΄΄ των σκουπιδιών, γ) Η χρησιμοποίηση μεθόδων και τεχνικών εντάσεως εργασίας. Με δεδομένη την αδυναμία-αδιαθεσία-ανικανότητα-αναποτελεσματικότητα του ελληνικού Δημόσιου και των Δήμων στο σχεδιασμό και - κυρίως - στη λειτουργία και τη διεύθυνση / διαχείριση υποδομών και έργων, οι Σ.Δη.Κοι.Τ. μπορούν να αποτελέσουν τη διέξοδο από τις συμπληγάδες πέτρες της ιδιωτικοποίησης και των ΣΔΙΤ από τη μία πλευρά και της πολύπλευρης αναποτελεσματικότητας του Δημόσιου και των Δήμων από την άλλη.
Εταιρικά σχήματα κοινωνικής ή μικτής (δημοτικής-κοινωνικής) βάσης πρέπει να επιδιωχθούν κατά τόπους, σε κάθε Δήμο ή σε δια-δημοτικό επίπεδο, για να αναλάβουν το ΄΄Ηράκλειο΄΄ έργο της Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων. Να αναλάβουν και να φέρουν σε πέρας αυτό το έργο, με επιχειρηματικό κέρδος αλλά όχι με γνώμονα τη μεγιστοποίησή του, αλλά αντίθετα μέσα σε ένα πλαίσιο στο οποίο ουσιώδεις οριακές/περιοριστικές συνθήκες θα είναι η οικολογική συμβατότητα της λειτουργίας του έργου/των δράσεων και η κοινωνική συμβατότητα (συναίνεση, ελαχιστοποίηση του οικονομικού κόστους, δημιουργία απασχόλησης, κοινωνικός έλεγχος μέσα από τη συμμετοχή στο Κοινωνικό ή το Δημοτικό-Κοινωνικό εταιρικό σχήμα).
Απο το βιβλίο μας Κοινωνικοποίηση
RSS Feed
