Παρόλο που μέχρι τώρα υπάρχουν κάποιες μικροαλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς, κατανάλωσης και ζωής στον «αναπτυγμένο» κόσμο, σε σχέση με το οικολογικό αποτύπωμα- πράγμα που πέτυχε σε ένα βαθμό το μέχρι τώρα οικολογικό κίνημα με λίγο «πράσινη ανάπτυξη», λίγη ηλεκτροκίνηση, λίγη βιολογική γεωργία, λίγη «συνειδητά υγιεινή» κατανάλωση, κάποια εναλλακτική ιατρική κ.λπ που ακολουθούν κάποιες μειοψηφίες στον πληθυσμό- το αποτέλεσμα σε σχέση με την επερχόμενη κλιματική αλλαγή και την κατάρρευση των οικοσυστημάτων και των πόρων του πλανήτη γαία, είναι μηδαμινό. Ο ισολογισμός παραμένει καταστροφικός: Η εξαφάνιση των ειδών, η διάβρωση του εδάφους, η εξάπλωση των ερήμων, η οξίνιση των ωκεανών, το λιώσιμο των πάγων κ.λπ. κ.λπ. βρίσκονται στο κόκκινο. Και η αιτία για αυτό εξακολουθεί να είναι ο κυρίαρχος τρόπος ζωής και η καπιταλιστική οικονομία που πάει να επικρατήσει παγκόσμια. Ναι, είναι ο δηλωμένος στόχος των μεγάλων βιομηχανικών χωρών, αλλά και των "αναδυόμενων χωρών", να συνεχίσουν να «αναπτύσσονται», που επιταχύνει την κατάρρευση.
Προκειμένου να πεισθεί η πλειοψηφία (ή μια επαρκής μειοψηφία) για την αναγκαιότητα αναπόφευκτων, ταχέων και δραστικών αλλαγών, δεν φαίνεται να αρκεί το χτύπημα της καμπάνας του συναγερμού!
Απαιτεί μια περίοδο σποράς της γνώσης που έχει αποκτηθεί για την ιστορία της ανθρωπότητας κατά τις τελευταίες πέντε χιλιετηρίδες, κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκε η «μεγαμηχανή»[1] που μας έφερε στο σημερινό στάδιο ανάπτυξης. Μια ιστορία πολέμου, εκμετάλλευσης και καταστροφής του περιβάλλοντος, που αποτελεί και τη βάση των υποτιθέμενων «πολιτισμένων» σημερινών κυρίαρχων οικονομικών πρακτικών. Μια ιστορία της κυριαρχίας, γιατί όπου μια εξουσία επικρατούσε σε μια κοινωνία βασισμένη στην κουλτούρα της ανταλλαγής και στην οικονομία της επιβίωσης, έφερνε μαζί της τη δολοφονία, τη δουλεία και την λεηλασία της φύσης. Στην αρχαιότητα, ήταν το σύστημα της κρατικής εξουσίας, του χρήματος και της μεταλλουργίας, εκείνο το οποίο είχε ως αποτέλεσμα, εκτός των πολλών άλλων δεινών (και των αδιαμφισβήτητα πολιτιστικών επιτευγμάτων), και την αποδάσωση ολόκληρης της Μεσογείου, για παράδειγμα. Κατά την νεώτερη περίοδο της ευρωπαϊκής επέκτασης, από τα τέλη του Μεσαίωνα, η αναγκαστική ανάπτυξη με βάση τη βιομηχανία του άνθρακα, του χάλυβα και της χημείας πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Σήμερα, είναι οι μεγάλες- υποστηριζόμενες από το κράτος, αλλά κατά τα άλλα εκτός κρατικού ελέγχου- βιομηχανικές, τραπεζικές και των μέσων μαζικής ενημέρωσης εταιρείες, που αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις της καταστροφής - και όμως δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιες.
Μια καλά εδραιωμένη- στη μελέτη της πρόσφατης ανθρώπινης ιστορίας- πρόγνωση που μπορούμε να κάνουμε, υποδηλώνει ότι η παγκόσμια «μεγα-μηχανή» που έχει προκύψει, δεν μπορεί εδώ και καιρό να πάψει να λειτουργεί με λίγη παραίτηση από την αγορά αχρείαστων εμπορευμάτων ή με περισσότερη σκέψη στο που θα βάλουμε τον σταυρό κατά τις ψηφοφορίες στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία(βλέπε ολιγαρχία). Είναι αναγκαία μια ριζοσπαστική επανανοηματοδότηση της καθημερινότητας των πολιτών, αλλά τα νέα νοήματα και οι νέες αξίες δεν εκπροσωπούνται -προς το παρόν- πολιτικά, ούτε διαμεσολαβούνται επικοινωνιακά από τα ΜΜΕ. Από τη μελέτη της πρόσφατης ιστορίας επίσης, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η πορεία που έχει ακολουθηθεί μέχρι τώρα δεν ήταν ποτέ αναπόφευκτη και ότι υπήρχαν πάντα πολλοί άνθρωποι που αντιστάθηκαν επανειλημμένα στους εξαναγκασμούς της ανάπτυξης.
Η σημερινή κατάσταση είναι λίγο ως πολύ χαοτική. Με το παγκόσμιο απαρτχάιντ της, με την απειλή της τρομοκρατίας ως απόσπαση της προσοχής των πολιτών από την αυξανόμενη καταπίεση και ως αιτιολόγησή τοπικών πολέμων , με την τρέλα του χρέους και των χρηματιστηρίων, αλλά και με το εξίσου παράλογο σύστημα της αυτοκίνησης. Σε ένα βαθμό αυτό το χάος έχει ήδη φωτιστεί από διάφορους συγγραφείς, όπως για παράδειγμα από τον Ivan Illich ή τον Scheidler[2], που ταυτόχρονα αναλύουν τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης και τα εμπόδια που στέκονται στο δρόμο της. Τα παραδείγματα της επιτυχημένης αντίστασης και των βιωμένων εναλλακτικών λύσεων που παραθέτει ο Scheidler είναι συχνά εκπληκτικά, και δεν στέκουν στον αέρα ούτε έχουν κατεβεί από τον ουρανό. Ειδικά στα πολιτικοοικονομικά ζητήματα, το παράδειγμα μιας "οικονομικής τάξης πέρα από την ιδιωτική και κρατική ιδιοκτησία" στη πρώην -πριν τη διάλυση-Γιουγκοσλαβία ή το παράδειγμα της συμβουλιακής «Δημοκρατικής Αυτονομίας» στην περιοχή της Ροζάβα- Δυτικού Κουρδιστάν στη βόρεια Συρία, αφορά σε ολόκληρους λαούς. Στη Ροζάβα (βλέπε http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/i-aytonomia-ton-koyrdon-kai-ti-mporoyme-na-didaxthoyme-apo-ayti και http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/i-oikodomisi-mias-enallaktikis-oikonomias-sti-rojava) οι Κούρδοι/σες θέλουν να αποφύγουν πολλές διαρθρωτικές αδυναμίες των δυτικών κρατών από την αρχή, ενισχύοντας τους δήμους και τις κοινότητες και παρέχοντας μόνο λίγες εξουσίες στα καντόνια και στο κεντρικό Λαϊκό Συμβούλιο MGRK-για αυτό και η μη αναγνώρισή της από τις εμπλεκόμενες δυνάμεις στον πόλεμο της Συρίας.
Επίσης εξίσου σημαντικά είναι παραδείγματα λαϊκών εξεγέρσεων και αυτο-οργάνωσης, όπως για παράδειγμα η «Λαϊκή Εξουσία» στα απελευθερωμένα χωριά της Ευρυτανίας στην Ελλάδα της κατοχής(Κώδικας Ποσειδών: http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/8238864 ). Αλλά και των μερικών επιτυχιών των εγχειρημάτων της τοπικής αντίστασης στη σημερινή λεηλασία των πολυεθνικών εταιρειών, καθώς και των εγχειρημάτων της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και του μοιράσματος ή της διαχείρισης των «Κοινών» και της «ομότιμης παραγωγής» ( http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/8712926).
Με τέτοια οπτική θα έπρεπε να διδάσκουν την ιστορία οι δάσκαλοι και οι καθηγητές στα σχολεία. Αλλά απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο. Έτσι δεν μένει παρά το κίνημα της αποανάπτυξης-που μην ξεχνάμε ότι έχει ξεκινήσει από τα πανεπιστήμια και αρχίζει να γίνεται κοινωνικό αφού συνδέεται άμεσα με το κοινοτικό κίνημα της υπεράσπισης και διαχείρισης των «Κοινών»-να αναλάβει αυτό το καθήκον. Να βρει τρόπους να επικοινωνήσει αυτή την υπάρχουσα σήμερα γνώση και πληροφορία για τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης και ξεπεράσματος του σημερινού χάους, όσο γίνεται πιο πλατιά, ώστε να πεισθούν σημαντικές πλειοψηφίες για την αναγκαιότητα ουσιαστικών συστημικών αλλαγών.
[1] Ο όρος από τον Fabian Scheidler, στο εξαιρετικό βιβλίο του «Το τέλος της μεγαμηχανής» («Das Ende der Megamaschine», Geschichte einer scheiternden Zivilisation. Wien: Promedia 2015)
[2] Ιδιαίτερα σε ένα άλλο βιβλίο του με τίτλο: «Χάος. Η νέα εποχή των επαναστάσεων» («Chaos». Das neue Zeitalter der Revolutionen. Wien: Promedia 2017).
Προκειμένου να πεισθεί η πλειοψηφία (ή μια επαρκής μειοψηφία) για την αναγκαιότητα αναπόφευκτων, ταχέων και δραστικών αλλαγών, δεν φαίνεται να αρκεί το χτύπημα της καμπάνας του συναγερμού!
Απαιτεί μια περίοδο σποράς της γνώσης που έχει αποκτηθεί για την ιστορία της ανθρωπότητας κατά τις τελευταίες πέντε χιλιετηρίδες, κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκε η «μεγαμηχανή»[1] που μας έφερε στο σημερινό στάδιο ανάπτυξης. Μια ιστορία πολέμου, εκμετάλλευσης και καταστροφής του περιβάλλοντος, που αποτελεί και τη βάση των υποτιθέμενων «πολιτισμένων» σημερινών κυρίαρχων οικονομικών πρακτικών. Μια ιστορία της κυριαρχίας, γιατί όπου μια εξουσία επικρατούσε σε μια κοινωνία βασισμένη στην κουλτούρα της ανταλλαγής και στην οικονομία της επιβίωσης, έφερνε μαζί της τη δολοφονία, τη δουλεία και την λεηλασία της φύσης. Στην αρχαιότητα, ήταν το σύστημα της κρατικής εξουσίας, του χρήματος και της μεταλλουργίας, εκείνο το οποίο είχε ως αποτέλεσμα, εκτός των πολλών άλλων δεινών (και των αδιαμφισβήτητα πολιτιστικών επιτευγμάτων), και την αποδάσωση ολόκληρης της Μεσογείου, για παράδειγμα. Κατά την νεώτερη περίοδο της ευρωπαϊκής επέκτασης, από τα τέλη του Μεσαίωνα, η αναγκαστική ανάπτυξη με βάση τη βιομηχανία του άνθρακα, του χάλυβα και της χημείας πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις. Σήμερα, είναι οι μεγάλες- υποστηριζόμενες από το κράτος, αλλά κατά τα άλλα εκτός κρατικού ελέγχου- βιομηχανικές, τραπεζικές και των μέσων μαζικής ενημέρωσης εταιρείες, που αποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις της καταστροφής - και όμως δεν αναγνωρίζονται ως τέτοιες.
Μια καλά εδραιωμένη- στη μελέτη της πρόσφατης ανθρώπινης ιστορίας- πρόγνωση που μπορούμε να κάνουμε, υποδηλώνει ότι η παγκόσμια «μεγα-μηχανή» που έχει προκύψει, δεν μπορεί εδώ και καιρό να πάψει να λειτουργεί με λίγη παραίτηση από την αγορά αχρείαστων εμπορευμάτων ή με περισσότερη σκέψη στο που θα βάλουμε τον σταυρό κατά τις ψηφοφορίες στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία(βλέπε ολιγαρχία). Είναι αναγκαία μια ριζοσπαστική επανανοηματοδότηση της καθημερινότητας των πολιτών, αλλά τα νέα νοήματα και οι νέες αξίες δεν εκπροσωπούνται -προς το παρόν- πολιτικά, ούτε διαμεσολαβούνται επικοινωνιακά από τα ΜΜΕ. Από τη μελέτη της πρόσφατης ιστορίας επίσης, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η πορεία που έχει ακολουθηθεί μέχρι τώρα δεν ήταν ποτέ αναπόφευκτη και ότι υπήρχαν πάντα πολλοί άνθρωποι που αντιστάθηκαν επανειλημμένα στους εξαναγκασμούς της ανάπτυξης.
Η σημερινή κατάσταση είναι λίγο ως πολύ χαοτική. Με το παγκόσμιο απαρτχάιντ της, με την απειλή της τρομοκρατίας ως απόσπαση της προσοχής των πολιτών από την αυξανόμενη καταπίεση και ως αιτιολόγησή τοπικών πολέμων , με την τρέλα του χρέους και των χρηματιστηρίων, αλλά και με το εξίσου παράλογο σύστημα της αυτοκίνησης. Σε ένα βαθμό αυτό το χάος έχει ήδη φωτιστεί από διάφορους συγγραφείς, όπως για παράδειγμα από τον Ivan Illich ή τον Scheidler[2], που ταυτόχρονα αναλύουν τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης και τα εμπόδια που στέκονται στο δρόμο της. Τα παραδείγματα της επιτυχημένης αντίστασης και των βιωμένων εναλλακτικών λύσεων που παραθέτει ο Scheidler είναι συχνά εκπληκτικά, και δεν στέκουν στον αέρα ούτε έχουν κατεβεί από τον ουρανό. Ειδικά στα πολιτικοοικονομικά ζητήματα, το παράδειγμα μιας "οικονομικής τάξης πέρα από την ιδιωτική και κρατική ιδιοκτησία" στη πρώην -πριν τη διάλυση-Γιουγκοσλαβία ή το παράδειγμα της συμβουλιακής «Δημοκρατικής Αυτονομίας» στην περιοχή της Ροζάβα- Δυτικού Κουρδιστάν στη βόρεια Συρία, αφορά σε ολόκληρους λαούς. Στη Ροζάβα (βλέπε http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/i-aytonomia-ton-koyrdon-kai-ti-mporoyme-na-didaxthoyme-apo-ayti και http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/i-oikodomisi-mias-enallaktikis-oikonomias-sti-rojava) οι Κούρδοι/σες θέλουν να αποφύγουν πολλές διαρθρωτικές αδυναμίες των δυτικών κρατών από την αρχή, ενισχύοντας τους δήμους και τις κοινότητες και παρέχοντας μόνο λίγες εξουσίες στα καντόνια και στο κεντρικό Λαϊκό Συμβούλιο MGRK-για αυτό και η μη αναγνώρισή της από τις εμπλεκόμενες δυνάμεις στον πόλεμο της Συρίας.
Επίσης εξίσου σημαντικά είναι παραδείγματα λαϊκών εξεγέρσεων και αυτο-οργάνωσης, όπως για παράδειγμα η «Λαϊκή Εξουσία» στα απελευθερωμένα χωριά της Ευρυτανίας στην Ελλάδα της κατοχής(Κώδικας Ποσειδών: http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/8238864 ). Αλλά και των μερικών επιτυχιών των εγχειρημάτων της τοπικής αντίστασης στη σημερινή λεηλασία των πολυεθνικών εταιρειών, καθώς και των εγχειρημάτων της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας και του μοιράσματος ή της διαχείρισης των «Κοινών» και της «ομότιμης παραγωγής» ( http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/8712926).
Με τέτοια οπτική θα έπρεπε να διδάσκουν την ιστορία οι δάσκαλοι και οι καθηγητές στα σχολεία. Αλλά απέχουμε πολύ από κάτι τέτοιο. Έτσι δεν μένει παρά το κίνημα της αποανάπτυξης-που μην ξεχνάμε ότι έχει ξεκινήσει από τα πανεπιστήμια και αρχίζει να γίνεται κοινωνικό αφού συνδέεται άμεσα με το κοινοτικό κίνημα της υπεράσπισης και διαχείρισης των «Κοινών»-να αναλάβει αυτό το καθήκον. Να βρει τρόπους να επικοινωνήσει αυτή την υπάρχουσα σήμερα γνώση και πληροφορία για τις δυνατότητες αναδιοργάνωσης και ξεπεράσματος του σημερινού χάους, όσο γίνεται πιο πλατιά, ώστε να πεισθούν σημαντικές πλειοψηφίες για την αναγκαιότητα ουσιαστικών συστημικών αλλαγών.
[1] Ο όρος από τον Fabian Scheidler, στο εξαιρετικό βιβλίο του «Το τέλος της μεγαμηχανής» («Das Ende der Megamaschine», Geschichte einer scheiternden Zivilisation. Wien: Promedia 2015)
[2] Ιδιαίτερα σε ένα άλλο βιβλίο του με τίτλο: «Χάος. Η νέα εποχή των επαναστάσεων» («Chaos». Das neue Zeitalter der Revolutionen. Wien: Promedia 2017).
RSS Feed
