Yorgos Loucas
Όταν ο κύκλος των εποχών είχε σημασία, όταν ο άνθρωπος συνομιλούσε με τη φύση, το καρναβάλι ήταν εκεί για να ενώσει χωρίς περιορισμούς και διαχωρισμούς τους ανθρώπους. Βασικό στοιχείο του, το γέλιο και η αποδέσμευση από τα στενά σύνορα της εαυτότητας και της ταυτότητας. Το λαϊκό γέλιο και οι μορφές του, σαφώς υποτιμημένο, είναι ίσως η λιγότερο μελετημένη σφαίρα της λαϊκής δημιουργίας.
Στο φολκλόρ των πρωτόγονων λαών, πλάι στις σοβαρές ( ως προς την οργάνωση και το ύφος) γιορτές, υπήρχαν οι γελαστικές λατρείες που κορόιδευαν και ντρόπιαζαν το «θείο», το «ηρωικό» το «σοβαρό».
Το καρναβάλι αποτελεί τη ζωή ανεστραμμένη. Δεν είναι μια σαφώς χωροθετημένη και οριοθετημένη παράσταση, δεν είναι τέχνη. Στην πραγματικότητα, το καρναβάλι δεν γνωρίζει τη διάκριση ανάμεσα σε εκτελεστές και θεατές. Το καρναβάλι είναι πάνδημο, όσοι συμμετέχουν, ζουν μέσα σε αυτό.Kαρναβάλι σημαίνει ελευθερία, γεννιέται αυθόρμητα και έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Είναι μια απενεχοποιημένη μορφή του κόσμου, η αναγέννηση και η ανανέωση του, στην οποία μετέχει όλη η πλάση ως άνοιξη σε αυτό που έρχεται.
Σε αντίθεση με τις επίσημες γιορτές οι οποίες είναι απόλυτα οριοθετημένες στον χώρο, στον χρόνο και στον τρόπο εξαγιάζοντας και επικυρώνοντας την ισχύουσα τάξη και το υπάρχον καθεστώς , το καρναβάλι δεν έχει άλλο σκοπό παρά μόνο έναν, την υπέρβαση των ορίων και των δομών που φυλακίζουν τον «σοβαρό» άνθρωπο.
Μέσω της επίσημης γιορτής εξετάζεται το παρελθόν με έναν απόλυτα συμφεροντολογικό-ορθολογικό τρόπο, με στόχο να εδραιωθεί η σταθερότητα, η αμεταβλητότητα και η αιωνιότητα όλης της υπάρχουσας τάξης του κόσμου. Οι ιεραρχικές διακρίσεις εκδηλώνονται έντονα και είναι πανταχού παρούσες. Όλοι οι συμμετέχοντες καταλαμβάνουν έναν συγκεκριμένο χώρο αναλόγως του αξιώματος και του βαθμού τους με τα σώματα τους σε όσο το δυνατόν πιο άκαμπτη στάση.
Στις επίσημες γιορτές δεν αμφισβητείται ποτέ η υπάρχουσα ιεραρχία, οι υπάρχουσες θρησκευτικές , πολιτικές και ηθικές αξίες, ενώ υπερτονίζεται και η ανισότητα.Γι’ αυτό και ο τόνος των επίσημων εορτών συνήθως είναι μονολιθικά σοβαρός, ακριβώς αντίθετος με την -θα τολμήσω να πω- αληθινή φύση της έννοιας και της αίσθησης της εορταστικότητας που είναι χαλαρός και οικείος.
Σε αντίθεση με την επίσημη γιορτή το καρναβάλι γιορτάζει επίσης την απελευθέρωση απ’ την κυρίαρχη αλήθεια, την πρόσκαιρη κατάργηση όλων των ιεραρχιών , σχέσεων, προνομίων και απαγορεύσεων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του καρναβαλιού ο Βασιλιάς Καρνάβαλος γελοιοποιείται και συμβολικά καίγεται. Ο κόσμος έστω και προσωρινά γυρνάει ανάποδα. Είναι η γιορτή του γίγνεσθαι και της αλλαγής, η οποία μεταφέρει το βλέμμα μας σ’ ένα ανοιχτό, αναγεννημένο μέλλον όπου όλα μπορούν να συμβούν.
Ένα μέλλον που σιγοβράζει για χιλιετίες στις καρδιές των ανθρώπων. Από τότε που εμφανίστηκαν άνθρωποι κυρίαρχοι και κυριαρχούμενοι, κοινωνικά ετερόνομα «πρέπει» και διαχωρισμοί, ψάχνοντας μέχρι σήμερα να βρει την εκπλήρωση του.
Όταν ο κύκλος των εποχών είχε σημασία, όταν ο άνθρωπος συνομιλούσε με τη φύση, το καρναβάλι ήταν εκεί για να ενώσει χωρίς περιορισμούς και διαχωρισμούς τους ανθρώπους. Βασικό στοιχείο του, το γέλιο και η αποδέσμευση από τα στενά σύνορα της εαυτότητας και της ταυτότητας. Το λαϊκό γέλιο και οι μορφές του, σαφώς υποτιμημένο, είναι ίσως η λιγότερο μελετημένη σφαίρα της λαϊκής δημιουργίας.
Στο φολκλόρ των πρωτόγονων λαών, πλάι στις σοβαρές ( ως προς την οργάνωση και το ύφος) γιορτές, υπήρχαν οι γελαστικές λατρείες που κορόιδευαν και ντρόπιαζαν το «θείο», το «ηρωικό» το «σοβαρό».
Το καρναβάλι αποτελεί τη ζωή ανεστραμμένη. Δεν είναι μια σαφώς χωροθετημένη και οριοθετημένη παράσταση, δεν είναι τέχνη. Στην πραγματικότητα, το καρναβάλι δεν γνωρίζει τη διάκριση ανάμεσα σε εκτελεστές και θεατές. Το καρναβάλι είναι πάνδημο, όσοι συμμετέχουν, ζουν μέσα σε αυτό.Kαρναβάλι σημαίνει ελευθερία, γεννιέται αυθόρμητα και έχει οικουμενικό χαρακτήρα. Είναι μια απενεχοποιημένη μορφή του κόσμου, η αναγέννηση και η ανανέωση του, στην οποία μετέχει όλη η πλάση ως άνοιξη σε αυτό που έρχεται.
Σε αντίθεση με τις επίσημες γιορτές οι οποίες είναι απόλυτα οριοθετημένες στον χώρο, στον χρόνο και στον τρόπο εξαγιάζοντας και επικυρώνοντας την ισχύουσα τάξη και το υπάρχον καθεστώς , το καρναβάλι δεν έχει άλλο σκοπό παρά μόνο έναν, την υπέρβαση των ορίων και των δομών που φυλακίζουν τον «σοβαρό» άνθρωπο.
Μέσω της επίσημης γιορτής εξετάζεται το παρελθόν με έναν απόλυτα συμφεροντολογικό-ορθολογικό τρόπο, με στόχο να εδραιωθεί η σταθερότητα, η αμεταβλητότητα και η αιωνιότητα όλης της υπάρχουσας τάξης του κόσμου. Οι ιεραρχικές διακρίσεις εκδηλώνονται έντονα και είναι πανταχού παρούσες. Όλοι οι συμμετέχοντες καταλαμβάνουν έναν συγκεκριμένο χώρο αναλόγως του αξιώματος και του βαθμού τους με τα σώματα τους σε όσο το δυνατόν πιο άκαμπτη στάση.
Στις επίσημες γιορτές δεν αμφισβητείται ποτέ η υπάρχουσα ιεραρχία, οι υπάρχουσες θρησκευτικές , πολιτικές και ηθικές αξίες, ενώ υπερτονίζεται και η ανισότητα.Γι’ αυτό και ο τόνος των επίσημων εορτών συνήθως είναι μονολιθικά σοβαρός, ακριβώς αντίθετος με την -θα τολμήσω να πω- αληθινή φύση της έννοιας και της αίσθησης της εορταστικότητας που είναι χαλαρός και οικείος.
Σε αντίθεση με την επίσημη γιορτή το καρναβάλι γιορτάζει επίσης την απελευθέρωση απ’ την κυρίαρχη αλήθεια, την πρόσκαιρη κατάργηση όλων των ιεραρχιών , σχέσεων, προνομίων και απαγορεύσεων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του καρναβαλιού ο Βασιλιάς Καρνάβαλος γελοιοποιείται και συμβολικά καίγεται. Ο κόσμος έστω και προσωρινά γυρνάει ανάποδα. Είναι η γιορτή του γίγνεσθαι και της αλλαγής, η οποία μεταφέρει το βλέμμα μας σ’ ένα ανοιχτό, αναγεννημένο μέλλον όπου όλα μπορούν να συμβούν.
Ένα μέλλον που σιγοβράζει για χιλιετίες στις καρδιές των ανθρώπων. Από τότε που εμφανίστηκαν άνθρωποι κυρίαρχοι και κυριαρχούμενοι, κοινωνικά ετερόνομα «πρέπει» και διαχωρισμοί, ψάχνοντας μέχρι σήμερα να βρει την εκπλήρωση του.
RSS Feed