Κώστας Καλημέρης*
Το δικαίωμα στην τεμπελιά δεν είναι παραίτηση και αδράνεια. Είναι η εμπνευσμένη και ελεύθερη είσοδος στη δημιουργικότητα. Είναι εκεί που η ζωή δεν θέλει να είναι μια υπόθεση απλής, νέτης σκέτης διαχείρισης. Είναι το δικαίωμα στον απεξαρτημένο χρόνο, στον αυτοσχεδιασμό, στην ομορφιά να μπορούμε να ακούμε τον βηματισμό μας και τη μουσική μέσα μας. Είναι ο δημιουργικός χρόνος εργασίας.
Ενα ωραίο λογοτεχνικό κείμενο, σκοτεινό ή φωτεινό, μας πάει κάπου έξω, πάνω, πίσω, σ' ένα μέρος απ' όπου και το ίδιο έχει έρθει. Σε μια άλλη δηλαδή γλωσσική πραγματικότητα, όπου τα νοήματα δεν είναι μονοσήμαντα, δογματικά, παγωμένα, αλλά κινούνται και γλιστράνε με δραματικό και εκρηκτικό τρόπο, κάνοντας τη μεταφορά να κερδίζει την υποτιθέμενη κυριολεξία.
Αυτό που σήμερα θεωρούμε κυριολεκτικό, συγκεκριμένο, απλό, αυτό που πιστεύουμε ότι θα μας κάνει προσαρμοστικούς, μοιάζει με συνταγές φαρμακείων, τις παρενέργειες των οποίων θα δούμε σύντομα. Είναι απλοϊκές, δήθεν σταράτες οδηγίες που χαραμίζουν το ατού μας. Δηλαδή αυτό το παράξενο δαιμόνιο που άκουγαν οι ευρύτατα λαϊκοί άνθρωποι, αυτή τη φωνή Χρέους - όχι οικονομικού, αλλά επιθυμίας, φαντασίας και ονείρου. Φωνή που άκουγε ο καθένας για τον εαυτό του, χωρίς να νομίζει ότι οι άλλοι είναι απλά «ιδέες» του δικού του Εγώ.
Είναι σκληρό κι ειρωνικό, αλλά θα το γράψω: το καταρρακωμένο δικαίωμα στην Εργασία, τόσο ιερό, θα πρέπει να το διεκδικούμε με το δικαίωμα στην Τεμπελιά, δεχόμενοι πως τα νοήματα μεταβάλλονται ανάλογα με την ανάγνωση κι ότι ο αναγνώστης δεν είναι αθώος.
Το νόημα είναι μεταβλητό και η εξουσία το διαχέει παντού με τη μορφή του αυθεντικού και μονοσήμαντου. Θα πρέπει να μάθουμε πως το νόημα είναι νόημα όταν αυτοαμφισβητείται. Τότε επανιδρύεται: όταν η ανάγνωση κινείται ενάντια στην αυθεντία του. Κι αυτό συμβαίνει όταν το κείμενο και η ερμηνεία του περνάνε μια φάση σχόλης, ξεγνοιασιάς και ανάσας μακριά από σχέσεις εξουσίας και χρεών. Οταν ψάχνουν το θυμικό, το αίσθημα και μακριά από την τιμωρητική τραυματική επανάληψη που είναι θάνατος, ουσιαστικά ψάχνουν την ξαφνική επανεκκίνηση, τη συμφωνία με τους Αλλους.
Διαφορετικά θα ζήσουμε τον βίαιο κανόνα της ταύτισης της εργασίας με την αρχή της αποχής, της πλήρους δηλαδή απουσίας κάθε περιθώριου για εκπλήρωση επιθυμιών. Η χειραγώγηση του εργαζόμενου και του αναγνώστη προς μία μόνο κατεύθυνση καταργεί τα όρια ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς και θα αποδείξει σύντομα ότι και από πάνω και από κάτω παίζεται μια περφόρμανς δίχως μακρύ μέλλον.
* κριτικός Λογοτεχνίας
http://www.efsyn.gr/arthro/tempelia-kai-ergasia
Το δικαίωμα στην τεμπελιά δεν είναι παραίτηση και αδράνεια. Είναι η εμπνευσμένη και ελεύθερη είσοδος στη δημιουργικότητα. Είναι εκεί που η ζωή δεν θέλει να είναι μια υπόθεση απλής, νέτης σκέτης διαχείρισης. Είναι το δικαίωμα στον απεξαρτημένο χρόνο, στον αυτοσχεδιασμό, στην ομορφιά να μπορούμε να ακούμε τον βηματισμό μας και τη μουσική μέσα μας. Είναι ο δημιουργικός χρόνος εργασίας.
Ενα ωραίο λογοτεχνικό κείμενο, σκοτεινό ή φωτεινό, μας πάει κάπου έξω, πάνω, πίσω, σ' ένα μέρος απ' όπου και το ίδιο έχει έρθει. Σε μια άλλη δηλαδή γλωσσική πραγματικότητα, όπου τα νοήματα δεν είναι μονοσήμαντα, δογματικά, παγωμένα, αλλά κινούνται και γλιστράνε με δραματικό και εκρηκτικό τρόπο, κάνοντας τη μεταφορά να κερδίζει την υποτιθέμενη κυριολεξία.
Αυτό που σήμερα θεωρούμε κυριολεκτικό, συγκεκριμένο, απλό, αυτό που πιστεύουμε ότι θα μας κάνει προσαρμοστικούς, μοιάζει με συνταγές φαρμακείων, τις παρενέργειες των οποίων θα δούμε σύντομα. Είναι απλοϊκές, δήθεν σταράτες οδηγίες που χαραμίζουν το ατού μας. Δηλαδή αυτό το παράξενο δαιμόνιο που άκουγαν οι ευρύτατα λαϊκοί άνθρωποι, αυτή τη φωνή Χρέους - όχι οικονομικού, αλλά επιθυμίας, φαντασίας και ονείρου. Φωνή που άκουγε ο καθένας για τον εαυτό του, χωρίς να νομίζει ότι οι άλλοι είναι απλά «ιδέες» του δικού του Εγώ.
Είναι σκληρό κι ειρωνικό, αλλά θα το γράψω: το καταρρακωμένο δικαίωμα στην Εργασία, τόσο ιερό, θα πρέπει να το διεκδικούμε με το δικαίωμα στην Τεμπελιά, δεχόμενοι πως τα νοήματα μεταβάλλονται ανάλογα με την ανάγνωση κι ότι ο αναγνώστης δεν είναι αθώος.
Το νόημα είναι μεταβλητό και η εξουσία το διαχέει παντού με τη μορφή του αυθεντικού και μονοσήμαντου. Θα πρέπει να μάθουμε πως το νόημα είναι νόημα όταν αυτοαμφισβητείται. Τότε επανιδρύεται: όταν η ανάγνωση κινείται ενάντια στην αυθεντία του. Κι αυτό συμβαίνει όταν το κείμενο και η ερμηνεία του περνάνε μια φάση σχόλης, ξεγνοιασιάς και ανάσας μακριά από σχέσεις εξουσίας και χρεών. Οταν ψάχνουν το θυμικό, το αίσθημα και μακριά από την τιμωρητική τραυματική επανάληψη που είναι θάνατος, ουσιαστικά ψάχνουν την ξαφνική επανεκκίνηση, τη συμφωνία με τους Αλλους.
Διαφορετικά θα ζήσουμε τον βίαιο κανόνα της ταύτισης της εργασίας με την αρχή της αποχής, της πλήρους δηλαδή απουσίας κάθε περιθώριου για εκπλήρωση επιθυμιών. Η χειραγώγηση του εργαζόμενου και του αναγνώστη προς μία μόνο κατεύθυνση καταργεί τα όρια ανάμεσα σε ζωντανούς και νεκρούς και θα αποδείξει σύντομα ότι και από πάνω και από κάτω παίζεται μια περφόρμανς δίχως μακρύ μέλλον.
* κριτικός Λογοτεχνίας
http://www.efsyn.gr/arthro/tempelia-kai-ergasia
RSS Feed
