Εκείνοι που ούτως ή άλλως κερδίζουν τα λιγότερα, συχνά χάνουν και το εισόδημά τους κατά τη διάρκεια της κρίσης
Η πανδημία –ή καλύτερα συνδημία, σύμφωνα με το επιστημονικό ιατρικό περιοδικό the Lancet, επειδή ο Corona είναι πιο επικίνδυνος όταν συνοδεύεται και από άλλες υποκείμενες ασθένειες- συνεχίζει να χωρίζει τους φτωχούς και τους πλούσιους παντού στον πλανήτη. Εκείνοι που κέρδιζαν πριν λίγα, χάνουν ιδιαίτερα συχνά το λιγοστό τους εισόδημα στην κρίση. Αυτό προκύπτει ακόμα και για τη Γερμανία- τη σταθερότερη καπιταλιστική οικονομία στην Ευρώπη-από τη νέα έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών (WSI) της Γερμανίας. Οι επιστήμονες απαιτούν για αυτό τον λόγο, μεταξύ άλλων και ένα ελάχιστο μισθό μειωμένης εργασίας. Εξάλλου οι χαμένοι της κρίσης του corona είναι πιο δεκτικοί σε ιστορίες συνωμοσίας.
Στην ανθρώπινη ιστορία, οι επιδημίες και οι πόλεμοι είχαν συνήθως ως αποτέλεσμα την μείωση της ανισότητας. Οι πλούσιοι έχαναν πολλά. Η συνδημία του Corona, ωστόσο, είναι διαφορετική, τουλάχιστον όσον αφορά τα εισοδήματα. Αυτή τη φορά, σύμφωνα με έρευνες του WSI, αυτοί που χάνουν περισσότερο είναι οι φτωχοί. Έτσι, το 45% των νοικοκυριών είχαν απώλειες, κυρίως εκείνα των οποίων το καθαρό εισόδημα ήταν έως και 1500 ευρώ ανά μήνα. Αντίθετα, η συχνότητα απωλειών ήταν στο μισό περίπου, για τα νοικοκυριά με περισσότερα από 4500 ευρώ καθαρά. Σε γενικές γραμμές, αυτοί οι υψηλά αμειβόμενοι μισθωτοί ήταν οι λιγότερο πληγέντες από οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Και αυτό ισχύει και για το ύψος των απωλειών.
Ενώ μόνο ένας στους τέσσερις υψηλά αμειβόμενους έχασε το ένα τέταρτο του εισοδήματός του, οι χαμηλόμισθοι που είχαν περικοπές στο εισόδημά τους ήταν δύο φορές περισσότεροι. Οι έρευνες του WSI έγιναν τον Απρίλιο και τον Ιούνιο. Από τότε, αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που υποφέρουν, εκτιμούν οι ερευνητές.
Οι χαμηλόμισθοι εργάζονται συχνά σε τομείς όπου η δυνατότητα για τηλεργασία από το σπίτι λείπει.
Γιατί η συνδημία χωρίζει πλούσιους και φτωχούς; Επιδρούν διάφοροι παράγοντες. Οι χαμηλόμισθοι είναι πιθανότερο να εργάζονται στον κοινωνικό τομέα, στο εργοστάσιο ή στο σούπερ μάρκετ. Όταν τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί έκλεισαν την άνοιξη, δεν είχαν δυνατότητα τηλεργασίας από το σπίτι. Έπρεπε να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους για να φροντίσουν τα παιδιά τους και ως εκ τούτου είχαν λιγότερο εισόδημα. Επηρεάστηκαν ιδιαίτερα τα μονογονεϊκά νοικοκυριά και οι γυναίκες γενικότερα. Επίσης: Όταν οι εταιρείες στην κρίση απέλυαν ανθρώπους, αυτοί ήταν κυρίως προσωρινά απασχολούμενοι και μίνι-jobbers που κέρδιζαν ούτως ή άλλως λιγότερα από το ευρύ κοινό.
Οι περικοπές στη διάρκεια εργασίας και τα μειωμένα ωράρια έχουν επίσης αντίκτυπο, με τους εργαζόμενους να λαμβάνουν συνήθως το 60% έως 67% του προηγούμενου εισοδήματός τους. Στην τελευταία οικονομική ύφεση μετά την οικονομική κρίση το 2008, υπήρξε μείωση του ωραρίου εργασίας, ιδίως στην περίπτωση των μέτρια αμειβόμενων θέσεων στη βιομηχανία. Πολλοί άλλοι τομείς προστίθενται πλέον σε αυτή τη διαδικασία μειωμένης απασχόλησης. Αυτή τη φορά υπάρχει επίσης πολλή μειωμένη εργασία στον τομέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και της εστίασης, στις μεταφορές και τον εφοδιασμό και, γενικότερα, στις μικρές επιχειρήσεις. Με άλλα λόγια, σε τομείς όπου ήδη υπήρχαν μειωμένες αποδοχές. Σε γενικές γραμμές, αποδεικνύεται(για τη Γερμανία) ότι: όσοι κερδίζουν τα λιγότερα, μέχρι 1700 ευρώ καθαρό ανά μήνα, έχουν συνήθως μειωμένο ωράριο - ακολουθούμενοι από εκείνους με εισόδημα έως 3200 ευρώ το μήνα.
Η κρίση δεν επηρεάζει μόνο τους εργαζόμενους. Υψηλές απώλειες έχουν επίσης οι αυτοαπασχολούμενοι. Λόγω των lockdown, υποφέρουν συχνά οι καλλιτέχνες, αισθητικοί, λέκτορες ή φυσιοθεραπευτές, οι οποίοι συνήθως δεν έχουν και πλούσια εισοδήματα.
Στην Ελλάδα, λείπει μια τέτοια συγκεκριμένη έρευνα και η κυβέρνηση, στον προϋπολογισμό που κατατέθηκε χθες στην Βουλή προβλέπει μείωση της ανεργίας στο 17,9% το 2021 από το 18,9% όπου εκτιμάται εφέτος (έναντι 17,3% το 2019).
Η αισιόδοξη πρόβλεψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη-συνηθισμένες οι αισιόδοξες προβλέψεις της που στη συνέχεια διαψεύδονται-γίνεται την ώρα που χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής με ρήτρα απαγόρευσης απολύσεων, η οποία θα αρθεί έναν μήνα αφότου επιστρέψουν στην εργασία τους. Μεγάλο μέρος αυτών των εργαζομένων –σε όλες τις χώρες που έχουν πάρει τέτοια μέτρα-προσμετράται ήδη επισήμως από το ΔΝΤ στις παγκόσμιες στρατιές των λεγόμενων «κρυφών ανέργων» της πανδημίας: Το ΔΝΤ προεξοφλεί ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε από αυτούς τους εργαζόμενους δεν θα επιστρέψει στην δουλειά του.
Στο «Ευρωβαρόμετρο» επίσης, που δημοσιοποιήθηκε χθες, φαίνεται ότι οι Έλληνες είναι ανάμεσα στην πρώτη τετράδα των ευρωπαίων πολιτών που έχουν πληγεί περισσότερο σε όρους απώλειας εισοδήματος από την πανδημία. Πρώτοι είναι οι Ούγγροι που σε ποσοστό 44% δηλώνουν ότι έχουν χάσει εισόδημα, και ακολουθούν οι Ισπανοί (42%), οι Κύπριοι (41%) και οι Έλληνες (40%).
Εντωμεταξύ, οι κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας αποφάσισαν να ασκήσουν βέτο στο σχεδιασμό της ΕΕ για διάθεση των απαιτούμενων ευρωπαϊκών κονδυλίων προς αντιμετώπιση της πανδημίας και τον μετριασμό των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων στις χώρες της ΕΕ, μάλλον γιατί φοβούνται να συνδέσουν την πρόσβαση σε πόρους της ΕΕ με τη συμμόρφωση με βασικούς δημοκρατικούς κανόνες.
Αντίθετα, έχει δημιουργηθεί πανευρωπάϊκό κίνημα πολιτών που καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως την Ευρωομάδα, να δημιουργήσει ένα χρηματοδοτικό μέσο υπό την ηγεσία της ΕΕ που θα επιτρέπει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να εισάγουν γρήγορα ένα άνευ όρων βασικό εισόδημα. Αυτό το επείγον μέτρο πρέπει αμέσως και χωρίς γραφειοκρατία να βοηθήσει όλους εκείνους των οποίων η ύπαρξη απειλείται από την κρίση του κορονοϊού.
Ένα ελάχιστο εισόδημα μειωμένης εργασίας 1200 Ευρώ θα μπορούσε να βοηθήσει
Για τη Γερμανία οι επιστήμονες του WSI προτείνουν συγκεκριμένα ένα ελάχιστο εισόδημα 1200 ευρώ για όσους βρίσκονται σε καθεστώς μειωμένης εργασίας: «Οι άνθρωποι που ήδη προ κρίσης είχαν τα λιγότερα, έχουν πληγεί ιδιαίτερα συχνά από οικονομικές απώλειες κατά τη διάρκεια της κρίσης», λέει για τη Γερμανία η Bettina Kohlraus, Διευθυντής του παραπάνω Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών. Η Γερμανία θα επιβιώσει της πανδημίας χωρίς βαθιές κοινωνικές ρωγμές, μόνο εάν το κράτος λάβει πρόσθετα μέτρα για την αύξηση των εισοδημάτων. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου που συνδέονται με τα συνδικάτα, ζητούν διασφάλιση της παιδικής φροντίδας έτσι ώστε οι γονείς να μπορούν να εργαστούν. Επιπλέον, το κράτος θα πρέπει για άλλη μια φορά να πληρώσει ένα παιδικό επίδομα. Επειδή οι χαμηλόμισθοι έχουν απώλειες λόγω μειωμένων ωραρίων, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα ελάχιστο-μειωμένης εργασίας επίδομα ύψους 1200 ευρώ το μήνα. Επιπλέον, οι ερευνητές τάσσονται υπέρ μιας κατώτατης ωριαίας αποζημίωσης των 12 ευρώ, της παράτασης του επιδόματος ανεργίας και το 2021 και περισσότερων συλλογικών συμβάσεων.
Προειδοποιούν για πολιτικές συνέπειες, σε περίπτωση που οι χαμηλόμισθοι δεν θα βοηθηθούν πλέον. Θα μπορούσε να διασαλεύσει την ταύτιση σημαντικών τμημάτων του πληθυσμού στη Γερμανία με τη δημοκρατία. «Βλέπουμε καθαρά στην έρευνά μας ότι: οι άνθρωποι με απώλειες εισοδήματος είναι πολύ πιο επικριτικοί για την κατάσταση στη χώρα. Και κατά μέσο όρο, είναι ακόμα πιο δεκτικοί σε ιστορίες συνωμοσίας για την πανδημία», λένε οι ερευνητές.
Η κρίση του Κορόνα ενισχύει μια επικίνδυνη τάση. Ήδη και πριν, άνοιγε η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων περισσότερο από ό, τι στη δεκαετία του 1990. Το 2013, ο αποκαλούμενος συντελεστής Gini έφθασε σε ένα ιστορικό υψηλό. Από τότε, έχει πέσει λίγο, κάτι που κυρίως οφειλόταν στην αύξηση των μισθών στη μεσαία τάξη - αλλά αυτή εν μέρει πέφτει οικονομικά στην πανδημία. Το ένα πέμπτο των νοικοκυριών με τα χαμηλότερα εισοδήματα δεν είχε ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική έκρηξη που υπήρξε πριν από τον corona, ούτως ή άλλως. Το εισόδημά τους δεν αυξήθηκε διόλου ή συρρικνώθηκε κιόλας. Και τώρα χτυπά και η πανδημία!
Όλα αυτά συνέβαιναν και συμβαίνουν επίσης στην Ελλάδα, που μάλιστα την προηγούμενη περίοδο των μνημονίων, βιώθηκαν σε υπερθετικό βαθμό!
Η πανδημία –ή καλύτερα συνδημία, σύμφωνα με το επιστημονικό ιατρικό περιοδικό the Lancet, επειδή ο Corona είναι πιο επικίνδυνος όταν συνοδεύεται και από άλλες υποκείμενες ασθένειες- συνεχίζει να χωρίζει τους φτωχούς και τους πλούσιους παντού στον πλανήτη. Εκείνοι που κέρδιζαν πριν λίγα, χάνουν ιδιαίτερα συχνά το λιγοστό τους εισόδημα στην κρίση. Αυτό προκύπτει ακόμα και για τη Γερμανία- τη σταθερότερη καπιταλιστική οικονομία στην Ευρώπη-από τη νέα έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών (WSI) της Γερμανίας. Οι επιστήμονες απαιτούν για αυτό τον λόγο, μεταξύ άλλων και ένα ελάχιστο μισθό μειωμένης εργασίας. Εξάλλου οι χαμένοι της κρίσης του corona είναι πιο δεκτικοί σε ιστορίες συνωμοσίας.
Στην ανθρώπινη ιστορία, οι επιδημίες και οι πόλεμοι είχαν συνήθως ως αποτέλεσμα την μείωση της ανισότητας. Οι πλούσιοι έχαναν πολλά. Η συνδημία του Corona, ωστόσο, είναι διαφορετική, τουλάχιστον όσον αφορά τα εισοδήματα. Αυτή τη φορά, σύμφωνα με έρευνες του WSI, αυτοί που χάνουν περισσότερο είναι οι φτωχοί. Έτσι, το 45% των νοικοκυριών είχαν απώλειες, κυρίως εκείνα των οποίων το καθαρό εισόδημα ήταν έως και 1500 ευρώ ανά μήνα. Αντίθετα, η συχνότητα απωλειών ήταν στο μισό περίπου, για τα νοικοκυριά με περισσότερα από 4500 ευρώ καθαρά. Σε γενικές γραμμές, αυτοί οι υψηλά αμειβόμενοι μισθωτοί ήταν οι λιγότερο πληγέντες από οποιαδήποτε άλλη ομάδα. Και αυτό ισχύει και για το ύψος των απωλειών.
Ενώ μόνο ένας στους τέσσερις υψηλά αμειβόμενους έχασε το ένα τέταρτο του εισοδήματός του, οι χαμηλόμισθοι που είχαν περικοπές στο εισόδημά τους ήταν δύο φορές περισσότεροι. Οι έρευνες του WSI έγιναν τον Απρίλιο και τον Ιούνιο. Από τότε, αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που υποφέρουν, εκτιμούν οι ερευνητές.
Οι χαμηλόμισθοι εργάζονται συχνά σε τομείς όπου η δυνατότητα για τηλεργασία από το σπίτι λείπει.
Γιατί η συνδημία χωρίζει πλούσιους και φτωχούς; Επιδρούν διάφοροι παράγοντες. Οι χαμηλόμισθοι είναι πιθανότερο να εργάζονται στον κοινωνικό τομέα, στο εργοστάσιο ή στο σούπερ μάρκετ. Όταν τα σχολεία και οι παιδικοί σταθμοί έκλεισαν την άνοιξη, δεν είχαν δυνατότητα τηλεργασίας από το σπίτι. Έπρεπε να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους για να φροντίσουν τα παιδιά τους και ως εκ τούτου είχαν λιγότερο εισόδημα. Επηρεάστηκαν ιδιαίτερα τα μονογονεϊκά νοικοκυριά και οι γυναίκες γενικότερα. Επίσης: Όταν οι εταιρείες στην κρίση απέλυαν ανθρώπους, αυτοί ήταν κυρίως προσωρινά απασχολούμενοι και μίνι-jobbers που κέρδιζαν ούτως ή άλλως λιγότερα από το ευρύ κοινό.
Οι περικοπές στη διάρκεια εργασίας και τα μειωμένα ωράρια έχουν επίσης αντίκτυπο, με τους εργαζόμενους να λαμβάνουν συνήθως το 60% έως 67% του προηγούμενου εισοδήματός τους. Στην τελευταία οικονομική ύφεση μετά την οικονομική κρίση το 2008, υπήρξε μείωση του ωραρίου εργασίας, ιδίως στην περίπτωση των μέτρια αμειβόμενων θέσεων στη βιομηχανία. Πολλοί άλλοι τομείς προστίθενται πλέον σε αυτή τη διαδικασία μειωμένης απασχόλησης. Αυτή τη φορά υπάρχει επίσης πολλή μειωμένη εργασία στον τομέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και της εστίασης, στις μεταφορές και τον εφοδιασμό και, γενικότερα, στις μικρές επιχειρήσεις. Με άλλα λόγια, σε τομείς όπου ήδη υπήρχαν μειωμένες αποδοχές. Σε γενικές γραμμές, αποδεικνύεται(για τη Γερμανία) ότι: όσοι κερδίζουν τα λιγότερα, μέχρι 1700 ευρώ καθαρό ανά μήνα, έχουν συνήθως μειωμένο ωράριο - ακολουθούμενοι από εκείνους με εισόδημα έως 3200 ευρώ το μήνα.
Η κρίση δεν επηρεάζει μόνο τους εργαζόμενους. Υψηλές απώλειες έχουν επίσης οι αυτοαπασχολούμενοι. Λόγω των lockdown, υποφέρουν συχνά οι καλλιτέχνες, αισθητικοί, λέκτορες ή φυσιοθεραπευτές, οι οποίοι συνήθως δεν έχουν και πλούσια εισοδήματα.
Στην Ελλάδα, λείπει μια τέτοια συγκεκριμένη έρευνα και η κυβέρνηση, στον προϋπολογισμό που κατατέθηκε χθες στην Βουλή προβλέπει μείωση της ανεργίας στο 17,9% το 2021 από το 18,9% όπου εκτιμάται εφέτος (έναντι 17,3% το 2019).
Η αισιόδοξη πρόβλεψη της κυβέρνησης Μητσοτάκη-συνηθισμένες οι αισιόδοξες προβλέψεις της που στη συνέχεια διαψεύδονται-γίνεται την ώρα που χιλιάδες εργαζόμενοι βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής με ρήτρα απαγόρευσης απολύσεων, η οποία θα αρθεί έναν μήνα αφότου επιστρέψουν στην εργασία τους. Μεγάλο μέρος αυτών των εργαζομένων –σε όλες τις χώρες που έχουν πάρει τέτοια μέτρα-προσμετράται ήδη επισήμως από το ΔΝΤ στις παγκόσμιες στρατιές των λεγόμενων «κρυφών ανέργων» της πανδημίας: Το ΔΝΤ προεξοφλεί ότι τουλάχιστον ένας στους πέντε από αυτούς τους εργαζόμενους δεν θα επιστρέψει στην δουλειά του.
Στο «Ευρωβαρόμετρο» επίσης, που δημοσιοποιήθηκε χθες, φαίνεται ότι οι Έλληνες είναι ανάμεσα στην πρώτη τετράδα των ευρωπαίων πολιτών που έχουν πληγεί περισσότερο σε όρους απώλειας εισοδήματος από την πανδημία. Πρώτοι είναι οι Ούγγροι που σε ποσοστό 44% δηλώνουν ότι έχουν χάσει εισόδημα, και ακολουθούν οι Ισπανοί (42%), οι Κύπριοι (41%) και οι Έλληνες (40%).
Εντωμεταξύ, οι κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Ουγγαρίας αποφάσισαν να ασκήσουν βέτο στο σχεδιασμό της ΕΕ για διάθεση των απαιτούμενων ευρωπαϊκών κονδυλίων προς αντιμετώπιση της πανδημίας και τον μετριασμό των αρνητικών οικονομικών επιπτώσεων στις χώρες της ΕΕ, μάλλον γιατί φοβούνται να συνδέσουν την πρόσβαση σε πόρους της ΕΕ με τη συμμόρφωση με βασικούς δημοκρατικούς κανόνες.
Αντίθετα, έχει δημιουργηθεί πανευρωπάϊκό κίνημα πολιτών που καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως την Ευρωομάδα, να δημιουργήσει ένα χρηματοδοτικό μέσο υπό την ηγεσία της ΕΕ που θα επιτρέπει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να εισάγουν γρήγορα ένα άνευ όρων βασικό εισόδημα. Αυτό το επείγον μέτρο πρέπει αμέσως και χωρίς γραφειοκρατία να βοηθήσει όλους εκείνους των οποίων η ύπαρξη απειλείται από την κρίση του κορονοϊού.
Ένα ελάχιστο εισόδημα μειωμένης εργασίας 1200 Ευρώ θα μπορούσε να βοηθήσει
Για τη Γερμανία οι επιστήμονες του WSI προτείνουν συγκεκριμένα ένα ελάχιστο εισόδημα 1200 ευρώ για όσους βρίσκονται σε καθεστώς μειωμένης εργασίας: «Οι άνθρωποι που ήδη προ κρίσης είχαν τα λιγότερα, έχουν πληγεί ιδιαίτερα συχνά από οικονομικές απώλειες κατά τη διάρκεια της κρίσης», λέει για τη Γερμανία η Bettina Kohlraus, Διευθυντής του παραπάνω Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών. Η Γερμανία θα επιβιώσει της πανδημίας χωρίς βαθιές κοινωνικές ρωγμές, μόνο εάν το κράτος λάβει πρόσθετα μέτρα για την αύξηση των εισοδημάτων. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου που συνδέονται με τα συνδικάτα, ζητούν διασφάλιση της παιδικής φροντίδας έτσι ώστε οι γονείς να μπορούν να εργαστούν. Επιπλέον, το κράτος θα πρέπει για άλλη μια φορά να πληρώσει ένα παιδικό επίδομα. Επειδή οι χαμηλόμισθοι έχουν απώλειες λόγω μειωμένων ωραρίων, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα ελάχιστο-μειωμένης εργασίας επίδομα ύψους 1200 ευρώ το μήνα. Επιπλέον, οι ερευνητές τάσσονται υπέρ μιας κατώτατης ωριαίας αποζημίωσης των 12 ευρώ, της παράτασης του επιδόματος ανεργίας και το 2021 και περισσότερων συλλογικών συμβάσεων.
Προειδοποιούν για πολιτικές συνέπειες, σε περίπτωση που οι χαμηλόμισθοι δεν θα βοηθηθούν πλέον. Θα μπορούσε να διασαλεύσει την ταύτιση σημαντικών τμημάτων του πληθυσμού στη Γερμανία με τη δημοκρατία. «Βλέπουμε καθαρά στην έρευνά μας ότι: οι άνθρωποι με απώλειες εισοδήματος είναι πολύ πιο επικριτικοί για την κατάσταση στη χώρα. Και κατά μέσο όρο, είναι ακόμα πιο δεκτικοί σε ιστορίες συνωμοσίας για την πανδημία», λένε οι ερευνητές.
Η κρίση του Κορόνα ενισχύει μια επικίνδυνη τάση. Ήδη και πριν, άνοιγε η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων περισσότερο από ό, τι στη δεκαετία του 1990. Το 2013, ο αποκαλούμενος συντελεστής Gini έφθασε σε ένα ιστορικό υψηλό. Από τότε, έχει πέσει λίγο, κάτι που κυρίως οφειλόταν στην αύξηση των μισθών στη μεσαία τάξη - αλλά αυτή εν μέρει πέφτει οικονομικά στην πανδημία. Το ένα πέμπτο των νοικοκυριών με τα χαμηλότερα εισοδήματα δεν είχε ωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική έκρηξη που υπήρξε πριν από τον corona, ούτως ή άλλως. Το εισόδημά τους δεν αυξήθηκε διόλου ή συρρικνώθηκε κιόλας. Και τώρα χτυπά και η πανδημία!
Όλα αυτά συνέβαιναν και συμβαίνουν επίσης στην Ελλάδα, που μάλιστα την προηγούμενη περίοδο των μνημονίων, βιώθηκαν σε υπερθετικό βαθμό!