Δήμητρα Αθανασοπούλου
Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία παρουσίασε την οικολογική ανησυχία ως έναν φόβο συνδεδεμένο με την απειλή της φύσης, ενώ η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απειλή για την ψυχική υγεία τον 21ο αιώνα».
Στο «Ρέκβιεμ για το ανθρώπινο είδος», ο Αυστραλός φιλόσοφος Κλάιβ Χάμιλτον (Clive Hamilton) είχε επιχειρήσει να κάνει μια ψυχαναλυτική ανάγνωση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή που απειλεί τον πλανήτη και μας φέρνει αντιμέτωπους με τον φόβο του θανάτου.
Ο συγγραφέας είχε μιλήσει για την «άρνηση» –ως ψυχικό μηχανισμό– απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στις συνέπειές της, συσχετίζοντας τον τρόπο που προσλαμβάνουμε τον θάνατο (τον δικό μας και των οικείων μας) με εκείνον που αντιλαμβανόμαστε όταν αναφερόμαστε στην καταστροφή του πλανήτη: σαν να πρόκειται για κάτι που δεν θα συμβεί ποτέ σε εμάς.
Μόνο που το «τέλος» χτυπά και τη δική μας πόρτα και αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να αποδεχτούμε το ενδεχόμενο να πενθήσουμε τον πλανήτη, τουλάχιστον όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Το βιβλίο, που επιχείρησε να εξηγήσει τη χρόνια άρνησή μας απέναντι στην υπερθέρμανση του πλανήτη ως απειλή, κυκλοφόρησε το 2010 και έκανε τον γύρο του κόσμου. Εκτοτε άλλαξαν πολλά γύρω μας και εντός μας.
Δέκα χρόνια μετά την έκδοση του «Ρέκβιεμ...» του Χάμιλτον για το ανθρώπινο είδος, η Γκρέτα Τούνμπεργκ, μια 16χρονη με σύνδρομο Ασπεργκερ, έμελλε να σηκώσει στους ώμους της την «πράσινη επανάσταση», με έναν απροσδόκητο τρόπο, διαμορφώνοντας πολιτική ατζέντα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Πώς ερμηνεύονται τα αμφιθυμικά αισθήματα για το σύμβολο της κλιματικής επανάστασης, ένα ανθρώπινο πλάσμα διαφορετικό από τα άλλα (από τους περισσότερους συνομηλίκους της); Κατά πόσο η Γκρέτα επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις και γιατί προσελκύει τόσο μίσος τη στιγμή που ο πλανήτης αδιαμφισβήτητα νοσεί;
Οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν αρχικά στις κοινωνικές αναπαραστάσεις για την κλιματική αλλαγή, την ψυχική ασθένεια, τη διαφορετικότητα και εν συνεχεία στους φόβους και στις φαντασιώσεις που ανακίνησε η Γκρέτα με την ηχηρή παρουσία της. Η φωνή της έγινε κραυγή για τη σωτηρία του πλανήτη και το πρόσωπό της εξώφυλλο στο περιοδικό TIME, με τίτλο «Οι ηγέτες των επόμενων γενιών».
Το μαθητικό κίνημα –χάρη στην έφηβη με Ασπεργκερ, μια διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού– έγινε πρώτο θέμα στην ατζέντα πολλών χωρών του κόσμου. Και όχι μόνο. Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία παρουσίασε την οικολογική ανησυχία ως έναν φόβο συνδεδεμένο με την απειλή της φύσης. Επιπλέον, η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απειλή για την ψυχική υγεία τον 21ο αιώνα».
Στις 23 Σεπτεμβρίου, η Γκρέτα θα συμμετάσχει στη Σύνοδο του ΟΗΕ για τη Δράση για το Κλίμα. Με αφορμή τη Σύνοδο, οι μαθητές έχουν ανακοινώσει μία εβδομάδα κινητοποιήσεων και δράσεων (20-27 Σεπτεμβρίου), η οποία θα καταλήξει σε ακόμα μία παγκόσμια μαθητική απεργία για το κλίμα.
H Γκρέτα, η οποία καταφέρνει να κάνει ταυτόχρονη επίκληση στο συναίσθημα και στην επιστήμη, δεν έχει μόνο ένθερμους υποστηρικτές, αλλά πλέον και φανατικούς πολέμιους. Ενδεικτικά, ο Μισέλ Ονφρέ, ο αμφιλεγόμενος Γάλλος διανοητής και συγγραφέας των «Εγχειριδίων Αντι–Φιλοσοφίας», τη χαρακτήρισε «σουηδικό σάιμποργκ που διαφημίζει την επανάσταση που ετοιμάζει ο πράσινος καπιταλισμός».
Για τον Ονφρέ και αρκετούς ακόμα ομοϊδεάτες του, η Γκρέτα με «το πρόσωπο που αγνοεί κάθε συναίσθημα: ούτε γέλιο ούτε χαμόγελο ούτε έκπληξη ούτε χαρά ή πόνο», υποκινείται από άλλους. Ακόμα και εάν αυτή η κατηγορία ισχύει, οι κλιματικοί πρόσφυγες –οι άνθρωποι που μεταναστεύουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής– αυξάνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ενώ η ραγδαία μεταβολή του κόσμου επηρεάζει την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Η επιλογή του αποδομιστή φιλόσοφου να εστιάσει στη διαφορετικότητα ενός κοριτσιού –σε μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αδυναμία στην κοινωνική συναναστροφή και επικοινωνία, εμμονική εμβάθυνση στη λεπτομέρεια και μέσο ή υψηλό δείκτη νοημοσύνης– αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα: Ο πλανήτης νοσεί και μαζί του νοσούμε κι εμείς.
Θα αντιστρέφαμε λοιπόν τη ρητορική του και θα θέταμε το ερώτημα: τίνος υποχείριο είναι ο Μισέλ Ονφρέ και οι όμοιοί του; Στην περίπτωση που δεν είναι υποχείριο κανενός, τότε πιθανόν να υποκινείται από τον αμυντικό μηχανισμό της άρνησης –σε ασυνείδητο επίπεδο– ενός ανεπιθύμητου μέρους της πραγματικότητάς του.
Η επίμονη ενασχόληση με το «μετα-καπιταλιστικό σάιμποργκ», που ανήκει στη γενιά των «παιδιών-τυράννων», και όχι με τους πολιτικούς ηγέτες που δεν λαμβάνουν μέτρα για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή γεννά πολλά ερωτήματα.
Το βέβαιο είναι πως ο παθιασμένος επικριτής της Γκρέτα ευθυγραμμίζεται –έστω και ερήμην του– με τον Αμερικανό πρόεδρο, που απορρίπτει την επιστημονική συναίνεση γύρω από τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλίμα και αντιμάχεται την «πολιτική ανυπακοή». Με άλλα λόγια, πολιτικός και ιδεολογικός αυτισμός απέναντι στην επανάσταση μιας Ασπεργκερ.
πηγή
Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία παρουσίασε την οικολογική ανησυχία ως έναν φόβο συνδεδεμένο με την απειλή της φύσης, ενώ η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απειλή για την ψυχική υγεία τον 21ο αιώνα».
Στο «Ρέκβιεμ για το ανθρώπινο είδος», ο Αυστραλός φιλόσοφος Κλάιβ Χάμιλτον (Clive Hamilton) είχε επιχειρήσει να κάνει μια ψυχαναλυτική ανάγνωση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την κλιματική αλλαγή που απειλεί τον πλανήτη και μας φέρνει αντιμέτωπους με τον φόβο του θανάτου.
Ο συγγραφέας είχε μιλήσει για την «άρνηση» –ως ψυχικό μηχανισμό– απέναντι στην κλιματική αλλαγή και στις συνέπειές της, συσχετίζοντας τον τρόπο που προσλαμβάνουμε τον θάνατο (τον δικό μας και των οικείων μας) με εκείνον που αντιλαμβανόμαστε όταν αναφερόμαστε στην καταστροφή του πλανήτη: σαν να πρόκειται για κάτι που δεν θα συμβεί ποτέ σε εμάς.
Μόνο που το «τέλος» χτυπά και τη δική μας πόρτα και αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να αποδεχτούμε το ενδεχόμενο να πενθήσουμε τον πλανήτη, τουλάχιστον όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Το βιβλίο, που επιχείρησε να εξηγήσει τη χρόνια άρνησή μας απέναντι στην υπερθέρμανση του πλανήτη ως απειλή, κυκλοφόρησε το 2010 και έκανε τον γύρο του κόσμου. Εκτοτε άλλαξαν πολλά γύρω μας και εντός μας.
Δέκα χρόνια μετά την έκδοση του «Ρέκβιεμ...» του Χάμιλτον για το ανθρώπινο είδος, η Γκρέτα Τούνμπεργκ, μια 16χρονη με σύνδρομο Ασπεργκερ, έμελλε να σηκώσει στους ώμους της την «πράσινη επανάσταση», με έναν απροσδόκητο τρόπο, διαμορφώνοντας πολιτική ατζέντα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Πώς ερμηνεύονται τα αμφιθυμικά αισθήματα για το σύμβολο της κλιματικής επανάστασης, ένα ανθρώπινο πλάσμα διαφορετικό από τα άλλα (από τους περισσότερους συνομηλίκους της); Κατά πόσο η Γκρέτα επηρεάζει τις πολιτικές εξελίξεις και γιατί προσελκύει τόσο μίσος τη στιγμή που ο πλανήτης αδιαμφισβήτητα νοσεί;
Οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν αρχικά στις κοινωνικές αναπαραστάσεις για την κλιματική αλλαγή, την ψυχική ασθένεια, τη διαφορετικότητα και εν συνεχεία στους φόβους και στις φαντασιώσεις που ανακίνησε η Γκρέτα με την ηχηρή παρουσία της. Η φωνή της έγινε κραυγή για τη σωτηρία του πλανήτη και το πρόσωπό της εξώφυλλο στο περιοδικό TIME, με τίτλο «Οι ηγέτες των επόμενων γενιών».
Το μαθητικό κίνημα –χάρη στην έφηβη με Ασπεργκερ, μια διαταραχή στο φάσμα του αυτισμού– έγινε πρώτο θέμα στην ατζέντα πολλών χωρών του κόσμου. Και όχι μόνο. Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία παρουσίασε την οικολογική ανησυχία ως έναν φόβο συνδεδεμένο με την απειλή της φύσης. Επιπλέον, η Διεθνής Ψυχαναλυτική Εταιρεία αναγνώρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απειλή για την ψυχική υγεία τον 21ο αιώνα».
Στις 23 Σεπτεμβρίου, η Γκρέτα θα συμμετάσχει στη Σύνοδο του ΟΗΕ για τη Δράση για το Κλίμα. Με αφορμή τη Σύνοδο, οι μαθητές έχουν ανακοινώσει μία εβδομάδα κινητοποιήσεων και δράσεων (20-27 Σεπτεμβρίου), η οποία θα καταλήξει σε ακόμα μία παγκόσμια μαθητική απεργία για το κλίμα.
H Γκρέτα, η οποία καταφέρνει να κάνει ταυτόχρονη επίκληση στο συναίσθημα και στην επιστήμη, δεν έχει μόνο ένθερμους υποστηρικτές, αλλά πλέον και φανατικούς πολέμιους. Ενδεικτικά, ο Μισέλ Ονφρέ, ο αμφιλεγόμενος Γάλλος διανοητής και συγγραφέας των «Εγχειριδίων Αντι–Φιλοσοφίας», τη χαρακτήρισε «σουηδικό σάιμποργκ που διαφημίζει την επανάσταση που ετοιμάζει ο πράσινος καπιταλισμός».
Για τον Ονφρέ και αρκετούς ακόμα ομοϊδεάτες του, η Γκρέτα με «το πρόσωπο που αγνοεί κάθε συναίσθημα: ούτε γέλιο ούτε χαμόγελο ούτε έκπληξη ούτε χαρά ή πόνο», υποκινείται από άλλους. Ακόμα και εάν αυτή η κατηγορία ισχύει, οι κλιματικοί πρόσφυγες –οι άνθρωποι που μεταναστεύουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής– αυξάνονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ενώ η ραγδαία μεταβολή του κόσμου επηρεάζει την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Η επιλογή του αποδομιστή φιλόσοφου να εστιάσει στη διαφορετικότητα ενός κοριτσιού –σε μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αδυναμία στην κοινωνική συναναστροφή και επικοινωνία, εμμονική εμβάθυνση στη λεπτομέρεια και μέσο ή υψηλό δείκτη νοημοσύνης– αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα: Ο πλανήτης νοσεί και μαζί του νοσούμε κι εμείς.
Θα αντιστρέφαμε λοιπόν τη ρητορική του και θα θέταμε το ερώτημα: τίνος υποχείριο είναι ο Μισέλ Ονφρέ και οι όμοιοί του; Στην περίπτωση που δεν είναι υποχείριο κανενός, τότε πιθανόν να υποκινείται από τον αμυντικό μηχανισμό της άρνησης –σε ασυνείδητο επίπεδο– ενός ανεπιθύμητου μέρους της πραγματικότητάς του.
Η επίμονη ενασχόληση με το «μετα-καπιταλιστικό σάιμποργκ», που ανήκει στη γενιά των «παιδιών-τυράννων», και όχι με τους πολιτικούς ηγέτες που δεν λαμβάνουν μέτρα για να αναχαιτιστεί η κλιματική αλλαγή γεννά πολλά ερωτήματα.
Το βέβαιο είναι πως ο παθιασμένος επικριτής της Γκρέτα ευθυγραμμίζεται –έστω και ερήμην του– με τον Αμερικανό πρόεδρο, που απορρίπτει την επιστημονική συναίνεση γύρω από τις επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλίμα και αντιμάχεται την «πολιτική ανυπακοή». Με άλλα λόγια, πολιτικός και ιδεολογικός αυτισμός απέναντι στην επανάσταση μιας Ασπεργκερ.
πηγή
RSS Feed
