ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Ένα μικρό ιστορικό είναι ότι πιο αναγκαίο
για να θυμίζει αυτά που χάσαμε. Το νερό είχε μια κεντρική θέση ως αγαθό σε όλες
οι δοξασίες και στερεότυπα του παρελθόντος οι οποίες το είχαν ταυτίσει με την
ύπαρξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Έτσι, πριν ξεκινήσουμε να ταυτίζουμε ολοένα την
ύπαρξή μας με τα πρωτόκολλα μιας ιδέας πως, δεν υπάρχει τίποτε που να μην
αγοράζεται και να πωλείται, σε κάθε κοινωνία υπήρχαν απαραβίαστες συνθήκες για
τη συγκράτηση,φύλαξη και διανομή του νερού. Οι καιρικές συνθήκες ή ο θεός ήταν
οι μοναδικές παράμετροι που μπορούσαν να θέσουν σε κίνηση μια διαδικασία
αναζήτησης. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από τις προσευχές ή τις λιτανείες. Μέχρι και
μετά την εποχή που αυτάρεσκα ονομάζεται «βιομηχανική επανάσταση» και ύστερα από
μια μεγάλη πανούκλα που αφαίρεσε εκατομμύρια ζωές στην κεντροδυτική Ευρώπη
ύστερα από έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής σε μια πρώιμη αστικοποίηση του
Μεσαίωνα,το νερό ήταν αγαθό. Ακόμα και μετά το υποχρεωτικό στοίβαγμα
εκατομμυρίων πρώην αγροτών στις βιομηχανουπόλεις, το νερό και η υγιεινή δεν
έπαψαν να είναι μέσα στις προτεραιότητες της εξουσίας για την αναπαραγωγή του
προλεταριάτου. Των εργατών που θα λειτουργούσαν τα εργοστάσια. Στο Παρίσι για
παράδειγμα, μέχρι και τη δημιουργία κεντρικών δικτύων αποχέτευσης και ύδρευσης,
η αστική κοκεταρία ανακάλυψε το τακούνι προκειμένου να μην πατά τα σκατά που
ήταν παντού στην πόλη. Η ανάληψη από πλευράς κράτους και κεφαλαίου για
επενδύσεις στο αστικό δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης ήταν πλέον προτεραιότητα.
Όχι όμως χωρίς αμφισβήτηση. Ακόμα και στο «Άθλιοι», του Βίκτωρα Ουγκό, όταν ο Γιάννης Αγιάννης μεταφέρει το Μάριο στους υπονόμους των Παρισίων, αναρωτιέται το πώς πετάγονται στο Σηκουάνα τόνοι λυμάτων που θα μπορούσαν να είναι αξιοποιήσιμα στη γη, ως λίπασμα. Εν πάση περιπτώσει τότε περίπου ξεκινάει το ζήτημα.
Με διάταγμα του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, στα 1853 ιδρύεται η Τζενεράλ Ντε Εζ (ως η πρώιμη Βιβέντι κι αργότερα Βεόλια) αναλαμβάνει να υδροδοτήσει τη Λυών. Από τη δεκαετία του 1880 θα βγει
έξω από τα εθνικά σύνορα και θα αναλάβει τη Βενετία το 1880, την Ισταμπούλ το
1882και το Πόρτο στα 1883. Στα 1858 ιδρύεται η Κομπέιν Γιουνίβερσαλ Ντε Σουέζ,
στα1880 η Σοσάιτι Λιονές Ντε Εζ που συγχωνεύονται με το όνομα Σουεζ διανοίγοντας
την ομώνυμη διώρυγα μεταξύ Αφρικής και Ασίας. Στο μεγαλύτερο όμως κομμάτι του
ανεπτυγμένου κόσμου, το κράτος είναι αυτό που έχει την γενική εποπτεία και
μονοπώλιο γύρω από το ζήτημα του νερού καθώς και άλλων αγαθών, όπως της
μεταφοράς, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας. Όλα ξεκινούν όμως από την
παρακμή των δικτύων κι από την λεγόμενη κατασπατάληση των υδάτινων πόρων ή
αλλιώς, από την αποτυχία του κράτους να διαχειριστεί το ζήτημα. τα τελευταία 30
χρόνια και κατόπιν της ανάδειξης των συμπτωμάτων της παγκόσμιας οικολογικής
κρίσης. Τότε ακούσαμε τα πρώτα τύμπανα του πολέμου για το νερό μεταξύ
Συρίας-Ιράκ-Τουρκίας, μεταξύ Παλαιστίνης-Ισραήλ, μεταξύ Αιγύπτου-Σουδάν. Τότε
ακούσαμε για πρώτη φορά για την κατασπατάληση του νερού στον αγροτικό τομέα.
Τότε λοιπόν ειπώθηκε ότι «το νερό είναι το τελευταίο σύνορο των
ιδιωτικοποιήσεων». Έτσι τη δεκαετία του 90, 93 κράτη προστέθηκαν
στον κατάλογο όσων ιδιωτικοποίησαν συνολικά ή εν μέρει τα δίκτυα νερού.
Ολόκληρη η Βόρεια Αμερική, 23 κράτη της Λατινικής, 20 στην
Ευρώπη, 30 στην Αφρική και μέση Ανατολή και 17 στην Ασία. Σε ακόμα περισσότερα
κράτη εκείνη την περίοδο οι διαπραγματεύσεις γίνονται απευθείας ανάμεσα στις
εταιρίες και τις δημοτικές αρχές. Εκτός από τις δυο γαλλικές άλλες τρεις
εταιρίες νέμονται τα παγκόσμια αποθέματα νερού: η γαλλική Σορ, η αγγλογερμανική
Τέιμς και η αμερικανική Μπέχτελ. Ποια είναι η ευεργετική συνεισφορά της Αγοράς;
-τεράστια φράγματα σε όλον τον τρίτο κόσμο: επενδύσεις εκατομμυρίων που πληρώνουν οι ιθαγενείς υπό τη μορφή
δανείων προκειμένου να απομακρυνθούν βιαίως από τους πατρογονικούς τόπους τους
προς τα κάτω, να καταστραφούν χιλιάδες χωριά. Τι είναι όμως το φράγμα που έχει
και μια θετική προσλαμβάνουσα συγκράτησης εκατομμυρίων τόνων νερού;
Γραφειοκρατικός έλεγχος του νερού, έλεγχος της παραγωγής και καταστροφή κάθε
αυτοδιαχείρισης, εκατομμύρια τόνοι γόνιμης λάσπης που κατακάθονται στη λεκάνη
του, ζημιές που ισούνται με ανθρωπιστικές καταστροφές και εκατομμύρια
πεινασμένους, διψασμένους, εξαρτημένους από ανθρωπιστικές βοήθειες που
συνοδεύονται από νέες συνθηκολογήσεις δανείων από την Παγκόσμια Τράπεζα που
φυσικά συνεχίζει να πλουτίζει από αυτούς. Η Παγκόσμια Επιτροπή για τα Φράγματα
εκτιμά ότι παγκοσμίως έχουν μετακινηθεί 40-80 εκατομμύρια άνθρωποι από έργα
φραγμάτων.
1)νέες εργασιακές σχέσεις:απολύσεις, χιλιάδες απολύσεις που ξεπέρασαν το 30% των εργαζομένων στην ύδρευση. Πολλές με τη συναίνεση των συνδικάτων χάρη σε μικρό αριθμό μετοχών που προσφέρθηκαν
-κατακόρυφη αύξηση της τιμής του νερού:
μετά από αυξήσεις 100-200%, στη Βολιβία πλήρωναν περισσότερο από το 1/3 των
εισοδημάτων για την παροχή του νερού. Στη Βρετανία, οι αυξήσεις ξεπέρασαν το
100% ενώ τα κέρδη της εταιρίας ξεπέρασαν το 600%. Στις Φιλιππίνες άγγιξαν το
400%. Στην Ατλάντα των ΗΠΑ, η Σουέζ έπαιρνε χρήματα από το δήμο δήθεν για
υποδομές και στη συνέχεια τα μοίραζε στους μετόχους ως
κέρδη.
2)πάγωμα των επενδύσεων:επί της ουσίας ακύρωση των συμβολαίων αφού δεν υπήρξε παρά μόνο ένα 5% για αυτές.
-σύνδεση των τιμών με σκληρό νόμισμα: η ρύθμιση των τιμών προέβλεπε υπολογισμό με βάση όχι το τοπικό νόμισμα αλλά με τις διακυμάνσεις του δολαρίου. Στην Αργεντινή ας πούμε οι τιμές ιλιγγιωδώς ανέβαιναν με βάση το δολάριο και το πέσος κατέρρεε.
3)σύνδεση της αναδιάρθρωσης των αστικών δικτύων με τη διαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους: οι εταιρίες σύναψαν συμβόλαια χάρη στην σχέση εξάρτησης που βασιζόταν στο χρέος. Ανάμεσα στις πρωτοκοσμικές χώρες και τις πρώην αποικίες τους. Ήταν μέσα στους δανειακούς όρους.
4)επιδείνωση των συνθηκών δημόσιας υγιεινής: η απολύμανση κοστίζει, η επιδιόρθωση βλαβών κοστίζει, το τσάμπα
νερό απαγορεύεται αλλά τα βακτηρίδια είναι σε αφθονία. Έτσι, η δυσεντερία
εμφανίστηκε στη Βρετανία ενώ το κόψιμο των παροχών στην Αφρική οδήγησε στη
μεγαλύτερη επιδημία χολέρας. Στην Ατλάντα, μόνο το 2002 εκδόθηκαν 5επείγουσες
προειδοποιήσεις για βρασμό νερού ενώ στον Καναδά η κυβέρνηση μετά την αποκάλυψη
ότι το 1/3 του νερού είναι μολυσμένο από κολοβακτηρίδια, αφαίρεσε τον
συγκεκριμένο έλεγχο και την επόμενη χρονιά κατάργησε το πρόγραμμα
ελέγχου.
5)διάλυση των προηγούμενων δικτύων:
παντού σχεδόν όπου ιδιωτικοποιήθηκε η ύδρευση αφαιρέθηκε ή καταστράφηκε ο
προηγούμενος τρόπος διανομής νερού και συνήθως για λόγους υγιεινής.
Παντού όπου αναπτύχθηκε η ιδιωτικοποίηση το μόνο
που μπόρεσε να αλλάξει δίπλα στις καταστροφές που προκάλεσε, ήταν ο
υδρομετρητής: λογαριασμοί, μετρητές κατανάλωσης και έκδοση μετοχών για
ημετέρους.
Η ΖΩΗ ΣΕ ΜΠΟΥΚΑΛΙ
Μέσα από όλη αυτήν την υπέροχη προπαγάνδα για το
καλό του κόσμου, οι άνθρωποι-καταναλωτές έχασαν και την εμπιστοσύνη τους στο
ίδιο το νερό που παρέχει το δίκτυο. Στις αστικές περιοχές διότι πολλές φορές η
απορρύθμισή τους και η εγκατάλειψή τους είχε γνωστά επακόλουθα στη δημόσια
υγιεινή. Στην επαρχία συνήθως από τη μόλυνση των υπογείων υδάτων από τα νιτρικά
και διάφορά χημικά ή τις εταιρίες που ήδη είχαν αρχίσει να αποκεντρώνονται ή από
τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Η απάντηση ήταν πάλι από τις ίδιες τις εταιρίες
με στόχο τη διαφύλαξη αποθεμάτων εν μέσω μιας κατασκευασμένης κρίσης σπανιότητας του νερού: εμφιάλωση. Ο επόμενος γύρος ποιος θα ήταν; Ο διαχωρισμός της οικιακής χρήσης του νερού από την κατανάλωση πόσιμου νερού λόγω «κακής»
ποιότητας του δικτύου. Αν και το παρελθόν του εμφιαλωμένου νερού (σε κάποιες
περιπτώσεις άξιες λόγου μόνο για μια σπαρταριστή αφήγηση αφού εκατοντάδες αστοί
πέθαναν από ραδιούχο νερό που θεωρούνταν κάτι περίπου σαν θαυματουργό) ήταν
συνδεμένο με τη διαφορά ανάμεσα στο λαουτζίκο και την αστική τάξη, έγινε ο
πρόγονος της καθημερινής μας παράλογης συνήθειας. Δίπλα στην ανάπτυξη του
λαίφ-στάιλ για την φροντίδα του εαυτού, το εμφιαλωμένο νερό άρχισε να αποτελεί
καθημερινή ανάγκη παρόλο που όλες οι ενδείξεις έλεγαν ότι το νερό αυτό δεν
διέφερε καθόλου ή ήταν μάλιστα και χειρότερο από αυτό των δικτύων ύδρευσης.Πόσο
μάλλον όταν η μεταφορά του και μάλιστα μέσα στο πλαστικό αποδεικνυόταν ότι ήταν
και πιο επικίνδυνο; Όμως το κίνημα της φροντίδας εαυτού αποδείχτηκε πιο ισχυρό
από την πραγματικότητα. Το «εγώ» ως κυρίαρχη αξία, που άρχισε να αναδεικνύεται
–ω! της αντίφασης, μαζικά!- ήταν η αποτελεσματική αιτία ανάπτυξης της
κατανάλωσης εμφιαλωμένων. Κι επειδή είναι και πιο ακριβό σημαίνει και πιο
ασφαλές. (Στην Ελλάδα μόνο το 2004 και με τις διακυμάνσεις των τιμών, το
εμφιαλωμένο πουλιόταν από 373 μέχρι και 3950 φορές ακριβότερα από το νερό του
δικτύου). Ποια είναι τα μυστικά του εμφιαλωμένου νερού; 1ον η συσκευασία που διαφυλάσσει δήθεν από
κάθε κακή επίδραση την υγεία και 2ονη παρουσία της χημικής του ανάλυσης.
Αυτής που σε πληροφορεί για τα στοιχεία που έχει, χωρίς να καταλαβαίνεις το πόσο
ευεργετική είναι. Από την άλλη το πλαστικό μπουκάλι αναθέρμανε τη βιομηχανία του
πετροχημικού κύκλου. Με το μπουκάλι να είναι πιο ακριβό από το ίδιο το
περιεχόμενο.
Ένας απίστευτος ανταγωνισμός εταιριών πώλησης
νερού βρίσκεται πίσω από εταιρίες με μακραίωνη παράδοση στην αποικιοκρατία. Από
τη νεστλε και την κόκα κόλα μέχρι τις γνωστές προαναφερόμενες πολυεθνικές
εταιρίες καθαρισμού των αστικών υδάτων που τα προσφέρουν σε συσκευασίες, ένας
απίστευτος κύκλος διαφήμισης και δήθεν ελέγχου για την ποιότητα του νερού έχει
ήδη ξεκινήσει και βρίσκεται στα έγκατα της προσωπικής μας επιθυμίας να πεθάνουμε
όσο γίνεται πιο αργά. Μέχρι και την πιπίλα κατάφεραν να συνδέσουν με το
μπουκάλι, για λογαριασμό των ανυποψίαστων καταναλωτών που μπορούν πια με το ένα
χέρι να ρουφούν το νερό στο δρόμο, αξιοποιώντας την αρχέτυπη εμπειρία του
θηλασμού.Πάντα νέος!
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Σταθμός στη «δική μας» ανάπτυξη της
ιδιωτικοποίησης του νερού ήταν η περίοδος που στιγματίστηκε από τους μεγάλους
καύσωνες του τέλους της δεκαετίας του 80 με τους 3-4.000 νεκρούς το καλοκαίρι
του 87 και της έναρξης της κρίσης αποθεμάτων για το νερό των αρχών της δεκαετίας
του 90. Τότε και οι μεγάλες διαφημίσεις με το μότο: «Νερό: δεν έχουμε αρκετό».
Εκείνη την περίοδο και οι μεγάλες φιλανθρωπικές διαφημιστικές καμπάνιες για τις
χώρες της Αφρικής μέχρι και σήμερα με τα ποσοστά επί των πωλήσεων του νερού
Ζαγόρι για την Αφρική και την Άξιον Έιντ. Εκείνη την περίοδο συνέβη και η
χρησιμοποίηση του, τότε, πολλά υποσχόμενου οικολογικού κινήματος και των
παρεμβάσεών του για τη μόλυνση των νερών από τα νιτρικά και τα χημικά φάρμακα,
τις βιομηχανίες, με αποκορύφωμα τη μόλυνση του Ασωπού, το 2007. Άρχισε να μας
τελειώνει, από τότε, το ρηθέν: «νερό που τρέχει αμαρτία δεν έχει» με την
οριστική υπαγωγή όλων των νερών της χώρας σε μια ενιαία διοικητική αρχή από το
2000 και την υποχρεωτική μετακίνηση της λίμνης του Μαραθώνα και της Υλίκης λίγο
πιο δυτικά, στα Βαρδούσια όρη. Είχαμε μόλις τελειώσει με διάφορα «ενοχλητικά
ζητήματα» διευθέτησης υδάτων και αποβλήτων. Μάχες δηλαδή των αρχών με τις
τοπικές κοινωνίες. Και μάχες μεταξύ τοπικών κοινωνιών. Με το βιολογικό καθαρισμό
στα νερά του Καλαμά και της Παμβώτιδος, με τα νερά της Αραβυσσού που ενέτασσε ο
Οργανισμός Ύδρευσης Θεσσαλονίκης,με τη διεκδίκηση λίμνης Βεγορίτιδας στη Δυτική
Μακεδονία από δυο χωριά, οριακά και συμβολικά γεγονότα για τη νέα τάξη πραγμάτων
που θα ερχόταν στα 2012, να καταγράψει τα πηγάδια εν όψει ορθολογικοποίησης της
οικονομίας.
Από την αρχή η μετοχοποίηση των οργανισμών κοινής
ωφέλειας, γενικότερα ήταν η μέριμνα του οποιουδήποτε εκσυγχρονιστικού
επιτελείου, προκειμένου ακολουθώντας το μοντέλο της ευέλικτης οικονομίας να
μπορεί να ξεπουλά, μπιτ παρά, τις επιχειρήσεις του δημοσίου φροντίζοντας να
καλύπτει και τις υποδομές των νέων ιδιωτικοποιημένων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Έτσι και με το νερό. Απώτατο σημείο ήταν τα μνημόνια στα οποία θεωρούνταν όρος
βασικός η πώληση των δημοσίων επενδύσεων για την παροχή νερού και σαφώς ο
συμβολικός και όχι μόνο, διορισμός του κυρίου Μπαρδή, ως διευθύνοντος συμβούλου
στην ΕΥΔΑΠ. Ενός ανθρώπου στελέχους της γαλλικής Βεόλια. Της εταιρίας που
ιδιωτικοποίησε τα νερά ενός μεγάλου μέρους του πλανήτη.
Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΥΔΡΟΝΟΜΗ
Ο τουρισμός από άποψη κατανάλωσης νερού, είναι
μια παράμετρος που δεν μπορεί να συγκριθεί με την σπατάλη στη βιομηχανία ή στην
εκβιομηχανισμένη αγροτική παράγωγή ή στην πετροχημική διαδικασία. Ο τουρισμός
συγκρίνεται μόνο με την αστική και πλέον κατανάλωση σε μια μη αστική περιοχή που
είναι υποχρεωμένη να στερεί ακόμα κι από τους κατοίκους της το νερό προκειμένου
να ικανοποιούνται οι ανάγκες. Οι τουρίστες έχουν πάντα δίκιο. Κι αυτό γιατί για
να μπορέσει να κινηθεί η τουριστική βιομηχανία από το ρουμ μέχρι τον τελευταίο
φραπέ κι από την οικοδομή μέχρι το «εδώδιμο» προϊόν που είναι απαραίτητο μέσα
στην εμπορευματική αναζήτηση του «άλλου» προϊόντος, χρειάζεται νερό. Δεν είναι
τυχαίο ότι νησιά-παράλιες ζώνες υπάρχουν για να ικανοποιούν στο έπακρο τον
τουρίστα, ενώ λίγο πιο κάτω το νερό μπορεί να αποτελεί ζητούμενο από τον αγρότη
και τον ντόπιο. Δεν είναι τυχαίο ότι εκατομμύρια το χρόνο δαπανώνται για τη
μεταφορά νερού από το κέντρο προς τα νησιά ή από την περιφέρεια του νησιού που
έχει νερό προς την αξιοποιήσιμη παραλία. Ο τουρισμός λειτουργεί ως σχολή
κατανάλωσης και εμπέδωσης της αυτονόητης λειτουργίας της Αγοράς. «Έχω όταν
πληρώνω-πληρώνω και έχω». Ο τουρίστας βλέπει και μαθαίνει ότι τα πάντα
λειτουργούν για την Αγορά. Όταν το όνειρο των διακοπών, το τελειώσει «ως άλλος
άνθρωπος» ένα πρωί επιστροφής στο κέντρο με τους λογαριασμούς να περιμένουν«τον
παλιό του εαυτό» και τη δουλειά που ξέχασε όταν ήταν στο νησί, ο πρώην τουρίστας
θα γνωρίζει πως για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες που έμαθε πως πρέπει να
ικανοποιούνται, θα πρέπει κι αυτός με τη σειρά του να βάλει ένα χεράκι.Κρίνει
όλες τις αλλαγές περισσότερο αυτονόητες. Ή τουλάχιστον δεν τις εμποδίζει. Γιατί
τότε κόβονται και τα όνειρα για τις διακοπές και τα Σαββατοκύριακα. Τις μικρές,
αλλά, διακοπές. Ο τουρισμός είναι ένα σχολείο που λέει ότι δεν υπάρχουν όρια
στην κατανάλωση. Ό,τι είναι να βρεις στην πόλη οφείλουν κάποιοι να σου το
παρέχουν και στο χωριό. Μαζί και την ποσότητα νερού που χρειάζεσαι. Έτσι
εξαντλούνται τα νερά της τουριστικής περιφέρειας και των νησιών. Κατά κάποιο
τρόπο, ο τουρισμός έχει περίπου τις ίδιες επιπτώσεις με την μονοκαλλιέργεια και
τη βιομηχανία. Φτιάχνει παντού τοπικά εργοστάσια νερού:
1)καταστροφή παλαιών μορφών συγκράτησης και
διάθεσης του νερού (πηγάδια, στέρνες, υπέργειοι ταμιευτήρες):όλοι οι τρόποι
συγκράτησης αποδεικνύονται μάταιοι, αφού ολοένα και περισσότερο νερό χρειάζεται
ο τουρίστας και οι πισίνες που –ω της αντίφασης πολλές βρίσκονται σχεδόν δίπλα
στη θάλασσα.
2)ανοίγει ο κύκλος της μόλυνσης και του
διαχωρισμού χρήσεων του νερού: Είτε διότι η υπεράντληση προκαλεί την όσμωση
με τα βοθρολύματα είτε διότι πολλά πηγάδια μετατρέπονται σε πρώτης τάξεως
βόθροι. Τα πρώην πόσιμα και αρδεύσιμα ύδατα χαρακτηρίζονται σαν ακατάλληλα μαζί
με τις πηγές και τις δημόσιες βρύσες και ακολουθά ο διαχωρισμός του νερού. Άλλο,
το νερό για λάτρα κι άλλο, το νερό που ακριβοπληρώνουμε από400 ως 4.000 φορές
περισσότερο, για πόσιμο. Από την άλλη αφού η μεταφορά του νερού δεν πλησιάζει
τις περισσότερες φορές, τις κατάλληλες συνθήκες υγιεινής, η απώλεια εμπιστοσύνης
κάνει τα πράγματα πιο σύνθετα: κανείς δεν πίνει το νερό του δικτύου που
προέρχεται από τη μεταφορά. Όταν μάλιστα αναμιγνύεται για«οικονομία» και με
ντόπιες γεωτρήσεις που πουλάνε συνήθως θάλασσα.
3)δημιουργείται ένας κύκλος οικονομίας που
επιβαρύνει την κοινότητα: αφού εγκαταλείπονται όλοι αυτοί οι τρόποι μαζί με
την παλιότερη οικονομία (πρωτογενή παραγωγή) που ήταν άρρηκτα συνδεμένοι με
αυτούς, ανοίγει ένας επιχειρηματικός κύκλος που θα φέρει νερό.Περισσότερες
γεωτρήσεις που έχουν ως συνέπεια την αλάτωση των υδάτων αφού από ένα σημείο και
μετά, τραβούν θάλασσα. Κι αφού είναι αποτυχημένο κι αυτό το μέτρο, τότε η
κοινότητα (η τοπική αρχή δηλαδή) θα στραφεί στη μεταφορά του νερού. Που είναι
πανάκριβη υπόθεση. Να πού πηγαίνουν οι απώλειες του τοπικού εισοδήματος. Στις
φαρδιές τσέπες της Αγοράς.
4)υπερτιμολόγηση του νερού:είναι ένα
νερό που πληρώνεται πολύ ακριβότερα από το νερό του αστικού δικτύου από το οποίο
προέρχεται. Είναι «λογικό». Οι αυτοδιοικήσεις των τουριστικών περιοχών
αυτοπεριοριζόμενες στην διαχείριση του ζητήματος υποδοχής των τουριστών χρεώνουν
τους ντόπιους για αυτό το ιδιαίτερο οικονομικό βάρος. Για το σύνολο δηλαδή της
σκηνοθετημένης επιστροφής του τουρίστα στις ρίζες του.
Δίπλα λοιπόν στην βιομηχανία και την εκβιομηχανισμένη παραγωγή, έχουμε τον τουρισμό που περισσότερο από κάθε άλλο κύκλο εργασιών αναπαράγει και ενισχύει τον σύγχρονο, εγωιστή-άνθρωπο. Τον Χόμο Τουρίστικους. Στις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής του. Όταν είναι μακριά από την εργασία.
Ένα μικρό ιστορικό είναι ότι πιο αναγκαίο
για να θυμίζει αυτά που χάσαμε. Το νερό είχε μια κεντρική θέση ως αγαθό σε όλες
οι δοξασίες και στερεότυπα του παρελθόντος οι οποίες το είχαν ταυτίσει με την
ύπαρξη της ανθρώπινης κοινωνίας. Έτσι, πριν ξεκινήσουμε να ταυτίζουμε ολοένα την
ύπαρξή μας με τα πρωτόκολλα μιας ιδέας πως, δεν υπάρχει τίποτε που να μην
αγοράζεται και να πωλείται, σε κάθε κοινωνία υπήρχαν απαραβίαστες συνθήκες για
τη συγκράτηση,φύλαξη και διανομή του νερού. Οι καιρικές συνθήκες ή ο θεός ήταν
οι μοναδικές παράμετροι που μπορούσαν να θέσουν σε κίνηση μια διαδικασία
αναζήτησης. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από τις προσευχές ή τις λιτανείες. Μέχρι και
μετά την εποχή που αυτάρεσκα ονομάζεται «βιομηχανική επανάσταση» και ύστερα από
μια μεγάλη πανούκλα που αφαίρεσε εκατομμύρια ζωές στην κεντροδυτική Ευρώπη
ύστερα από έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών υγιεινής σε μια πρώιμη αστικοποίηση του
Μεσαίωνα,το νερό ήταν αγαθό. Ακόμα και μετά το υποχρεωτικό στοίβαγμα
εκατομμυρίων πρώην αγροτών στις βιομηχανουπόλεις, το νερό και η υγιεινή δεν
έπαψαν να είναι μέσα στις προτεραιότητες της εξουσίας για την αναπαραγωγή του
προλεταριάτου. Των εργατών που θα λειτουργούσαν τα εργοστάσια. Στο Παρίσι για
παράδειγμα, μέχρι και τη δημιουργία κεντρικών δικτύων αποχέτευσης και ύδρευσης,
η αστική κοκεταρία ανακάλυψε το τακούνι προκειμένου να μην πατά τα σκατά που
ήταν παντού στην πόλη. Η ανάληψη από πλευράς κράτους και κεφαλαίου για
επενδύσεις στο αστικό δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης ήταν πλέον προτεραιότητα.
Όχι όμως χωρίς αμφισβήτηση. Ακόμα και στο «Άθλιοι», του Βίκτωρα Ουγκό, όταν ο Γιάννης Αγιάννης μεταφέρει το Μάριο στους υπονόμους των Παρισίων, αναρωτιέται το πώς πετάγονται στο Σηκουάνα τόνοι λυμάτων που θα μπορούσαν να είναι αξιοποιήσιμα στη γη, ως λίπασμα. Εν πάση περιπτώσει τότε περίπου ξεκινάει το ζήτημα.
Με διάταγμα του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, στα 1853 ιδρύεται η Τζενεράλ Ντε Εζ (ως η πρώιμη Βιβέντι κι αργότερα Βεόλια) αναλαμβάνει να υδροδοτήσει τη Λυών. Από τη δεκαετία του 1880 θα βγει
έξω από τα εθνικά σύνορα και θα αναλάβει τη Βενετία το 1880, την Ισταμπούλ το
1882και το Πόρτο στα 1883. Στα 1858 ιδρύεται η Κομπέιν Γιουνίβερσαλ Ντε Σουέζ,
στα1880 η Σοσάιτι Λιονές Ντε Εζ που συγχωνεύονται με το όνομα Σουεζ διανοίγοντας
την ομώνυμη διώρυγα μεταξύ Αφρικής και Ασίας. Στο μεγαλύτερο όμως κομμάτι του
ανεπτυγμένου κόσμου, το κράτος είναι αυτό που έχει την γενική εποπτεία και
μονοπώλιο γύρω από το ζήτημα του νερού καθώς και άλλων αγαθών, όπως της
μεταφοράς, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας. Όλα ξεκινούν όμως από την
παρακμή των δικτύων κι από την λεγόμενη κατασπατάληση των υδάτινων πόρων ή
αλλιώς, από την αποτυχία του κράτους να διαχειριστεί το ζήτημα. τα τελευταία 30
χρόνια και κατόπιν της ανάδειξης των συμπτωμάτων της παγκόσμιας οικολογικής
κρίσης. Τότε ακούσαμε τα πρώτα τύμπανα του πολέμου για το νερό μεταξύ
Συρίας-Ιράκ-Τουρκίας, μεταξύ Παλαιστίνης-Ισραήλ, μεταξύ Αιγύπτου-Σουδάν. Τότε
ακούσαμε για πρώτη φορά για την κατασπατάληση του νερού στον αγροτικό τομέα.
Τότε λοιπόν ειπώθηκε ότι «το νερό είναι το τελευταίο σύνορο των
ιδιωτικοποιήσεων». Έτσι τη δεκαετία του 90, 93 κράτη προστέθηκαν
στον κατάλογο όσων ιδιωτικοποίησαν συνολικά ή εν μέρει τα δίκτυα νερού.
Ολόκληρη η Βόρεια Αμερική, 23 κράτη της Λατινικής, 20 στην
Ευρώπη, 30 στην Αφρική και μέση Ανατολή και 17 στην Ασία. Σε ακόμα περισσότερα
κράτη εκείνη την περίοδο οι διαπραγματεύσεις γίνονται απευθείας ανάμεσα στις
εταιρίες και τις δημοτικές αρχές. Εκτός από τις δυο γαλλικές άλλες τρεις
εταιρίες νέμονται τα παγκόσμια αποθέματα νερού: η γαλλική Σορ, η αγγλογερμανική
Τέιμς και η αμερικανική Μπέχτελ. Ποια είναι η ευεργετική συνεισφορά της Αγοράς;
-τεράστια φράγματα σε όλον τον τρίτο κόσμο: επενδύσεις εκατομμυρίων που πληρώνουν οι ιθαγενείς υπό τη μορφή
δανείων προκειμένου να απομακρυνθούν βιαίως από τους πατρογονικούς τόπους τους
προς τα κάτω, να καταστραφούν χιλιάδες χωριά. Τι είναι όμως το φράγμα που έχει
και μια θετική προσλαμβάνουσα συγκράτησης εκατομμυρίων τόνων νερού;
Γραφειοκρατικός έλεγχος του νερού, έλεγχος της παραγωγής και καταστροφή κάθε
αυτοδιαχείρισης, εκατομμύρια τόνοι γόνιμης λάσπης που κατακάθονται στη λεκάνη
του, ζημιές που ισούνται με ανθρωπιστικές καταστροφές και εκατομμύρια
πεινασμένους, διψασμένους, εξαρτημένους από ανθρωπιστικές βοήθειες που
συνοδεύονται από νέες συνθηκολογήσεις δανείων από την Παγκόσμια Τράπεζα που
φυσικά συνεχίζει να πλουτίζει από αυτούς. Η Παγκόσμια Επιτροπή για τα Φράγματα
εκτιμά ότι παγκοσμίως έχουν μετακινηθεί 40-80 εκατομμύρια άνθρωποι από έργα
φραγμάτων.
1)νέες εργασιακές σχέσεις:απολύσεις, χιλιάδες απολύσεις που ξεπέρασαν το 30% των εργαζομένων στην ύδρευση. Πολλές με τη συναίνεση των συνδικάτων χάρη σε μικρό αριθμό μετοχών που προσφέρθηκαν
-κατακόρυφη αύξηση της τιμής του νερού:
μετά από αυξήσεις 100-200%, στη Βολιβία πλήρωναν περισσότερο από το 1/3 των
εισοδημάτων για την παροχή του νερού. Στη Βρετανία, οι αυξήσεις ξεπέρασαν το
100% ενώ τα κέρδη της εταιρίας ξεπέρασαν το 600%. Στις Φιλιππίνες άγγιξαν το
400%. Στην Ατλάντα των ΗΠΑ, η Σουέζ έπαιρνε χρήματα από το δήμο δήθεν για
υποδομές και στη συνέχεια τα μοίραζε στους μετόχους ως
κέρδη.
2)πάγωμα των επενδύσεων:επί της ουσίας ακύρωση των συμβολαίων αφού δεν υπήρξε παρά μόνο ένα 5% για αυτές.
-σύνδεση των τιμών με σκληρό νόμισμα: η ρύθμιση των τιμών προέβλεπε υπολογισμό με βάση όχι το τοπικό νόμισμα αλλά με τις διακυμάνσεις του δολαρίου. Στην Αργεντινή ας πούμε οι τιμές ιλιγγιωδώς ανέβαιναν με βάση το δολάριο και το πέσος κατέρρεε.
3)σύνδεση της αναδιάρθρωσης των αστικών δικτύων με τη διαπραγμάτευση του εξωτερικού χρέους: οι εταιρίες σύναψαν συμβόλαια χάρη στην σχέση εξάρτησης που βασιζόταν στο χρέος. Ανάμεσα στις πρωτοκοσμικές χώρες και τις πρώην αποικίες τους. Ήταν μέσα στους δανειακούς όρους.
4)επιδείνωση των συνθηκών δημόσιας υγιεινής: η απολύμανση κοστίζει, η επιδιόρθωση βλαβών κοστίζει, το τσάμπα
νερό απαγορεύεται αλλά τα βακτηρίδια είναι σε αφθονία. Έτσι, η δυσεντερία
εμφανίστηκε στη Βρετανία ενώ το κόψιμο των παροχών στην Αφρική οδήγησε στη
μεγαλύτερη επιδημία χολέρας. Στην Ατλάντα, μόνο το 2002 εκδόθηκαν 5επείγουσες
προειδοποιήσεις για βρασμό νερού ενώ στον Καναδά η κυβέρνηση μετά την αποκάλυψη
ότι το 1/3 του νερού είναι μολυσμένο από κολοβακτηρίδια, αφαίρεσε τον
συγκεκριμένο έλεγχο και την επόμενη χρονιά κατάργησε το πρόγραμμα
ελέγχου.
5)διάλυση των προηγούμενων δικτύων:
παντού σχεδόν όπου ιδιωτικοποιήθηκε η ύδρευση αφαιρέθηκε ή καταστράφηκε ο
προηγούμενος τρόπος διανομής νερού και συνήθως για λόγους υγιεινής.
Παντού όπου αναπτύχθηκε η ιδιωτικοποίηση το μόνο
που μπόρεσε να αλλάξει δίπλα στις καταστροφές που προκάλεσε, ήταν ο
υδρομετρητής: λογαριασμοί, μετρητές κατανάλωσης και έκδοση μετοχών για
ημετέρους.
Η ΖΩΗ ΣΕ ΜΠΟΥΚΑΛΙ
Μέσα από όλη αυτήν την υπέροχη προπαγάνδα για το
καλό του κόσμου, οι άνθρωποι-καταναλωτές έχασαν και την εμπιστοσύνη τους στο
ίδιο το νερό που παρέχει το δίκτυο. Στις αστικές περιοχές διότι πολλές φορές η
απορρύθμισή τους και η εγκατάλειψή τους είχε γνωστά επακόλουθα στη δημόσια
υγιεινή. Στην επαρχία συνήθως από τη μόλυνση των υπογείων υδάτων από τα νιτρικά
και διάφορά χημικά ή τις εταιρίες που ήδη είχαν αρχίσει να αποκεντρώνονται ή από
τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Η απάντηση ήταν πάλι από τις ίδιες τις εταιρίες
με στόχο τη διαφύλαξη αποθεμάτων εν μέσω μιας κατασκευασμένης κρίσης σπανιότητας του νερού: εμφιάλωση. Ο επόμενος γύρος ποιος θα ήταν; Ο διαχωρισμός της οικιακής χρήσης του νερού από την κατανάλωση πόσιμου νερού λόγω «κακής»
ποιότητας του δικτύου. Αν και το παρελθόν του εμφιαλωμένου νερού (σε κάποιες
περιπτώσεις άξιες λόγου μόνο για μια σπαρταριστή αφήγηση αφού εκατοντάδες αστοί
πέθαναν από ραδιούχο νερό που θεωρούνταν κάτι περίπου σαν θαυματουργό) ήταν
συνδεμένο με τη διαφορά ανάμεσα στο λαουτζίκο και την αστική τάξη, έγινε ο
πρόγονος της καθημερινής μας παράλογης συνήθειας. Δίπλα στην ανάπτυξη του
λαίφ-στάιλ για την φροντίδα του εαυτού, το εμφιαλωμένο νερό άρχισε να αποτελεί
καθημερινή ανάγκη παρόλο που όλες οι ενδείξεις έλεγαν ότι το νερό αυτό δεν
διέφερε καθόλου ή ήταν μάλιστα και χειρότερο από αυτό των δικτύων ύδρευσης.Πόσο
μάλλον όταν η μεταφορά του και μάλιστα μέσα στο πλαστικό αποδεικνυόταν ότι ήταν
και πιο επικίνδυνο; Όμως το κίνημα της φροντίδας εαυτού αποδείχτηκε πιο ισχυρό
από την πραγματικότητα. Το «εγώ» ως κυρίαρχη αξία, που άρχισε να αναδεικνύεται
–ω! της αντίφασης, μαζικά!- ήταν η αποτελεσματική αιτία ανάπτυξης της
κατανάλωσης εμφιαλωμένων. Κι επειδή είναι και πιο ακριβό σημαίνει και πιο
ασφαλές. (Στην Ελλάδα μόνο το 2004 και με τις διακυμάνσεις των τιμών, το
εμφιαλωμένο πουλιόταν από 373 μέχρι και 3950 φορές ακριβότερα από το νερό του
δικτύου). Ποια είναι τα μυστικά του εμφιαλωμένου νερού; 1ον η συσκευασία που διαφυλάσσει δήθεν από
κάθε κακή επίδραση την υγεία και 2ονη παρουσία της χημικής του ανάλυσης.
Αυτής που σε πληροφορεί για τα στοιχεία που έχει, χωρίς να καταλαβαίνεις το πόσο
ευεργετική είναι. Από την άλλη το πλαστικό μπουκάλι αναθέρμανε τη βιομηχανία του
πετροχημικού κύκλου. Με το μπουκάλι να είναι πιο ακριβό από το ίδιο το
περιεχόμενο.
Ένας απίστευτος ανταγωνισμός εταιριών πώλησης
νερού βρίσκεται πίσω από εταιρίες με μακραίωνη παράδοση στην αποικιοκρατία. Από
τη νεστλε και την κόκα κόλα μέχρι τις γνωστές προαναφερόμενες πολυεθνικές
εταιρίες καθαρισμού των αστικών υδάτων που τα προσφέρουν σε συσκευασίες, ένας
απίστευτος κύκλος διαφήμισης και δήθεν ελέγχου για την ποιότητα του νερού έχει
ήδη ξεκινήσει και βρίσκεται στα έγκατα της προσωπικής μας επιθυμίας να πεθάνουμε
όσο γίνεται πιο αργά. Μέχρι και την πιπίλα κατάφεραν να συνδέσουν με το
μπουκάλι, για λογαριασμό των ανυποψίαστων καταναλωτών που μπορούν πια με το ένα
χέρι να ρουφούν το νερό στο δρόμο, αξιοποιώντας την αρχέτυπη εμπειρία του
θηλασμού.Πάντα νέος!
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Σταθμός στη «δική μας» ανάπτυξη της
ιδιωτικοποίησης του νερού ήταν η περίοδος που στιγματίστηκε από τους μεγάλους
καύσωνες του τέλους της δεκαετίας του 80 με τους 3-4.000 νεκρούς το καλοκαίρι
του 87 και της έναρξης της κρίσης αποθεμάτων για το νερό των αρχών της δεκαετίας
του 90. Τότε και οι μεγάλες διαφημίσεις με το μότο: «Νερό: δεν έχουμε αρκετό».
Εκείνη την περίοδο και οι μεγάλες φιλανθρωπικές διαφημιστικές καμπάνιες για τις
χώρες της Αφρικής μέχρι και σήμερα με τα ποσοστά επί των πωλήσεων του νερού
Ζαγόρι για την Αφρική και την Άξιον Έιντ. Εκείνη την περίοδο συνέβη και η
χρησιμοποίηση του, τότε, πολλά υποσχόμενου οικολογικού κινήματος και των
παρεμβάσεών του για τη μόλυνση των νερών από τα νιτρικά και τα χημικά φάρμακα,
τις βιομηχανίες, με αποκορύφωμα τη μόλυνση του Ασωπού, το 2007. Άρχισε να μας
τελειώνει, από τότε, το ρηθέν: «νερό που τρέχει αμαρτία δεν έχει» με την
οριστική υπαγωγή όλων των νερών της χώρας σε μια ενιαία διοικητική αρχή από το
2000 και την υποχρεωτική μετακίνηση της λίμνης του Μαραθώνα και της Υλίκης λίγο
πιο δυτικά, στα Βαρδούσια όρη. Είχαμε μόλις τελειώσει με διάφορα «ενοχλητικά
ζητήματα» διευθέτησης υδάτων και αποβλήτων. Μάχες δηλαδή των αρχών με τις
τοπικές κοινωνίες. Και μάχες μεταξύ τοπικών κοινωνιών. Με το βιολογικό καθαρισμό
στα νερά του Καλαμά και της Παμβώτιδος, με τα νερά της Αραβυσσού που ενέτασσε ο
Οργανισμός Ύδρευσης Θεσσαλονίκης,με τη διεκδίκηση λίμνης Βεγορίτιδας στη Δυτική
Μακεδονία από δυο χωριά, οριακά και συμβολικά γεγονότα για τη νέα τάξη πραγμάτων
που θα ερχόταν στα 2012, να καταγράψει τα πηγάδια εν όψει ορθολογικοποίησης της
οικονομίας.
Από την αρχή η μετοχοποίηση των οργανισμών κοινής
ωφέλειας, γενικότερα ήταν η μέριμνα του οποιουδήποτε εκσυγχρονιστικού
επιτελείου, προκειμένου ακολουθώντας το μοντέλο της ευέλικτης οικονομίας να
μπορεί να ξεπουλά, μπιτ παρά, τις επιχειρήσεις του δημοσίου φροντίζοντας να
καλύπτει και τις υποδομές των νέων ιδιωτικοποιημένων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Έτσι και με το νερό. Απώτατο σημείο ήταν τα μνημόνια στα οποία θεωρούνταν όρος
βασικός η πώληση των δημοσίων επενδύσεων για την παροχή νερού και σαφώς ο
συμβολικός και όχι μόνο, διορισμός του κυρίου Μπαρδή, ως διευθύνοντος συμβούλου
στην ΕΥΔΑΠ. Ενός ανθρώπου στελέχους της γαλλικής Βεόλια. Της εταιρίας που
ιδιωτικοποίησε τα νερά ενός μεγάλου μέρους του πλανήτη.
Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΥΔΡΟΝΟΜΗ
Ο τουρισμός από άποψη κατανάλωσης νερού, είναι
μια παράμετρος που δεν μπορεί να συγκριθεί με την σπατάλη στη βιομηχανία ή στην
εκβιομηχανισμένη αγροτική παράγωγή ή στην πετροχημική διαδικασία. Ο τουρισμός
συγκρίνεται μόνο με την αστική και πλέον κατανάλωση σε μια μη αστική περιοχή που
είναι υποχρεωμένη να στερεί ακόμα κι από τους κατοίκους της το νερό προκειμένου
να ικανοποιούνται οι ανάγκες. Οι τουρίστες έχουν πάντα δίκιο. Κι αυτό γιατί για
να μπορέσει να κινηθεί η τουριστική βιομηχανία από το ρουμ μέχρι τον τελευταίο
φραπέ κι από την οικοδομή μέχρι το «εδώδιμο» προϊόν που είναι απαραίτητο μέσα
στην εμπορευματική αναζήτηση του «άλλου» προϊόντος, χρειάζεται νερό. Δεν είναι
τυχαίο ότι νησιά-παράλιες ζώνες υπάρχουν για να ικανοποιούν στο έπακρο τον
τουρίστα, ενώ λίγο πιο κάτω το νερό μπορεί να αποτελεί ζητούμενο από τον αγρότη
και τον ντόπιο. Δεν είναι τυχαίο ότι εκατομμύρια το χρόνο δαπανώνται για τη
μεταφορά νερού από το κέντρο προς τα νησιά ή από την περιφέρεια του νησιού που
έχει νερό προς την αξιοποιήσιμη παραλία. Ο τουρισμός λειτουργεί ως σχολή
κατανάλωσης και εμπέδωσης της αυτονόητης λειτουργίας της Αγοράς. «Έχω όταν
πληρώνω-πληρώνω και έχω». Ο τουρίστας βλέπει και μαθαίνει ότι τα πάντα
λειτουργούν για την Αγορά. Όταν το όνειρο των διακοπών, το τελειώσει «ως άλλος
άνθρωπος» ένα πρωί επιστροφής στο κέντρο με τους λογαριασμούς να περιμένουν«τον
παλιό του εαυτό» και τη δουλειά που ξέχασε όταν ήταν στο νησί, ο πρώην τουρίστας
θα γνωρίζει πως για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες που έμαθε πως πρέπει να
ικανοποιούνται, θα πρέπει κι αυτός με τη σειρά του να βάλει ένα χεράκι.Κρίνει
όλες τις αλλαγές περισσότερο αυτονόητες. Ή τουλάχιστον δεν τις εμποδίζει. Γιατί
τότε κόβονται και τα όνειρα για τις διακοπές και τα Σαββατοκύριακα. Τις μικρές,
αλλά, διακοπές. Ο τουρισμός είναι ένα σχολείο που λέει ότι δεν υπάρχουν όρια
στην κατανάλωση. Ό,τι είναι να βρεις στην πόλη οφείλουν κάποιοι να σου το
παρέχουν και στο χωριό. Μαζί και την ποσότητα νερού που χρειάζεσαι. Έτσι
εξαντλούνται τα νερά της τουριστικής περιφέρειας και των νησιών. Κατά κάποιο
τρόπο, ο τουρισμός έχει περίπου τις ίδιες επιπτώσεις με την μονοκαλλιέργεια και
τη βιομηχανία. Φτιάχνει παντού τοπικά εργοστάσια νερού:
1)καταστροφή παλαιών μορφών συγκράτησης και
διάθεσης του νερού (πηγάδια, στέρνες, υπέργειοι ταμιευτήρες):όλοι οι τρόποι
συγκράτησης αποδεικνύονται μάταιοι, αφού ολοένα και περισσότερο νερό χρειάζεται
ο τουρίστας και οι πισίνες που –ω της αντίφασης πολλές βρίσκονται σχεδόν δίπλα
στη θάλασσα.
2)ανοίγει ο κύκλος της μόλυνσης και του
διαχωρισμού χρήσεων του νερού: Είτε διότι η υπεράντληση προκαλεί την όσμωση
με τα βοθρολύματα είτε διότι πολλά πηγάδια μετατρέπονται σε πρώτης τάξεως
βόθροι. Τα πρώην πόσιμα και αρδεύσιμα ύδατα χαρακτηρίζονται σαν ακατάλληλα μαζί
με τις πηγές και τις δημόσιες βρύσες και ακολουθά ο διαχωρισμός του νερού. Άλλο,
το νερό για λάτρα κι άλλο, το νερό που ακριβοπληρώνουμε από400 ως 4.000 φορές
περισσότερο, για πόσιμο. Από την άλλη αφού η μεταφορά του νερού δεν πλησιάζει
τις περισσότερες φορές, τις κατάλληλες συνθήκες υγιεινής, η απώλεια εμπιστοσύνης
κάνει τα πράγματα πιο σύνθετα: κανείς δεν πίνει το νερό του δικτύου που
προέρχεται από τη μεταφορά. Όταν μάλιστα αναμιγνύεται για«οικονομία» και με
ντόπιες γεωτρήσεις που πουλάνε συνήθως θάλασσα.
3)δημιουργείται ένας κύκλος οικονομίας που
επιβαρύνει την κοινότητα: αφού εγκαταλείπονται όλοι αυτοί οι τρόποι μαζί με
την παλιότερη οικονομία (πρωτογενή παραγωγή) που ήταν άρρηκτα συνδεμένοι με
αυτούς, ανοίγει ένας επιχειρηματικός κύκλος που θα φέρει νερό.Περισσότερες
γεωτρήσεις που έχουν ως συνέπεια την αλάτωση των υδάτων αφού από ένα σημείο και
μετά, τραβούν θάλασσα. Κι αφού είναι αποτυχημένο κι αυτό το μέτρο, τότε η
κοινότητα (η τοπική αρχή δηλαδή) θα στραφεί στη μεταφορά του νερού. Που είναι
πανάκριβη υπόθεση. Να πού πηγαίνουν οι απώλειες του τοπικού εισοδήματος. Στις
φαρδιές τσέπες της Αγοράς.
4)υπερτιμολόγηση του νερού:είναι ένα
νερό που πληρώνεται πολύ ακριβότερα από το νερό του αστικού δικτύου από το οποίο
προέρχεται. Είναι «λογικό». Οι αυτοδιοικήσεις των τουριστικών περιοχών
αυτοπεριοριζόμενες στην διαχείριση του ζητήματος υποδοχής των τουριστών χρεώνουν
τους ντόπιους για αυτό το ιδιαίτερο οικονομικό βάρος. Για το σύνολο δηλαδή της
σκηνοθετημένης επιστροφής του τουρίστα στις ρίζες του.
Δίπλα λοιπόν στην βιομηχανία και την εκβιομηχανισμένη παραγωγή, έχουμε τον τουρισμό που περισσότερο από κάθε άλλο κύκλο εργασιών αναπαράγει και ενισχύει τον σύγχρονο, εγωιστή-άνθρωπο. Τον Χόμο Τουρίστικους. Στις πιο σημαντικές στιγμές της ζωής του. Όταν είναι μακριά από την εργασία.