Η Λατινική Αμερική, ξεκινώντας από μια ανανεωμένη κριτική της συμβατικής ανάπτυξης, βρίσκεται σε μια διαδικασία επανασύνδεσης με τις ρίζες της. Από τη μία πλευρά, διατηρεί και ανακτά μια ιστορική παράδοση κριτικής και αμφισβήτησης που εκπονήθηκε και παρουσιάστηκε από διανοητές-ακτιβιστές και κινήματα αυτής της περιοχής εδώ και πολύ καιρό, αλλά έμεινε πίσω και απειλήθηκε με λήθη. Από την άλλη πλευρά, προκύπτουν και άλλες αντιλήψεις, που προέρχονται κυρίως από τους δικούς της προγόνους και τις εθνικότητες της Abya Yala (όνομα της Αμερικής πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων αποίκων) καθώς και από άλλες περιοχές της Γης.
Αναγνωρίζεται γενικά ότι, ενώ πολλές από τις θέσεις σχετικά με τη συμβατική ανάπτυξη καθώς και πολλά από τα κριτικά ρεύματα αναπτύσσονται εντός της λατινικής δυτικής σκέψης-γνώσης για τον μοντερνισμό, οι πιο πρόσφατες προτάσεις που προέρχονται από τη Λατινική Αμερική υπερβαίνουν αυτά τα όρια. Πολλές από αυτές έχουν επανεμφανιστεί στο πλαίσιο των αγώνων κατά της εξορυκτικής βιομηχανίας και άλλων προπύργιων των νεοφιλελεύθερων οικονομιών.
Τις πιο γνωστές διατυπώσεις μας θυμίζουν τα συντάγματα του Ισημερινού και της Βολιβίας. Στην πρώτη περίπτωση είναι το Buen Vivir (καλή ζωή) ή το Sumak Kawsay (στη γλώσσα Kichwa των Quechua) και στη δεύτερη, ιδίως το Vivir Bien (ζώντας καλά) ή το Sumak Qamaña (στην Aymara) και το Sumak Kawsay (Quechua) . Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι αυτές οι χώρες τηρούν τις αρχές του Μπουέν Βίβιρ. Άλλοι αυτόχθονες πληθυσμοί των Άνδεων έχουν παρόμοιες κοσμοθεωρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ametsa Asaiki των περουβιανών λαών του Αμαζονίου και του Nandereko των Guarani. Σε κάθε περίπτωση, είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτήσουμε τις πρακτικές και τις εμπειρίες των αυτόχθονων κοινοτήτων, θεωρώντας τις ως έχουν, χωρίς ποτέ να τις εξιδανικεύουμε.
Στην αυτόχθονη σκέψη-γνώση, δεν υπάρχει κάτι ανάλογο με την έννοια της ανάπτυξης, πράγμα που συχνά οδηγεί και σε απόρριψη αυτής της ιδέας. Δεν υπάρχει η έννοια μιας γραμμικής διαδικασίας που να αφορά στη ζωή και στην ύπαρξη μιας κατάστασης πριν και μιας κατάστασης μετά, δηλαδή της υπανάπτυξης πριν και της ανάπτυξης μετά, που να αναφέρεται στη διχοτομία στην οποία πρέπει να περάσουν οι άνθρωποι για να επιτύχουν την ευημερία, όπως στον άλλο δυτικό κόσμο. Ούτε υπάρχουν έννοιες του πλούτου και της φτώχειας που καθορίζονται από τη συσσώρευση και την έλλειψη υλικών αγαθών.
Το Buen Vivir εμφανίζεται ως κατηγορία μόνιμης διαμόρφωσης και αναπαραγωγής σε στενή σχέση με την υπόλοιπη φύση. Στο βαθμό που είναι μια ολιστική προσέγγιση, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την ποικιλομορφία των στοιχείων που εξαρτώνται από τις ανθρώπινες ενέργειες στην προώθησή του, όπως η γνώση, οι κώδικες δεοντολογίας και η πνευματική συμπεριφορά σε σχέση με το περιβάλλον, τις ανθρώπινες αξίες και το όραμα του μέλλοντος, μεταξύ άλλων. Το Buen Vivir, εν συντομία, είναι μια κεντρική κατηγορία της φιλοσοφίας της ζωής των αυτόχθονων κοινωνιών.
Το Buen Vivir δεν συνθέτει μια μονοπολιτισμική πρόταση, όπως συμβαίνει με την «ανάπτυξη». Είναι μια πλουραλιστική έννοια (θα ήταν καλύτερα να μιλάμε για «Καλούς Βίους» ή «Καλές Συνβιώσεις») που προκύπτουν ειδικά από αυτόχθονους πληθυσμούς, χωρίς να αρνούμαστε τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα του σύγχρονου κόσμου ή πιθανές συνεισφορές από άλλους πολιτισμούς και γνώσεις που αλλάζουν τις προϋποθέσεις του κυρίαρχου μοντερνισμού.
Το Buen Vivir, ως ανοιχτή και υπό διαμόρφωση πρόταση, επιτρέπει τη διατύπωση εναλλακτικών απόψεων για τη ζωή που περιλαμβάνει την αρμονία με τη φύση (ως μέρος αυτής), την πολιτιστική ποικιλομορφία και την πολυπολιτισμικότητα, τη συνύπαρξη εντός και μεταξύ των κοινοτήτων, το αδιαχώριστο όλων των στοιχείων της ζωής (υλικών, κοινωνικών, πνευματικών), την αντίθεση στην έννοια της διαρκούς συσσώρευσης, την επιστροφή στις αξίες χρήσης και το ξεπέρασμα της έννοιας της αξίας.
Το Buen Vivir, εν συντομία, προτείνει μια πολιτιστική αλλαγή
Αναγνωρίζεται γενικά ότι, ενώ πολλές από τις θέσεις σχετικά με τη συμβατική ανάπτυξη καθώς και πολλά από τα κριτικά ρεύματα αναπτύσσονται εντός της λατινικής δυτικής σκέψης-γνώσης για τον μοντερνισμό, οι πιο πρόσφατες προτάσεις που προέρχονται από τη Λατινική Αμερική υπερβαίνουν αυτά τα όρια. Πολλές από αυτές έχουν επανεμφανιστεί στο πλαίσιο των αγώνων κατά της εξορυκτικής βιομηχανίας και άλλων προπύργιων των νεοφιλελεύθερων οικονομιών.
Τις πιο γνωστές διατυπώσεις μας θυμίζουν τα συντάγματα του Ισημερινού και της Βολιβίας. Στην πρώτη περίπτωση είναι το Buen Vivir (καλή ζωή) ή το Sumak Kawsay (στη γλώσσα Kichwa των Quechua) και στη δεύτερη, ιδίως το Vivir Bien (ζώντας καλά) ή το Sumak Qamaña (στην Aymara) και το Sumak Kawsay (Quechua) . Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι αυτές οι χώρες τηρούν τις αρχές του Μπουέν Βίβιρ. Άλλοι αυτόχθονες πληθυσμοί των Άνδεων έχουν παρόμοιες κοσμοθεωρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Ametsa Asaiki των περουβιανών λαών του Αμαζονίου και του Nandereko των Guarani. Σε κάθε περίπτωση, είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτήσουμε τις πρακτικές και τις εμπειρίες των αυτόχθονων κοινοτήτων, θεωρώντας τις ως έχουν, χωρίς ποτέ να τις εξιδανικεύουμε.
Στην αυτόχθονη σκέψη-γνώση, δεν υπάρχει κάτι ανάλογο με την έννοια της ανάπτυξης, πράγμα που συχνά οδηγεί και σε απόρριψη αυτής της ιδέας. Δεν υπάρχει η έννοια μιας γραμμικής διαδικασίας που να αφορά στη ζωή και στην ύπαρξη μιας κατάστασης πριν και μιας κατάστασης μετά, δηλαδή της υπανάπτυξης πριν και της ανάπτυξης μετά, που να αναφέρεται στη διχοτομία στην οποία πρέπει να περάσουν οι άνθρωποι για να επιτύχουν την ευημερία, όπως στον άλλο δυτικό κόσμο. Ούτε υπάρχουν έννοιες του πλούτου και της φτώχειας που καθορίζονται από τη συσσώρευση και την έλλειψη υλικών αγαθών.
Το Buen Vivir εμφανίζεται ως κατηγορία μόνιμης διαμόρφωσης και αναπαραγωγής σε στενή σχέση με την υπόλοιπη φύση. Στο βαθμό που είναι μια ολιστική προσέγγιση, είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε την ποικιλομορφία των στοιχείων που εξαρτώνται από τις ανθρώπινες ενέργειες στην προώθησή του, όπως η γνώση, οι κώδικες δεοντολογίας και η πνευματική συμπεριφορά σε σχέση με το περιβάλλον, τις ανθρώπινες αξίες και το όραμα του μέλλοντος, μεταξύ άλλων. Το Buen Vivir, εν συντομία, είναι μια κεντρική κατηγορία της φιλοσοφίας της ζωής των αυτόχθονων κοινωνιών.
Το Buen Vivir δεν συνθέτει μια μονοπολιτισμική πρόταση, όπως συμβαίνει με την «ανάπτυξη». Είναι μια πλουραλιστική έννοια (θα ήταν καλύτερα να μιλάμε για «Καλούς Βίους» ή «Καλές Συνβιώσεις») που προκύπτουν ειδικά από αυτόχθονους πληθυσμούς, χωρίς να αρνούμαστε τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα του σύγχρονου κόσμου ή πιθανές συνεισφορές από άλλους πολιτισμούς και γνώσεις που αλλάζουν τις προϋποθέσεις του κυρίαρχου μοντερνισμού.
Το Buen Vivir, ως ανοιχτή και υπό διαμόρφωση πρόταση, επιτρέπει τη διατύπωση εναλλακτικών απόψεων για τη ζωή που περιλαμβάνει την αρμονία με τη φύση (ως μέρος αυτής), την πολιτιστική ποικιλομορφία και την πολυπολιτισμικότητα, τη συνύπαρξη εντός και μεταξύ των κοινοτήτων, το αδιαχώριστο όλων των στοιχείων της ζωής (υλικών, κοινωνικών, πνευματικών), την αντίθεση στην έννοια της διαρκούς συσσώρευσης, την επιστροφή στις αξίες χρήσης και το ξεπέρασμα της έννοιας της αξίας.
Το Buen Vivir, εν συντομία, προτείνει μια πολιτιστική αλλαγή
RSS Feed