Υπάρχουν ακόμα και σήμερα, σαν κληρονομιά από την Τουρκοκρατία, κάποιες ορεινές γεωργο-κτηνοτροφικές κοινότητες της Πίνδου στη λεγόμενη «ζώνη της δρυός», που ακολουθούν μια συγκεκριμένη διαδικασία οικειοποίησης των συλλογικών τοπικών φυσικών πόρων με βιωματικό αειφορικό τρόπο, σε συνδυασμό με μια ιδιότυπη κοινωνική ισότητα σε αυτή τη διαχείριση. Όντας παραδοσιακές κυρίως κοινότητες, πετυχαίνουν μια σχετική αυτοδυναμία , αυτάρκεια και αυτοδιοίκηση, δίνοντας το επίκαιρο κοινοτικό παράδειγμα στη γενικευμένη κρίση της ελληνικής κοινωνίας.
Όπως το διατυπώνει ο ερευνητής τους καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Βασίλης Νιτσιάκος: «Υπάρχει μια κατηγορία κοινοτήτων που εντοπίζονται στη “ζώνη της δρυός” και ιστορικά στηρίχθηκαν για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους σε ένα συνδυασμό γεωργίας και κτηνοτροφίας, που συμπληρώνονταν και από άλλες δραστηριότητες, όπως η υλοτομία, η τροφοσυλλογή και η τεχνική ειδίκευση (εννοεί μαστορική). Οι κοινότητες αυτές λειτούργησαν για μια μεγάλη χρονική διάρκεια σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής οικονομίας με σχετική αυτονομία, αυτάρκεια και αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό οι εστιακές ομάδες (εννοεί νομίζω πολυμελείς διευρυμένες οικογένειες) οικειοποιούνταν τους συλλογικούς φυσικούς πόρους με ένα σύστημα βιωματικής αειφορίας και κοινωνικού εξισωτισμού. Αυτό το σύστημα εξασφάλιζε από τη μια την αναπαραγωγή των φυσικών πόρων και από την άλλη την εξισορρόπηση ανάμεσα στις επιμέρους ανάγκες των εστιακών ομάδων και τη συνολική επιβίωση της κοινότητας. Κάτι τέτοιο ήταν εφικτό όχι μόνο χάρη στη συνειδητοποίηση του πεπερασμένου χαρακτήρα των φυσικών πόρων και την αίσθηση της συλλογικότητας, αλλά και χάρη στο γεγονός ότι ο τρόπος παραγωγής χαρακτηριζόταν από αξίες χρήσης και οι ίδιοι οι φυσικοί πόροι (γη, δάση, νερά κ.λπ.) δεν γίνονται αντιληπτοί σαν ατομικές ιδιοκτησίες, αλλά ως κοινά κτήματα, τα οποία χρησιμοποιούσε η κάθε εστιακή ομάδα με βάση τις εκάστοτε ανάγκες της. Το Πεκλάρι (σήμερα Πηγή), ένα ορεινό χωριό στην περιοχή της Κόνιτσας κοντά στο ελληνο-αλβανικό σύνορο, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα»
Από το οπισθόφιλο του βιβλίου του: ΠΕΡΙΚΛΑΡΙ, κοινωνική οικονομία μικρής κλίμακας, εκδόσεις Ισνάφι , Ιωάννινα 2015
Όπως το διατυπώνει ο ερευνητής τους καθηγητής κοινωνικής λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Βασίλης Νιτσιάκος: «Υπάρχει μια κατηγορία κοινοτήτων που εντοπίζονται στη “ζώνη της δρυός” και ιστορικά στηρίχθηκαν για την επιβίωση και αναπαραγωγή τους σε ένα συνδυασμό γεωργίας και κτηνοτροφίας, που συμπληρώνονταν και από άλλες δραστηριότητες, όπως η υλοτομία, η τροφοσυλλογή και η τεχνική ειδίκευση (εννοεί μαστορική). Οι κοινότητες αυτές λειτούργησαν για μια μεγάλη χρονική διάρκεια σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο πολιτικής οικονομίας με σχετική αυτονομία, αυτάρκεια και αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό οι εστιακές ομάδες (εννοεί νομίζω πολυμελείς διευρυμένες οικογένειες) οικειοποιούνταν τους συλλογικούς φυσικούς πόρους με ένα σύστημα βιωματικής αειφορίας και κοινωνικού εξισωτισμού. Αυτό το σύστημα εξασφάλιζε από τη μια την αναπαραγωγή των φυσικών πόρων και από την άλλη την εξισορρόπηση ανάμεσα στις επιμέρους ανάγκες των εστιακών ομάδων και τη συνολική επιβίωση της κοινότητας. Κάτι τέτοιο ήταν εφικτό όχι μόνο χάρη στη συνειδητοποίηση του πεπερασμένου χαρακτήρα των φυσικών πόρων και την αίσθηση της συλλογικότητας, αλλά και χάρη στο γεγονός ότι ο τρόπος παραγωγής χαρακτηριζόταν από αξίες χρήσης και οι ίδιοι οι φυσικοί πόροι (γη, δάση, νερά κ.λπ.) δεν γίνονται αντιληπτοί σαν ατομικές ιδιοκτησίες, αλλά ως κοινά κτήματα, τα οποία χρησιμοποιούσε η κάθε εστιακή ομάδα με βάση τις εκάστοτε ανάγκες της. Το Πεκλάρι (σήμερα Πηγή), ένα ορεινό χωριό στην περιοχή της Κόνιτσας κοντά στο ελληνο-αλβανικό σύνορο, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα»
Από το οπισθόφιλο του βιβλίου του: ΠΕΡΙΚΛΑΡΙ, κοινωνική οικονομία μικρής κλίμακας, εκδόσεις Ισνάφι , Ιωάννινα 2015
RSS Feed
