
Οι λύσεις ξεκινάνε τοπικά και με τη συμμετοχή των πολιτών!
Η πόλη στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία κατάφερε να κάνει αυτό που συχνά αποτυγχάνει στη Γερμανία: να κατασκευάσει αιολικές εγκαταστάσεις χωρίς μεγάλες κοινωνικές τοπικές συγκρούσεις, αγωγές και δικαστικές διαδικασίες. Ο λόγος για αυτή την επιτυχία είναι η ολοκληρωμένη συμμετοχή των πολιτών. Τα ανάλογα ενεργειακά έργα έχουν πολλούς δικαιούχους.
Όταν ένα δυνατό αεράκι σαρώνει για άλλη μια φορά τα χωράφια και τις στέγες της επίπεδης επιφάνειας του Münsterland, οι πολίτες του Coesfeld σηκώνουν επίσης τον γιακά των παλτών τους, αλλά πολλοί έχουν και ένα χαμόγελο στο πρόσωπό τους. Επωφελούνται από το γεγονός ότι στην περιοχή φυσάει. Το Coesfeld έχει ήδη επιτύχει πολύ περισσότερα από όσα έχει θέσει η Γερμανία για το 2030: η πόλη με τους 36. 000 κατοίκους της καλύπτει τις ανάγκες της σε ηλεκτρική ενέργεια με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από τότε που τέθηκε σε λειτουργία το αιολικό πάρκο Letter Bruch στα νότια του δήμου. Ενώ το Βερολίνο στοχεύει στο 80% για ολόκληρη τη χώρα μέχρι το 2030.
Υπάρχουν γύρω από το Coesfeld, αρκετές αιολικές εγκαταστάσεις και μαζί με τις υφιστάμενες μονάδες βιοαερίου και φωτοβολταϊκών, ο δήμος έχει πλέον μια ποσόστωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της τάξης του 150%, πράγμα που σημαίνει ότι επιτυγχάνει ένα σημαντικό πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας στον ισολογισμό. Συνεπώς, σε ένα έτος παράγεται στο Coesfeld περισσότερη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές από όση ηλεκτρική ενέργεια παρέχεται στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μέσω των δικτύων. Για το μέγεθός του, το Coesfeld αποτελεί εξαίρεση στη Γερμανία, αν όχι μοναδική περίπτωση.
Ωστόσο, αυτό που έχει επιτευχθεί δεν πρέπει να συγχέεται με την αυτάρκεια, αλλά είναι ένα είδος αυτονομίας που λειτουργεί στα πλαίσια του Δικτύου: το Coesfeld εξακολουθεί να είναι συνδεδεμένο με το κανονικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, στο οποίο παρέχει ηλεκτρική ενέργεια όταν η παραγωγή είναι υψηλή ή από το οποίο αντλεί ηλεκτρική ενέργεια όταν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποδίδουν πολύ λίγη ενέργεια.
Το πλεονέκτημά του σαν δήμος έγκειται στο ότι η περιοχή γύρω από την πόλη είναι αγροτική. Μάλιστα η ιδέα για αυτήν την επιτευχθείσα αυτονομία προήλθε από τους αγρότες της περιοχής, οι οποίοι εδώ και 10 χρόνια εξέφρασαν την επιθυμία τους να δημιουργήσουν ένα δεύτερο ή τρίτο οικονομικό τους στήριγμα μέσω της πρόσθετης χρήσης του υπάρχοντος χώρου στα χωράφια τους. Εκείνη την εποχή, το θέμα της αιολικής ενέργειας συζητιόταν ήδη στη Γερμανία, αλλά σε καμία περίπτωση δεν συζητιόταν τόσο εντατικά όσο σήμερα.
Οι ανησυχίες των αγροτών βρήκαν ανοιχτό αυτί στο δήμο. Το έργο έλαβε τελικά διακομματική υποστήριξη και η Διοίκηση του Δήμου όρισε ειδικά τις λεγόμενες περιοχές προτεραιότητας για την αιολική ενέργεια. Ωστόσο, η πόλη έθεσε ως όρο τη συμμετοχή των κατοίκων και όλων των ομάδων που επηρεάζονται. Μετά από πολλές συναντήσεις- συζητήσεις των ενδιαφερομένων ομάδων πολιτών, τα έργα ξεκίνησαν.
Η σημερινή δήμαρχος έχει μεγάλο σεβασμό για τους αγρότες, επειδή εκείνη την εποχή η κατασκευή αιολικών εγκαταστάσεων θεωρούνταν από τους αγρότες ως μια τεράστια προσπάθεια με υψηλό οικονομικό ρίσκο.
Το κάθε πρότζεκτ θα πρέπει να έχει πολλούς συμμέτοχους και δικαιούχους
Οι όροι που έβαλε ο Δήμος περιλάμβαναν επίσης τη συμμετοχή των τοπικών δημοτικών επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και τη διοχέτευση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο τοπικό δίκτυο. Έτσι υπήρξε και συνεργασία με τοπικούς φορείς, όπως η εταιρεία SL Naturenergie, που ανέλαβε τον σχεδιασμό.
Τα έργα προέκυψαν ουσιαστικά από τον πληθυσμό, ο οποίος δεν αποκόμισε την εντύπωση ότι κάποιος ερχόταν από έξω και ήθελε μόνο να κλέψει την κοινότητα, και έτσι είχαν από την αρχή την υποστήριξη της πόλης και των κατοίκων. Σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν με συναίνεση, ξεκινώντας από τους αγρότες, τους πολίτες και την πόλη του Coesfeld και καταλήγοντας στις τοπικές δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Αυτή η διαδικασία είναι η ιδανικότερη και μπορεί να στεφθεί από εξαιρετική επιτυχία. Από την αρχή, οι εμπνευστές του σχεδίου είχαν ως στόχο να διασφαλίσουν ότι όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι και δημότες θα επωφεληθούν από αυτό και επιτεύχθηκε μέσω διαφόρων κατασκευών.
Με το πάρκο Letter Bruch π.χ. το οποίο έχει απόδοση το χρόνο γύρω στις 125 εκατομμύρια κιλοβατώρες, μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια 40.000 περίπου νοικοκυριών με τρία μέλη κατά μέσο όρο και να εξοικονομηθούν 53 000 τόνοι CO2. Σε αυτό συμμετέχουν-είχε 80 εκατομ ευρώ κόστος- οι αγρότες με το 25%, η ένωση δημοτικών επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας Emergy με το 25% και η κατασκευάστρια εταιρεία του έργου SL Naturenergie με το 50% . Αυτό και μόνο εξασφάλισε ότι όχι μόνο οι αγρότες και η εταιρεία του έργου επωφελούνται από τα κέρδη του αιολικού πάρκου, αλλά και όλοι οι κάτοικοι του Coesfeld μέσω της δημοτικής επιχείρησης - δηλαδή έμμεσα μέσω της καλύτερης χρηματοδότησης της δημοτικής επιχείρησης και άμεσα μέσω ενός ευνοϊκού περιφερειακού τιμολογίου ηλεκτρικής ενέργειας που μπορούν να επιλέξουν οι κάτοικοι.
Επιπλέον, όλοι οι πολίτες μπορούσαν επίσης να συμμετάσχουν οικονομικά στο έργο μέσω επενδύσεων πλήθους(Crowd-Investing). Οι ονομαστικές αξίες των μερίδων κυμαίνονταν από το ελάχιστο ποσό των 500 έως το μέγιστο ποσό των 25. 000 ευρώ. Η προβλεπόμενη επενδυτική περίοδος είναι 20 έτη και το επιτόκιο είναι εντυπωσιακό 6%. Μια επικερδής «πράσινη» επένδυση με την οποία μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς τις οικονομίες του[1].
Υπάρχει κάποια παγίδα σε αυτό το υψηλό επιτόκιο; «Δεν υπάρχει», λέει ο υπεύθυνος. Κάθε αιολικό πάρκο στη Γερμανία λαμβάνει μια βασική κρατική πληρωμή βάσει του νόμου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (EEG). Το ελάχιστο αναγκαίο εισόδημα είναι έτσι εγγυημένο και δεν υπάρχει κίνδυνος για τους δανειστές σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα.
Συνολικά, αντί των 2,5 εκατομμυρίων που ήταν ο στόχος, τελικά περίπου 5 εκατομμύρια ευρώ κεφάλαια προήλθαν από τους κατοίκους για χρηματοδότηση, που αντιστοιχεί σε ένα καλό 6% της συνολικής επένδυσης των 80 εκατομμυρίων ευρώ. Οι κάτοικοι που επένδυσαν επωφελούνται τώρα από την επιτυχία του αιολικού πάρκου.
Τέλος, ένα ήδη υπάρχον κοινοτικό ίδρυμα που είχε δημιουργηθεί από τοπικούς πολίτες, λαμβάνει ένα σταθερό μερίδιο 1,5% των εσόδων. Χρησιμοποιεί τα κεφάλαια αυτά για κοινωνικά και πολιτιστικά έργα. Χρόνο με το χρόνο, περίπου 150. 000 ευρώ διανέμονται στο ίδρυμα. Στο μέλλον, θα υπάρξουν ακόμη και έργα που θα γίνουν εφικτά μόνο με τα χρήματα από το αιολικό πάρκο. Για παράδειγμα, κυκλοφορεί επί του παρόντος μια ιδέα για μια παιδική χαρά με επαυξημένη πραγματικότητα, δηλαδή ένα μείγμα εμπειριών με ψηφιακά και πραγματικά στοιχεία.
[1] «Πράσινος καπιταλισμός» χαρακτηρίζεται αυτό στα πλαίσια των υπαρχόντων ακόμα καπιταλιστικών σχέσεων, αλλά θα μπορούσε να εφαρμοσθεί με τις υπάρχουσες οικονομίες των πολιτών και σε ολόκληρη την περίοδο μετάβασης προς μετακαπιταλιστική κοινωνία!
Ο Kesseler, επικεφαλής της δημοτικής επιχείρησης, λέει ότι γνωρίζει από τις ανταλλαγές απόψεων με εκπροσώπους άλλων δήμων ότι πολλά έργα αποτυγχάνουν όχι επειδή ορισμένα είδη ζώων έχουν αντικειμενικά ανάγκη προστασίας, αλλά επειδή, για παράδειγμα, κάποιος ενοχλείται από το γεγονός ότι ο γείτονάς του κερδίζει χρήματα με ένα αιολικό πάρκο. Οι ανεμογεννήτριες θεωρούνται επίσης συχνά επιβλαβείς για το τοπίο.
Ως εκ τούτου, υπάρχουν μεγάλα πλεονεκτήματα στη δημιουργία ενός ευρέος κύκλου ενδιαφερομένων μερών που είναι ευχαριστημένοι με τις ανεμογεννήτριες που γυρίζουν. Φυσικά, το αιολικό πάρκο θα επηρεάσει και το τοπίο στο Coesfeld, θα υπάρχουν σκιές και θα ακούνε τους τροχούς οι περιπατητές μέσα στο δάσος. Οι νυχτερίδες και τα αρπακτικά πουλιά, όπως ο κόκκινος αετός, είναι επίσης ενδημικά στο Coesfeld και ενδέχεται να επηρεαστούν. Ωστόσο, ήταν δυνατόν να διαλυθούν όλες αυτές οι πιθανές ανησυχίες με συμβιβασμό σε πρώιμο στάδιο.
Για αυτό είναι ζωτικής σημασίας από τις αιολικές εγκαταστάσεις να επωφελούνται οι τοπικές δημόσιες υπηρεσίες και, συνεπώς, οι κάτοικοι που επηρεάζονται από την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια. Επίσης θα πρέπει να επενδύσει κανείς στη σύνδεση με το δίκτυο, δηλαδή σε γραμμές υψηλής τάσης και σταθμούς μετασχηματισμού, αν οι εγκαταστάσεις αυτές είναι μεγάλες. Υπάρχει μάλιστα ο κίνδυνος ένα υψηλό επίπεδο δέσμευσης να έχει αρνητικό αντίκτυπο στα τοπικά τέλη του δικτύου και, συνεπώς, στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι οι πολίτες θα εξακολουθούσαν να "τιμωρούνται" για την κατασκευή ενός μεγάλου τοπικού αιολικού πάρκου. Αποδεικνύεται δηλαδή ότι η βέλτιστη-όχι μόνο από οικολογική άποψη, αλλά και από οικονομική-θα ήταν μικρές και αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις, συνδεδεμένες με τα δίκτυα Χαμηλής Τάσης, έστω και Μεσαίας Τάσης.
Σκεπτόμενοι τον ενεργειακό κύκλο ακόμη ευρύτερα
Οι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στο Coesfeld έχουν ακόμη πολλά σχέδια. Η πόλη υποστηρίζει την επέκταση των μονάδων βιοαερίου και φωτοβολταϊκών, οι τελευταίες όχι μόνο στις στέγες των κτιρίων αλλά και σε υπαίθριους χώρους. Στο μέλλον, θέλουν να σκεφτούν ακόμη πιο ευρέως τον ενεργειακό κύκλο, για παράδειγμα μέσω της αποθήκευσης μπαταριών, της θέρμανσης της εσωτερικής πισίνας με τη βοήθεια της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας ή σε συνδυασμό με την ηλεκτρόλυση υδρογόνου.
Για την περαιτέρω ανάπτυξη των έργων απαιτούνται επενδύσεις σε διψήφιο αριθμό εκατομμυρίων, λέει ο Kesseler.
Για το σκοπό αυτό, οι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας θα πρέπει να «τεντωθούν αρκετά». Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί μαζικά τα επόμενα χρόνια λόγω των φιλοδοξιών της Γερμανίας να μειώσει τις εκπομπές CO2, για παράδειγμα στον τομέα της θέρμανσης ή των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Επομένως, είναι καλύτερο να καταβληθούν προσπάθειες τώρα, ώστε το Coesfeld να παραμείνει στην πρώτη γραμμή της ανάπτυξης στη Γερμανία και να χρησιμεύσει ως παράδειγμα προς μίμηση. Με αυτόν τον τρόπο, η πόλη μπορεί πιθανώς να αποφύγει να πέσει και πάλι κάτω από το όριο της παραγωγής του 100% του ισολογισμού κάποια στιγμή.
Το γενικότερο βέβαια πρόβλημα, δηλαδή της αναγκαίας μείωσης της ζήτησης της ενέργειας, γιατί αυτή η προβλεπόμενη αυξημένη ζήτηση-π.χ. από την αυτοκινητοβιομηχανία ηλεκτρικών αυτοκινήτων- δεν θα μπορεί με κανένα τρόπο να καλυφθεί από τις ΑΠΕ-πολύ δε περισσότερο από τις ΗΜΕ-δεν απασχολεί τους υπεύθυνους των τοπικών δημοτικών επιχειρήσεων, γιατί δεν απασχολεί και την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Γερμανίας, αφού προωθεί σε μεγάλο βαθμό την ηλεκτρική αυτοκίνηση όπως έκανε παλιότερα με την ντηζελοκίνηση.
Εμείς εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε την κατεύθυνση της «αποανάπτυξης-τοπικοποίησης»: 1) Συρρίκνωση καταρχήν της ζήτησης ενέργειας από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις 2) Τοπικοποίηση-δημοτικοποίηση-κοινοτικοποίηση της παραγωγής και των δικτύων διανομής της ηλεκτρικής ενέργειας.
Διαβάστε και το : Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ στον ενεργειακό τομέα
πηγή