Περισσότερες από τις μισές γεωργικές εκτάσεις στον κόσμο επηρεάζονται από την υποβάθμιση του εδάφους, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Απερήμωσης (UNCCD).
Τη μεγαλύτερη συρρίκνωση στις χώρες- μέλη του ΟΟΣΑ, έχουμε στις ευρωπαϊκές αγροτικές εκτάσεις.
Μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ των συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και το- κορυφαίο σε παγκόσμιο επίπεδο στη Γεωργία- Πανεπιστήμιο του Βαγκενίγκεν της Ολλανδίας) με τον μεγάλο τίτλο: «Ανάλυση πραγματικής διαθεσιμότητας γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι τάσεις στη μη χρησιμοποιούμενη, εγκαταλειμμένη και υποβαθμισμένη αγροτική (και μη) γη και οι χρήσεις για ενεργειακές και μη διατροφικές καλλιέργειες», παρέχει στοιχεία για τις τάσεις χρήσης στη γεωργική έκταση από το 1975 μέχρι πρόσφατα. Εξετάζει τη διαθεσιμότητα γης για χρήση στην παραγωγή ενέργειας μέσω της βιομάζας ή άλλων μη διατροφικών καλλιεργειών.
Δύο τάσεις κυριάρχησαν στις προηγούμενες δεκαετίες: 1) εντατικοποίηση-εξειδίκευση για μεγαλύτερη παραγωγικότητα στην καλλιεργούμενη γη και 2) εγκατάλειψη-υποβάθμιση σε γη με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και απόδοση.
Παράλληλα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για βιομάζα στην παραγωγή ενέργειας, που προέρχεται κυρίως από δενδρώδεις ή μονοετείς καλλιέργειες «ενεργειακών» φυτών και τα υπολείμματά τους.
Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από την Eurostat, η οποία κάνει διάκριση στην αγροτική γη ως εξής:
1) Αγροτική Έκταση μαζί με δασικές εκτάσεις (Farm Area-FA),
2) Γεωργική Έκταση άνευ δασικών εκτάσεων (Agricultural Area-AA) και
3) Χρησιμοποιούμενη Γεωργική Έκταση (UAA), που περιλαμβάνει τη συνολική έκταση αροτραίας γης και μόνιμων βοσκότοπων, καθώς και των λαχανόκηπων.
Η 3η κατηγορία είναι η μικρότερη των τριών. Η αγροτική έκταση (ΑΑ) αποτελείται από τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση συν τη μη χρησιμοποιούμενη, καθώς και τις εκτάσεις ειδικών καλλιεργειών (π.χ. μανιταριών).
Μεταξύ 1961-2010 (σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ), στην Ευρώπη είχαμε συρρίκνωση των αγροτικών εκτάσεων γενικά κατά 13%. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η συνολική καλλιεργούμενη έκταση στην Ελλάδα μειώνεται συνεχώς από το 2008 και μετά, με απώλεια της τάξης των 4.729.100 στρεμμάτων, ενώ το ίδιο παρατηρείται στις αρδευόμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Στην παραπάνω μελέτη της ΕΕ, μεταξύ 2005-2016 η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση παρέμεινε σχετικά σταθερή στο σύνολο της ΕΕ, ενώ αντίθετα οι κατηγορίες FA και AA μειώθηκαν. Στην ΕΕ των 28 κρατών είχαμε μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών και αύξηση αντίθετα των μόνιμων βοσκοτόπων. Οι λαχανόκηποι μειώθηκαν περισσότερο, αλλά πάντα ήταν μικρής σημασίας η έκταση που καταλάμβαναν για τη Χρησιμοποιούμενη Γεωργ. Γη (UAA).
H UAA καλύπτει το 80-82% της ΑΑ. Το υπόλοιπο είναι δασικές εκτάσεις και άλλες κατηγορίες χρήσης, όπως κτήρια, λίμνες, δρόμοι, αγροκτήματα κ.λπ.
Οι τάσεις εξέλιξης βέβαια είναι διαφορετικές ανά χώρα. Στην Ελλάδα, σε αυτή την 10ετία(2005-2016), έχουμε συγκεκριμένα αύξηση της UAA στο 14% καθώς και στους μόνιμους βοσκότοπους-που δηλώνονται-που συνδυάζεται όμως με ισχυρή μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών (το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο).
Στο διάστημα όμως 1975-2016 είχαμε συνολική μείωση της UAA πάνω από το 20%. Από τη μελέτη εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι η εγκατάλειψη γης είναι διάσπαρτη στην Ευρώπη. Μεγαλύτερη παρατηρείται στη Νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα παρατηρείται περισσότερο στις βόρειες περιοχές της.
Η δραστική εγκατάλειψη της γεωργικής γης στην ΕΕ μπορεί να ανέλθει συνολικά σε 5 εκατομμύρια εκτάρια έως το 2030, ή 2,9% της τρέχουσας χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (173 εκατομμύρια εκτάρια). Οι απομακρυσμένες περιοχές, τα βουνά, τα νησιά, οι παράκτιες και οι αραιοκατοικημένες περιοχές επηρεάζονται ιδιαίτερα από το φαινόμενο.
Τα παραπάνω, προκύπτουν από μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωκοινοβουλίου AGRI, προκειμένου να βοηθήσει την Επιτροπή Γεωργίας της ΕΕ, που συζητά τις νομοθετικές προτάσεις για την ΚΑΠ για ένα «Ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές» μετά το 2021.
Στην έρευνα μάλιστα του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Κέντρου JRC (έχει αναπτύξει έναν χάρτη που απεικονίζει τον εκτιμώμενο κίνδυνο εγκατάλειψης γεωργικής γης στην ΕΕ έως το 2030 , λαμβάνοντας υπόψη όλους τους τύπους γης που χρησιμοποιούνται για αγροτικούς σκοπούς ), στις τρέχουσες τάσεις εγκατάλειψης, εξετάζονται τρεις παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν το φαινόμενο όπως η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση, οι υγειονομικές κρίσεις, με αντίστοιχα σενάρια επιπτώσεων.
Τη μεγαλύτερη συρρίκνωση στις χώρες- μέλη του ΟΟΣΑ, έχουμε στις ευρωπαϊκές αγροτικές εκτάσεις.
Μελέτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μεταξύ των συμμετεχόντων στην έρευνα ήταν το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και το- κορυφαίο σε παγκόσμιο επίπεδο στη Γεωργία- Πανεπιστήμιο του Βαγκενίγκεν της Ολλανδίας) με τον μεγάλο τίτλο: «Ανάλυση πραγματικής διαθεσιμότητας γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι τάσεις στη μη χρησιμοποιούμενη, εγκαταλειμμένη και υποβαθμισμένη αγροτική (και μη) γη και οι χρήσεις για ενεργειακές και μη διατροφικές καλλιέργειες», παρέχει στοιχεία για τις τάσεις χρήσης στη γεωργική έκταση από το 1975 μέχρι πρόσφατα. Εξετάζει τη διαθεσιμότητα γης για χρήση στην παραγωγή ενέργειας μέσω της βιομάζας ή άλλων μη διατροφικών καλλιεργειών.
Δύο τάσεις κυριάρχησαν στις προηγούμενες δεκαετίες: 1) εντατικοποίηση-εξειδίκευση για μεγαλύτερη παραγωγικότητα στην καλλιεργούμενη γη και 2) εγκατάλειψη-υποβάθμιση σε γη με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και απόδοση.
Παράλληλα υπάρχει αυξημένη ζήτηση για βιομάζα στην παραγωγή ενέργειας, που προέρχεται κυρίως από δενδρώδεις ή μονοετείς καλλιέργειες «ενεργειακών» φυτών και τα υπολείμματά τους.
Τα στοιχεία έχουν αντληθεί από την Eurostat, η οποία κάνει διάκριση στην αγροτική γη ως εξής:
1) Αγροτική Έκταση μαζί με δασικές εκτάσεις (Farm Area-FA),
2) Γεωργική Έκταση άνευ δασικών εκτάσεων (Agricultural Area-AA) και
3) Χρησιμοποιούμενη Γεωργική Έκταση (UAA), που περιλαμβάνει τη συνολική έκταση αροτραίας γης και μόνιμων βοσκότοπων, καθώς και των λαχανόκηπων.
Η 3η κατηγορία είναι η μικρότερη των τριών. Η αγροτική έκταση (ΑΑ) αποτελείται από τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση συν τη μη χρησιμοποιούμενη, καθώς και τις εκτάσεις ειδικών καλλιεργειών (π.χ. μανιταριών).
Μεταξύ 1961-2010 (σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ), στην Ευρώπη είχαμε συρρίκνωση των αγροτικών εκτάσεων γενικά κατά 13%. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ η συνολική καλλιεργούμενη έκταση στην Ελλάδα μειώνεται συνεχώς από το 2008 και μετά, με απώλεια της τάξης των 4.729.100 στρεμμάτων, ενώ το ίδιο παρατηρείται στις αρδευόμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Στην παραπάνω μελέτη της ΕΕ, μεταξύ 2005-2016 η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση παρέμεινε σχετικά σταθερή στο σύνολο της ΕΕ, ενώ αντίθετα οι κατηγορίες FA και AA μειώθηκαν. Στην ΕΕ των 28 κρατών είχαμε μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών και αύξηση αντίθετα των μόνιμων βοσκοτόπων. Οι λαχανόκηποι μειώθηκαν περισσότερο, αλλά πάντα ήταν μικρής σημασίας η έκταση που καταλάμβαναν για τη Χρησιμοποιούμενη Γεωργ. Γη (UAA).
H UAA καλύπτει το 80-82% της ΑΑ. Το υπόλοιπο είναι δασικές εκτάσεις και άλλες κατηγορίες χρήσης, όπως κτήρια, λίμνες, δρόμοι, αγροκτήματα κ.λπ.
Οι τάσεις εξέλιξης βέβαια είναι διαφορετικές ανά χώρα. Στην Ελλάδα, σε αυτή την 10ετία(2005-2016), έχουμε συγκεκριμένα αύξηση της UAA στο 14% καθώς και στους μόνιμους βοσκότοπους-που δηλώνονται-που συνδυάζεται όμως με ισχυρή μείωση της αροτραίας γης και των μόνιμων καλλιεργειών (το ίδιο συμβαίνει και στην Κύπρο).
Στο διάστημα όμως 1975-2016 είχαμε συνολική μείωση της UAA πάνω από το 20%. Από τη μελέτη εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι η εγκατάλειψη γης είναι διάσπαρτη στην Ευρώπη. Μεγαλύτερη παρατηρείται στη Νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα παρατηρείται περισσότερο στις βόρειες περιοχές της.
Η δραστική εγκατάλειψη της γεωργικής γης στην ΕΕ μπορεί να ανέλθει συνολικά σε 5 εκατομμύρια εκτάρια έως το 2030, ή 2,9% της τρέχουσας χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (173 εκατομμύρια εκτάρια). Οι απομακρυσμένες περιοχές, τα βουνά, τα νησιά, οι παράκτιες και οι αραιοκατοικημένες περιοχές επηρεάζονται ιδιαίτερα από το φαινόμενο.
Τα παραπάνω, προκύπτουν από μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Επιτροπής Γεωργίας του Ευρωκοινοβουλίου AGRI, προκειμένου να βοηθήσει την Επιτροπή Γεωργίας της ΕΕ, που συζητά τις νομοθετικές προτάσεις για την ΚΑΠ για ένα «Ένα μακροπρόθεσμο όραμα για τις αγροτικές περιοχές» μετά το 2021.
Στην έρευνα μάλιστα του Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Κέντρου JRC (έχει αναπτύξει έναν χάρτη που απεικονίζει τον εκτιμώμενο κίνδυνο εγκατάλειψης γεωργικής γης στην ΕΕ έως το 2030 , λαμβάνοντας υπόψη όλους τους τύπους γης που χρησιμοποιούνται για αγροτικούς σκοπούς ), στις τρέχουσες τάσεις εγκατάλειψης, εξετάζονται τρεις παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν το φαινόμενο όπως η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση, οι υγειονομικές κρίσεις, με αντίστοιχα σενάρια επιπτώσεων.
RSS Feed
