Αποανάπτυξη σημαίνει να απομακρυνθούμε και να αφήσουμε πίσω μας ένα οικονομικό σύστημα που είναι καίρια προσανατολισμένο προς την ανάπτυξη και το κέρδος. Μέσω ενός κοινωνικο-οικολογικού μετασχηματισμού, για μια καλή ζωή (ευζωία) που θα είναι δυνατή για όλους. Αυτό σημαίνει να ξεπεράσουμε τον καταναλωτικό τρόπο ζωής του παγκόσμιου Βορρά, να οικοδομήσουμε εναλλακτικές λύσεις και να δημιουργήσουμε θετικές αφηγήσεις για το πιθανό μέλλον μας. Αυτό περιλαμβάνει αντίσταση σε άχρηστα ή καταστροφικά μεγάλα έργα που κάνει το κράτος ή οι ιδιωτικές επιχειρήσεις . Αντίσταση με άλλα λόγια κατά του τμήματος της καπιταλιστικής οικονομίας, το οποίο θα χρειασθεί να συρρικνωθεί ή να καταργηθεί λόγω του μεγάλου οικολογικού και κοινωνικού αποτυπώματος, δηλαδή των αρνητικών καταστροφικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και την κοινωνία, που υπερτερούν σε σχέση με τα οφέλη της.
Η βιομηχανία λιγνίτη αποτελεί πρωταρχικό παράδειγμα αυτού του τμήματος της οικονομίας:
- Στη χώρα μας σήμερα, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν από το λιγνίτη οι 7 λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ καλύπτουν το 41,6% της εγκατεστημένης της ισχύος της, δηλαδή περίπου το 60% της ετήσιας ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου[1],
-Τα τοπία και τα χωριά καταστρέφονται ανεπανόρθωτα για την εξόρυξη λιγνίτη, οι άνθρωποι εξαναγκάζονται σε επανεγκατάσταση:
Μειονεκτήματα από τη χρήση του λιγνίτη
αποδεικνύεται ότι η λειτουργία των λιγνιτικών κέντρων στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα
δυσμενής για την ανθρώπινη υγεία. Η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τις
διαδικασίες εξόρυξης και μεταφοράς του λιγνίτη μέχρι και την καύση του στις μονάδες
ηλεκτροπαραγωγής έχει συσχετιστεί με πλήθος επιπτώσεων. Μερικές από αυτές είναι η
αυξημένη συχνότητα εμφάνισης παθήσεων του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού,
αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγγειακών διαταραχών και στεφανιαίας νόσου αλλά και
υψηλά ποσοστά πρόωρων θανάτων από καρκίνους και θρομβοεμβολικά επεισόδια. Οι
ευπαθείς ομάδες καθώς και οι έγκυοι και τα παιδιά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των
επιπτώσεων»[2]
Δεν υπάρχει μια μεγάλη αντίσταση στις περιοχές που αναπτύχθηκαν οι εξορύξεις και τα εργοστάσια λιγνίτη, εκτός βέβαια από το κίνημα που δημιουργείται σιγά-σιγά ενάντια στις έρευνες για εξορύξεις νέων υδρογονανθράκων[3]. Αντίθετα, έχουν αναπτυχθεί κάποια σοβαρά τοπικά κινήματα πολιτών ενάντια στις Βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΒΑΠΕ)[4]. Και με τοδίκιο τους αντιστέκονται οι τοπικές κοινωνίες ενάντια στις επιπτώσεις των ΒΑΠΕ. Θα χρειασθεί όμως αυτά τα κινήματα να μην παραμείνουν στο στάδιο της αντίστασης. Θα χρειασθεί να μπολιασθούν με τις ιδέες της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης και του κοινοτισμού, ώστε να προτείνουν εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με την παραγωγή και την διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας για την κοινωνία του σήμερα. Οι Ήπιες Μορφές Ενέργειας (ΗΜΕ) και τα μικρά αποκεντρωμένα συστήματα εφαρμογών τους, θα μπορούσαν να είναι μια εναλλακτική. Σε συνδυασμό βέβαια με την κοινωνικοποίηση-κοινοτικοποίηση της παραγωγής και διανομής της[5].
Αν δεν γίνει αυτό θα σημαίνει ότι υπάρχει σιωπηλή αποδοχή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον λιγνίτη και τα ορυκτά καύσιμα και συνακόλουθα της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής. Σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος το κίνημα ενάντια στις ΒΑΠΕ να στραφεί ενάντια στο κίνημα αποτροπής της κλιματικής αλλαγής και στο κίνημα ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων.
[1] Στην περίπτωση των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, η εξαιρετικά χαμηλή θερμογόνος
δύναμη του συνεπάγεται πολύ χαμηλούς βαθμούς απόδοσης της τάξης του 33% . Έχουν τεράστιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά παραγόμενη κιλοβατώρα. Συγκεκριμένα, οι σταθμοί της Μεγαλόπολης εκπέμπουν 1,550–1,593 kg CO2/kWh, ενώ οι μονάδες της Πτολεμαΐδας 1,420–1,656 kg CO2/kWh.( http://dspace.lib.ntua.gr/dspace2/bitstream/handle/123456789/5938/anastasopouloua_lignite.pdf?sequence=1)
[2] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΛΙΓΝΙΤΗ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ&ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ file:///C:/Users/user/Downloads/Papadopoulos_Theodoros_Dip_2015.pdf
[3] Έχει αναπτχθεί όμως ένα κίνημα ενάντια στις νέες εξορύξεις υδρογονανθράκων, όπως π.χ. στην Ήπειρο!
[4] Όπως π.χ. στην Κρήτη, στη Ν. Εύβοια, στα Άγραφα
[5] Βλέπε κείμενό μας: «κοινωνικοποίηση της ενέργειας, αλλά πως» στο http://www.topikopoiisi.eu/theta941sigmaepsiloniotasigmaf/8649818
Η βιομηχανία λιγνίτη αποτελεί πρωταρχικό παράδειγμα αυτού του τμήματος της οικονομίας:
- Στη χώρα μας σήμερα, η ηλεκτρική ενέργεια που παράγουν από το λιγνίτη οι 7 λιγνιτικοί σταθμοί της ΔΕΗ καλύπτουν το 41,6% της εγκατεστημένης της ισχύος της, δηλαδή περίπου το 60% της ετήσιας ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια, ενώ ταυτόχρονα εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου[1],
-Τα τοπία και τα χωριά καταστρέφονται ανεπανόρθωτα για την εξόρυξη λιγνίτη, οι άνθρωποι εξαναγκάζονται σε επανεγκατάσταση:
Μειονεκτήματα από τη χρήση του λιγνίτη
- Οι υψηλές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου από τις ενεργειακές μονάδες.
- Η υποβάθμιση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων εξαιτίας των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το λιγνίτη.
- Η Υποβάθμιση του εδάφους.
αποδεικνύεται ότι η λειτουργία των λιγνιτικών κέντρων στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα
δυσμενής για την ανθρώπινη υγεία. Η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκαλείται από τις
διαδικασίες εξόρυξης και μεταφοράς του λιγνίτη μέχρι και την καύση του στις μονάδες
ηλεκτροπαραγωγής έχει συσχετιστεί με πλήθος επιπτώσεων. Μερικές από αυτές είναι η
αυξημένη συχνότητα εμφάνισης παθήσεων του ανώτερου και κατώτερου αναπνευστικού,
αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αγγειακών διαταραχών και στεφανιαίας νόσου αλλά και
υψηλά ποσοστά πρόωρων θανάτων από καρκίνους και θρομβοεμβολικά επεισόδια. Οι
ευπαθείς ομάδες καθώς και οι έγκυοι και τα παιδιά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των
επιπτώσεων»[2]
Δεν υπάρχει μια μεγάλη αντίσταση στις περιοχές που αναπτύχθηκαν οι εξορύξεις και τα εργοστάσια λιγνίτη, εκτός βέβαια από το κίνημα που δημιουργείται σιγά-σιγά ενάντια στις έρευνες για εξορύξεις νέων υδρογονανθράκων[3]. Αντίθετα, έχουν αναπτυχθεί κάποια σοβαρά τοπικά κινήματα πολιτών ενάντια στις Βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΒΑΠΕ)[4]. Και με τοδίκιο τους αντιστέκονται οι τοπικές κοινωνίες ενάντια στις επιπτώσεις των ΒΑΠΕ. Θα χρειασθεί όμως αυτά τα κινήματα να μην παραμείνουν στο στάδιο της αντίστασης. Θα χρειασθεί να μπολιασθούν με τις ιδέες της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης και του κοινοτισμού, ώστε να προτείνουν εναλλακτικές λύσεις σε σχέση με την παραγωγή και την διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας για την κοινωνία του σήμερα. Οι Ήπιες Μορφές Ενέργειας (ΗΜΕ) και τα μικρά αποκεντρωμένα συστήματα εφαρμογών τους, θα μπορούσαν να είναι μια εναλλακτική. Σε συνδυασμό βέβαια με την κοινωνικοποίηση-κοινοτικοποίηση της παραγωγής και διανομής της[5].
Αν δεν γίνει αυτό θα σημαίνει ότι υπάρχει σιωπηλή αποδοχή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον λιγνίτη και τα ορυκτά καύσιμα και συνακόλουθα της επερχόμενης κλιματικής αλλαγής. Σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος το κίνημα ενάντια στις ΒΑΠΕ να στραφεί ενάντια στο κίνημα αποτροπής της κλιματικής αλλαγής και στο κίνημα ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων.
[1] Στην περίπτωση των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, η εξαιρετικά χαμηλή θερμογόνος
δύναμη του συνεπάγεται πολύ χαμηλούς βαθμούς απόδοσης της τάξης του 33% . Έχουν τεράστιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά παραγόμενη κιλοβατώρα. Συγκεκριμένα, οι σταθμοί της Μεγαλόπολης εκπέμπουν 1,550–1,593 kg CO2/kWh, ενώ οι μονάδες της Πτολεμαΐδας 1,420–1,656 kg CO2/kWh.( http://dspace.lib.ntua.gr/dspace2/bitstream/handle/123456789/5938/anastasopouloua_lignite.pdf?sequence=1)
[2] ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΛΙΓΝΙΤΗ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ&ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ file:///C:/Users/user/Downloads/Papadopoulos_Theodoros_Dip_2015.pdf
[3] Έχει αναπτχθεί όμως ένα κίνημα ενάντια στις νέες εξορύξεις υδρογονανθράκων, όπως π.χ. στην Ήπειρο!
[4] Όπως π.χ. στην Κρήτη, στη Ν. Εύβοια, στα Άγραφα
[5] Βλέπε κείμενό μας: «κοινωνικοποίηση της ενέργειας, αλλά πως» στο http://www.topikopoiisi.eu/theta941sigmaepsiloniotasigmaf/8649818