Κληρονομικά πάθη

Στο ερώτημα αν η φύση(δηλαδή κυρίως τα γονίδια) ή το περιβάλλον(δηλαδή η εκπαίδευση και η κοινωνικοποίηση), συμβάλει περισσότερο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των ιδιαιτεροτήτων των ανθρώπων, οι επιστήμονες  της επιγενετικής[1] έχουν απαντήσει εδώ και καιρό : Δεν είναι ούτε το ένα, ούτε το άλλο από μόνο του. Συμβάλουν  και η φύση και το περιβάλλον μαζί. Μάλιστα έχουν διαπιστώσει ότι οι  εμπειρίες μπορεί να είναι τόσο καθοριστικές που μπορεί να περάσουν μόνιμα στο γονιδίωμα και στην επόμενη γενιά .

Νευροβιολόγοι από  τη Ζυρίχη δημοσίευσαν μάλιστα στο περιοδικό Nature Neuroscience ότι αποκρυπτογράφησαν το μοριακό μηχανισμό που το καθιστά αυτό δυνατό . Η ομάδα με επικεφαλής την Isabelle Mansuy είχε ερευνήσει τον τρόπο που  περνούν οι τραυματικές εμπειρίες , αλλά και η κατάθλιψη στην επόμενη γενιά . " Υπάρχουν διπολικές διαταραχές και άλλες ψυχικές ασθένειες που εμφανίζονται συχνά σε οικογένειες, χωρίς να μπορούν να αποδοθούν σε συγκεκριμένα πρότυπα γονιδίων», λέει η Mansuy .

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το ακραίο στρες, οι εχθρικές συνθήκες διαβίωσης και τα τραύματα επηρεάζουν τους παράγοντες ρύθμισης των κυττάρων . Μία περίσσεια βραχέων μορίων RNA, που είναι οι πιο σημαντικές ουσίες για την εφαρμογή της γενετικής πληροφορίας, διαταράσσουν όχι μόνο την κυτταρική ισορροπία, αλλά οδηγούν επίσης  σε αλλαγές στη λειτουργία των νεύρων και σε άλλες διαταραχές . "Άσχημες εμπειρίες αφήνουν ίχνη στον εγκέφαλο , στα όργανα και τα γεννητικά κύτταρα. Με τα γεννητικά κύτταρα στη συνέχεια κληρονομούνται ", λέει η Mansuy.

Οι ερευνητές έχουν εντυπωσιακά παραδείγματα που δείχνουν ότι οι άνθρωποι όπως και τα ζώα ενσωματώνουν καθοριστικές στιγμές ζωής μέσα στο γονιδίωμα . Τα παιδιά των επιζώντων της ολλανδικής πείνας το χειμώνα του 1944-1945 , ήταν μικρά και χαμηλού βάρους μωρά , αλλά αποδείχθηκαν ότι είναι σκληρά και δυνατά . Αργότερα προσβλήθηκαν συχνότερα από διαβήτη και καρδιακές προσβολές , επειδή η γενετική αποτύπωση τους έκανε να κινητοποιούν πολλά θρεπτικά συστατικά από λίγο φαγητό. Ό,τι  ήταν πλεονέκτημα σε συνθήκες έλλειψης για την επιβίωση , έγινε απειλή σε περιόδους αφθονίας .

Οι γιατροί της ψυχοσωματικής, με δεδομένα τα πολλά νευροβιολογικά ευρήματα, υποθέτουν ότι τα μοριακά υπόβαθρα είναι υπεύθυνα για την ταλαιπωρία και την αγωνία των ασθενών τους. Πρόκειται για μια σχεδόν «ψυχοσωματική γενετική » . Αυτό σημαίνει π.χ. ότι η κατάθλιψη και το τραύμα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μόνο νευροβιολογικά, ας πούμε με φάρμακα,  αλλά επίσης με ψυχοθεραπεία .

Σε μια άλλη έρευνα στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, αποδείχθηκε ότι οι κοινωνικές συνθήκες, μέσα στις οποίες μεγαλώνουν τα παιδιά, επιδρούν στη δομή των χρωμοσωμάτων.

Χρωμοσώματα περιέχουν στα άκρα τους ένα προστατευτικό κάλυμμα. Αυτά τα λεγόμενα τελομερή συρρικνώνονται όσο μεγαλώνουμε. Επιπλέον, ιδιαιτέρως μικρά τελομερή σημαίνουν ότι το σχετικό άτομο έχει εκτεθεί επίμονα σε υψηλό στρες, για παράδειγμα, σε ένα δύσκολο περιβάλλον διαβίωσης.
Οι ερευνητές με επικεφαλής τον Colter Mitchell μελέτησαν τα τελομερή  40 Αφροαμερικανών, εννιάχρονων αγοριών από αμερικανικές μεγαλουπόλεις. Τα τελομερή από τα αγόρια, που ζουν σε φτωχότερες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, ήταν κατά μέσο όρο εξαιρετικά μικρά. Οι ερευνητές έχουν ήδη αρχίσει να εξετάζει τη σχέση αυτή, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης.


[1] Επιγενετική είναι η διαδικασία με την οποία μια αποκτηθείσα  ιδιότητα των γονέων περνά στους απογόνους κληρονομικά.