H κατασπατάληση φυσικών πόρων, η υπερκατανάλωση, η ανισοκατανομή πόρων και αγαθών, που προώθησε στο έπακρο η παγκοσμιοποίηση του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης, έσβησαν και τις τελευταίες ελπίδες για επικράτηση της «κοινωνίας της αφθονίας».
Αυτό που αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης είναι η διαδικασία, με την οποία γίνεται προσπάθεια τα τελευταία 20-30 χρόνια να γενικευθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ένας τρόπος παραγωγής και διανομής υλικών και άυλων αξιών, ο οποίος επικράτησε στις λεγόμενες «αναπτυγμένες» βιομηχανικές χώρες. Είναι η διαδικασία με την οποία γίνεται προσπάθεια να ελεγχθεί από το κεφαλαιοκρατικό σύστημα όλος ο πλανήτης, υπό την ηγεσία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου(H.P. Martin-H. Schumann, Die Globalisierungs-Falle, 1996 )
Το κρίσιμο σημείο με τον όρο παγκοσμιοποίηση είναι ότι σε αυτή τη φάση η κίνηση του κεφαλαίου θέτει την συνολική κοινωνική ζωή, τα οικοσυστήματα και τη φύση υπό την εξουσία του. Παράγει την συνολική οικονομικοκοινωνική ζωή και την αναπαράγει ταυτόχρονα ιδεολογικοπολιτικά. Μετατρέποντας την μέχρι πρότινος παραγωγή, σε παραγωγή του συνολικού «βίου» των ανθρώπων. Σε παραγωγή «υποκειμένων» ενός συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου με διανοητικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές αντιλήψεις για την πραγματικότητα, που στηρίζονται σε μια κτητική, επεκτατική και χρησιμοθηρική ψυχοσύνθεση. Μπορούμε να την ονομάσουμε βιοπολιτική παραγωγή, με την έννοια ότι συνθέτει την οικονομία, την ιδεολογία και την πολιτική υπό την ηγεμονία της οικονομίας. Με την έννοια της παραγωγής αντικειμένων, υποκειμένων και των μεταξύ τους σχέσεων υπό την κυριαρχία του κέρδους(Commonwealth, Antonio Negri, Michael Hardt, 2009).
Και αυτό στα πλαίσια ενός πλανητικού φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, γιατί υπερβαίνει τα οικονομικά και πολιτικά όρια, τα οποία έθεταν στο παρελθόν τα κράτη-έθνη. Έχουμε υπέρβαση των «εθνικών αγορών» και της «εθνικής κυριαρχίας». Με την κίνησή του αυτή το κεφάλαιο γίνεται ταυτόχρονα υπερεθνικό, εθνικό και τοπικό, ενιαία και στα τρία επίπεδα και δημιουργεί ταυτόχρονα και τις αντίστοιχες δομές του(π.χ. Παγκόσμια τράπεζα, ΔΝΤ, ΠΟΕ).
Η κυρίαρχη ιδεολογία με την οποία κάνει αυτήν την επέκταση είναι η ιδεολογία της «αέναης ανάπτυξης»: οικονομική μεγέθυνση, άπειροι πόροι, τεχνολογική καινοτομία και αγοραία επιστήμη-«τεχνολογικός μεσιανισμός»- ευημερία με αύξηση της κατανάλωσης, ατομική κοινωνική ανέλιξη μέσω αύξησης του κομματιού της πίττας κ.λπ.( Σερζ Λατούς, το στοίχημα της από-ανάπτυξης 2008) Η βάση αυτής της ιδεολογίας σήμερα είναι η επέκταση της χρηματικής βασικά οικονομίας μέσω της πίστωσης και δανείων προς καταναλωτές, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, κυβερνήσεις. Υπάρχει μια ψευδαίσθηση «ανάπτυξης» μέσω της διόγκωσης της χρηματοπιστωτικής φούσκας[1], που έχει όμως σαν αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί υπέρμετρα οι σημερινές χρηματικές περιουσίες της οικονομικής ελίτ. Αυτή η ελίτ διακινώντας και δανείζοντας έναν τεράστιο χρηματικό όγκο μπορεί και ελέγχει την «ευημερία» του υπόλοιπου παγκόσμιου πληθυσμού
Ταυτόχρονα υπάρχει και μια ψευδαίσθηση για γενίκευση της «δημοκρατίας», που αντικαθιστά αυταρχικά καθεστώτα, ενώ στην πραγματικότητα οδηγούμαστε σε ανατροπή της «αστικής δημοκρατίας» από την ολιγαρχία του πλούτου(Γ. Ν. Οικονόμου, Από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στη δημοκρατία, 2009). . Έχουμε το πέρασμα από το «εθνικό δημοκρατικό πολίτευμα», στο παγκόσμιο ολιγαρχικό τέτοιο.
Με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο ότι η παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού και η κυριαρχία των αγορών σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας, έχουν οξύνει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ανθρώπινες κοινότητες και τα κάθε είδους οικοσυστήματα, αντί να τα αμβλύνει, όπως ήταν η υπόσχεση. Στον μεν δυτικό κόσμο αποσαθρώνει το «κοινωνικό» κράτος και βάζει σε κίνδυνο την ύπαρξη των μεσαίων τάξεων, των αγροτών και των ανειδίκευτων εργαζομένων, στον δε υπόλοιπο κόσμο διαλύει τις συνθήκες επιβίωσης της πλειοψηφίας των πολιτών(εκτός από των τοπικών ελίτ). Οδήγησε στην ουσιαστική χρεοκοπία πολλών χωρών, ιδίως της Αφρικής, αλλά και της Ν. Ευρώπης, στη διάλυση των παραδοσιακών τρόπων της τοπικής παραγωγής και στην εγκατάλειψη της γης από τους αγρότες τους. Πολύ λίγα έχουν μείνει από τις τοπικές κοινότητες και τα κοινωνικά δίκτυα αλληλοβοήθειας καθώς και από τα πολιτιστικά πρότυπά τους. Η ρύπανση και η οικολογική καταστροφή έχει πάρει πλανητικές διαστάσεις. Έχουμε ήδη αλλαγές στο κλίμα και έντονα καιρικά φαινόμενα καθώς και διόγκωση των περιβαλλοντικών μεταναστών.[2] Η πραγματική οικονομία δε μπορεί να αναπτύσσεται πλέον με 2-3% ετησίως-όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Αιτία για αυτό είναι ο κορεσμός στην παραγωγή, η μειούμενη αγοραστική δύναμη των πολλών, αλλά κυρίως τα πλανητικά όρια σε πόρους, υλικά και ενέργεια, καθώς και τα όρια στην ενσωμάτωση των τεράστιων απόβλητων των οικονομικών δραστηριοτήτων[3]. Αποδείχθηκε ότι οι «κοινωνίες της αφθονίας» δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν, γιατί οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη είναι πεπερασμένες και τα παραγόμενα απόβλητα κάνουν την κατάσταση εκρηκτική(θα χρειαζόμασταν 2 πλανήτες μέχρι το 2030, για να γίνει αυτό με τον τρόπο που προτείνει το «δυτικό μοντέλο» της υπερκατανάλωσης φυσικών και ανθρώπινων πόρων[4]). Η απορρύθμιση ταυτόχρονα του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους(του «κοινωνικού» κράτους ή του «κράτους πρόνοιας») οδήγησε σε απεριόριστη επέκταση των ανισοτήτων μεταξύ περιοχών και ατόμων παντού, και στον «αναπτυγμένο κόσμο» και στον «υπανάπτυκτο».
Οι αποφάσεις των πολιτικών για οποιεσδήποτε αλλαγές καθορίζονται από τα συμφέροντα της παγκόσμιας ελίτ των πολυεθνικών και έχουν να κάνουν με τη διαχείρισή τους, ενώ οι πολίτες έχουν ελάχιστη δύναμη να επηρεάσουν την πολιτική και οικονομική διαδικασία, που καθορίζει τη ζωή τους. Βλέπουν ότι αποκλείονται καθημερινά από το σημερινό «δημόσιο» χώρο, αφού δεν μπορούν να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο ικανοποιούνται ή δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες τους. Αυτό γίνεται σήμερα αποκλειστικά σχεδόν μέσω των δυνάμεων της αγοράς και δεν μπορούν να επέμβουν, ούτε ακόμα και στην ολοένα και μεγαλύτερη επιδείνωση της ποιότητας ζωής τους, της υγείας τους και του περιβάλλοντος. Η «αντιπροσωπευτική δημοκρατία» των σύγχρονων επαγγελματιών πολιτικών και των κομμάτων εξουσίας, προάγοντας τα συμφέροντα των ολίγων ισχυρών, έχει απογοητεύσει σε μεγάλο βαθμό τους ανθρώπους, τους παθητικοποιεί και τους κάνει να μη θέλουν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση των εξελίξεων( Γ. Κολέμπας, Τοπικοποίηση, από το παγκόσμιο…στο τοπικό, 2009).
[1] Η σχέση πραγματικών αξιών (πρώτες ύλες, πηγές ενέργειας, καταναλωτικά προϊόντα, υπηρεσίες κ.λπ.) προς χρηματικές αξίες(διάφορες μορφές χρήματος-χάρτινες ή ηλεκτρονικές- που κυκλοφορούν από τους κατέχοντες) είναι τουλάχιστον 1: 10 (πολλές εκτιμήσεις την ανεβάζουν στο 1: 15 ή 1:17).
[2] Από τα διεθνή ΜΜΕ: Παρόλο που η περίληψη της έκθεσης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που παρουσιάσθηκε πρόσφατα από τη Διακυβερνητική Επιτροπή (IPCC )στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας έχει τροποποιηθεί και μετριασθεί πολύ, σε σχέση με την έκθεση των επιστημόνων(4χρονη εργασία 300 επιστημόνων από 70 χώρες), εντούτοις διατυπώνει πολλές ανησυχίες των κυβερνητικών αξιωματούχων.
«Πιθανότατα να υπάρξουν σοβαρές εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις από την εντατικοποίηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στις φτωχότερες χώρες του Νότου, οι επιπτώσεις, όπως η επισιτιστική κρίση, θα είναι σοβαρότερες, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ακόμη και βίαιες συγκρούσεις». Αναφέρει η έκθεση.
Επίσης: η έλλειψη νερού, η αύξηση του αριθμού των μεγάλων πλημμύρων, της μετανάστευσης και της φτώχειας θα είναι οι παράλληλες επιπτώσεις.
Ειδικότερα: στην Αφρική μικρή πρόσβαση στο νερό, στην Ευρώπη αύξηση των πλημμύρων και των επιπτώσεών τους στις υποδομές(θα 4πλασιασθούν οι πλημμύρες προβλέπουν οι επιστήμονες), στην Ασία οι πλημμύρες και τα κύματα καύσωνα μπορεί να προκαλέσουν σημαντική αύξηση της μετανάστευσης. Στη Βόρεια Αμερική ακραία φυσικά φαινόμενα όπως, καύσωνες, παράκτιες πλημμύρες, πυρκαγιές. Στη Λατινική Αμερική επίσης πρόβλημα με την πρόσβαση σε νερό. Οι πολικές περιοχές και τα νησιά θα επηρεαστούν ιδιαίτερα από το θερμότερο κλίμα και από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της ταχείας τήξης των παγετώνων.
Το θερμότερο κλίμα θα έχει σαν αποτέλεσμα τη διατροφική κρίση, ιδίως στο Νότο, προβλήματα στην αλιεία λόγω επίδρασης στην κατανομή θαλάσσιων ειδών, ενώ θα προκαλέσει και μεγάλες αλλαγές στην γεωργική παραγωγή. Οι συνολικές οικονομικές επιπτώσεις «είναι δύσκολο να εκτιμηθούν», αλλά η κλιματική αλλαγή «θα επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη, θα προκαλέσει τη μείωση της ασφάλειας των τροφίμων και θα δημιουργήσει νέους θύλακες φτώχειας».
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι παράκτιες πλημμύρες, οι ξηρασίες και τα κύματα καύσωνα, θα προκαλέσουν αύξηση της μετανάστευσης που σε συνδυασμό με τη δυσκολότερη πρόσβαση σε νερό και σε τρόφιμα «θα αυξήσει έμμεσα τον κίνδυνο των βίαιων συγκρούσεων». Θα καταγραφεί επίσης αύξηση των προβλημάτων υγείας που προκαλούνται από τα κύματα καύσωνα σε φτωχές περιοχές με υποσιτισμό και κακή ποιότητα νερού.
[3] Η παγίδα που έχει στήσει ο καπιταλισμός στον εαυτό του ή οι μέρες της αφθονίας μας είναι μετρημένες στο: Γ. Κολέμπας-Γ.Μπίλλας , Ο ανθρωπολογικός τύπος της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης, 2013
[4] Έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2008» της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF.
Αυτό που αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης είναι η διαδικασία, με την οποία γίνεται προσπάθεια τα τελευταία 20-30 χρόνια να γενικευθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ένας τρόπος παραγωγής και διανομής υλικών και άυλων αξιών, ο οποίος επικράτησε στις λεγόμενες «αναπτυγμένες» βιομηχανικές χώρες. Είναι η διαδικασία με την οποία γίνεται προσπάθεια να ελεγχθεί από το κεφαλαιοκρατικό σύστημα όλος ο πλανήτης, υπό την ηγεσία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου(H.P. Martin-H. Schumann, Die Globalisierungs-Falle, 1996 )
Το κρίσιμο σημείο με τον όρο παγκοσμιοποίηση είναι ότι σε αυτή τη φάση η κίνηση του κεφαλαίου θέτει την συνολική κοινωνική ζωή, τα οικοσυστήματα και τη φύση υπό την εξουσία του. Παράγει την συνολική οικονομικοκοινωνική ζωή και την αναπαράγει ταυτόχρονα ιδεολογικοπολιτικά. Μετατρέποντας την μέχρι πρότινος παραγωγή, σε παραγωγή του συνολικού «βίου» των ανθρώπων. Σε παραγωγή «υποκειμένων» ενός συγκεκριμένου ανθρωπολογικού τύπου με διανοητικές, συναισθηματικές και ψυχολογικές αντιλήψεις για την πραγματικότητα, που στηρίζονται σε μια κτητική, επεκτατική και χρησιμοθηρική ψυχοσύνθεση. Μπορούμε να την ονομάσουμε βιοπολιτική παραγωγή, με την έννοια ότι συνθέτει την οικονομία, την ιδεολογία και την πολιτική υπό την ηγεμονία της οικονομίας. Με την έννοια της παραγωγής αντικειμένων, υποκειμένων και των μεταξύ τους σχέσεων υπό την κυριαρχία του κέρδους(Commonwealth, Antonio Negri, Michael Hardt, 2009).
Και αυτό στα πλαίσια ενός πλανητικού φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, γιατί υπερβαίνει τα οικονομικά και πολιτικά όρια, τα οποία έθεταν στο παρελθόν τα κράτη-έθνη. Έχουμε υπέρβαση των «εθνικών αγορών» και της «εθνικής κυριαρχίας». Με την κίνησή του αυτή το κεφάλαιο γίνεται ταυτόχρονα υπερεθνικό, εθνικό και τοπικό, ενιαία και στα τρία επίπεδα και δημιουργεί ταυτόχρονα και τις αντίστοιχες δομές του(π.χ. Παγκόσμια τράπεζα, ΔΝΤ, ΠΟΕ).
Η κυρίαρχη ιδεολογία με την οποία κάνει αυτήν την επέκταση είναι η ιδεολογία της «αέναης ανάπτυξης»: οικονομική μεγέθυνση, άπειροι πόροι, τεχνολογική καινοτομία και αγοραία επιστήμη-«τεχνολογικός μεσιανισμός»- ευημερία με αύξηση της κατανάλωσης, ατομική κοινωνική ανέλιξη μέσω αύξησης του κομματιού της πίττας κ.λπ.( Σερζ Λατούς, το στοίχημα της από-ανάπτυξης 2008) Η βάση αυτής της ιδεολογίας σήμερα είναι η επέκταση της χρηματικής βασικά οικονομίας μέσω της πίστωσης και δανείων προς καταναλωτές, νοικοκυριά, επιχειρήσεις, κυβερνήσεις. Υπάρχει μια ψευδαίσθηση «ανάπτυξης» μέσω της διόγκωσης της χρηματοπιστωτικής φούσκας[1], που έχει όμως σαν αποτέλεσμα να έχουν αυξηθεί υπέρμετρα οι σημερινές χρηματικές περιουσίες της οικονομικής ελίτ. Αυτή η ελίτ διακινώντας και δανείζοντας έναν τεράστιο χρηματικό όγκο μπορεί και ελέγχει την «ευημερία» του υπόλοιπου παγκόσμιου πληθυσμού
Ταυτόχρονα υπάρχει και μια ψευδαίσθηση για γενίκευση της «δημοκρατίας», που αντικαθιστά αυταρχικά καθεστώτα, ενώ στην πραγματικότητα οδηγούμαστε σε ανατροπή της «αστικής δημοκρατίας» από την ολιγαρχία του πλούτου(Γ. Ν. Οικονόμου, Από την κρίση του κοινοβουλευτισμού στη δημοκρατία, 2009). . Έχουμε το πέρασμα από το «εθνικό δημοκρατικό πολίτευμα», στο παγκόσμιο ολιγαρχικό τέτοιο.
Με την πάροδο του χρόνου, αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο ότι η παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού και η κυριαρχία των αγορών σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας, έχουν οξύνει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι ανθρώπινες κοινότητες και τα κάθε είδους οικοσυστήματα, αντί να τα αμβλύνει, όπως ήταν η υπόσχεση. Στον μεν δυτικό κόσμο αποσαθρώνει το «κοινωνικό» κράτος και βάζει σε κίνδυνο την ύπαρξη των μεσαίων τάξεων, των αγροτών και των ανειδίκευτων εργαζομένων, στον δε υπόλοιπο κόσμο διαλύει τις συνθήκες επιβίωσης της πλειοψηφίας των πολιτών(εκτός από των τοπικών ελίτ). Οδήγησε στην ουσιαστική χρεοκοπία πολλών χωρών, ιδίως της Αφρικής, αλλά και της Ν. Ευρώπης, στη διάλυση των παραδοσιακών τρόπων της τοπικής παραγωγής και στην εγκατάλειψη της γης από τους αγρότες τους. Πολύ λίγα έχουν μείνει από τις τοπικές κοινότητες και τα κοινωνικά δίκτυα αλληλοβοήθειας καθώς και από τα πολιτιστικά πρότυπά τους. Η ρύπανση και η οικολογική καταστροφή έχει πάρει πλανητικές διαστάσεις. Έχουμε ήδη αλλαγές στο κλίμα και έντονα καιρικά φαινόμενα καθώς και διόγκωση των περιβαλλοντικών μεταναστών.[2] Η πραγματική οικονομία δε μπορεί να αναπτύσσεται πλέον με 2-3% ετησίως-όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Αιτία για αυτό είναι ο κορεσμός στην παραγωγή, η μειούμενη αγοραστική δύναμη των πολλών, αλλά κυρίως τα πλανητικά όρια σε πόρους, υλικά και ενέργεια, καθώς και τα όρια στην ενσωμάτωση των τεράστιων απόβλητων των οικονομικών δραστηριοτήτων[3]. Αποδείχθηκε ότι οι «κοινωνίες της αφθονίας» δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν, γιατί οι πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη είναι πεπερασμένες και τα παραγόμενα απόβλητα κάνουν την κατάσταση εκρηκτική(θα χρειαζόμασταν 2 πλανήτες μέχρι το 2030, για να γίνει αυτό με τον τρόπο που προτείνει το «δυτικό μοντέλο» της υπερκατανάλωσης φυσικών και ανθρώπινων πόρων[4]). Η απορρύθμιση ταυτόχρονα του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους(του «κοινωνικού» κράτους ή του «κράτους πρόνοιας») οδήγησε σε απεριόριστη επέκταση των ανισοτήτων μεταξύ περιοχών και ατόμων παντού, και στον «αναπτυγμένο κόσμο» και στον «υπανάπτυκτο».
Οι αποφάσεις των πολιτικών για οποιεσδήποτε αλλαγές καθορίζονται από τα συμφέροντα της παγκόσμιας ελίτ των πολυεθνικών και έχουν να κάνουν με τη διαχείρισή τους, ενώ οι πολίτες έχουν ελάχιστη δύναμη να επηρεάσουν την πολιτική και οικονομική διαδικασία, που καθορίζει τη ζωή τους. Βλέπουν ότι αποκλείονται καθημερινά από το σημερινό «δημόσιο» χώρο, αφού δεν μπορούν να ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο ικανοποιούνται ή δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες τους. Αυτό γίνεται σήμερα αποκλειστικά σχεδόν μέσω των δυνάμεων της αγοράς και δεν μπορούν να επέμβουν, ούτε ακόμα και στην ολοένα και μεγαλύτερη επιδείνωση της ποιότητας ζωής τους, της υγείας τους και του περιβάλλοντος. Η «αντιπροσωπευτική δημοκρατία» των σύγχρονων επαγγελματιών πολιτικών και των κομμάτων εξουσίας, προάγοντας τα συμφέροντα των ολίγων ισχυρών, έχει απογοητεύσει σε μεγάλο βαθμό τους ανθρώπους, τους παθητικοποιεί και τους κάνει να μη θέλουν να συμμετέχουν στη διαμόρφωση των εξελίξεων( Γ. Κολέμπας, Τοπικοποίηση, από το παγκόσμιο…στο τοπικό, 2009).
[1] Η σχέση πραγματικών αξιών (πρώτες ύλες, πηγές ενέργειας, καταναλωτικά προϊόντα, υπηρεσίες κ.λπ.) προς χρηματικές αξίες(διάφορες μορφές χρήματος-χάρτινες ή ηλεκτρονικές- που κυκλοφορούν από τους κατέχοντες) είναι τουλάχιστον 1: 10 (πολλές εκτιμήσεις την ανεβάζουν στο 1: 15 ή 1:17).
[2] Από τα διεθνή ΜΜΕ: Παρόλο που η περίληψη της έκθεσης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που παρουσιάσθηκε πρόσφατα από τη Διακυβερνητική Επιτροπή (IPCC )στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας έχει τροποποιηθεί και μετριασθεί πολύ, σε σχέση με την έκθεση των επιστημόνων(4χρονη εργασία 300 επιστημόνων από 70 χώρες), εντούτοις διατυπώνει πολλές ανησυχίες των κυβερνητικών αξιωματούχων.
«Πιθανότατα να υπάρξουν σοβαρές εκτεταμένες και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις από την εντατικοποίηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στις φτωχότερες χώρες του Νότου, οι επιπτώσεις, όπως η επισιτιστική κρίση, θα είναι σοβαρότερες, με αποτέλεσμα να σημειωθούν ακόμη και βίαιες συγκρούσεις». Αναφέρει η έκθεση.
Επίσης: η έλλειψη νερού, η αύξηση του αριθμού των μεγάλων πλημμύρων, της μετανάστευσης και της φτώχειας θα είναι οι παράλληλες επιπτώσεις.
Ειδικότερα: στην Αφρική μικρή πρόσβαση στο νερό, στην Ευρώπη αύξηση των πλημμύρων και των επιπτώσεών τους στις υποδομές(θα 4πλασιασθούν οι πλημμύρες προβλέπουν οι επιστήμονες), στην Ασία οι πλημμύρες και τα κύματα καύσωνα μπορεί να προκαλέσουν σημαντική αύξηση της μετανάστευσης. Στη Βόρεια Αμερική ακραία φυσικά φαινόμενα όπως, καύσωνες, παράκτιες πλημμύρες, πυρκαγιές. Στη Λατινική Αμερική επίσης πρόβλημα με την πρόσβαση σε νερό. Οι πολικές περιοχές και τα νησιά θα επηρεαστούν ιδιαίτερα από το θερμότερο κλίμα και από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της ταχείας τήξης των παγετώνων.
Το θερμότερο κλίμα θα έχει σαν αποτέλεσμα τη διατροφική κρίση, ιδίως στο Νότο, προβλήματα στην αλιεία λόγω επίδρασης στην κατανομή θαλάσσιων ειδών, ενώ θα προκαλέσει και μεγάλες αλλαγές στην γεωργική παραγωγή. Οι συνολικές οικονομικές επιπτώσεις «είναι δύσκολο να εκτιμηθούν», αλλά η κλιματική αλλαγή «θα επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη, θα προκαλέσει τη μείωση της ασφάλειας των τροφίμων και θα δημιουργήσει νέους θύλακες φτώχειας».
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι παράκτιες πλημμύρες, οι ξηρασίες και τα κύματα καύσωνα, θα προκαλέσουν αύξηση της μετανάστευσης που σε συνδυασμό με τη δυσκολότερη πρόσβαση σε νερό και σε τρόφιμα «θα αυξήσει έμμεσα τον κίνδυνο των βίαιων συγκρούσεων». Θα καταγραφεί επίσης αύξηση των προβλημάτων υγείας που προκαλούνται από τα κύματα καύσωνα σε φτωχές περιοχές με υποσιτισμό και κακή ποιότητα νερού.
[3] Η παγίδα που έχει στήσει ο καπιταλισμός στον εαυτό του ή οι μέρες της αφθονίας μας είναι μετρημένες στο: Γ. Κολέμπας-Γ.Μπίλλας , Ο ανθρωπολογικός τύπος της Αποανάπτυξης-Τοπικοποίησης, 2013
[4] Έκθεση «Ζωντανός Πλανήτης 2008» της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF.