Μετά τη κρίση χρεών, τα επόμενα χρόνια θα έχουμε διατροφική κρίση με βάση τα παρακάτω δεδομένα:
• Ενώ η παγκόσμια προσφορά τροφίμων-προς το παρόν- παραπάνω από επαρκής, ταυτόχρονα 1 δισ. υποσιτίζεται(60% υποσαχάρια Αφρική και Ν. Ασία, 845εκατ. Μικροκαλλιεργητές δεν μπορούν να τραφούν)
• Οι κλιματικές αλλαγές οδηγούν σε μείωση και καταστροφή παραγωγής(αλλού καύσωνες, αλλού ξηρασίες ή πλημμύρες π.χ. Ρωσία, Αργεντινή: άνοδος τιμής των σιτηρών κατά 70%, πάνω από 230 Ε/τόνο)
• Αύξηση ζήτησης στην ΝΑ Ασία- άνοδος πολυπληθών μεσαίων τάξεων και αλλαγή διατροφικού μοντέλου(με βάση και εδώ τα ζωικά προϊόντα).
• Κερδοσκοπία στις τιμές στο χρηματιστήριο των δημητριακών
• Το 30% της παραγόμενης τροφής στα σκουπίδια(λόγω των προδιαγραφών εμπορίας, της ημερομηνίας λήξης στα σουπερμάρκετς και μεγάλων υπολειμμάτων στα νοικοκυριά)
• Έλεγχος παραγωγής-διανομής τροφής από μεγάλες πολυεθνικές: π.χ. 5 ελέγχουν το 75% των σιτηρών, 6 το 75% της αγοράς παρασιτοκτόνων, 2 το 50% της παραγωγής μπανάνας, 3 τη παγκόσμια παραγωγή τσαγιού. 30 πολυεθνικές ελέγχουν το 1/3 των επεξεργασμένων τροφών.
• Οι γεωργοί βασικά είναι παραγωγοί πρώτων υλών για τη βιομηχανία και όχι για τον εαυτό τους , τις κοινότητές τους και τις τοπικές αγορές. Ταυτόχρονα είναι αποδέκτες τιμών που διαμορφώνουν οι μεταπράτες, τα καρτέλ και τα χρηματιστήρια.
• Οι καταναλωτές είναι εξαρτημένοι πλήρως από την αγορά μέσω των αλυσίδων. Πληρώνουν μέχρι και 4-6 φορές παραπάνω από την τιμή παραγωγού.
• Έχουμε παρακμή υπαίθρου, μείωση αγροτικού πληθυσμού, συρρίκνωση αγροτικών κοινοτήτων και εσωτερικούς-εξωτερικούς μετανάστες. Επιβιώνουν μόνο μεγαλο-αγρότες με εντατικές-χημικές καλλιέργειες, υπερκατανάλωση νερού και σαν συνέπεια την υποβάθμιση των εδαφών. Έχουμε ένα σύστημα φθίνουσας απόδοσης με όλο και μεγαλύτερες εισροές και όλο και λιγότερη παραγωγή.
Μεγάλες εκτάσεις χρησιμοποιούνται για ζωοτροφή με απώλεια αρχικής ενέργειας κατά 65-90%: στα βιομηχανοποιημένα συστήματα καταναλώνονται 300 μονάδες πόρων, για να παραχθούν 100( ενώ στα ολοκληρωμένα οργανικά συστήματα έχουμε παραγωγή 100 μονάδων πόρων με κατανάλωση μόνο 5 μονάδων). Το γεγονός αυτό κάνει τη βιομηχανική γεωργία να είναι πλέον αντιπαραγωγική. Η καλλιέργεια ενεργειακών φυτών για αγροκαύσιμα έχει σαν αποτέλεσμα: γαιοκτήμονες του Νότου μαζί με τις πολυεθνικές του Βορρά να διεκδικούν μεγάλες εκτάσεις υπέρ του «οδηγού» και εις βάρος του «υποσιτισμένου».
• Έχουμε πατεντοποίηση των σπόρων και των ποικιλιών με τις συμφωνίες TRIPS(1996). Αυτό οδηγεί στη «βιοπειρατεία» των γενετικών πόρων από τις εταιρείες και σε πλήρη έλεγχο του αγροδιατροφικού συστήματος από τις πολυεθνικές του είδους
• Το συνολικό παγκόσμιο αγροτοδιατροφικό σύστημα(παραγωγή, συντήρηση, συσκευασία, ψύξη, μεταφορές γεωργ. προϊόντων, διανομή στα σουπερμάρκετς κ.λπ.) είναι υπεύθυνο σχεδόν για το 50% του φαινομένου του «θερμοκηπίου».
2) Οι Εξελίξεις στην Ευρώπη
· Αγροτικός τομέας: ο μοναδικός με κοινή πολιτική(ΚΑΠ). Υπάρχει ιδιαίτερος προϋπολογισμός(55 δισ. τα πρώτα χρόνια- το 0,5% του ΑΕΠ της ΕΕ- μειούμενος στη συνέχεια). Κάθε πολίτης συνεισφέρει 2 Ε τη βδομάδα περίπου για χρηματοδότηση της ΚΑΠ
· Στην ΕΕ των 15: είχαμε 6 εκατομ. γεωργούς και 130 εκατομ. εκτάρια καλλιεργούμενης γης.
· Στην ΕΕ των 27(2007): έχουμε 13 εκ. γεωργούς στα 500 εκ κατοίκους(3% στον συνολικό και 5% στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό) και 185 εκ. εκτάρια. Έχουμε με τη διεύρυνση αύξηση γεωργικής γης κατά 40%, αλλά αύξηση παραγωγής μόνο κατά 10-20%.
· Η ΕΕ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών(μεταποιημένα, οινοπνευματώδη, κρέατα, γαλακτοκομικά, πχ. 72,5 δισ. η αξία τους το 2006)
· Ο μεγαλύτερος εισαγωγέας(καφές, τσάι, μπαχαρικά, φρούτα, σόγια, καλαμπόκι-ζωοτροφές: π.χ. 27,8 δισ. το 2006 ). Υπάρχει δηλαδή θετικό οικονομικό ισοζύγιο, λόγω προστιθέμενης αξίας.
· Στο διάστημα 2007-2013: έχουμε μείωση 5% ανά έτος στις άμεσες ενισχύσεις(στις πάνω από 5000 Ε), εύνοια μεγάλων αγροτικών μονάδων κύρια της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Τα εθνικά κράτη ενδιαφέρονταν μόνο για επιδοτήσεις του πρώτου πυλώνα(λόγω στήριξης της παραγωγής και τιμών εξολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της ΕΕ) και όχι για στήριξη της υπαίθρου (λόγω του ότι εδώ υπάρχει συγχρηματοδότηση και από εθνικούς πόρους).
· Ελλάδα: μεταξύ 2000-2008 είχαμε μείωση του αγροτικού εισοδήματος κατά 19,9%(στην ΕΕ αντίθετα αύξηση 15,9%). Το 2009 έγινε καταβολή μόνο του 50-60% των επιδοτήσεων, γιατί δεν υπάρχει ακόμα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου.
· Για μετά 2013: η ΚΑΠ διαμορφώνεται αυτή την περίοδο, αλλά ο στόχος θα είναι –από ότι φαίνεται από τις προτάσεις των υπουργών-η εταιρική γεωργική παραγωγή με στήριξή της μέσω τραπεζικών χρηματοπιστωτικών εργαλείων.
3) Οι συνέπειες της υφιστάμενης αγροτικής πολιτικής στην ελληνική ύπαιθρο – Εναλλακτικοί δρόμοι
α) Τα μέχρι τώρα αδιέξοδα
· Η ελληνική γεωργία παγκοσμιοποιήθηκε μέσω της Ε.Ε. και της ΚΑΠ.
· Χαρακτηριστικό της ΚΑΠ: τα εθνικά κράτη στρέφονταν προς τις άμεσες επιδοτήσεις(εξολοκλήρου από Ε.Ε.), όχι προς ενισχύσεις για την αναζωογόνηση της υπαίθρου(συγχρηματοδότηση)
· Για τη χώρα: Παρακμή της υπαίθρου, απώλεια της αυτάρκειας στη διατροφή του πληθυσμού, γήρανση και μείωση του αγροτικού πληθυσμού: από 31% το 1981 στο 9,5% το 2009. (Λόγω της κρίσης το 2009-2010 αυξήθηκαν οι νέοι αγρότες κατά 40.000)
· Μεγάλη διαφορά εισοδημάτων μεταξύ μιας μειοψηφίας μεγαλοαγροτών και της πλειοψηφίας των μικρών.
· Έχει μετατρέψει και τον έλληνα αγρότη από παραγωγό γεωργικών προϊόντων, σε παραγωγό πρώτων υλών για τη βιομηχανία τροφίμων
· Μέσω επιδοτήσεων της ΚΑΠ ευνοήθηκαν οι επιλέξιμες μεγάλες μονοκαλλιέργειες (βαμβάκι, τεύτλα, σιτηρά, βιομηχανική ντομάτα, ροδάκινα, καπνά). Η παραγωγή: κυνήγι των επιδοτήσεων και όχι για να ικανοποιεί τη ζήτηση και την κατανάλωση, στη χώρα.
· Εξάρτηση από τις αγροβιομηχανίες, όχι ευελιξία στην επιλογή καλλιεργειών, εγκατάλειψη της παραγωγής, αφού επιδοτούνται άσχετα με το εάν παράγουν ή όχι.
· Κάθετη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και οικονομικός μαρασμός παράκτιας αλιείας. Το οικοσύστημα του Αιγαίου βρίσκεται υπό κατάρρευση.
· Τέλος στην τοπική παραγωγή διαφορετικών σοδειών και ζώων προσαρμοσμένων στο κλίμα και το έδαφος των περιοχών. Εκτόπισμα από λίγες βελτιωμένες ποικιλίες ανά είδος και ορισμένα υβρίδια , που θέλουν πολύ νερό, φυτοφάρμακα, λιπάσματα. (π.χ. μέχρι 1950 είχαμε: 111 ντόπιες ποικιλίες μαλακού σταριού, 139 σκληρού, 99 κριθαριού, 294 καλαμποκιού, 39 βρώμης. Τώρα έχουν διασωθεί 2-3% αυτών). Η ΕΕ θέλει να προωθήσει και τις μεταλλαγμένες ποικιλίες.
· Ταυτόχρονα εισάγουμε: κρεμμύδια από την Ινδία, λεμόνια- πορτοκάλια από την Ν. Αφρική, δαμάσκηνα και αχλάδια από τη Χιλή, φακές από τον Καναδά, φασόλια από την Κίνα, ρεβίθια από το Μεξικό, φιστίκια Αίγινας από την Τουρκία, μπάμιες- φασολάκια- πατάτες από την Αίγυπτο-εκτός εποχής.
· Μειώσαμε την παραγωγή ζαχαρότευτλων... για να εισάγουμε 200.000 τόνους ζάχαρη. Για την εισαγωγή σιτηρών δαπανάμε 250. εκατομμύρια ευρώ.
· Σε 30 χρόνια η Ελλάδα από θετικό εμπορικό ισοζύγιο σήμερα έχει αρνητικό ετήσιο ισοζύγιο μέχρι 4,5 δις Ε .Αυτό συνέβαλε και στη διόγκωση του χρέους.
· Παράπλευρα αποτελέσματα: υποβάθμιση και ρύπανση των εδαφών, μόλυνση και ρύπανση των επιφανειακών και των υπογείων νερών (π.χ. το επίπεδο των νιτρικών αλάτων στο 25% των υπογείων νερών ξεπέρασε τα 50 mg/l ενώ το φυσιολογικό είναι τα 5 mg/l).
· Ρύπανση της ατμόσφαιρας (π.χ. το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου που προέρχονται απ’ τα αζωτούχα λιπάσματα συμμετέχουν στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Το 15% των αερίων του «θερμοκηπίου» οφείλονται στη Γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο.
· Έλλειψη νερού (π.χ. η βαμβακοκαλλιέργεια στη Θεσσαλία έχει εξαντλήσει τα νερά: μέχρι και 400 μ. οι γεωτρήσεις. Απαίτηση για εκτροπή του Αχελώου).
· Το τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος, μαζί με το κοινωνικό κόστος απ’ την παρακμή της υπαίθρου και της δημόσιας υγείας κάνει και την Ελληνική γεωργία αντιπαραγωγική (υπάρχει μεγάλο εξωτερικό κόστος, που τα πληρώνει η κοινωνία).
· Τιμές: Οι αγρότες είναι αποδέκτες τιμών που διαμορφώνουν οι μεταπράτες και τα καρτέλ των βιομηχανιών μεταποίησης και διατροφής. Οι καταναλωτές πληρώνουν τιμές μέχρι και 6 φορές μεγαλύτερες από αυτές που εισπράττουν οι παραγωγοί.
· Τα 2/3 των πρωτοβάθμιων αγροτικών συνεταιρισμών δεν ασκούν καμία δραστηριότητα, πέραν της εκλογής της συνδικαλιστικής ηγεσίας, ενώ μια σειρά από συνεταιριστικές βιομηχανίες όπως η ΑΓΝΟ, η ΟΛΥΜΠΟΣ, η ΡΟΔΟΠΗ χρεοκόπησαν ή πουλήθηκαν σε ιδιώτες( την ίδια μοίρα θα έχει και η ΔΩΔΩΝΗ).
· Αναδιάρθρωση: για τα επόμενα χρόνια (μετά το 2013 που τελειώνουν οι σημερινές επιδοτήσεις) η ΕΕ βάζει ως στόχο την ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ, που δεν θα βασίζεται ούτε στον ατομικό αγρότη, ούτε στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, στην οποία οι κάτοχοι του κλήρου δεν θα είναι πλέον ανεξάρτητοι ή συνεταιρισμένοι παραγωγοί αλλά μέτοχοι.
· Οι επενδύσεις του αγροτικού προϋπολογισμού της ΕΕ, θα στραφεί προς τις μεγάλες βιομηχανοποιημένες αγροτικές εταιρείες, σε βάρος των μικρομεσαίων παραγωγών και θα στηριχθεί σε τραπεζική χρηματοδότηση με νέα «ευέλικτα χρηματοπιστωτικά εργαλεία».
· Μια τέτοιου τύπου αναδιάρθρωση θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη συγκεντροποίηση γύρω από την τροφή (ήδη σήμερα 7 μύλοι διακινούν το 70% των αλεύρων στην χώρα) και την εξάρτηση της διατροφής του πληθυσμού από τις εταιρίες.
β) Οικολογική γεωργία στη χώρα μας
Μερικά στοιχεία(2005):
• «Επιχειρηματίες»: 16433
• Έκταση: 2.880.625 στρέμ.(1.035.600 φυτική, 1.845.025 βοσκότοποι)
• Ποσοστά(στρεμματικά): συνολικά 3,14%, φυτική παραγωγή 2,63%
• «Φούσκα» των βιολογικών
Στα χαρτιά έχουμε 25.000 Ελληνες βιοκαλλιεργητές σήμερα, στα ράφια ελάχιστα ελληνικά βιολογικά προϊόντα(έρευνα ΟΙΚΟ).
Περισσότερα στο: http://www.topikopoiisi.com/3/post/2012/10/43.html
γ) Ποια είναι η διέξοδος για τη χώρα, όσον αφορά στον αγροδιατροφικό τομέα;
• Η «Αγροτική» γεωργία, οικο-γεωργία( το οικο- όχι μόνο με την έννοια του οικολογικού, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του «οικου»), που θα ικανοποιεί τις βιοτικές ανάγκες της αλυσίδας: αγρότης-κοινότητα-περιοχή-χώρα .
• Ο «Πολυλειτουργικός» αγρότης με ολοκληρωμένα αγροκτήματα με πολλά διαφορετικά είδη ζωντανών-ζωϊκών,φυτικών, με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου και όχι για τις επιδοτήσεις
• Η μετατροπή της χώρας σε ζώνη οικο-καλλιέργειας, ελεύθερης από μεταλλαγμένα, με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό ή φυσικό τρόπο παραγωγής καθώς και της αεικαλλιέργειας (permacalture). Τα με τέτοιο τρόπο παραγόμενα προϊόντα θα έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα και για τις εξαγωγές τους.
• Η λογική της υγιεινής τροφής(παραγωγή και για τον ίδιο και για την τοπική αγορά και όχι για την απρόσωπη αγορά).
• Αποφυγή των μεσαζόντων- σωστές και δίκαιες τιμές, με βιώσιμη παραγωγή της εγγύτητας για ικανοποίηση βιοτικών αναγκών μέσω της διανομής της εγγύτητας(μικρές διαδρομές από την παραγωγή στην κατανάλωση.
• Αναδιάρθρωση αναγκών- αντικαταναλωτισμός - μείωση εξωτερικών εισροών-ανθεκτικές ντόπιες ποικιλίες και ράτσες(ΠΟΠ, ΠΓΕ, κ.λ.π.). Αποκατάσταση του μεσογειακού διατροφικού μοντέλου με μείωση της κατανάλωσης κρέατος
• Μεταποίηση των γεωργικών σε προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, που σήμερα έχουν μετακομίσει σε γειτονικές χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, να ανασυστήσει τις βιομηχανίες ζάχαρης)
• Εξοικονόμιση και αυτοπαραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ εγκαθιστώντας στα υπόστεγα, στις αποθήκες, στα σπίτια κ.λπ. μικρά αποκεντρωμένα συστήματα
• Αγροτουρισμός(ταυτόχρονα ξενοδόχοι, μάγειροι, κ.λ.π). Κατάργηση λεηλασίας θάλασσας από τα μεγάλα αλιευτικά, αναζωογόνηση με την παράκτια αλιεία.
• Αναβλάστηση δασών, σταμάτημα ερημοποίησης, αποκατατάσταση άγριας φύσης, ποταμών λιμνών παραλιών, αναζωογόνηση εδαφών αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
• Ομάδες-συνεταιρισμοί νέας μορφής(με άμεση δημοκρατία στα πλαίσιά τους), κολεκτιβίστικες δομές αγροτικής παραγωγής, «διευρυμένες» οικογένειες, οικοκοινότητες(κοινό ταμείο), εναλλακτικά δίκτυα διανομής, συνεταιρισμοί παραγωγοκαταναλωτών, «καλάθια» και μικρά συνεταιριστικά μαγαζιά, συνεργασία με κινήματα καταναλωτών για «κοινωνικά στηριζόμενη γεωργία»
• Δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα ή αχρήματα.
• Διάθεση δημόσιας και δημοτικής γης σε νέους αγρότες και ομάδες ανέργων για μετεγκατάσταση. Καταλήψεις κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων-σε περίπτωση που δεν τους διατίθεται- για προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της παραγωγικής τους δυνατότητας-εγκατάσταση σε παρατημένα χωριά
• Καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης –δημοτικοί λαχανόκηποι από κινήματα γειτονιάς, από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».
• Εσωτερική αντίστροφη μετανάστευση(όχι εξωτερική στην οποία στρέφονται πολλοί άνεργοι νέοι σήμερα) με συλλογικές μετεγκαταστάσεις ανέργων νέων των πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης
• Το σημερινό 9-10% των ελλήνων αγροτών δεν μπορούν να θρέψουν το υπόλοιπο 90% με υγιεινά προϊόντα διατροφής. Για την αυτάρκεια θα χρειασθεί να ασχοληθούν περισσότεροι με τη γεωργία.
Κοινωνικοποίηση –τοπικοποίηση του αγροτοδιατροφικού τομέα, και όχι εταιριοποίησή του(πράγμα που επιδιώκεται από την Ε.Ε). Μόνο τότε ο τομέας θα αναδειχθεί σαν κινητήρας που θα βγάλει τη χώρα από το σημερινό αδιέξοδο.
---
Σημείωση: Διέξοδος η περιφέρεια;
Έρευνα της Kapa Recearch για το Υπουργείο Γεωργίας:
Το 68% των ερωτηθέντων-κύρια ηλικίας μεταξύ 25-39 ετών-έχουν σκεφθεί την μετεγκατάσταση στην περιφέρεια.
Το 1/3 από αυτούς σκέφτονται να ασχοληθούν με τον αγροτικό τομέα, εκ των οποίων το 78% με φυτική παραγωγή-κύρια ελιά και βιολογικές καλλιέργειες- και 15,5% κτηνοτροφία.
Το 63% βλέπει θετικά την προοπτική να γίνει το παιδί του αγρότης.
Το 71% πιστεύει ότι πρέπει να στηριχθούμε στη γεωργία για έξοδο από τη κρίση.
Ο αγροτικός τομέας είναι ο μόνος που δεν συρρικνώθηκε μετά το 2008(από 6,18 δισ. προστιθέμενη αξία το 2008 στο 7,79 δισ. το 2010, αύξηση 26%, ενώ κατασκευές: -18%, μεταποίηση: -11,8%).
Μεταξύ 2008-2011: 60.000 νέες θέσεις εργασίας. Το έλλειμμα: 2007 3δισ., ενώ 2010 1,8 δισ., μείωση εισαγωγών και αύξηση εξαγωγών κατά 725 εκατομ. ευρώ το ίδιο διάστημα.
Περισσότερα στο: http://www.topikopoiisi.com/3/post/2012/09/34.html
RSS Feed
