Έτσι ο ποιητής. Σκληρός. Και να ζητάει τ' αδύνατα.
Ω, και να μπορούσανε, λέει, και τα οργανωμένα κράτη να οργανώσουνε μια δημόσια ζωή με νόμους σαν αυτούς που διέπουν το άτομο. Να επιφοιτούσε στα κοινά η ψυχή, και μια διαταγή του Υπουργού Υγείας να ξαπόστελνε στα εργοστάσια επεξεργασίας αποριμμάτων όλες τις πενταροδεκάρες των συμφερόντων, για να βγουν έστω και λίγα γραμμάρια ομορφιάς. Να έπαιρνε πότε πότε η συνεδρίαση του Κοινοβουλίου τις προεκτάσεις που παίρνει ένα δάκρυ όταν διαθλά τις αθλιοτητες όλες κι απομένει να λάμπει σαν μονόπετρο.
Κοντολογίας, να μπορούσαν και τη σημασία των λαών να τη μετράνε όχι από το πόσα κεφάλια διαθέτουν για μακέλεμα, όπως συμβαίνει στις ημέρες μας, αλλά από το πόση ευγένεια παράγουν , ακόμη και κάτω από τις πιο δυσμενείς και βάναυσες συνθήκες, όπως ο δικός μας ο λαός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αποπνέανε μιαν αρχοντιά κατά τι ανώτερη των Λουδοβίκων.
Τι σταμάτησε αυτά τα κινήματα ψυχής που αξιώθηκαν κι έφτασαν ως τις
κ ο ι ν ό τ η τ ε ς; Ποιος καπάκωσε μια τέτοιου είδους αρετή που μπορούσε μια μέρα να μας οδηγήσει σ' ένα ιδιότυπο κομμένο στα μέτρα της χώρας πολίτευμα; Όπου το κοινόν αίσθημα να συμπίπτει με κείνο των αρίστων. Τι έγινε η φύση που μαντεύουμε αλλά δεν τη βλέπουμε; Ο αέρας που ακούμε αλλά δεν τον εισπνέουμε;
Κουράστηκα να τα λέω. Θα 'θελα να μην είχα πια τίποτα να πω, αλλά πώς ( ) που νιώθω να 'μαι ακόμα γεμάτος, φορτωμένος με τόνους ανέμων, τσουβάλια Ιουλίων, καλαθούνες ανθέων... Τα μωβ ξεχειλίζουν. Τα σκούρα μου κόβουν τους αγκώνες. Πολλά γαιώδη μουλιάζουν τα ρούχα μου. Άλλα, ελαφρότερα, γίνονται στοές, ρόπτρα, γεφυράκια, τρούλοι. Ανάγκη να ξεφορτώσω. Πώς όμως. που αυτά πλέον έγιναν στοιχεία του οργανισμού μου; Έτσι και τ' αδειάσω, έσβησα."
Οδυσσέας Ελύτης, Τα δημόσια και τα ιδιωτικά, εκδ. Ίκαρος, Μάιος 1990.
Σημείωση: Οι παρενθέσεις ( ) υποδηλώνουν την άνω τελεία που δεν διαθέτει το πληκτολόγιο. Ίσως εν ονόματι της κατάργησης του δισταγμού που δεν συμβαδίζει με την τεχνολογία...
Ένα υπέροχο πεζό του μεγάλου ποιητού μας, από τα τελευταία έργα του. Σ' ένα νησί του Αιγαίου ο ποιητής, παρέα με την φύση και λίγους απλούς νησιώτες, στοχάζεται την ομορφιά και το ήθος της Ελληνικής Φύσης, και πώς αυτή έχει βαθειά ποτίσει τους απλούς ανθρώπους του λαού, το ήθος των ανθρώπων και τον πολιτισμό τους, από τα χρόνια των Μινωιτών μέχρι και σήμερα.
Δύο σημεία από το έργο αυτό είναι πολύ γνωστά: Το πρώτο, αυτό που γράφει για την γλώσσα και την ορθογραφία: «το κάθε ωμέγα, το κάθε ύψιλον, η κάθε οξεία, η κάθε υπογεγραμμένη, δεν είναι παρά ένας κολπίσκος ... κυματιστοί αμπελώνες, υπέρθυρα εκκλησιών ... περιστεριώνες και γλάστρες με γεράνια ...»
Το δεύτερο, τό αναφέρει συχνά ο Χρήστος Γιανναράς: «... το πόση ευγένεια παράγουν (οι λαοί), ακόμη και κάτω από τις πιο δυσμενείς και βάναυσες συνθήκες, όπως ο δικός μας ο λαός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αποπνέανε μιαν αρχοντιά κατά τι ανώτερη των Λουδοβίκων».
Ω, και να μπορούσανε, λέει, και τα οργανωμένα κράτη να οργανώσουνε μια δημόσια ζωή με νόμους σαν αυτούς που διέπουν το άτομο. Να επιφοιτούσε στα κοινά η ψυχή, και μια διαταγή του Υπουργού Υγείας να ξαπόστελνε στα εργοστάσια επεξεργασίας αποριμμάτων όλες τις πενταροδεκάρες των συμφερόντων, για να βγουν έστω και λίγα γραμμάρια ομορφιάς. Να έπαιρνε πότε πότε η συνεδρίαση του Κοινοβουλίου τις προεκτάσεις που παίρνει ένα δάκρυ όταν διαθλά τις αθλιοτητες όλες κι απομένει να λάμπει σαν μονόπετρο.
Κοντολογίας, να μπορούσαν και τη σημασία των λαών να τη μετράνε όχι από το πόσα κεφάλια διαθέτουν για μακέλεμα, όπως συμβαίνει στις ημέρες μας, αλλά από το πόση ευγένεια παράγουν , ακόμη και κάτω από τις πιο δυσμενείς και βάναυσες συνθήκες, όπως ο δικός μας ο λαός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αποπνέανε μιαν αρχοντιά κατά τι ανώτερη των Λουδοβίκων.
Τι σταμάτησε αυτά τα κινήματα ψυχής που αξιώθηκαν κι έφτασαν ως τις
κ ο ι ν ό τ η τ ε ς; Ποιος καπάκωσε μια τέτοιου είδους αρετή που μπορούσε μια μέρα να μας οδηγήσει σ' ένα ιδιότυπο κομμένο στα μέτρα της χώρας πολίτευμα; Όπου το κοινόν αίσθημα να συμπίπτει με κείνο των αρίστων. Τι έγινε η φύση που μαντεύουμε αλλά δεν τη βλέπουμε; Ο αέρας που ακούμε αλλά δεν τον εισπνέουμε;
Κουράστηκα να τα λέω. Θα 'θελα να μην είχα πια τίποτα να πω, αλλά πώς ( ) που νιώθω να 'μαι ακόμα γεμάτος, φορτωμένος με τόνους ανέμων, τσουβάλια Ιουλίων, καλαθούνες ανθέων... Τα μωβ ξεχειλίζουν. Τα σκούρα μου κόβουν τους αγκώνες. Πολλά γαιώδη μουλιάζουν τα ρούχα μου. Άλλα, ελαφρότερα, γίνονται στοές, ρόπτρα, γεφυράκια, τρούλοι. Ανάγκη να ξεφορτώσω. Πώς όμως. που αυτά πλέον έγιναν στοιχεία του οργανισμού μου; Έτσι και τ' αδειάσω, έσβησα."
Οδυσσέας Ελύτης, Τα δημόσια και τα ιδιωτικά, εκδ. Ίκαρος, Μάιος 1990.
Σημείωση: Οι παρενθέσεις ( ) υποδηλώνουν την άνω τελεία που δεν διαθέτει το πληκτολόγιο. Ίσως εν ονόματι της κατάργησης του δισταγμού που δεν συμβαδίζει με την τεχνολογία...
Ένα υπέροχο πεζό του μεγάλου ποιητού μας, από τα τελευταία έργα του. Σ' ένα νησί του Αιγαίου ο ποιητής, παρέα με την φύση και λίγους απλούς νησιώτες, στοχάζεται την ομορφιά και το ήθος της Ελληνικής Φύσης, και πώς αυτή έχει βαθειά ποτίσει τους απλούς ανθρώπους του λαού, το ήθος των ανθρώπων και τον πολιτισμό τους, από τα χρόνια των Μινωιτών μέχρι και σήμερα.
Δύο σημεία από το έργο αυτό είναι πολύ γνωστά: Το πρώτο, αυτό που γράφει για την γλώσσα και την ορθογραφία: «το κάθε ωμέγα, το κάθε ύψιλον, η κάθε οξεία, η κάθε υπογεγραμμένη, δεν είναι παρά ένας κολπίσκος ... κυματιστοί αμπελώνες, υπέρθυρα εκκλησιών ... περιστεριώνες και γλάστρες με γεράνια ...»
Το δεύτερο, τό αναφέρει συχνά ο Χρήστος Γιανναράς: «... το πόση ευγένεια παράγουν (οι λαοί), ακόμη και κάτω από τις πιο δυσμενείς και βάναυσες συνθήκες, όπως ο δικός μας ο λαός στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, όπου το παραμικρό κεντητό πουκάμισο, το πιο φτηνό βαρκάκι, το πιο ταπεινό εκκλησάκι, το τέμπλο, το κιούπι, το χράμι, όλα τους αποπνέανε μιαν αρχοντιά κατά τι ανώτερη των Λουδοβίκων».
RSS Feed