Τάσος Τσακίρογλου
«Σήμερα που οι αυταπάτες για μια νομοτελειακή πρόοδο, εγγυημένη από τους νόμους της Ιστορίας, έχουν χαθεί οριστικά, τα εμπόδια μοιάζουν να προέρχονται όχι τόσο από την κληρονομιά του παρελθόντος όσο από ένα μέλλον που φαίνεται να εγκυμονεί απειλές με τις οποίες οι άνθρωποι τροφοδοτούν το παρόν». Με τα λόγια αυτά ο Ιταλός ιστορικός Μάσιμο Σαλβαντόρι συνοψίζει το σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκεται η κοινωνία μας διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα.
Είναι προφανής σήμερα η δυσκολία να δώσουμε ένα μέλλον στο μέλλον, εφευρίσκοντας μια νέα ιδέα της προόδου, η οποία θα αντιμετωπίζει την εξέλιξη του ανθρώπου στο ευρύτερο πλαίσιο της πλανητικής, αλλά και συμπαντικής εξέλιξης. Η σημερινή πορεία των πραγμάτων, υπό την ηγεμονία του αρπακτικού καπιταλισμού, προκαλεί όλο και μεγαλύτερη εντροπία, αταξία και φυγόκεντρες δυνάμεις που οδηγούν σε συγκρουσιακές τροχιές.
Ο παραγωγισμός και ο ταύτιση της ιδέας της προόδου με την «ανάπτυξη» υπήρξαν για πολλές δεκαετίες κοινό στοιχείο στη φιλοσοφία ζωής τόσο του καπιταλισμού όσο και του «υπαρκτού σοσιαλισμού», υποβιβάζοντας τους ανθρώπους σε «μέσα» για την επίτευξη αλλότριων σκοπών: συγκεκριμένα στην αύξηση του ΑΕΠ και στην «ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων».
Η λατρεία αυτή των αριθμών οδήγησε σε μια αλόγιστη κούρσα με καύσιμο τους ανθρώπους και τους φυσικούς πόρους. Οταν όμως το παιχνίδι γίνεται στο γήπεδο της οικονομίας, τότε αυτοί που παίρνουν το πάνω χέρι είναι οι «οικονομικοί παράγοντες»: κεφαλαιούχοι, επενδυτές, κερδοσκόποι, τράπεζες κ.ο.κ. Αυτό είναι το σημείο εγκλωβισμού που βρισκόμαστε σήμερα και για να ξεφύγουμε απαιτείται μια ριζική αλλαγή πλεύσης.
Ο κυρίαρχος οικονομισμός μάς λέει ότι –σε μια κοινωνία που ενδιαφέρεται όλο και λιγότερο για τους μη προνομιούχους- πρέπει να γίνουμε «επιχειρηματίες του εαυτού μας», δηλαδή να αναλάβουμε προσωπικά την ευθύνη και το κόστος των κοινωνικών ανισοτήτων, προκειμένου αυτές να συνεχίσουν να αυξάνονται απρόσκοπτα.
Μας βομβαρδίζει με ψευδαισθήσεις για «ελεύθερες επιλογές», οι οποίες δήθεν αυξάνονται σε μια κοινωνία ευκαιριών. Φυσικά δεν αναφέρεται καθόλου ότι, όπως λέει ο Ζίζεκ, στην ουσία αναγκαζόμαστε «να παίρνουμε αποφάσεις για τις οποίες δεν έχουμε τις αναγκαίες δυνατότητες και επαρκείς πληροφορίες», έτσι ώστε «βιώνουμε όλο και περισσότερο την ελευθερία μας ως φορτίο που προκαλεί ανυπόφορο άγχος».
Ο υπερσυντηρητικός Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Φιρέ επικαιροποίησε το 1995 το «Τέλος της Ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα, με το βιβλίο του «Το παρελθόν μιας αυταπάτης», με το οποίο προσπαθούσε να μας πείσει πως «είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε στον κόσμο στον οποίο ζούμε». Πρέπει λοιπόν να παραιτηθούμε από την επινόηση του μέλλοντος;
Εάν ο κομμουνιστικός μεσσιανισμός ενείχε ένα θρησκευτικό στοιχείο, δηλαδή τη λύτρωση στο μέλλον, η αστική αντίληψη για τα πράγματα ενέχει ένα επίσης βιβλικό περιεχόμενο, όχι απελευθερωτικό, αλλά αντιδραστικό, με ορίζοντα το παρελθόν: η Πτώση και η τιμωρία με την έξωση από τον Παράδεισο είναι μόνιμη και χωρίς δυνατότητα σωτηρίας. Η κοιλάδα των δακρύων είναι το παρόν και το μέλλον μιας ανθρωπότητας που αμφισβήτησε τις εντολές του Πατέρα προκαλώντας την οργή του.
Σήμερα η επανεφεύρεση ενός μέλλοντος χωρίς αυταπάτες και θρησκευτικές διαθλάσεις είναι το πλέον επείγον καθήκον, σε μια κατάσταση που απειλεί με Αποκάλυψη ολόκληρη την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της.
http://www.efsyn.gr/arthro/parelthon-kai-mellon-mias-aytapatis
«Σήμερα που οι αυταπάτες για μια νομοτελειακή πρόοδο, εγγυημένη από τους νόμους της Ιστορίας, έχουν χαθεί οριστικά, τα εμπόδια μοιάζουν να προέρχονται όχι τόσο από την κληρονομιά του παρελθόντος όσο από ένα μέλλον που φαίνεται να εγκυμονεί απειλές με τις οποίες οι άνθρωποι τροφοδοτούν το παρόν». Με τα λόγια αυτά ο Ιταλός ιστορικός Μάσιμο Σαλβαντόρι συνοψίζει το σταυροδρόμι στο οποίο βρίσκεται η κοινωνία μας διανύοντας τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα.
Είναι προφανής σήμερα η δυσκολία να δώσουμε ένα μέλλον στο μέλλον, εφευρίσκοντας μια νέα ιδέα της προόδου, η οποία θα αντιμετωπίζει την εξέλιξη του ανθρώπου στο ευρύτερο πλαίσιο της πλανητικής, αλλά και συμπαντικής εξέλιξης. Η σημερινή πορεία των πραγμάτων, υπό την ηγεμονία του αρπακτικού καπιταλισμού, προκαλεί όλο και μεγαλύτερη εντροπία, αταξία και φυγόκεντρες δυνάμεις που οδηγούν σε συγκρουσιακές τροχιές.
Ο παραγωγισμός και ο ταύτιση της ιδέας της προόδου με την «ανάπτυξη» υπήρξαν για πολλές δεκαετίες κοινό στοιχείο στη φιλοσοφία ζωής τόσο του καπιταλισμού όσο και του «υπαρκτού σοσιαλισμού», υποβιβάζοντας τους ανθρώπους σε «μέσα» για την επίτευξη αλλότριων σκοπών: συγκεκριμένα στην αύξηση του ΑΕΠ και στην «ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων».
Η λατρεία αυτή των αριθμών οδήγησε σε μια αλόγιστη κούρσα με καύσιμο τους ανθρώπους και τους φυσικούς πόρους. Οταν όμως το παιχνίδι γίνεται στο γήπεδο της οικονομίας, τότε αυτοί που παίρνουν το πάνω χέρι είναι οι «οικονομικοί παράγοντες»: κεφαλαιούχοι, επενδυτές, κερδοσκόποι, τράπεζες κ.ο.κ. Αυτό είναι το σημείο εγκλωβισμού που βρισκόμαστε σήμερα και για να ξεφύγουμε απαιτείται μια ριζική αλλαγή πλεύσης.
Ο κυρίαρχος οικονομισμός μάς λέει ότι –σε μια κοινωνία που ενδιαφέρεται όλο και λιγότερο για τους μη προνομιούχους- πρέπει να γίνουμε «επιχειρηματίες του εαυτού μας», δηλαδή να αναλάβουμε προσωπικά την ευθύνη και το κόστος των κοινωνικών ανισοτήτων, προκειμένου αυτές να συνεχίσουν να αυξάνονται απρόσκοπτα.
Μας βομβαρδίζει με ψευδαισθήσεις για «ελεύθερες επιλογές», οι οποίες δήθεν αυξάνονται σε μια κοινωνία ευκαιριών. Φυσικά δεν αναφέρεται καθόλου ότι, όπως λέει ο Ζίζεκ, στην ουσία αναγκαζόμαστε «να παίρνουμε αποφάσεις για τις οποίες δεν έχουμε τις αναγκαίες δυνατότητες και επαρκείς πληροφορίες», έτσι ώστε «βιώνουμε όλο και περισσότερο την ελευθερία μας ως φορτίο που προκαλεί ανυπόφορο άγχος».
Ο υπερσυντηρητικός Γάλλος ιστορικός Φρανσουά Φιρέ επικαιροποίησε το 1995 το «Τέλος της Ιστορίας» του Φράνσις Φουκουγιάμα, με το βιβλίο του «Το παρελθόν μιας αυταπάτης», με το οποίο προσπαθούσε να μας πείσει πως «είμαστε καταδικασμένοι να ζήσουμε στον κόσμο στον οποίο ζούμε». Πρέπει λοιπόν να παραιτηθούμε από την επινόηση του μέλλοντος;
Εάν ο κομμουνιστικός μεσσιανισμός ενείχε ένα θρησκευτικό στοιχείο, δηλαδή τη λύτρωση στο μέλλον, η αστική αντίληψη για τα πράγματα ενέχει ένα επίσης βιβλικό περιεχόμενο, όχι απελευθερωτικό, αλλά αντιδραστικό, με ορίζοντα το παρελθόν: η Πτώση και η τιμωρία με την έξωση από τον Παράδεισο είναι μόνιμη και χωρίς δυνατότητα σωτηρίας. Η κοιλάδα των δακρύων είναι το παρόν και το μέλλον μιας ανθρωπότητας που αμφισβήτησε τις εντολές του Πατέρα προκαλώντας την οργή του.
Σήμερα η επανεφεύρεση ενός μέλλοντος χωρίς αυταπάτες και θρησκευτικές διαθλάσεις είναι το πλέον επείγον καθήκον, σε μια κατάσταση που απειλεί με Αποκάλυψη ολόκληρη την ανθρωπότητα και τον πολιτισμό της.
http://www.efsyn.gr/arthro/parelthon-kai-mellon-mias-aytapatis
RSS Feed
