Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π.
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης, Ε.Μ.Π.
Περίληψη
Στην εργασία αυτή η σύγχρονη θεωρία της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (Ρόκος 1998) όπως αυτή πολυδιάστατα διαφορίζεται από τις συνήθεις μερικές, ειδικές θεματικές/κλαδικές προσεγγίσεις, μορφές και θεωρίες της ανάπτυξης, τεκμηριώνεται σε ερευνητικό, επιστημονικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, τεχνικό/τεχνολογικό, πολιτισμικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και για τις ιδιαίτερες έως και μοναδικές συνθήκες της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών, όπως αυτές σχετίζονται, αλληλεξαρτώνται και συστηματικά αλληλεπιδρούν στο χώρο και το χρόνο με το ευρύτερο έως και το πλανητικό περιβάλλον τους.
Οι βασικές μεθοδολογικές συνιστώσες της θεωρίας της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης των ορεινών περιοχών, όπως η διεπιστημονικότητα και η ανάγκη ολιστικής προσέγγισης, απογραφής, χαρτογράφησης και συστηματικής παρακολούθησης των στοιχείων, χαρακτηριστικών, εμφανίσεων, φαινομένων και γεγονότων τα οποία συγκροτούν την κάθε φορά αδιάσπαστη ενότητα του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού τους χώρου οριοθετούν, προσδιορίζουν και τεκμηριώνουν τα τεχνολογικά εργαλεία, τα βήματα τεχνικής προσέγγισης και τις βέλτιστες πολιτικές πρακτικές για την επιδίωξή της.
Αναδεικνύονται ως βασική, θεμελιακής σημασίας προϋπόθεση των σχεδιασμών Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης των ορεινών περιοχών οι Ολοκληρωμένες Αποδόσεις (Integrated Surveys) του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού τους περιβάλλοντος και τεκμηριώνεται με στοιχεία από τον διεθνή και ελληνικό χώρο, η αξία της συμβολής των τεχνολογιών αιχμής της φωτοερμηνείας, της τηλεπισκόπησης, των ψηφιακών επεξεργασιών τηλεπισκοπικών απεικονίσεων και των Ολοκληρωμένων Συστημάτων Πληροφοριών (ποιοτικών και μετρητικών) στη συγκρότηση της αναγκαίας και απαραίτητης υποδομής τους.
Εισαγωγή
Οι ορεινές περιοχές ως η πλέον πρωτογενής και αδιάσπαστη ενότητα της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και των πολυδιάστατων διαλεκτικών σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους οι οποίες τις αλληλοδιαμόρφωσαν και τις αλληλοδιαμορφώνουν δια μέσου του χρόνου, απετέλεσαν, ιστορικά, πεδία αρμονικής, ειρηνικής και δημιουργικής συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση, την μοναδικότητα και την ομορφιά της, αλλά και τις συγκεκριμένες δυνατότητες και τους αντικειμενικούς περιορισμούς της.
Οι ανοιχτοί ορίζοντες, οι δυσκολίες της επιβίωσης, της αέναης προσπάθειας ικανοποίησης μόνο των απολύτως πραγματικών αναγκών τους και της πάλης με τα ακραία φυσικά φαινόμενα, καθώς και η ευρηματική αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων και καταστροφών, σφυρηλάτησαν λιτούς και υπερήφανους χαρακτήρες, ελεύθερα πνεύματα και ανυπότακτες συνειδήσεις, γέννησαν πολιτισμούς, συγκρότησαν τους όρους ανάπτυξης πρωτότυπης γνώσης, κατάλληλης τεχνολογίας και αυτόχθονης σοφίας, αλλά και έθρεψαν μύθους, θρύλους, πεποιθήσεις και δοξασίες μιας ιδιαίτερης σχέσης των κατοίκων τους με το υπερφυσικό και το θείο.
Η έννοια, το περιεχόμενο και η ουσία της «κοινότητας» παίρνει δια μέσου των αιώνων ιδιαίτερο νόημα και έχει ξεχωριστή και εξαιρετικά βαρύνουσα σημασία στις ορεινές περιοχές και σηματοδοτεί σχέσεις, άτυπους θεσμούς και συμπεριφορές κοινωνικής αλληλεγγύης και συμπαράστασης στις δύσκολες στιγμές κάθε κατοίκου απ’ τους συμπατριώτες του, αυθόρμητης και ανυστερόβουλης αλληλοβοήθειας στην πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών και τεχνητών καταστροφών, ειρηνικής και δίκαιης συλλογικής χρήσης κοινοτικών πόρων (π.χ. νερού ύδρευσης, άρδευσης και καθαρισμού, κοινοτικών δασών και βοσκών κ.λ.π.), αλλά και διάθεσης επιστροφής μέρους του ηθικού χρέους των αποδήμων στη φτωχή γενέθλια γη τους και όχι μόνο, με πολλαπλές ευεργεσίες.
Έτσι, η φιλοσοφία ζωής στις ορεινές περιοχές αποκτά χαρακτηριστικά μιας πρωτότυπης μορφής δυναμικής για την ολοκληρωμένη ανάπτυξή της.
Οι θεμελιακές αξίες μιας τέτοιας ανάπτυξης, αυτονοήτως βρίσκονται στον αντίποδα της κυριαρχίας του ανταγωνισμού που διέπει τις επικρατούσες αντιλήψεις για κάθε είδους «ανάπτυξη», ακόμα και για εκείνες της φερόμενης ως «βιώσιμης» ή «αειφόρου».
Οι ορεινές περιοχές ιστορικά απετέλεσαν (και λόγω των δυσκολιών προσπέλασής τους από κάθε φύσης κατακτητές), κιβωτούς, φυτώρια και εστίες ελευθερίας, αυτονομίας, αντίστασης, διαφύλαξης της συνείδησης, διατήρησης και ανάπτυξης των τοπικών πολιτισμών αλλά και της ζωής γενικότερα και βαθύτατου σεβασμού στο φυσικό περιβάλλον, με φιλικές προς αυτό μεθόδους και τεχνικές γεωργίας, χρήσης και διαχείρισης των εδαφών.
Οι ορεινές περιοχές σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης έχουν ακόμα από τη φύση τους ή αποκτούν λόγω της θέσης, της γεωμορφολογίας, και/ή των φυσικών διαθεσίμων τους, στρατηγικού χαρακτήρα γεωπολιτική σημασία, τόσο στις διεθνείς σχέσεις όσο και στις σχέσεις αλλά και τις ένοπλες συγκρούσεις ομόρων κρατών, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ακόμα και σήμερα, οι ορεινές περιοχές συνόρων συνεχίζουν να αποτελούν προσωρινά καταφύγια και οδούς διαφυγής και «σωτηρίας» πολιτικών και οικονομικών προσφύγων προς τους κάθε φορά παραδείσους της επαγγελίας τους.
Ο αντικειμενικά μοναδικός, ιδιαίτερα ευάλωτος, ευαίσθητος και εύθραυστος χαρακτήρας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών υφίσταται αναγκαστικά πολλαπλούς επηρεασμούς και από τους πληθυσμούς, τις ανάγκες, τις δραστηριότητες αλλά και τα καταναλωτικά και αναπτυξιακά πρότυπα των αστικών συγκεντρώσεων, με αναπόδραστες άμεσες και έμμεσες και πολλές φορές δραματικές συνέπειες τόσο στο φυσικό και το πολιτισμικό όσο και στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον τους.
Και γινόταν και γίνεται αιτία, για τη συνεχιζόμενη εγκατάλειψή τους, ιδιαίτερα από τους νέους που αναζητούν ευκαιρίες για μία «καλύτερη» ζωή, ή ακόμα απλά και μόνο για ζωή, στην αστυφιλία και τη μετανάστευση, αλλά και για την αυξανόμενη φτώχεια και την πολιτική και κοινωνική περιθωριοποίησή τους.
Σήμερα, με βάση τα στατιστικά στοιχεία διεθνών οργανισμών, το 80% των κατοίκων των ορεινών περιοχών του πλανήτη μας που υπολογίζεται σε περίπου 500 εκατομμύρια, διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας ενώ πολύτιμα φυσικά διαθέσιμά τους (νερό, ενέργεια, ξυλεία, μεταλλεύματα κ.λ.π.), προϊόντα διατροφής (γεωργικά και κτηνοτροφικά) και φαρμακευτικά φυτά, στηρίζουν, (ορισμένα μάλιστα όπως το νερό απολύτως χωρίς καμμιά αποζημίωση), την οικονομική και την κοινωνική ζωή των κατοίκων των πεδινών περιοχών.
Ένα μεγάλο μέρος των ορεινών περιοχών υφίσταται επιπλέον και παράλληλα τις συνέπειες, τόσο των ιδιαίτερα συχνών φυσικών καταστροφών οι οποίες σε σημαντικό βαθμό έχουν πλέον τις αιτίες τους στις κλιματικές μεταβολές που προκαλούν η υπερπαραγωγή και η υπερκατανάλωση των «ανεπτυγμένων» χωρών, όσο και των τοπικών εντάσεων και συρράξεων ιδιαίτερα στις περιοχές συνόρων.
Στη χώρα μας, με βάση τα πλέον πρόσφατα προαπογραφικά στοιχεία της Απογραφής Γεωργίας-Κτηνοτροφίας του έτους 1991 (Ε.Σ.Υ.Ε. 1995), στο σύνολο των προ «Καποδίστρια» 5.921 Δήμων και Κοινοτήτων της, 2.138 ήταν ορεινοί, 1.505 ημιορεινοί και 2.278 πεδινοί. (Με βάση την οδηγία 81/645/ΕΟΚ της 25.2.1985 οι ορεινοί Δήμοι και Κοινότητες ανέρχονται σε 3.344).
Οι εκτάσεις των ορεινών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) ήταν 55.794 χιλ.στρ. και του (συμβατικά κατά Ε.Σ.Υ.Ε.) ορεινού μέρους των ημιορεινών Ο.Τ.Α. 19.136 χιλ.στρ. Έτσι το 56,8% της έκτασης της Ελλάδας είναι ορεινό ενώ οι ορεινοί και ημιορεινοί Ο.Τ.Α. αποτελούν το 61,5% των Ο.Τ.Α. του συνόλου της χώρας.
Το ποσοστό μόνο των ορεινών Ο.Τ.Α. (χωρίς να υπολογίζεται και το ορεινό τμήμα των ημιορεινών) στο σύνολο των Ο.Τ.Α. της Ηπείρου φθάνει το 66,6% του αριθμού και το 74,2% της έκτασής τους.
Όπως θα φανεί στη συνέχεια, ο κυρίως ορεινός χαρακτήρας της Ελλάδας και ιδιαίτερα των περιφερειών της Ηπείρου, της Κρήτης, της Λοιπής Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας επιβάλλει ειδική έρευνα και αντιμετώπιση στο πλαίσιο των σχεδίων και προγραμμάτων ανάπτυξής της, τα οποία δεν μπορούν σε καμμιά περίπτωση ν’ αποτελούν ισοπεδωτικά αντίγραφα ή απομιμήσεις σχετικών υπερεθνικών και εθνικών αντιλήψεων και επιλογών «γενικής εφαρμογής».
«Βιώσιμη» ή «αειφόρος» και Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη. Η προεκβολή τους στις ορεινές περιοχές.
Η φιλοσοφία, οι έννοιες, το περιεχόμενο, το αντικείμενο, οι αρχές, οι αξίες και οι πολιτικές της «βιώσιμης» ή «αειφόρου» και της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης απετέλεσαν τα τελευταία χρόνια πεδίο αναλυτικής κριτικής προσέγγισης και ιδιαίτερου διεπιστημονικού ερευνητικού ενδιαφέροντος του συγγραφέα, στο πλαίσιο των επιστημονικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης, του Διεπιστημονικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) του Ε.Μ.Π. «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» και του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου των οποίων έχει την ευθύνη.
Τα παρακάτω εδάφια από σχετικές δημοσιεύσεις του, κι ακόμη καλύτερα τα πλήρη κείμενά τους, μπορούν ν’ αποτελέσουν χρήσιμο υλικό αναφοράς και τεκμηρίωσης, τόσο της θεμελιώδους διαφοράς ανάμεσα στη φερόμενη ως «βιώσιμη» ή «αειφόρο» και την Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη, όσο και της μοναδικής αξιόπιστης και αμφιμονοσήμαντης σχέσης της ακρότατα ιδιάζουσας φύσης της αδιάσπαστης ενότητας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών και της μόνης πραγματικής δυνατότητας ανάπτυξής τους, αυτής της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης.
...
Όλο το εκτενές κείμενο εδώ
Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Ε.Μ.Π.
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης, Ε.Μ.Π.
Περίληψη
Στην εργασία αυτή η σύγχρονη θεωρία της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης (Ρόκος 1998) όπως αυτή πολυδιάστατα διαφορίζεται από τις συνήθεις μερικές, ειδικές θεματικές/κλαδικές προσεγγίσεις, μορφές και θεωρίες της ανάπτυξης, τεκμηριώνεται σε ερευνητικό, επιστημονικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, τεχνικό/τεχνολογικό, πολιτισμικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και για τις ιδιαίτερες έως και μοναδικές συνθήκες της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών, όπως αυτές σχετίζονται, αλληλεξαρτώνται και συστηματικά αλληλεπιδρούν στο χώρο και το χρόνο με το ευρύτερο έως και το πλανητικό περιβάλλον τους.
Οι βασικές μεθοδολογικές συνιστώσες της θεωρίας της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης των ορεινών περιοχών, όπως η διεπιστημονικότητα και η ανάγκη ολιστικής προσέγγισης, απογραφής, χαρτογράφησης και συστηματικής παρακολούθησης των στοιχείων, χαρακτηριστικών, εμφανίσεων, φαινομένων και γεγονότων τα οποία συγκροτούν την κάθε φορά αδιάσπαστη ενότητα του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού τους χώρου οριοθετούν, προσδιορίζουν και τεκμηριώνουν τα τεχνολογικά εργαλεία, τα βήματα τεχνικής προσέγγισης και τις βέλτιστες πολιτικές πρακτικές για την επιδίωξή της.
Αναδεικνύονται ως βασική, θεμελιακής σημασίας προϋπόθεση των σχεδιασμών Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης των ορεινών περιοχών οι Ολοκληρωμένες Αποδόσεις (Integrated Surveys) του φυσικού και κοινωνικοοικονομικού τους περιβάλλοντος και τεκμηριώνεται με στοιχεία από τον διεθνή και ελληνικό χώρο, η αξία της συμβολής των τεχνολογιών αιχμής της φωτοερμηνείας, της τηλεπισκόπησης, των ψηφιακών επεξεργασιών τηλεπισκοπικών απεικονίσεων και των Ολοκληρωμένων Συστημάτων Πληροφοριών (ποιοτικών και μετρητικών) στη συγκρότηση της αναγκαίας και απαραίτητης υποδομής τους.
Εισαγωγή
Οι ορεινές περιοχές ως η πλέον πρωτογενής και αδιάσπαστη ενότητα της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και των πολυδιάστατων διαλεκτικών σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους οι οποίες τις αλληλοδιαμόρφωσαν και τις αλληλοδιαμορφώνουν δια μέσου του χρόνου, απετέλεσαν, ιστορικά, πεδία αρμονικής, ειρηνικής και δημιουργικής συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση, την μοναδικότητα και την ομορφιά της, αλλά και τις συγκεκριμένες δυνατότητες και τους αντικειμενικούς περιορισμούς της.
Οι ανοιχτοί ορίζοντες, οι δυσκολίες της επιβίωσης, της αέναης προσπάθειας ικανοποίησης μόνο των απολύτως πραγματικών αναγκών τους και της πάλης με τα ακραία φυσικά φαινόμενα, καθώς και η ευρηματική αντιμετώπιση των φυσικών κινδύνων και καταστροφών, σφυρηλάτησαν λιτούς και υπερήφανους χαρακτήρες, ελεύθερα πνεύματα και ανυπότακτες συνειδήσεις, γέννησαν πολιτισμούς, συγκρότησαν τους όρους ανάπτυξης πρωτότυπης γνώσης, κατάλληλης τεχνολογίας και αυτόχθονης σοφίας, αλλά και έθρεψαν μύθους, θρύλους, πεποιθήσεις και δοξασίες μιας ιδιαίτερης σχέσης των κατοίκων τους με το υπερφυσικό και το θείο.
Η έννοια, το περιεχόμενο και η ουσία της «κοινότητας» παίρνει δια μέσου των αιώνων ιδιαίτερο νόημα και έχει ξεχωριστή και εξαιρετικά βαρύνουσα σημασία στις ορεινές περιοχές και σηματοδοτεί σχέσεις, άτυπους θεσμούς και συμπεριφορές κοινωνικής αλληλεγγύης και συμπαράστασης στις δύσκολες στιγμές κάθε κατοίκου απ’ τους συμπατριώτες του, αυθόρμητης και ανυστερόβουλης αλληλοβοήθειας στην πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών και τεχνητών καταστροφών, ειρηνικής και δίκαιης συλλογικής χρήσης κοινοτικών πόρων (π.χ. νερού ύδρευσης, άρδευσης και καθαρισμού, κοινοτικών δασών και βοσκών κ.λ.π.), αλλά και διάθεσης επιστροφής μέρους του ηθικού χρέους των αποδήμων στη φτωχή γενέθλια γη τους και όχι μόνο, με πολλαπλές ευεργεσίες.
Έτσι, η φιλοσοφία ζωής στις ορεινές περιοχές αποκτά χαρακτηριστικά μιας πρωτότυπης μορφής δυναμικής για την ολοκληρωμένη ανάπτυξή της.
Οι θεμελιακές αξίες μιας τέτοιας ανάπτυξης, αυτονοήτως βρίσκονται στον αντίποδα της κυριαρχίας του ανταγωνισμού που διέπει τις επικρατούσες αντιλήψεις για κάθε είδους «ανάπτυξη», ακόμα και για εκείνες της φερόμενης ως «βιώσιμης» ή «αειφόρου».
Οι ορεινές περιοχές ιστορικά απετέλεσαν (και λόγω των δυσκολιών προσπέλασής τους από κάθε φύσης κατακτητές), κιβωτούς, φυτώρια και εστίες ελευθερίας, αυτονομίας, αντίστασης, διαφύλαξης της συνείδησης, διατήρησης και ανάπτυξης των τοπικών πολιτισμών αλλά και της ζωής γενικότερα και βαθύτατου σεβασμού στο φυσικό περιβάλλον, με φιλικές προς αυτό μεθόδους και τεχνικές γεωργίας, χρήσης και διαχείρισης των εδαφών.
Οι ορεινές περιοχές σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης έχουν ακόμα από τη φύση τους ή αποκτούν λόγω της θέσης, της γεωμορφολογίας, και/ή των φυσικών διαθεσίμων τους, στρατηγικού χαρακτήρα γεωπολιτική σημασία, τόσο στις διεθνείς σχέσεις όσο και στις σχέσεις αλλά και τις ένοπλες συγκρούσεις ομόρων κρατών, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ακόμα και σήμερα, οι ορεινές περιοχές συνόρων συνεχίζουν να αποτελούν προσωρινά καταφύγια και οδούς διαφυγής και «σωτηρίας» πολιτικών και οικονομικών προσφύγων προς τους κάθε φορά παραδείσους της επαγγελίας τους.
Ο αντικειμενικά μοναδικός, ιδιαίτερα ευάλωτος, ευαίσθητος και εύθραυστος χαρακτήρας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών υφίσταται αναγκαστικά πολλαπλούς επηρεασμούς και από τους πληθυσμούς, τις ανάγκες, τις δραστηριότητες αλλά και τα καταναλωτικά και αναπτυξιακά πρότυπα των αστικών συγκεντρώσεων, με αναπόδραστες άμεσες και έμμεσες και πολλές φορές δραματικές συνέπειες τόσο στο φυσικό και το πολιτισμικό όσο και στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον τους.
Και γινόταν και γίνεται αιτία, για τη συνεχιζόμενη εγκατάλειψή τους, ιδιαίτερα από τους νέους που αναζητούν ευκαιρίες για μία «καλύτερη» ζωή, ή ακόμα απλά και μόνο για ζωή, στην αστυφιλία και τη μετανάστευση, αλλά και για την αυξανόμενη φτώχεια και την πολιτική και κοινωνική περιθωριοποίησή τους.
Σήμερα, με βάση τα στατιστικά στοιχεία διεθνών οργανισμών, το 80% των κατοίκων των ορεινών περιοχών του πλανήτη μας που υπολογίζεται σε περίπου 500 εκατομμύρια, διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας ενώ πολύτιμα φυσικά διαθέσιμά τους (νερό, ενέργεια, ξυλεία, μεταλλεύματα κ.λ.π.), προϊόντα διατροφής (γεωργικά και κτηνοτροφικά) και φαρμακευτικά φυτά, στηρίζουν, (ορισμένα μάλιστα όπως το νερό απολύτως χωρίς καμμιά αποζημίωση), την οικονομική και την κοινωνική ζωή των κατοίκων των πεδινών περιοχών.
Ένα μεγάλο μέρος των ορεινών περιοχών υφίσταται επιπλέον και παράλληλα τις συνέπειες, τόσο των ιδιαίτερα συχνών φυσικών καταστροφών οι οποίες σε σημαντικό βαθμό έχουν πλέον τις αιτίες τους στις κλιματικές μεταβολές που προκαλούν η υπερπαραγωγή και η υπερκατανάλωση των «ανεπτυγμένων» χωρών, όσο και των τοπικών εντάσεων και συρράξεων ιδιαίτερα στις περιοχές συνόρων.
Στη χώρα μας, με βάση τα πλέον πρόσφατα προαπογραφικά στοιχεία της Απογραφής Γεωργίας-Κτηνοτροφίας του έτους 1991 (Ε.Σ.Υ.Ε. 1995), στο σύνολο των προ «Καποδίστρια» 5.921 Δήμων και Κοινοτήτων της, 2.138 ήταν ορεινοί, 1.505 ημιορεινοί και 2.278 πεδινοί. (Με βάση την οδηγία 81/645/ΕΟΚ της 25.2.1985 οι ορεινοί Δήμοι και Κοινότητες ανέρχονται σε 3.344).
Οι εκτάσεις των ορεινών Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) ήταν 55.794 χιλ.στρ. και του (συμβατικά κατά Ε.Σ.Υ.Ε.) ορεινού μέρους των ημιορεινών Ο.Τ.Α. 19.136 χιλ.στρ. Έτσι το 56,8% της έκτασης της Ελλάδας είναι ορεινό ενώ οι ορεινοί και ημιορεινοί Ο.Τ.Α. αποτελούν το 61,5% των Ο.Τ.Α. του συνόλου της χώρας.
Το ποσοστό μόνο των ορεινών Ο.Τ.Α. (χωρίς να υπολογίζεται και το ορεινό τμήμα των ημιορεινών) στο σύνολο των Ο.Τ.Α. της Ηπείρου φθάνει το 66,6% του αριθμού και το 74,2% της έκτασής τους.
Όπως θα φανεί στη συνέχεια, ο κυρίως ορεινός χαρακτήρας της Ελλάδας και ιδιαίτερα των περιφερειών της Ηπείρου, της Κρήτης, της Λοιπής Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας επιβάλλει ειδική έρευνα και αντιμετώπιση στο πλαίσιο των σχεδίων και προγραμμάτων ανάπτυξής της, τα οποία δεν μπορούν σε καμμιά περίπτωση ν’ αποτελούν ισοπεδωτικά αντίγραφα ή απομιμήσεις σχετικών υπερεθνικών και εθνικών αντιλήψεων και επιλογών «γενικής εφαρμογής».
«Βιώσιμη» ή «αειφόρος» και Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη. Η προεκβολή τους στις ορεινές περιοχές.
Η φιλοσοφία, οι έννοιες, το περιεχόμενο, το αντικείμενο, οι αρχές, οι αξίες και οι πολιτικές της «βιώσιμης» ή «αειφόρου» και της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης απετέλεσαν τα τελευταία χρόνια πεδίο αναλυτικής κριτικής προσέγγισης και ιδιαίτερου διεπιστημονικού ερευνητικού ενδιαφέροντος του συγγραφέα, στο πλαίσιο των επιστημονικών δραστηριοτήτων του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης, του Διεπιστημονικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Δ.Π.Μ.Σ.) του Ε.Μ.Π. «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» και του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) για την προστασία και ανάπτυξη του ορεινού περιβάλλοντος και των τοπικών ευρωπαϊκών πολιτισμών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου των οποίων έχει την ευθύνη.
Τα παρακάτω εδάφια από σχετικές δημοσιεύσεις του, κι ακόμη καλύτερα τα πλήρη κείμενά τους, μπορούν ν’ αποτελέσουν χρήσιμο υλικό αναφοράς και τεκμηρίωσης, τόσο της θεμελιώδους διαφοράς ανάμεσα στη φερόμενη ως «βιώσιμη» ή «αειφόρο» και την Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη, όσο και της μοναδικής αξιόπιστης και αμφιμονοσήμαντης σχέσης της ακρότατα ιδιάζουσας φύσης της αδιάσπαστης ενότητας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών και της μόνης πραγματικής δυνατότητας ανάπτυξής τους, αυτής της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης.
...
Όλο το εκτενές κείμενο εδώ
RSS Feed
