Πολιτική γης για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη των ορεινών περιοχών στους τομείς της γεωργίας, κτηνοτροφίας και δασοπονίας
Ε. Μιχαηλίδου, Γεωπόνος, Μ3 «Περιβάλλον και Ανάπτυξη» του Ε.Μ.Π.
Υποψήφιος Διδάκτωρ Ε.Μ.Π.
Δ. Ρόκος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.
Μετσόβιο Κέντρο Διεπιστημονικής Έρευνας, Ε.Μ.Π.
Εργαστήριο Τηλεπισκόπησης, Ε.Μ.Π.
Περίληψη
Ο πρωτογενής τομέας της παραγωγής θεωρείται -και δικαίως- ως παράγων κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, ο οποίος συμβάλλει ιδιαίτερα στην απασχόληση των κατοίκων των ορεινών περιοχών της χώρας. Οι απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα που κατοικούν σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές αντιπροσωπεύουν το 61,7% του συνόλου των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα. Λόγω της στενής εξάρτησης των ορεινών περιοχών από την γεωργία, την κτηνοτροφία και τη δασοπονία, τα μέτρα πολιτικής γης που λαμβάνονται, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο αφορούν ως επί το πλείστον στους τομείς αυτούς και τις σχετικές συναφείς δράσεις.
Είναι γνωστό ότι για αντικειμενικούς λόγους (έντονο και ραγδαία εναλλασσόμενο ανάγλυφο, κατακερματισμός και μεγάλη διασπορά των Μοναδιαίων Ιδιοκτησιών / Χρήσεων / Εκμεταλλεύσεων Γης / Μ.Ι.Χ.Ε.Γ.), η διάρθρωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα είναι προβληματική. Το μέσο μέγεθός τους στις ορεινές περιοχές είναι ακόμη χαμηλότερο του εξαιρετικά μικρού μέσου όρου της χώρας, οι γεωργικές εκτάσεις σταδιακά εγκαταλείπονται και ο δείκτης γήρανσης των αρχηγών των εκμεταλλεύσεων είναι σημαντικά υψηλότερος σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές.
Η εθνική πολιτική γης στον αγροτικό τομέα και στις ορεινές περιοχές, (όπως άλλωστε συμβαίνει πλέον αντιστοίχως και σε κάθε μορφή πολιτικής) αποτελεί κυρίως υιοθέτηση της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, όπως αυτή περιγράφεται στην αναθεωρημένη Κοινή Αγροτική Πολιτική και στο Σχέδιο Ανάπτυξης του Κοινοτικού Χώρου. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου εγκατάλειψης του ορεινού χώρου και την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών εφαρμόζονται μέτρα, όπως αυτό των εξισωτικών αποζημιώσεων για την αντιστάθμιση του εισοδήματος των παραγωγών λόγω των φυσικών μειονεκτημάτων των περιοχών που καλλιεργούν, παρέχονται αυξημένα κίνητρα για την εγκατάσταση νέων αγροτών στις ορεινές περιοχές και προβλέπονται αυξημένες ενισχύσεις και επιδοτήσεις για εγκατάσταση επιχειρήσεων σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Παράλληλα ενθαρρύνεται η επέκταση των δραστηριοτήτων των αγροτών και σε άλλους τομείς, όπως είναι οι μικρές βιοτεχνικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων (χαρακτηριστικό των συγχρόνων πολιτικών κατευθύνσεων και στρατηγικών, οι οποίες τείνουν προς τη σύνδεση πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα). Η προοπτική τέλος ανάπτυξης του αγροτουρισμού εμφανίζεται στις πολιτικές αυτές ως πανάκεια για την «ανάπτυξη» κάθε ορεινής περιοχής, ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες φυσικές και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περίπτωση.
Στην εργασία αυτή γίνεται μια αναλυτική κριτική σε επίπεδο θεωρίας και συγκεκριμένων πρακτικών εφαρμογών, τόσο των «μερικών» όσο και των «συνδυασμένων» πολιτικών γης στη χώρα μας στους τομείς γεωργίας, δασοπονίας και κτηνοτροφίας, όπως αυτές αντιλαμβάνονται τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των ορεινών περιοχών και αναδεικνύονται και τεκμηριώνονται οι αντικειμενικοί περιορισμοί, οι ανταγωνισμοί και οι αντιφάσεις τους.
Με βάση τη θεωρία της Αξιοβίωτης Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης τεκμηριώνεται η ανάγκη ολιστικής και διεπιστημονικής προσέγγισης, και ακριβούς και αξιόπιστης καταγραφής, χαρτογράφησης, παρακολούθησης και ανάλυσης των στοιχείων, χαρακτηριστικών και εμφανίσεων που συγκροτούν τη φυσική και την κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα των ορεινών περιοχών και οριοθετούν τις πολυδιάστατες σχέσεις, αλληλεξαρτήσεις και αλληλεπιδράσεις της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της δασοπονίας με τα συγκεκριμένα κατά περίπτωση μεγέθη και τις ποιότητες της φύσης και της κοινωνίας.
Στην κατεύθυνση αυτή προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα Πολιτικής Γης για την Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη των ορεινών περιοχών, τα οποία μεγιστοποιούν με τη βοήθεια και της κατάλληλης τεχνολογίας τις δυνατότητές τους στα πεδία της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και της δασοπονίας, σε διαλεκτική όμως αρμονία με το ευαίσθητο και ανεκτίμητο για τη χώρα μας φυσικό και πολιτισμικό τους περιβάλλον.
...
Όλη η εργασία εδώ