Η Αρκτική λιώνει, δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία. Μόνο 3,4 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα πάγου βρέθηκαν στα τέλη του καλοκαιριού του 2012, γύρω από τον Βόρειο Πόλο. Πριν από δέκα χρόνια, η ετήσια ελάχιστη κάλυψη πάγου ανέρχονταν σε περισσότερα από έξι εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Όσοι ενδιαφέρονται για τη διατήρηση του κλίματος, τη προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος είναι πολύ ανήσυχοι για το τι συμβαίνει με την Αρκτική: αν η τρέχουσα τάση συνεχιστεί, ακόμη και ο βόρειος πόλος κατά περιόδους θα είναι ελεύθερος από πάγο. Αυτό μπορεί να τρομάζει τους σκεπτόμενους ανθρώπους, τους κλιματολόγους, τους ακτιβιστές περιβαντολόγους και τους οικολόγους, όμως οι Ναυτιλιακές εταιρείες και επιχειρηματίες εφοπλιστές, αναμένουν με ενδιαφέρον τους δυνητικούς ναυτιλιακούς δρόμους που ανοίγουν στις βορειότερες περιοχές.
Οι γεωγράφοι του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας έχουν υπολογίσει ήδη τις διαδρομές για το Βορειοανατολικό και το Βορειοδυτικό πέρασμα, ακόμη και κατευθείαν πάνω από το Β. Πόλο(δείτε τις εικόνες από τη Süddeutsche Zeitung).
Πλοία κατάλληλα για τους πάγους θα μπορούν να πλέουν πάνω από τον πόλο. Η διαδρομή θα είναι κατά ένα πέμπτο μικρότερη από τη χρησιμοποιούμενη σήμερα μέσω του βορειοανατολικού περάσματος, για τη μεταφορά εμπορευμάτων(Η Κίνα π.χ. θα μπορούσε να εξοικονομήσει δισεκατομμύρια, αν τα πλοία της δεν θα χρειάζεται πλέον να ταξιδεύουν μέσω της διώρυγας του Σουέζ προς την Ευρώπη, αλλά από το Βορειοανατολικό Πέρασμα, που η διαδρομή του είναι κατά 6000 χιλιόμετρα μικρότερη. Κυρίως όμως ενδιαφέρονται για τα κρουαζερόπλοια, για να προσφέρουν «περιπέτεια» μεταξύ της Γροιλανδίας και των Spitsbergen στους χιλιάδες εύπορους τουρίστες που υπολογίζουν ότι θα γίνουν πελάτες τους.
Αλλά το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής δεν περιμένουν μόνο οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι εφοπλιστές για να επωφεληθούν από αυτό. Περιμένουν με ανυπομονησία και οι μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων, καθώς και οι μεταλλευτικές. Ποιοι θα πάρουν το προβάδισμα για τα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, πρώτων υλών και των σπάνιων γαιών, που υπάρχουν στο υπέδαφος και στον πυθμένα του Β. Παγωμένου -μέχρι τώρα- Ωκεανού. Εδώ υπολογίζεται π.χ. ότι υπάρχει το ένα πέμπτο του συνόλου των αχρησιμοποίητων μέχρι τώρα αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Αλήθεια όλος αυτός ο «πλούτος» για αυτούς- αλλά κατάρα για τις διάφορες οργανώσεις προστασίας της Αρκτικής και του κλίματος-σε ποιόν μπορεί να «ανήκει»; Υπάρχουν πολλοί ενδιαφερόμενοι για την εκμετάλλευσή του τώρα που αποκαλύπτεται, ενώ όλοι θα έπρεπε να εύχονται κανονικά να έμενε για πάντα κρυμμένος αυτός ο «θησαυρός». Η βουλιμία όλων αυτών δε μπορεί να ικανοποιηθεί εις βάρος όλης της ανθρωπότητας και της υπόλοιπης βιοποικιλότητας, αφού η εκμετάλλευσή τους θα σήμαινε ότι δεν θα γίνει τίποτα για να σταματήσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η συνδεδεμένη με αυτό κλιματική καταστροφή(σύμπτωμά της είναι το λιώσιμο των πάγων). Αντίθετα η εξόρυξη και κατανάλωσή τους θα σήμαινε επιδείνωση της κατάστασης.
Αν όμως παρόλα αυτά θεωρήσουμε ότι όλα αυτά τα αποθέματα του πλανήτη στην περιοχή είναι πλούτος, τότε είναι ένας κατεξοχήν πλούτος που ανήκει σε όλη τη ανθρωπότητα. Δεν ανήκει ούτε καν στις κοντινές χώρες που τον διεκδικούν και θέλουν να τον μοιρασθούν έστω( Η.Π.Α. λόγω Αλάσκας , Καναδάς, Ισλανδία, Δανία λόγω Γροιλανδίας, Νορβηγία, Σουηδία, Φιλανδία, Ρωσία). Είναι κατεξοχήν κοινή κληρονομιά, αυτό που έχουμε ονομάσει «κοινά»(commons). Για αυτό το λιγότερο που πρέπει να αντιληφθούμε είναι το γεγονός ότι το ζήτημα με την Αρκτική μας αφορά όλους, είτε είμαστε κοντά(όπως οι Inuit, οι Samen ή οι Athabasken), είτε μακριά. Είτε είμαστε απλοί πολίτες, είτε ακτιβιστές οικολόγοι. Το επόμενο είναι να πετύχουμε σαν παγκόσμιο κίνημα ενάντια στην αλλαγή του κλίματος και σαν κοινωνικό κίνημα των «αποκάτω»-που δεν έχουμε τίποτα να κερδίσουμε από την εκμετάλλευση της Αρκτικής-την ανακήρυξη της Αρκτικής σαν «προστατευμένη ζώνη»-ένα είδος «παγκόσμιου πάρκου»- όπως έχει γίνει με την Ανταρκτική.
Ευτυχώς που όσον αφορά την εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων οι αντίστοιχες εταιρείες δεν έχουν ακόμα την αντίστοιχη τεχνολογία σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες[1]. Επίσης το κόστος της εξόρυξης στην περιοχή είναι ακόμα πολύ υψηλό και δεν είναι ανταγωνιστικό προς τα αποθέματα άλλων περιοχών. Η εξόρυξή τους λοιπόν θα εξαρτηθεί από τις διεθνείς τιμές τους. Έτσι, η ρωσική Gazprom, που έχει πάρει άδεια από τη ρωσική κυβέρνηση για γεωτρήσεις, καθυστερεί εδώ και χρόνια την εκμετάλλευση των αποθεμάτων που βρίσκονται στο «θαλάσσιο οικόπεδο» Shtokman στη Θάλασσα του Μπάρεντς, αν και είναι από τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο. Το γεγονός αυτό δίνει χρόνο και στο διεθνές κίνημα για να βρει τον τρόπο να αντισταθεί και να βάλει σε θετικό δρόμο τις εξελίξεις με την Αρκτική.
[1] Μπορεί οι πάγοι να λιώνουν, όμως οι χαμηλές θερμοκρασίες τη χειμερινή περίοδο θα παραμείνουν ακόμη και δεν θα τις αλλάξει η αλλαγή του κλίματος μεσοπρόθεσμα και το σκοτάδι έτσι και αλλιώς θα είναι πάντα εκεί.
Όσοι ενδιαφέρονται για τη διατήρηση του κλίματος, τη προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος είναι πολύ ανήσυχοι για το τι συμβαίνει με την Αρκτική: αν η τρέχουσα τάση συνεχιστεί, ακόμη και ο βόρειος πόλος κατά περιόδους θα είναι ελεύθερος από πάγο. Αυτό μπορεί να τρομάζει τους σκεπτόμενους ανθρώπους, τους κλιματολόγους, τους ακτιβιστές περιβαντολόγους και τους οικολόγους, όμως οι Ναυτιλιακές εταιρείες και επιχειρηματίες εφοπλιστές, αναμένουν με ενδιαφέρον τους δυνητικούς ναυτιλιακούς δρόμους που ανοίγουν στις βορειότερες περιοχές.
Οι γεωγράφοι του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας έχουν υπολογίσει ήδη τις διαδρομές για το Βορειοανατολικό και το Βορειοδυτικό πέρασμα, ακόμη και κατευθείαν πάνω από το Β. Πόλο(δείτε τις εικόνες από τη Süddeutsche Zeitung).
Πλοία κατάλληλα για τους πάγους θα μπορούν να πλέουν πάνω από τον πόλο. Η διαδρομή θα είναι κατά ένα πέμπτο μικρότερη από τη χρησιμοποιούμενη σήμερα μέσω του βορειοανατολικού περάσματος, για τη μεταφορά εμπορευμάτων(Η Κίνα π.χ. θα μπορούσε να εξοικονομήσει δισεκατομμύρια, αν τα πλοία της δεν θα χρειάζεται πλέον να ταξιδεύουν μέσω της διώρυγας του Σουέζ προς την Ευρώπη, αλλά από το Βορειοανατολικό Πέρασμα, που η διαδρομή του είναι κατά 6000 χιλιόμετρα μικρότερη. Κυρίως όμως ενδιαφέρονται για τα κρουαζερόπλοια, για να προσφέρουν «περιπέτεια» μεταξύ της Γροιλανδίας και των Spitsbergen στους χιλιάδες εύπορους τουρίστες που υπολογίζουν ότι θα γίνουν πελάτες τους.
Αλλά το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής δεν περιμένουν μόνο οι ναυτιλιακές εταιρείες και οι εφοπλιστές για να επωφεληθούν από αυτό. Περιμένουν με ανυπομονησία και οι μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων, καθώς και οι μεταλλευτικές. Ποιοι θα πάρουν το προβάδισμα για τα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου, πρώτων υλών και των σπάνιων γαιών, που υπάρχουν στο υπέδαφος και στον πυθμένα του Β. Παγωμένου -μέχρι τώρα- Ωκεανού. Εδώ υπολογίζεται π.χ. ότι υπάρχει το ένα πέμπτο του συνόλου των αχρησιμοποίητων μέχρι τώρα αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Αλήθεια όλος αυτός ο «πλούτος» για αυτούς- αλλά κατάρα για τις διάφορες οργανώσεις προστασίας της Αρκτικής και του κλίματος-σε ποιόν μπορεί να «ανήκει»; Υπάρχουν πολλοί ενδιαφερόμενοι για την εκμετάλλευσή του τώρα που αποκαλύπτεται, ενώ όλοι θα έπρεπε να εύχονται κανονικά να έμενε για πάντα κρυμμένος αυτός ο «θησαυρός». Η βουλιμία όλων αυτών δε μπορεί να ικανοποιηθεί εις βάρος όλης της ανθρωπότητας και της υπόλοιπης βιοποικιλότητας, αφού η εκμετάλλευσή τους θα σήμαινε ότι δεν θα γίνει τίποτα για να σταματήσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου και η συνδεδεμένη με αυτό κλιματική καταστροφή(σύμπτωμά της είναι το λιώσιμο των πάγων). Αντίθετα η εξόρυξη και κατανάλωσή τους θα σήμαινε επιδείνωση της κατάστασης.
Αν όμως παρόλα αυτά θεωρήσουμε ότι όλα αυτά τα αποθέματα του πλανήτη στην περιοχή είναι πλούτος, τότε είναι ένας κατεξοχήν πλούτος που ανήκει σε όλη τη ανθρωπότητα. Δεν ανήκει ούτε καν στις κοντινές χώρες που τον διεκδικούν και θέλουν να τον μοιρασθούν έστω( Η.Π.Α. λόγω Αλάσκας , Καναδάς, Ισλανδία, Δανία λόγω Γροιλανδίας, Νορβηγία, Σουηδία, Φιλανδία, Ρωσία). Είναι κατεξοχήν κοινή κληρονομιά, αυτό που έχουμε ονομάσει «κοινά»(commons). Για αυτό το λιγότερο που πρέπει να αντιληφθούμε είναι το γεγονός ότι το ζήτημα με την Αρκτική μας αφορά όλους, είτε είμαστε κοντά(όπως οι Inuit, οι Samen ή οι Athabasken), είτε μακριά. Είτε είμαστε απλοί πολίτες, είτε ακτιβιστές οικολόγοι. Το επόμενο είναι να πετύχουμε σαν παγκόσμιο κίνημα ενάντια στην αλλαγή του κλίματος και σαν κοινωνικό κίνημα των «αποκάτω»-που δεν έχουμε τίποτα να κερδίσουμε από την εκμετάλλευση της Αρκτικής-την ανακήρυξη της Αρκτικής σαν «προστατευμένη ζώνη»-ένα είδος «παγκόσμιου πάρκου»- όπως έχει γίνει με την Ανταρκτική.
Ευτυχώς που όσον αφορά την εκμετάλλευση των ορυκτών καυσίμων οι αντίστοιχες εταιρείες δεν έχουν ακόμα την αντίστοιχη τεχνολογία σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες[1]. Επίσης το κόστος της εξόρυξης στην περιοχή είναι ακόμα πολύ υψηλό και δεν είναι ανταγωνιστικό προς τα αποθέματα άλλων περιοχών. Η εξόρυξή τους λοιπόν θα εξαρτηθεί από τις διεθνείς τιμές τους. Έτσι, η ρωσική Gazprom, που έχει πάρει άδεια από τη ρωσική κυβέρνηση για γεωτρήσεις, καθυστερεί εδώ και χρόνια την εκμετάλλευση των αποθεμάτων που βρίσκονται στο «θαλάσσιο οικόπεδο» Shtokman στη Θάλασσα του Μπάρεντς, αν και είναι από τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο. Το γεγονός αυτό δίνει χρόνο και στο διεθνές κίνημα για να βρει τον τρόπο να αντισταθεί και να βάλει σε θετικό δρόμο τις εξελίξεις με την Αρκτική.
[1] Μπορεί οι πάγοι να λιώνουν, όμως οι χαμηλές θερμοκρασίες τη χειμερινή περίοδο θα παραμείνουν ακόμη και δεν θα τις αλλάξει η αλλαγή του κλίματος μεσοπρόθεσμα και το σκοτάδι έτσι και αλλιώς θα είναι πάντα εκεί.
RSS Feed