Για μια διαφορετική κοινωνία: Ζητούμενο ένας νέος ανθρωπολογικός τύπος

Από την εφημερίδα τα "Χανιώτικα Νέα":
Επισημάνσεις σε εκδήλωση παρουσίασης βιβλίου στα Χανιά

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΡΙΔΑΚΗΣ
dmaridakis@yahoo.gr

«Ο ετερόνομος άνθρωπος που, ως καταναλωτής, υπακούει και εκτελεί νόμους,
εντολές και αφηγήσεις άλλων, χωρίς να συμμετέχει ο ίδιοστη λήψη αποφάσεων, είναι απαραίτητο να αντικατασταθεί από τον αυτόνομο τύπο ανθρώπου, εκείνο δηλαδή που αυτοθεσμίζεται, που διαμορφώνει ο ίδιος τους θεσμούς και τους αναιρεί, αν χρει-
αστεί (...)
Η δημιουργία του νέου αυτού ανθρωπολογικού τύπου αποκτά στις μέρες μας τη διαδικασία του κατεπείγοντος, εφόσον μια αυτόνομη, δημοκρατική και οικολογική κοινωνία δε μπορεί να απαρτίζεται ούτε φυσικά και να δημιουργηθεί από τον τύπο του ανθρώπου που δημιουργεί η κατανα­λωτική κοινωνία». Καίρια ερωτήματα, αλλά και απαντήσεις, που βρίσκονται στον αντίποδα των σημερινών κυρίαρχων προτάσεων και “συνταγών” για έξοδο από την κρίση, θέτουν οι Γιώργος Κολέμπας και Γιάννης Μπίλ­λας στο βιβλίο τους “Ο αν­θρωπολογικός τύπος της απο­ανάπτυξης - τοπικοποίησης” (Εκδόσεις των Συναδέλφων), το οποίο παρουσιάστηκε προ­χθές στα Χανιά, σε εκδήλωση που διοργάνωσαν η μηνιαία εφημερίδα “Πυξίδα της Πό­λης”, η Συλλογικότητα για το Εναλλακτικό και Αλληλέγγυο εμπόριο “Terra Verde” και ο Ιστιοπλοϊκός Ομιλος Χανίων.

Οι κ. Κολέμπας και Μπίλλας στο βιβλίο τους περιγράφουν την αναγκαιότητα για έναν νέο ανθρωπολογικό τύπο που θα απαντά στις ανάγκες μιας κοινωνίας δημοκρατικής, αλ­ληλέγγυας και οικολογικής, θέτοντας εκ διαμέτρου αντί­θετα προτάγματα από τη ση­μερινή καταναλωτική κοινω­νία.

«Ο ανθρωπολογικός τύπος της ιδιώτευσης, της απάθειας, της συναλλαγής και της αλ­λοτρίωσης είναι μέρος του προβλήματος που έχουμε να επιλύσουμε. Είναι ανάγκη να υιοθετήσουμε άλλα νοήμα­τα, άλλες σημασίες και άλλα προτάγματα στη ζωή μας, με τα οποία θα αξίζει να ζει κα­νείς σήμερα και όχι να περιμένει την έφοδο στα “χειμε­ρινά ανάκτορα”. Διότι ο άν­θρωπος, εκτός από κοινωνική κατασκευή, είναι ταυτόχρονα και δημιουργός της ζωής του», σημειώνουν, μεταξύ άλ­λων, οι δύο συγγραφείς και προσθέτουν: «Το δικαίωμα του “συνανήκειν” είναι σύμ­φυτο με το δικαίωμα του “συ- ναποφασίζειν” και είναι ίσως ο μόνος τρόπος προαγωγής της αίσθησης της κοινότητας και αυτό γιατί ο άνθρωπος πρέπει να επιστρέψει στην κοινότητα των άλλων αν­θρώπων ένα μέρος της ύπαρ­ξής του που της οφείλει. Ετσι, καλλιεργείται και η ξεχασμέ­νη στις μέρες μας αίσθηση της ατομικής ευθύνης απέ­ναντι στην κοινωνία. Η δη­μιουργία του νέου αυτού αν- θρωπολογικού τύπου αποκτά στις μέρες μας τη διαδικασία του κατεπείγοντος, εφόσον μια αυτόνομη, δημοκρατική και οικολογική κοινωνία δεν μπορεί να απαρτίζεται ούτε φυσικά και να δημιουργηθεί από τον τύπο του ανθρώπου που δημιουργεί η κατανα­λωτική κοινωνία». Ο ψυχίατρος Γιώργος Κοκκινάκος, μιλώντας για το βι­βλίο, υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, ότι πρόκειται για ένα «εξόχως πολιτικό» κείμενο καθώς ασκεί κριτική σε όσα η σύγχρονη καταναλωτική κοι­νωνία έχει αναγάγει σε «αυ­τονόητα» και «αξίες», ενώ συγχρόνως επιχειρεί έναν νέο ορισμό της έννοιας της πολιτικής.

«Από τη στιγμή που ο κα­πιταλισμός συνέδεσε την κα­ταναλωτική αγορά όχι με τις πραγματικές ανάγκες, αλλά με την επιθυμία των ανθρώ­πων (εφαρμόζοντας ιδέες της ψυχανάλυσης), ο ξέφρενος καπιταλισμός θα έφτανε στα ύψη, η σπατάλη ενέργειας εκεί που ποτέ δεν είχε φτάσει και τα προϊόντα δεν θα σήμαιναν μόνο κάλυψη στοι­χειωδών αναγκών, αλλά θα εί­χαν και έχουν και άλλα ψυ­χολογικά συμφραζόμενα. Διό­τι οι ανάγκες έχουν όρια, οι επιθυμίες είναι ακόρεστες. Το αυτοκίνητο π.χ. πλέον δεν είναι μόνον μέσο μεταφοράς, αλλά καλύπτει κι άλλες ψυ­χολογικές ανάγκες, είναι ισχυ­ρό σήμα ευμάρειας, καταξίω­σης κ.λπ. Το ίδιο συμβαίνει με όλα τα αγαθά. Τα λογικά επι­χειρήματα και η λογική ανα­λυτική σκέψη, τα πολιτικά ενεργήματα και τα στρατηγι­κά προτάγματα για την κοι­νωνία αντικαταστάθηκαν από υποσυνείδητα ορμέμφυτα, ει­κόνες, επιθυμίες και φαντα­σιώσεις έτσι ώστε ο πολίτης να

μην ενεργεί λογικά, αλλά συ­ναισθηματικά. Ετσι μπορεί να εξηγήσει κανείς όλη την πα­θολογία σύζευξης κοινωνίας - αγοράς - πολιτικής», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Κοκκινάκος και πρόσθεσε: «Θεωρώ το βι­βλίο εξόχως πολιτικό. Γιατί πιστεύω ότι η λύση θα είναι πολιτική και ότι τίποτε δεν κι­νείται έξω από τη σφαίρα της πολιτικής. Ποιας πολιτικής όμως; Της πολιτικής ως τέχνης του εξαπατάν, ως τέχνης της ιδίας κάρπωσης του δημόσι­ου πλούτου; Ως τέχνης για την προάσπιση των συμφερόντων μιας ελίτ ή ως πρακτικής για τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων; Πρέπει επομένως να επαναορίσουμε την Πολι­τική. Και κυρίως να επινοή­σουμε τρόπους ελέγχου της όποιας εξουσίας. Αλλά πριν ζη­τήσουμε ένα νέο συλλογικό πολιτικό υποκείμενο που θα ενσαρκώσει τις ιδέες της άμε­σης δημοκρατίας, της αυτο­διαχείρισης, της αυτονομίας, της ελευθερίας και της συμ­μετοχής, πρέπει να αλλάξουμε -να αρχίσουμε να αλλάζουμε- τον άνθρωπο. Εχουμε ανά­γκη από έναν νέο ανθρωπο- λογικό τύπο, της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας, της επα- νανοηματοδότησης της ζωής, της ολιγάρκειας, της εκ νέου ιεράρχησης των αξιών, αλ­λιώς κινούμαστε στο ίδιο μο- τίβο. Το παλιό σε συσκευασία καινούργιου».
Να σημειώ­σουμε τέλος ότι τη βιβλιοπα­ρουσίαση που πραγματοποι- ήθηκε στο Νεώριο Μόρο συ­ντόνισε ο υπεύθυνος έκδο­σης της “Πυξίδας της Πόλης” Ματθαίος Φραντζεσκάκης.

---