Αντίλογος προς πολιτικούς αλχημιστές
Γράφει ο Κώστας Λάμπος
Ζούμε στο μεταίχμιο δυο εποχών, δυό κόσμων και δυό πολιτισμών:
Από τη μια η εποχή της μεγάλης και βαθειάς οικονομικής ύφεσης, των αρνητικών προβλέψεων και της παγκόσμιας πείνας, ο κόσμος του μεγάλου ιδιωτικού πλούτου, της ανεργίας και της απέραντης εξαθλίωσης και ο ‘πολιτισμός’ του Φόβου, της ανασφάλειας, της κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας, της ανελευθερίας, της αυταρχικότητας, των ιμπεριαλιστικών πολέμων, της καταστροφής της Φύσης και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Είναι η εποχή, ο κόσμος και ο ‘πολιτισμός’ του ταχύτατα παρακμάζοντος κεφαλαίου που τελειώνουν και φεύγουν[1].
Κι’ από την άλλη η εποχή των μεγάλων ανοιχτών οριζόντων που την ανοίγουν διάπλατα οι δυνατότητες της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας και η οποία οδηγεί σε ένα κόσμο των μεγάλων προσδοκιών, της ελεύθερης δημιουργικότητας, της καθολικής ευημερίας και τελικά σε έναν οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας, της αταξικής δημοκρατίας, της αμοιβαίας συνεργασίας, της ελεύθερης δημιουργίας, της ειρήνης και της ανθρώπινης ευτυχίας. Είναι η εποχή, ο κόσμος και ο πολιτισμός των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού που σταθερά και δυναμικά ανατέλλουν και έρχονται[2].
Η εποχή, ο κόσμος και ο ‘πολιτισμός’ του κεφαλαίου άκμασαν, παράκμασαν και ως απειλή πλέον για την ανθρωπότητα δεν έχουν πια τίποτα θετικό να της προσφέρουν, γι’ αυτό και περιττεύουν οι όποιες υποκριτικές και ‘βαθυστόχαστες’ διαγνώσεις και αναλύσεις για την αναζήτηση κάποιων ‘καλύτερων’ νεοκλασικών, νεοκεϋνσιανών, σοσιαλδημοκρατικών, ή κρατικοσοσιαλκαπιταλιστικών πολιτικών ‘δημοσιοοικονομικής’ εξυγίανσης, απασχόλησης, εξασφάλισης επενδύσεων, τραπεζικής σταθερότητας, εξευμενισμού των νέων θεοτήτων «των αγορών» και γεροντολογικών θεραπειών του καπιταλισμού. Αντίθετα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ως άτομα, ως κοινωνία και ως ανθρωπότητα ότι ο καπιταλισμός πεθαίνει και πεθαίνοντας γίνεται όλο και χειρότερος, όλο και πιο επικίνδυνος και συνεπώς ως τυμπανιαίο ιστορικό πτώμα και θανάσιμη απειλή για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη πρέπει να ταφεί πριν ως ζόμπι-καπιταλισμός μας θάψει όλους. Αυτό όμως σημαίνει πως ολόκληρη τη σκέψη μας, τη δράση μας, μέχρι κα την τελευταία ικμάδα της ενεργητικότητάς μας θα πρέπει να την απορροφήσει η αναζήτηση πρακτικών άμεσης εξόδου από τον καπιταλισμό και ταυτόχρονα η διαμόρφωση μιας νέας αρχιτεκτονικής οργάνωσης της κοινωνικής ζωής σε τοπική, εθνική και οικουμενική κλίμακα που με σιγουριά και ασφάλεια θα οδηγήσει τις τοπικές κοινωνίες και την ανθρωπότητα σε ένα καλύτερο κόσμο, ο οποίος σήμερα δεν είναι μόνο αναγκαίος και εφικτός, αλλά και ως η μοναδική λύση για την ανθρωπότητα, γίνεται και αναπόφευκτος.
Αλλά γι’ αυτό είναι αναγκαίος ένας αναπροσανατολισμός της προσοχής μας από το εποικοδόμημα προς το ίδιο το οικοδόμημα. Το οικονομικοκοινωνικό σύστημα, δηλαδή το οικοδόμημα μας εκπαίδευσε να αναζητούμε διαχειριστικές-πολιτικές λύσεις για τα οικονομικά προβλήματα της κοινωνίας και γι’ αυτό έστησε κοινοβούλια στα οποία ‘βουλεύονται’ οι επιλεγμένοι από αυτό αλλά ‘εκλεγμένοι-νομιμοποιημένοι’ από εμάς ‘αντιπρόσωποι’ και για να γίνει πιστευτό το παραμύθι έστησε κόμματα, ιδεολογίες, ‘ηγέτες’ ‘μεσσίες’ σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία, νόμους, συντάγματα και μεραρχίες, μέσα μαζικής προπαγάνδας, εξωνημένους διαφωτιστές και ένα καταπληκτικό Κολοσσαίο στο τελετουργικό του οποίου σφάζονται η εκάστοτε κυβέρνηση με την αντίστοιχη αντιπολίτευση, οι μόνιμοι μονομάχοι, προς τέρψη του αυτοκράτορα καπιταλισμού και εκτόνωση των θεατών θυμάτων-υπηκόων του. Με τον τρόπο αυτό κόμματα και επαγγελματίες πολιτικοί εναλλάσσονται στη θέση του πολιτικού διαχειριστή του κεφαλαίου, αφήνοντας όμως, ως ηττημένοι μονομάχοι, τα κόκαλά τους στο αστικό Κολοσσαίο, όταν πάψουν να έχουν την ικανότητα να παραπλανούν και να στοιχίζουν την κοινωνία πίσω από το άρμα του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, για να πάρουν σειρά στην πολιτική διαχείριση του καπιταλισμού νέα παρένθετα πρόσωπα, μέχρι να έρθουν τα επόμενα που υπόσχονται, όπως και οι προκάτοχοί τους, να ‘τιμωρήσουν’ τους προκατόχους τους αχυράνθρωπους του συστήματος, αλλά όχι το ίδιο το σύστημα που είναι υπεύθυνο για τα δεινά της κοινωνίας. Είναι προφανές πως αυτό το σύστημα σισυφοποιεί κατά κάποιο τρόπο τον άνθρωπο και την κοινωνία και συνεπώς είναι ανάγκη να απαλλαγούμε από το μύθο του καπιταλισμού και να ασχοληθούμε με το τι πράγματι συμβαίνει μέσα στον υπαρκτό καπιταλισμό, μέσα στο ίδιο το οικοδόμημά του.
Ας δούμε μερικές από τις κύριες διαστάσεις του προβλήματος και μερικές από τις βασικές διεργασίες του ιστορικού Γίγνεσθαι για να μπορέσουμε να επεξεργαστούμε θεωρητικά και να εφαρμόσουμε πρακτικά λυτρωτικές λύσεις.
1. Από το ιδιωτικό κέρδος στο κοινωνικό πλεόνασμα
Το ιδιωτικό επιχειρηματικό κέρδος αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο του καπιταλισμού και πάνω σε αυτό δομείται ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό προϋποθέτει ένα νομικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την ατομική ιδιοκτησία, δηλαδή την ατομική εξουσία πάνω στα μέσα παραγωγής και συνεπώς τον ιδιωτικό έλεγχο πάνω στην κοινωνική διαδικασία παραγωγής αγαθών, δηλαδή πάνω στην οικονομία, πράγμα που εκδηλώνεται ως οικονομική και συνεπώς και ως κοινωνική ανισότητα. Ο αλληλοεξοντωτικός ανταγωνισμός, ένα είδος διαρκούς οικονομικού πολέμου στη βάση της αρχής «ο θάνατός σου η ζωή μου» μεταξύ των μεγαλοπαραγωγών για τον έλεγχο της αγοράς, τη διεύρυνση του ‘ζωτικού χώρου’ και τη μεγιστοποίηση του επιχειρηματικού κέρδους, αποτελεί το λειτουργικό μέρος του συστήματος. Η βία και ο πόλεμος διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα του καπιταλιστικού συστήματος, η οποία μετριέται με το βαθμό κατασπατάλησης των φυσικών πόρων του πλανήτη, με την έκταση της καταστροφής του περιβάλλοντος, με την ένταση της αλλοτρίωσης των εργαζόμενων και της φτωχοποίησης της κοινωνίας και με το βάθος της υποταγής της ανθρωπότητας στα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα. Ο βίαια και άδικα συσσωρευμένος ιδιωτικός πλούτος μετρά τελικά την αποδοτικότητα του κεφαλαίου σε βάρος της κοινωνίας που τον στερείται παρά το γεγονός πως αυτή τον παρήγαγε.
Ο υπαρκτός καπιταλισμός χωρίς την αντικοινωνική ατομική ιδιοκτησία-εξουσία, χωρίς τη θεσμική, δομική, λειτουργική και ένοπλη κρατική βία, χωρίς την φτωχοποίηση της κοινωνίας και τη καταστροφή της Φύσης δεν θα μπορούσε να υπάρξει, γι’ αυτό ότι υπάρχει ακόμα και ως νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση δεν είναι παρά ένα world mafia economic system που συσσωρεύει ιδιωτικό κέρδος διαπράττοντας σωρευτικά εγκλήματα σε βάρος της Ανθρωπότητας, της Φύσης και του Πολιτισμού, γι’ αυτό και είναι καιρός να πάψει να υπάρχει.
Αντίθετη προς το ιδιωτικό επιχειρηματικό κέρδος είναι, για την οικονομική επιστήμη, η έννοια του κοινωνικού πλεονάσματος που επιστρέφει στο κοινωνικό σύνολο με τη μορφή κοινών αγαθών και υπηρεσιών, καθολικής ευημερίας και ευτυχίας. Για να καταργηθεί όμως το ιδιωτικό κέρδος και τη θέση του να την πάρει το κοινωνικό πλεόνασμα, θα πρέπει η ανθρωπότητα να καταργήσει τον καπιταλισμό της ατομικής και κρατικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και η κοινωνική ζωή να οργανωθεί πάνω στην κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής, στην κοινωνική αυτοδιαχείριση της οικονομικής δραστηριότητας και στην αυτοδιεύθυνση της κοινωνίας. Όσο αυτό δεν συμβαίνει το ιδιωτικό κέρδος θα συνεχίσει να αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική ανηθικότητα και ο πλούτος θα επιβεβαιώνεται ως βίαιη κλοπή του κοινωνικού πλεονάσματος, παράγοντας κοινωνική ανισότητα, ανελευθερία, βία, τρομοκρατία, φτώχεια, πόλεμο και καταστροφή των υλικών όρων της ύπαρξης του Ανθρώπου, της κοινωνίας και του πολιτισμού του. Η έκρηξη του διαλόγου μεταξύ των νέων κοινωνικών κινημάτων για μια κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και η αναζήτηση νέων μορφών οργάνωσης και διαχείρισης της παραγωγής αξιών χρήσης με στόχο τη διεύρυνση της σφαίρας των ελεύθερων και κοινών αγαθών δείχνει πως η ανθρωπότητα βρίσκεται σε τροχιά περάσματος από την εποχή του ιδιωτικού κέρδους στην εποχή του κοινωνικού πλεονάσματος.
2. Από τα ορυκτά καύσιμα στην ελεύθερη υδρογονοενέργεια
Η μορφή, η ποιότητα και ο έλεγχος των πηγών ενέργειας καθόρισαν την πορεία και τους σταθμούς ανάπτυξης του καπιταλισμού. Ο ορυκτός άνθρακας σε συνδυασμό με την τεχνολογία της ατμομηχανής προκάλεσε την πρώτη βιομηχανική επανάσταση και απογείωσε τον καπιταλισμό στις περιοχές που υπήρχαν τα μεγάλα κοιτάσματά του, γιατί πρόσφερε πολλή και φτηνή ενέργεια για την ανάπτυξη βιομηχανικής παραγωγής μεγάλης κλίμακας η οποία, σε συνδυασμό με την ραγδαία ανάπτυξη των μαζικών χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορών που διευκόλυναν την γρήγορη ανάπτυξη του εμπορίου, απέφερε τεράστια κέρδη στο βιομηχανικό και στο εμπορικό κεφάλαιο. Η επιστημονική έρευνα και η τεχνολογία έκαναν εφικτή τη βιομηχανική εκμετάλλευση του πετρελαίου ή οποία σε συνδυασμό με τις μηχανές εσωτερικής καύσης προκάλεσε τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση, χαρακτηριστικά της οποίας ήταν οι σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες μαζικής παραγωγής, καθώς επίσης και η γρήγορη και φτηνή μεταφορά των προϊόντων σε μακρινές αγορές που εξασφάλιζαν τη μαζική κατανάλωσή τους. Το αποτέλεσμα ήταν η συσσώρευση ακόμα μεγαλύτερου πλούτου και κατά συνέπεια ακόμα μεγαλύτερης εξουσίας στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας κεφαλαιούχων, η οποία όλο και περισσότερο υπαγόρευε τους όρους της στην κυβέρνηση, στο κράτος και συνεπώς στην ίδια την κοινωνία, με κατάληξη την αιχμαλωσία των τοπικών κοινωνιών και της ανθρωπότητας συνολικά στα ελάχιστα παγκόσμιας εμβέλειας οικονομικά συγκροτήματα με προεξάρχοντα εκείνα τα πέντε-δέκα παγκόσμια μονοπώλια των ορυκτών καυσίμων.
Όταν διαφάνηκαν τα όρια του ενεργειακού συστήματος που στηρίζονταν στον άνθρακα και στο πετρέλαιο και συνεπώς τα όρια του καπιταλισμού, τότε επιχειρήθηκε μια τρίτη βιομηχανική επανάσταση στη βάση της πυρηνικής ενέργειας, η οποία όμως ταυτίστηκε με τον όλεθρο της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι (1945), την καταστροφή του Τσερνόμπιλ (1986) και της Φουκοσίμα (2011) και με πολλές δεκάδες άλλες μικρότερες καταστροφές οι οποίες έφεραν την κοινωνία-ανθρωπότητα απέναντι σ’ αυτή την επιλογή, ματαιώνοντας τα σχέδια του κεφαλαίου για μια ανεξάντλητη και αυστηρά ελεγχόμενη μορφή ενέργειας που θα εξασφάλιζε τη διαιώνισή του.
Αυτή η εξέλιξε έστρεψε την προσοχή του κεφαλαίου και την επιστημονική έρευνα προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), με στόχο την εξασφάλιση άφθονης, φτηνής και καθαρής ενέργειας που θα εξασφάλιζε ακόμα μεγαλύτερα κέρδη στο κεφάλαιο. Με αυτόν τον τρόπο εντάχθηκαν στο ενεργειακό σύστημα η ηλιακή, η υδραυλική, ή αιολική, η γεωθερμική ενέργεια και τελευταία και η ενέργεια από βιομάζα, αλλά συμπληρωματικά προς το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και στην πυρηνική ενέργεια, χωρίς ωστόσο να επιτευχθούν θεαματικά αποτελέσματα γιατί όλες αυτές οι μορφές ενέργειας συνδέονται με αξεπέραστα μειονεκτήματα, με τεράστιες επενδύσεις και με διάφορες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Η έρευνα συνεχίστηκε μέχρι που έφτασε στη συνδυαζόμενη παραγωγή υδρογονοενέργειας μέσω της ηλεκτρόλυσης του νερού με ρεύμα που παράγεται από συνδυαζόμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποδίδει πολλαπλάσια ενέργεια με σχεδόν μηδενικό κόστος. Η αφθονία του νερού του προσδίδει την ιδιότητα του ελεύθερου αγαθού και η σχετικά απλή και φθηνή τεχνολογία ηλεκτρόλυσης και καύσης του υδρογόνου, καθιστά την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ένα σχεδόν ελεύθερο αγαθό, υψηλής ενεργειακής ανεξαρτησίας των νοικοκυριών, των οικισμών, των πόλεων και των κρατών από παγκόσμια ενεργειακά μονοπώλια, συγκεντρωτικά ενεργειακά συστήματα και από κεντρικές μονάδες παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που διαμορφώνει μια καινούργια αρχιτεκτονική συγκρότησης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής[3].
Ο καπιταλισμός όμως δεν μπορεί να υπάρξει στη βάση των ελεύθερων αγαθών και της ενεργειακής ανεξαρτησίας των ανθρώπων και των κοινωνιών και γι’ αυτό προσπαθεί να καθυποτάξει τα ελεύθερα αγαθά, να τα καταστήσει ατομικές ιδιοκτησίες και πηγές εκμετάλλευσης και κερδοφορίας, αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε βάρος της Φύσης, της κοινωνίας-ανθρωπότητας και του πολιτισμού. Από την άλλη μεριά οι επιμέρους τοπικές κοινωνίες και συνολικά η ανθρωπότητα προσπαθούν να διαφυλάξουν τα ελεύθερα αγαθά και να διευρύνουν τη σφαίρα των κοινών αγαθών δίνοντας προτεραιότητα στη διατήρηση του νερού ως ελεύθερου αγαθού για τη διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας η οποία με τη σειρά της διασφαλίζει απεριόριστη διατροφική, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική ανεξαρτησία σε όλα τα επίπεδα.
3. Από το εξουσιαστικό-εκμεταλλευτικό συγκεντρωτισμό στην αμεσοδημοκρατική επανατοπικοποίηση
Ο καπιταλισμός μπορεί να κυριαρχεί πάνω στην κοινωνία όσο μπορεί να την υποτάσσει σε συγκεντρωτικές δομές παραγωγής, διαχείρισης και διακυβέρνησης, εμποδίζοντας την θεσμική, οικονομική και πολιτική αυτονομία των τοπικών κοινωνιών. Καπιταλισμός σημαίνει σφετερισμός του κοινωνικού πλούτου, συσσώρευση και συγκεντροποίησή του σε λίγα χέρια με τη μορφή της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και στους υλικούς όρους της ύπαρξης των ανθρώπων και των κοινωνιών, η οποία ιδιοκτησία εκφράζεται ως απόλυτη εξουσία πάνω στις κοινωνίες και συνολικά πάνω στην ανθρωπότητα. Αυτή του τη δυνατότητα ο καπιταλισμός την απόκτησε χάρη στον αποκλειστικό έλεγχο πάνω στα ορυκτά καύσιμα και στην παραγωγή και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Από τότε όμως που οι επιστήμες και η τεχνολογία έκαναν εφικτή την παραγωγή άφθονης, φτηνής, καθαρής και ιδιοπαραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από τον καθένα χρήστη ξεχωριστά, χάρη στο συνδυασμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με βάση το υδρογόνο, αυτό το μονοπώλιο του καπιταλισμού πάνω στην κοινωνία-ανθρωπότητα αρχίζει να αμφισβητείται.
Η παράλληλη ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας της επικοινωνίας με κορυφαία έκφρασή τους το Διαδίκτυο άνοιξαν νέους και μεγάλους ορίζοντες στην ελεύθερη και οριζόντια διακίνηση των ιδεών, της πληροφορίας, της θεωρητικής γνώσης και της εφαρμοσμένης τεχνογνωσίας. Ένας νέος δημόσιος χώρος διαμορφώνεται δυναμικά που τείνει να εξελιχθεί σε οικουμενικό[4] και εκτοπίζει σταδιακά τον κλειστό ιδιωτικό χώρο πράγμα που επίσης αμφισβητεί το συγκεντρωτισμό του καπιταλισμού, γιατί επιτρέπει την αποκέντρωση της επικοινωνίας και της έρευνας σε βαθμό που καθιστά εφικτή την επανατοπικοποίηση της παραγωγής και συνεπώς την αυτονομία των τοπικών κοινωνιών[5]. Με τη διεκδίκηση και την ολοκλήρωση της κατάκτησης του ελεύθερου λογισμικού και σε συνδυασμό με την ιδιοπαραγωγή ελεύθερης υδρογονοενέργειας οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να επιδιώξουν τη μέγιστη δυνατή αυτάρκειά τους, η οποία μπορεί, σε συνθήκες ομοσπονδοποίησής τους, να εξελιχθεί σε απόλυτη ανεξαρτητοποίησή τους από την ολιγαρχικά ελεγχόμενη καπιταλιστική εμπορευματική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, πράγμα που αχρηστεύει τους θεσμούς και τις δομές του καπιταλισμού.
Ζούμε στο μεταίχμιο δυό ιστορικών περιόδων της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Από τη μια τα ορυκτά καύσιμα και οι μηχανές εσωτερικής καύσης που αποτελούν την υπαρξιακή βάση του απάνθρωπου και καταστροφικού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και από την άλλη, η υδρογονοενέργεια και οι κυψέλες καυσίμου υδρογόνου που αχρηστεύουν τα ορυκτά καύσιμα και τις μηχανές εσωτερικής καύσης και μ’ αυτό και τον καπιταλισμό τον ίδιο, ανοίγοντας το δρόμο της ομότιμης και αλληλέγγυας παραγωγής[6] σε τοπική, σε εθνική και σε οικουμενική κλίμακα, αχρηστεύοντας τους θεσμούς και τις δομές της συγκεντρωτικής καπιταλιστικής εμπορευματικής παραγωγής και συνεπώς και τους θεσμούς και τις δομές της συγκεντρωτικής και αυταρχικής καπιταλιστικής εξουσίας. Αυτή καινούργια πραγματικότητα δεν αποκαλύπτει μόνο ότι ο καπιταλισμός έχει ημερομηνία λήξης, αλλά και ότι ο καπιταλισμός είναι πια ένα ληγμένο προϊόν του ιστορικού Γίγνεσθαι, που πρέπει η ανθρωπότητα να το αποσύρει το γρηγορότερο για να αποτραπεί η ολοκλήρωση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
4. Από την φαυλοκυκλική εντροπία του σπάταλου καπιταλισμού στον ουμανιστικό ορθολογισμό
Όπως όλα τα συγκεντρωτικά εξουσιαστικά συστήματα που στηρίζονται στην κοινωνική ανισότητα, έτσι και ο καπιταλισμός είναι σύστημα υψηλής εντροπίας, γιατί από τη φύση του είναι σπάταλος, χαοτικός, απάνθρωπος και καταστροφικός, πράγμα που τον καθιστά οικονομικά ασύμφορο και κοινωνικά επικίνδυνο. Η τεράστια σπατάλη πόρων και κοινωνικού πλούτου για τη διατήρηση και τη διεύρυνση της εξουσίας των κυρίαρχων μειοψηφιών, ο επιθετικός και αλληλοεξοντωτικός ανταγωνισμός για τη μεγιστοποίηση του κέρδους και οι καταστροφικοί πόλεμοι για τη διατήρηση και τη διεύρυνση του ‘ζωτικού χώρου’ και των σφαιρών επιρροής, συνεπάγονται τεράστιες απώλειες ενέργειας με αποτέλεσμα τη διεύρυνση της κοινωνικής ανισότητας και της φτώχειας. Αντίθετα οι μορφές κοινωνικής οργάνωσης που στηρίζονται στην κοινωνική ισότητα, στην άμεση δημοκρατία, στην αμοιβαία συνεργασία και στην ειρηνική συνύπαρξη και η σχέση τους με τη Φύση προσδιορίζεται με βάση την αμοιβαιότητα, την αειφορία και τον ορθολογισμό, ενισχύουν την ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού, είναι συστήματα χαμηλής εντροπίας και περιορίζουν τις απώλειες ενέργειας στο ελάχιστο αναπόφευκτο, μεγιστοποιούν την καθολική ευημερία, το βαθμό της κοινωνικής συνοχής και την ανθρώπινη ευτυχία, αμφισβητώντας κάθε συγκεντρωτικό εξουσιαστικό οικονομικοκοινωνικό σύστημα, κύριος εκφραστής των οποίων είναι ο υπαρκτός καταστροφικός και απάνθρωπος καπιταλισμός. Αυτή την πραγματικότητα την γνωρίζει ο σκληρός πυρήνας της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και γι’ αυτό προσπαθεί να επιβιώσει μέσω του αποπροσανατολισμού, της τακτικής του divinde et impera και του λεγόμενου ‘κοινωνικού δαρβινισμού’ που οδηγούν στην αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού και στην τεχνητή χαλάρωση της κοινωνικής συνοχής, οπότε η καπιταλιστική εντροπία μετασχηματίζεται σε κοινωνική εντροπία, δηλαδή σε απώλεια ενέργειας και περιορισμό της δύναμης αντίστασης της κοινωνίας. Σ’ αυτή την περίπτωση υποχωρεί η ταξική, η κοινωνική και η εθνική συνείδηση, ο αλτρουισμός, η άμιλλα και η συνεργασία και κερδίζει έδαφος ο ατομισμός, η ιδιωτία, ο αναχωρητισμός και ο τυχοδιωκτισμός, συμπεριφορές και στάσεις που δεν συνάδουν με την κοινωνικότητα της ανθρώπινης φύσης και διευκολύνουν τον καπιταλισμό να γίνεται αυταρχικότερος, καταστροφικότερος και περισσότερο απάνθρωπος, θέτοντας σε επιτάχυνση το φαύλο κύκλο του καπιταλισμού, της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Η έξοδος από αυτόν τον φαύλο κύκλο του καπιταλισμού προϋποθέτει την σταδιακή πλατειά συνειδητοποίηση πως ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός, η οποία ανεβάζει την ατομική, συλλογική και κοινωνική αυτοπεποίθηση και ευνοεί την ανάπτυξη νέων προταγμάτων και αντίστοιχων νέων κινημάτων που λειτουργούν ως κοινωνικά αντισώματα απέναντι στην καπιταλιστική νοσηρότητα και αναδείχνουν τις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού σε υποκείμενο της επερχόμενης μεγάλης κοινωνικής επανάστασης, η οποία ανοίγει το δρόμο για την κοινωνική ισότητα, την άμεση δημοκρατία και την αταξική κοινωνία, απαραίτητη προϋπόθεση για την εναρμόνιση της κοινωνίας με τη Φύση και την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων, λαών και εθνών στα πλαίσια ενός Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού
Αυτά τα αντισώματα άρχισαν τα τελευταία χρόνια να σχηματίζονται από τα κάτω στο κοινωνικό σώμα με τη μορφή των Νέων Κοινωνικών Κινημάτων και των ποικιλόμορφων Δικτύων Κινημάτων, Συλλογικοτήτων και Πολιτών, τα οποία το καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί:
1. Να τα συκοφαντήσει ταυτίζοντάς τα εσκεμμένα με διάφορες από το ίδιο κατασκευασμένες γραφικές φιγούρες, ή αυτόκλητους μεσσιανικούς αστέρες.
2. Να τα αποπροσανατολίσει με τη βοήθεια αφελών, αμαθών και ‘πρόθυμων’ σχολιαστών των ΜΜΕ και κάποιων καθεστωτικών κονδυλοφόρων που σκόπιμα φορτώνουν τα εγκλήματα του καπιταλισμού στα αναλώσιμα κόμματα και στους υπαλλήλους του αχυράνθρωπους πολιτικούς και πασχίζουν να εμφανίσουν την άμεση δημοκρατία ως ένα ιδεατό καπιταλισμό που θα είναι εναντίον της ‘κλεπτοκρατίας’ και θα έχει ως πρότυπο την κατ’ εξοχήν κλεπτοκρατική Ελβετική ‘Δημοκρατία’, τη μητρόπολη του ιμπεριαλισμού και του παγκόσμιου φασισμού, δηλαδή τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ακόμα και αυτήν τη σκοταδιστική ‘δημοκρατία’ του ‘Αγίου Όρους’[7], προσφέροντας με αυτό τον τρόπο άλλοθι στον καταστροφικό και απάνθρωπο καπιταλισμό, χωρίς ωστόσο, οι σύγχρονοι ιδεολογικοί αλχημιστές να κρύβουν τις πραγματικές προθέσεις τους[8].
3. Να τα χειραγωγήσει μέσω της αγκιτάτσιας των πολιτικών κομμάτων που ανταγωνίζονται για την πολιτική διαχείριση του συστήματος του κεφαλαίου και είτε στήνουν είτε χρησιμοποιούν κάποια από αυτά τα κινήματα ως προθάλαμους στρατολόγησης στελεχών και εξασφάλισης ψηφοφόρων και τελικά
4. να τα διαλύσει με τον ιδεολογικό-κομματικό ανταγωνισμό, με τον εθνικιστικό και ρατσιστικό φανατισμό, με το φόβο και την παραπληροφόρηση, με την υπονόμευση, με την κρατική και την παρακρατική τρομοκρατία.
Γι’ αυτό αυτά τα αντισώματα πρέπει να μείνουν και να κρατήσουν και την κοινωνία μακριά από όλα τα κόμματα και το κοινοβουλευτικό σύστημα του κεφαλαίου, αφού η ανάγκη που τα γέννησε ξεπήδησε από την αντικειμενική αδυναμία του καπιταλισμού, ιδιωτικού και κρατικού, να δώσει λύσεις στα χρόνια και ζωτικά προβλήματα της κοινωνίας-ανθρωπότητας και από την αναγκαιότητα δόμησης από τα κάτω μιας αμεσοδημοκρατικής και αυτοδιευθυνόμενης κοινωνίας.
Ο καπιταλισμός μπήκε στην τελική φάση της παρακμής του και εξελίσσεται σε εφιάλτη της ανθρωπότητας, πράγμα που κάνει την ανθρωπότητα, όλο και περισσότερο να ονειρεύεται, να αφυπνίζεται και να αγωνίζεται για ένα καλύτερο κόσμο, τον κόσμο της Αταξικής Δημοκρατίας[9] και του Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού.
(31.05.2013)
[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.
[2] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλινίκη 2012.
[3] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Ποιός φοβάται το υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013
[4] Βλέπε, Κωτσάκης Δημήτρης, 3+1 κείμενα, Εκδόσεις των Συναδέλφων, Αθήνα 2012.
[5] Βλέπε, Κολέμπας Γιώργος, Τοπικοποίηση. Από το παγκόσμιο στο τοπικό. Ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός, ΑΝΤΙΓΟΝΗ, Θεσσαλονίκη 2009.
[6] Κωστάκης Βασίλης, Το Ομότιμο Μανιφέστο, Βορειοδυτικές Εκδόσεις, Γιάννενα 2012.
[7] Κόλμερ Κωνσταντίνος, Άμεση Δημοκρατία (Αντί κλεπτοκρατίας), ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 2013, σελ. 55.
[8] «Ίσως μάλιστα η παρούσα κρίσις να είναι θεόπεμπτον ‘δώρον’ δια να αφυπνησθεί ο λαός μας από τον σαγηνευτικόν ύπνον του σοσιαλισμού και το απατηλόν όνειρον της ‘Ενωμένης Ευρώπης’», Κόλμερ Κωνσταντίνος, Άμεση Δημοκρατία…, ό. π., σελ. 207.
[9] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η άμεση δημοκρατία στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας την ουσία πέρα από ιδεολογίες και μύθους, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.
Γράφει ο Κώστας Λάμπος
Ζούμε στο μεταίχμιο δυο εποχών, δυό κόσμων και δυό πολιτισμών:
Από τη μια η εποχή της μεγάλης και βαθειάς οικονομικής ύφεσης, των αρνητικών προβλέψεων και της παγκόσμιας πείνας, ο κόσμος του μεγάλου ιδιωτικού πλούτου, της ανεργίας και της απέραντης εξαθλίωσης και ο ‘πολιτισμός’ του Φόβου, της ανασφάλειας, της κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας, της ανελευθερίας, της αυταρχικότητας, των ιμπεριαλιστικών πολέμων, της καταστροφής της Φύσης και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Είναι η εποχή, ο κόσμος και ο ‘πολιτισμός’ του ταχύτατα παρακμάζοντος κεφαλαίου που τελειώνουν και φεύγουν[1].
Κι’ από την άλλη η εποχή των μεγάλων ανοιχτών οριζόντων που την ανοίγουν διάπλατα οι δυνατότητες της σύγχρονης επιστήμης και τεχνολογίας και η οποία οδηγεί σε ένα κόσμο των μεγάλων προσδοκιών, της ελεύθερης δημιουργικότητας, της καθολικής ευημερίας και τελικά σε έναν οικουμενικό ουμανιστικό πολιτισμό της κοινωνικής ισότητας, της αταξικής δημοκρατίας, της αμοιβαίας συνεργασίας, της ελεύθερης δημιουργίας, της ειρήνης και της ανθρώπινης ευτυχίας. Είναι η εποχή, ο κόσμος και ο πολιτισμός των δυνάμεων της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού που σταθερά και δυναμικά ανατέλλουν και έρχονται[2].
Η εποχή, ο κόσμος και ο ‘πολιτισμός’ του κεφαλαίου άκμασαν, παράκμασαν και ως απειλή πλέον για την ανθρωπότητα δεν έχουν πια τίποτα θετικό να της προσφέρουν, γι’ αυτό και περιττεύουν οι όποιες υποκριτικές και ‘βαθυστόχαστες’ διαγνώσεις και αναλύσεις για την αναζήτηση κάποιων ‘καλύτερων’ νεοκλασικών, νεοκεϋνσιανών, σοσιαλδημοκρατικών, ή κρατικοσοσιαλκαπιταλιστικών πολιτικών ‘δημοσιοοικονομικής’ εξυγίανσης, απασχόλησης, εξασφάλισης επενδύσεων, τραπεζικής σταθερότητας, εξευμενισμού των νέων θεοτήτων «των αγορών» και γεροντολογικών θεραπειών του καπιταλισμού. Αντίθετα πρέπει να το πάρουμε απόφαση ως άτομα, ως κοινωνία και ως ανθρωπότητα ότι ο καπιταλισμός πεθαίνει και πεθαίνοντας γίνεται όλο και χειρότερος, όλο και πιο επικίνδυνος και συνεπώς ως τυμπανιαίο ιστορικό πτώμα και θανάσιμη απειλή για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη πρέπει να ταφεί πριν ως ζόμπι-καπιταλισμός μας θάψει όλους. Αυτό όμως σημαίνει πως ολόκληρη τη σκέψη μας, τη δράση μας, μέχρι κα την τελευταία ικμάδα της ενεργητικότητάς μας θα πρέπει να την απορροφήσει η αναζήτηση πρακτικών άμεσης εξόδου από τον καπιταλισμό και ταυτόχρονα η διαμόρφωση μιας νέας αρχιτεκτονικής οργάνωσης της κοινωνικής ζωής σε τοπική, εθνική και οικουμενική κλίμακα που με σιγουριά και ασφάλεια θα οδηγήσει τις τοπικές κοινωνίες και την ανθρωπότητα σε ένα καλύτερο κόσμο, ο οποίος σήμερα δεν είναι μόνο αναγκαίος και εφικτός, αλλά και ως η μοναδική λύση για την ανθρωπότητα, γίνεται και αναπόφευκτος.
Αλλά γι’ αυτό είναι αναγκαίος ένας αναπροσανατολισμός της προσοχής μας από το εποικοδόμημα προς το ίδιο το οικοδόμημα. Το οικονομικοκοινωνικό σύστημα, δηλαδή το οικοδόμημα μας εκπαίδευσε να αναζητούμε διαχειριστικές-πολιτικές λύσεις για τα οικονομικά προβλήματα της κοινωνίας και γι’ αυτό έστησε κοινοβούλια στα οποία ‘βουλεύονται’ οι επιλεγμένοι από αυτό αλλά ‘εκλεγμένοι-νομιμοποιημένοι’ από εμάς ‘αντιπρόσωποι’ και για να γίνει πιστευτό το παραμύθι έστησε κόμματα, ιδεολογίες, ‘ηγέτες’ ‘μεσσίες’ σκοταδιστικά και εξουσιαστικά ιερατεία, νόμους, συντάγματα και μεραρχίες, μέσα μαζικής προπαγάνδας, εξωνημένους διαφωτιστές και ένα καταπληκτικό Κολοσσαίο στο τελετουργικό του οποίου σφάζονται η εκάστοτε κυβέρνηση με την αντίστοιχη αντιπολίτευση, οι μόνιμοι μονομάχοι, προς τέρψη του αυτοκράτορα καπιταλισμού και εκτόνωση των θεατών θυμάτων-υπηκόων του. Με τον τρόπο αυτό κόμματα και επαγγελματίες πολιτικοί εναλλάσσονται στη θέση του πολιτικού διαχειριστή του κεφαλαίου, αφήνοντας όμως, ως ηττημένοι μονομάχοι, τα κόκαλά τους στο αστικό Κολοσσαίο, όταν πάψουν να έχουν την ικανότητα να παραπλανούν και να στοιχίζουν την κοινωνία πίσω από το άρμα του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, για να πάρουν σειρά στην πολιτική διαχείριση του καπιταλισμού νέα παρένθετα πρόσωπα, μέχρι να έρθουν τα επόμενα που υπόσχονται, όπως και οι προκάτοχοί τους, να ‘τιμωρήσουν’ τους προκατόχους τους αχυράνθρωπους του συστήματος, αλλά όχι το ίδιο το σύστημα που είναι υπεύθυνο για τα δεινά της κοινωνίας. Είναι προφανές πως αυτό το σύστημα σισυφοποιεί κατά κάποιο τρόπο τον άνθρωπο και την κοινωνία και συνεπώς είναι ανάγκη να απαλλαγούμε από το μύθο του καπιταλισμού και να ασχοληθούμε με το τι πράγματι συμβαίνει μέσα στον υπαρκτό καπιταλισμό, μέσα στο ίδιο το οικοδόμημά του.
Ας δούμε μερικές από τις κύριες διαστάσεις του προβλήματος και μερικές από τις βασικές διεργασίες του ιστορικού Γίγνεσθαι για να μπορέσουμε να επεξεργαστούμε θεωρητικά και να εφαρμόσουμε πρακτικά λυτρωτικές λύσεις.
1. Από το ιδιωτικό κέρδος στο κοινωνικό πλεόνασμα
Το ιδιωτικό επιχειρηματικό κέρδος αποτελεί το βασικό δομικό στοιχείο του καπιταλισμού και πάνω σε αυτό δομείται ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα. Αυτό προϋποθέτει ένα νομικό πλαίσιο που κατοχυρώνει την ατομική ιδιοκτησία, δηλαδή την ατομική εξουσία πάνω στα μέσα παραγωγής και συνεπώς τον ιδιωτικό έλεγχο πάνω στην κοινωνική διαδικασία παραγωγής αγαθών, δηλαδή πάνω στην οικονομία, πράγμα που εκδηλώνεται ως οικονομική και συνεπώς και ως κοινωνική ανισότητα. Ο αλληλοεξοντωτικός ανταγωνισμός, ένα είδος διαρκούς οικονομικού πολέμου στη βάση της αρχής «ο θάνατός σου η ζωή μου» μεταξύ των μεγαλοπαραγωγών για τον έλεγχο της αγοράς, τη διεύρυνση του ‘ζωτικού χώρου’ και τη μεγιστοποίηση του επιχειρηματικού κέρδους, αποτελεί το λειτουργικό μέρος του συστήματος. Η βία και ο πόλεμος διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα του καπιταλιστικού συστήματος, η οποία μετριέται με το βαθμό κατασπατάλησης των φυσικών πόρων του πλανήτη, με την έκταση της καταστροφής του περιβάλλοντος, με την ένταση της αλλοτρίωσης των εργαζόμενων και της φτωχοποίησης της κοινωνίας και με το βάθος της υποταγής της ανθρωπότητας στα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα. Ο βίαια και άδικα συσσωρευμένος ιδιωτικός πλούτος μετρά τελικά την αποδοτικότητα του κεφαλαίου σε βάρος της κοινωνίας που τον στερείται παρά το γεγονός πως αυτή τον παρήγαγε.
Ο υπαρκτός καπιταλισμός χωρίς την αντικοινωνική ατομική ιδιοκτησία-εξουσία, χωρίς τη θεσμική, δομική, λειτουργική και ένοπλη κρατική βία, χωρίς την φτωχοποίηση της κοινωνίας και τη καταστροφή της Φύσης δεν θα μπορούσε να υπάρξει, γι’ αυτό ότι υπάρχει ακόμα και ως νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση δεν είναι παρά ένα world mafia economic system που συσσωρεύει ιδιωτικό κέρδος διαπράττοντας σωρευτικά εγκλήματα σε βάρος της Ανθρωπότητας, της Φύσης και του Πολιτισμού, γι’ αυτό και είναι καιρός να πάψει να υπάρχει.
Αντίθετη προς το ιδιωτικό επιχειρηματικό κέρδος είναι, για την οικονομική επιστήμη, η έννοια του κοινωνικού πλεονάσματος που επιστρέφει στο κοινωνικό σύνολο με τη μορφή κοινών αγαθών και υπηρεσιών, καθολικής ευημερίας και ευτυχίας. Για να καταργηθεί όμως το ιδιωτικό κέρδος και τη θέση του να την πάρει το κοινωνικό πλεόνασμα, θα πρέπει η ανθρωπότητα να καταργήσει τον καπιταλισμό της ατομικής και κρατικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και η κοινωνική ζωή να οργανωθεί πάνω στην κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής, στην κοινωνική αυτοδιαχείριση της οικονομικής δραστηριότητας και στην αυτοδιεύθυνση της κοινωνίας. Όσο αυτό δεν συμβαίνει το ιδιωτικό κέρδος θα συνεχίσει να αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινωνική ανηθικότητα και ο πλούτος θα επιβεβαιώνεται ως βίαιη κλοπή του κοινωνικού πλεονάσματος, παράγοντας κοινωνική ανισότητα, ανελευθερία, βία, τρομοκρατία, φτώχεια, πόλεμο και καταστροφή των υλικών όρων της ύπαρξης του Ανθρώπου, της κοινωνίας και του πολιτισμού του. Η έκρηξη του διαλόγου μεταξύ των νέων κοινωνικών κινημάτων για μια κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία και η αναζήτηση νέων μορφών οργάνωσης και διαχείρισης της παραγωγής αξιών χρήσης με στόχο τη διεύρυνση της σφαίρας των ελεύθερων και κοινών αγαθών δείχνει πως η ανθρωπότητα βρίσκεται σε τροχιά περάσματος από την εποχή του ιδιωτικού κέρδους στην εποχή του κοινωνικού πλεονάσματος.
2. Από τα ορυκτά καύσιμα στην ελεύθερη υδρογονοενέργεια
Η μορφή, η ποιότητα και ο έλεγχος των πηγών ενέργειας καθόρισαν την πορεία και τους σταθμούς ανάπτυξης του καπιταλισμού. Ο ορυκτός άνθρακας σε συνδυασμό με την τεχνολογία της ατμομηχανής προκάλεσε την πρώτη βιομηχανική επανάσταση και απογείωσε τον καπιταλισμό στις περιοχές που υπήρχαν τα μεγάλα κοιτάσματά του, γιατί πρόσφερε πολλή και φτηνή ενέργεια για την ανάπτυξη βιομηχανικής παραγωγής μεγάλης κλίμακας η οποία, σε συνδυασμό με την ραγδαία ανάπτυξη των μαζικών χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορών που διευκόλυναν την γρήγορη ανάπτυξη του εμπορίου, απέφερε τεράστια κέρδη στο βιομηχανικό και στο εμπορικό κεφάλαιο. Η επιστημονική έρευνα και η τεχνολογία έκαναν εφικτή τη βιομηχανική εκμετάλλευση του πετρελαίου ή οποία σε συνδυασμό με τις μηχανές εσωτερικής καύσης προκάλεσε τη δεύτερη βιομηχανική επανάσταση, χαρακτηριστικά της οποίας ήταν οι σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες μαζικής παραγωγής, καθώς επίσης και η γρήγορη και φτηνή μεταφορά των προϊόντων σε μακρινές αγορές που εξασφάλιζαν τη μαζική κατανάλωσή τους. Το αποτέλεσμα ήταν η συσσώρευση ακόμα μεγαλύτερου πλούτου και κατά συνέπεια ακόμα μεγαλύτερης εξουσίας στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας κεφαλαιούχων, η οποία όλο και περισσότερο υπαγόρευε τους όρους της στην κυβέρνηση, στο κράτος και συνεπώς στην ίδια την κοινωνία, με κατάληξη την αιχμαλωσία των τοπικών κοινωνιών και της ανθρωπότητας συνολικά στα ελάχιστα παγκόσμιας εμβέλειας οικονομικά συγκροτήματα με προεξάρχοντα εκείνα τα πέντε-δέκα παγκόσμια μονοπώλια των ορυκτών καυσίμων.
Όταν διαφάνηκαν τα όρια του ενεργειακού συστήματος που στηρίζονταν στον άνθρακα και στο πετρέλαιο και συνεπώς τα όρια του καπιταλισμού, τότε επιχειρήθηκε μια τρίτη βιομηχανική επανάσταση στη βάση της πυρηνικής ενέργειας, η οποία όμως ταυτίστηκε με τον όλεθρο της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι (1945), την καταστροφή του Τσερνόμπιλ (1986) και της Φουκοσίμα (2011) και με πολλές δεκάδες άλλες μικρότερες καταστροφές οι οποίες έφεραν την κοινωνία-ανθρωπότητα απέναντι σ’ αυτή την επιλογή, ματαιώνοντας τα σχέδια του κεφαλαίου για μια ανεξάντλητη και αυστηρά ελεγχόμενη μορφή ενέργειας που θα εξασφάλιζε τη διαιώνισή του.
Αυτή η εξέλιξε έστρεψε την προσοχή του κεφαλαίου και την επιστημονική έρευνα προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), με στόχο την εξασφάλιση άφθονης, φτηνής και καθαρής ενέργειας που θα εξασφάλιζε ακόμα μεγαλύτερα κέρδη στο κεφάλαιο. Με αυτόν τον τρόπο εντάχθηκαν στο ενεργειακό σύστημα η ηλιακή, η υδραυλική, ή αιολική, η γεωθερμική ενέργεια και τελευταία και η ενέργεια από βιομάζα, αλλά συμπληρωματικά προς το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και στην πυρηνική ενέργεια, χωρίς ωστόσο να επιτευχθούν θεαματικά αποτελέσματα γιατί όλες αυτές οι μορφές ενέργειας συνδέονται με αξεπέραστα μειονεκτήματα, με τεράστιες επενδύσεις και με διάφορες αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Η έρευνα συνεχίστηκε μέχρι που έφτασε στη συνδυαζόμενη παραγωγή υδρογονοενέργειας μέσω της ηλεκτρόλυσης του νερού με ρεύμα που παράγεται από συνδυαζόμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποδίδει πολλαπλάσια ενέργεια με σχεδόν μηδενικό κόστος. Η αφθονία του νερού του προσδίδει την ιδιότητα του ελεύθερου αγαθού και η σχετικά απλή και φθηνή τεχνολογία ηλεκτρόλυσης και καύσης του υδρογόνου, καθιστά την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ένα σχεδόν ελεύθερο αγαθό, υψηλής ενεργειακής ανεξαρτησίας των νοικοκυριών, των οικισμών, των πόλεων και των κρατών από παγκόσμια ενεργειακά μονοπώλια, συγκεντρωτικά ενεργειακά συστήματα και από κεντρικές μονάδες παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που διαμορφώνει μια καινούργια αρχιτεκτονική συγκρότησης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής[3].
Ο καπιταλισμός όμως δεν μπορεί να υπάρξει στη βάση των ελεύθερων αγαθών και της ενεργειακής ανεξαρτησίας των ανθρώπων και των κοινωνιών και γι’ αυτό προσπαθεί να καθυποτάξει τα ελεύθερα αγαθά, να τα καταστήσει ατομικές ιδιοκτησίες και πηγές εκμετάλλευσης και κερδοφορίας, αδιαφορώντας για τις συνέπειες σε βάρος της Φύσης, της κοινωνίας-ανθρωπότητας και του πολιτισμού. Από την άλλη μεριά οι επιμέρους τοπικές κοινωνίες και συνολικά η ανθρωπότητα προσπαθούν να διαφυλάξουν τα ελεύθερα αγαθά και να διευρύνουν τη σφαίρα των κοινών αγαθών δίνοντας προτεραιότητα στη διατήρηση του νερού ως ελεύθερου αγαθού για τη διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας η οποία με τη σειρά της διασφαλίζει απεριόριστη διατροφική, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πνευματική ανεξαρτησία σε όλα τα επίπεδα.
3. Από το εξουσιαστικό-εκμεταλλευτικό συγκεντρωτισμό στην αμεσοδημοκρατική επανατοπικοποίηση
Ο καπιταλισμός μπορεί να κυριαρχεί πάνω στην κοινωνία όσο μπορεί να την υποτάσσει σε συγκεντρωτικές δομές παραγωγής, διαχείρισης και διακυβέρνησης, εμποδίζοντας την θεσμική, οικονομική και πολιτική αυτονομία των τοπικών κοινωνιών. Καπιταλισμός σημαίνει σφετερισμός του κοινωνικού πλούτου, συσσώρευση και συγκεντροποίησή του σε λίγα χέρια με τη μορφή της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα μέσα παραγωγής και στους υλικούς όρους της ύπαρξης των ανθρώπων και των κοινωνιών, η οποία ιδιοκτησία εκφράζεται ως απόλυτη εξουσία πάνω στις κοινωνίες και συνολικά πάνω στην ανθρωπότητα. Αυτή του τη δυνατότητα ο καπιταλισμός την απόκτησε χάρη στον αποκλειστικό έλεγχο πάνω στα ορυκτά καύσιμα και στην παραγωγή και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας. Από τότε όμως που οι επιστήμες και η τεχνολογία έκαναν εφικτή την παραγωγή άφθονης, φτηνής, καθαρής και ιδιοπαραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από τον καθένα χρήστη ξεχωριστά, χάρη στο συνδυασμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με βάση το υδρογόνο, αυτό το μονοπώλιο του καπιταλισμού πάνω στην κοινωνία-ανθρωπότητα αρχίζει να αμφισβητείται.
Η παράλληλη ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας της επικοινωνίας με κορυφαία έκφρασή τους το Διαδίκτυο άνοιξαν νέους και μεγάλους ορίζοντες στην ελεύθερη και οριζόντια διακίνηση των ιδεών, της πληροφορίας, της θεωρητικής γνώσης και της εφαρμοσμένης τεχνογνωσίας. Ένας νέος δημόσιος χώρος διαμορφώνεται δυναμικά που τείνει να εξελιχθεί σε οικουμενικό[4] και εκτοπίζει σταδιακά τον κλειστό ιδιωτικό χώρο πράγμα που επίσης αμφισβητεί το συγκεντρωτισμό του καπιταλισμού, γιατί επιτρέπει την αποκέντρωση της επικοινωνίας και της έρευνας σε βαθμό που καθιστά εφικτή την επανατοπικοποίηση της παραγωγής και συνεπώς την αυτονομία των τοπικών κοινωνιών[5]. Με τη διεκδίκηση και την ολοκλήρωση της κατάκτησης του ελεύθερου λογισμικού και σε συνδυασμό με την ιδιοπαραγωγή ελεύθερης υδρογονοενέργειας οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να επιδιώξουν τη μέγιστη δυνατή αυτάρκειά τους, η οποία μπορεί, σε συνθήκες ομοσπονδοποίησής τους, να εξελιχθεί σε απόλυτη ανεξαρτητοποίησή τους από την ολιγαρχικά ελεγχόμενη καπιταλιστική εμπορευματική παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, πράγμα που αχρηστεύει τους θεσμούς και τις δομές του καπιταλισμού.
Ζούμε στο μεταίχμιο δυό ιστορικών περιόδων της εξέλιξης της ανθρωπότητας. Από τη μια τα ορυκτά καύσιμα και οι μηχανές εσωτερικής καύσης που αποτελούν την υπαρξιακή βάση του απάνθρωπου και καταστροφικού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και από την άλλη, η υδρογονοενέργεια και οι κυψέλες καυσίμου υδρογόνου που αχρηστεύουν τα ορυκτά καύσιμα και τις μηχανές εσωτερικής καύσης και μ’ αυτό και τον καπιταλισμό τον ίδιο, ανοίγοντας το δρόμο της ομότιμης και αλληλέγγυας παραγωγής[6] σε τοπική, σε εθνική και σε οικουμενική κλίμακα, αχρηστεύοντας τους θεσμούς και τις δομές της συγκεντρωτικής καπιταλιστικής εμπορευματικής παραγωγής και συνεπώς και τους θεσμούς και τις δομές της συγκεντρωτικής και αυταρχικής καπιταλιστικής εξουσίας. Αυτή καινούργια πραγματικότητα δεν αποκαλύπτει μόνο ότι ο καπιταλισμός έχει ημερομηνία λήξης, αλλά και ότι ο καπιταλισμός είναι πια ένα ληγμένο προϊόν του ιστορικού Γίγνεσθαι, που πρέπει η ανθρωπότητα να το αποσύρει το γρηγορότερο για να αποτραπεί η ολοκλήρωση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
4. Από την φαυλοκυκλική εντροπία του σπάταλου καπιταλισμού στον ουμανιστικό ορθολογισμό
Όπως όλα τα συγκεντρωτικά εξουσιαστικά συστήματα που στηρίζονται στην κοινωνική ανισότητα, έτσι και ο καπιταλισμός είναι σύστημα υψηλής εντροπίας, γιατί από τη φύση του είναι σπάταλος, χαοτικός, απάνθρωπος και καταστροφικός, πράγμα που τον καθιστά οικονομικά ασύμφορο και κοινωνικά επικίνδυνο. Η τεράστια σπατάλη πόρων και κοινωνικού πλούτου για τη διατήρηση και τη διεύρυνση της εξουσίας των κυρίαρχων μειοψηφιών, ο επιθετικός και αλληλοεξοντωτικός ανταγωνισμός για τη μεγιστοποίηση του κέρδους και οι καταστροφικοί πόλεμοι για τη διατήρηση και τη διεύρυνση του ‘ζωτικού χώρου’ και των σφαιρών επιρροής, συνεπάγονται τεράστιες απώλειες ενέργειας με αποτέλεσμα τη διεύρυνση της κοινωνικής ανισότητας και της φτώχειας. Αντίθετα οι μορφές κοινωνικής οργάνωσης που στηρίζονται στην κοινωνική ισότητα, στην άμεση δημοκρατία, στην αμοιβαία συνεργασία και στην ειρηνική συνύπαρξη και η σχέση τους με τη Φύση προσδιορίζεται με βάση την αμοιβαιότητα, την αειφορία και τον ορθολογισμό, ενισχύουν την ανθεκτικότητα του κοινωνικού ιστού, είναι συστήματα χαμηλής εντροπίας και περιορίζουν τις απώλειες ενέργειας στο ελάχιστο αναπόφευκτο, μεγιστοποιούν την καθολική ευημερία, το βαθμό της κοινωνικής συνοχής και την ανθρώπινη ευτυχία, αμφισβητώντας κάθε συγκεντρωτικό εξουσιαστικό οικονομικοκοινωνικό σύστημα, κύριος εκφραστής των οποίων είναι ο υπαρκτός καταστροφικός και απάνθρωπος καπιταλισμός. Αυτή την πραγματικότητα την γνωρίζει ο σκληρός πυρήνας της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και γι’ αυτό προσπαθεί να επιβιώσει μέσω του αποπροσανατολισμού, της τακτικής του divinde et impera και του λεγόμενου ‘κοινωνικού δαρβινισμού’ που οδηγούν στην αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού και στην τεχνητή χαλάρωση της κοινωνικής συνοχής, οπότε η καπιταλιστική εντροπία μετασχηματίζεται σε κοινωνική εντροπία, δηλαδή σε απώλεια ενέργειας και περιορισμό της δύναμης αντίστασης της κοινωνίας. Σ’ αυτή την περίπτωση υποχωρεί η ταξική, η κοινωνική και η εθνική συνείδηση, ο αλτρουισμός, η άμιλλα και η συνεργασία και κερδίζει έδαφος ο ατομισμός, η ιδιωτία, ο αναχωρητισμός και ο τυχοδιωκτισμός, συμπεριφορές και στάσεις που δεν συνάδουν με την κοινωνικότητα της ανθρώπινης φύσης και διευκολύνουν τον καπιταλισμό να γίνεται αυταρχικότερος, καταστροφικότερος και περισσότερο απάνθρωπος, θέτοντας σε επιτάχυνση το φαύλο κύκλο του καπιταλισμού, της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Η έξοδος από αυτόν τον φαύλο κύκλο του καπιταλισμού προϋποθέτει την σταδιακή πλατειά συνειδητοποίηση πως ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός, η οποία ανεβάζει την ατομική, συλλογική και κοινωνική αυτοπεποίθηση και ευνοεί την ανάπτυξη νέων προταγμάτων και αντίστοιχων νέων κινημάτων που λειτουργούν ως κοινωνικά αντισώματα απέναντι στην καπιταλιστική νοσηρότητα και αναδείχνουν τις δυνάμεις της Εργασίας, της Επιστήμης και του Πολιτισμού σε υποκείμενο της επερχόμενης μεγάλης κοινωνικής επανάστασης, η οποία ανοίγει το δρόμο για την κοινωνική ισότητα, την άμεση δημοκρατία και την αταξική κοινωνία, απαραίτητη προϋπόθεση για την εναρμόνιση της κοινωνίας με τη Φύση και την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων, λαών και εθνών στα πλαίσια ενός Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού
Αυτά τα αντισώματα άρχισαν τα τελευταία χρόνια να σχηματίζονται από τα κάτω στο κοινωνικό σώμα με τη μορφή των Νέων Κοινωνικών Κινημάτων και των ποικιλόμορφων Δικτύων Κινημάτων, Συλλογικοτήτων και Πολιτών, τα οποία το καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί:
1. Να τα συκοφαντήσει ταυτίζοντάς τα εσκεμμένα με διάφορες από το ίδιο κατασκευασμένες γραφικές φιγούρες, ή αυτόκλητους μεσσιανικούς αστέρες.
2. Να τα αποπροσανατολίσει με τη βοήθεια αφελών, αμαθών και ‘πρόθυμων’ σχολιαστών των ΜΜΕ και κάποιων καθεστωτικών κονδυλοφόρων που σκόπιμα φορτώνουν τα εγκλήματα του καπιταλισμού στα αναλώσιμα κόμματα και στους υπαλλήλους του αχυράνθρωπους πολιτικούς και πασχίζουν να εμφανίσουν την άμεση δημοκρατία ως ένα ιδεατό καπιταλισμό που θα είναι εναντίον της ‘κλεπτοκρατίας’ και θα έχει ως πρότυπο την κατ’ εξοχήν κλεπτοκρατική Ελβετική ‘Δημοκρατία’, τη μητρόπολη του ιμπεριαλισμού και του παγκόσμιου φασισμού, δηλαδή τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ακόμα και αυτήν τη σκοταδιστική ‘δημοκρατία’ του ‘Αγίου Όρους’[7], προσφέροντας με αυτό τον τρόπο άλλοθι στον καταστροφικό και απάνθρωπο καπιταλισμό, χωρίς ωστόσο, οι σύγχρονοι ιδεολογικοί αλχημιστές να κρύβουν τις πραγματικές προθέσεις τους[8].
3. Να τα χειραγωγήσει μέσω της αγκιτάτσιας των πολιτικών κομμάτων που ανταγωνίζονται για την πολιτική διαχείριση του συστήματος του κεφαλαίου και είτε στήνουν είτε χρησιμοποιούν κάποια από αυτά τα κινήματα ως προθάλαμους στρατολόγησης στελεχών και εξασφάλισης ψηφοφόρων και τελικά
4. να τα διαλύσει με τον ιδεολογικό-κομματικό ανταγωνισμό, με τον εθνικιστικό και ρατσιστικό φανατισμό, με το φόβο και την παραπληροφόρηση, με την υπονόμευση, με την κρατική και την παρακρατική τρομοκρατία.
Γι’ αυτό αυτά τα αντισώματα πρέπει να μείνουν και να κρατήσουν και την κοινωνία μακριά από όλα τα κόμματα και το κοινοβουλευτικό σύστημα του κεφαλαίου, αφού η ανάγκη που τα γέννησε ξεπήδησε από την αντικειμενική αδυναμία του καπιταλισμού, ιδιωτικού και κρατικού, να δώσει λύσεις στα χρόνια και ζωτικά προβλήματα της κοινωνίας-ανθρωπότητας και από την αναγκαιότητα δόμησης από τα κάτω μιας αμεσοδημοκρατικής και αυτοδιευθυνόμενης κοινωνίας.
Ο καπιταλισμός μπήκε στην τελική φάση της παρακμής του και εξελίσσεται σε εφιάλτη της ανθρωπότητας, πράγμα που κάνει την ανθρωπότητα, όλο και περισσότερο να ονειρεύεται, να αφυπνίζεται και να αγωνίζεται για ένα καλύτερο κόσμο, τον κόσμο της Αταξικής Δημοκρατίας[9] και του Οικουμενικού Ουμανιστικού Πολιτισμού.
(31.05.2013)
[1] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αμερικανισμός και παγκοσμιοποίηση. Οικονομία του Φόβου και της παρακμής, ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ, Αθήνα 2009.
[2] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία. Η μεγάλη πορεία της ανθρωπότητας προς την κοινωνική ισότητα και τον Ουμανισμό, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλινίκη 2012.
[3] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Ποιός φοβάται το υδρογόνο; Η επανάσταση του υδρογόνου, η ελεύθερη ενέργεια και η απελευθέρωση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και την καπιταλιστική βαρβαρότητα, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013
[4] Βλέπε, Κωτσάκης Δημήτρης, 3+1 κείμενα, Εκδόσεις των Συναδέλφων, Αθήνα 2012.
[5] Βλέπε, Κολέμπας Γιώργος, Τοπικοποίηση. Από το παγκόσμιο στο τοπικό. Ένας καλύτερος κόσμος είναι εφικτός, ΑΝΤΙΓΟΝΗ, Θεσσαλονίκη 2009.
[6] Κωστάκης Βασίλης, Το Ομότιμο Μανιφέστο, Βορειοδυτικές Εκδόσεις, Γιάννενα 2012.
[7] Κόλμερ Κωνσταντίνος, Άμεση Δημοκρατία (Αντί κλεπτοκρατίας), ΛΙΒΑΝΗΣ, Αθήνα 2013, σελ. 55.
[8] «Ίσως μάλιστα η παρούσα κρίσις να είναι θεόπεμπτον ‘δώρον’ δια να αφυπνησθεί ο λαός μας από τον σαγηνευτικόν ύπνον του σοσιαλισμού και το απατηλόν όνειρον της ‘Ενωμένης Ευρώπης’», Κόλμερ Κωνσταντίνος, Άμεση Δημοκρατία…, ό. π., σελ. 207.
[9] Βλέπε, Λάμπος Κώστας, Αταξική Δημοκρατία και Ουμανισμός στον 21ο αιώνα, στο συλλογικό τόμο: Η άμεση δημοκρατία στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας την ουσία πέρα από ιδεολογίες και μύθους, ΝΗΣΙΔΕΣ, Θεσσαλονίκη 2013.