Η πόλη δεν είναι μόνο ο λειτουργικός τόπος της καθημερινής ζωής και διαμονής. Είναι ταυτόχρονα και ένα πολιτικό σώμα πολιτών που αποφασίζει για τα μικρά και τα μεγάλα προβλήματα που τους απασχολούν. Εδώ έχει λοιπόν εφαρμογή αυτό που πρέπει να εκφράζει με την κυριολεκτική σημασία της η λέξη πολιτική(και όχι με την τρέχουσα έννοια της διαχείρισης των πραγμάτων του κράτους-πολιτείας). Εδώ η γενική έννοια της κοινωνίας μπορεί να πάρει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Αυτή της τοπικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Των ενεργών και συμμετεχόντων σε συνελεύσεις πολιτών, που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια δημόσια σφαίρα στην οποία να υπάρχει μια ορθολογική , δημιουργική και ηθική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Να δημιουργήσουν ένα δήμο των πολιτών και όχι του δημοτικού συμβουλίου, των συνοικιακών και δημοτικών συνελεύσεων και όχι της δημαρχίας και αντιδημαρχίας, των συνομοσπονδιακών ενώσεων δήμων και όχι της Καλλικρατικής Περιφέρειας, του περιφερειακού συμβουλίου και του «περιφερειάρχη».
Η δημοτική αυτοδιεύθυνση θα γίνεται αντιληπτή σαν μια πολιτική που αναδύεται από το βαθύτερο επίπεδο της ανθρώπινης επικοινωνίας(που είναι μια μόνιμη αξία και μια ανάγκη καθαυτή, για το ανθρώπινο πνεύμα), από τη συμμετοχική μορφή της ιδιότητας του πολίτη. Αυτό έχει αναδυθεί πολλές φορές στο παρελθόν( π.χ, κλασσική αθηναϊκή πόλη, πολλές μεσαιωνικές πόλεις όπως η Ρηνανική Ένωση Πόλεων ή η συνομοσπονδία καστιλλιάνικων πόλεων, τα Αμπελάκια στη δική μας Θεσσαλία, η κομμούνα του Παρισιού, το ομοσπονδιακό-φεντεραλιστικό κίνημα στην Ισπανία μετά την κομμούνα, οι ελευθεριακές ανατρεπτικές κοινότητες στην Ιταλία κύρια στην περιφέρεια της Τοσκάνης πριν και κατά τη δημιουργία της Πρώτης Διεθνούς, τα ρωσικά Μιρ και τα σοβιέτ αργότερα, οι ισπανικές κολεκτίβες του 1936-37, το κίνημα πολιτών της Μαδρίτης στις δεκαετίες 1960-70, πλήθος παρόμοιων κινημάτων στη Λατινική με πρόσφατο αυτό της αυτοδιαχείρισης στην Αργεντινή και των Ζαπατίστας στην επαρχία Τσιάπας του Μεξικού, τα Τοπικά Συστήματα Ανταλλαγών-LETS και οι συνεταιρισμοί Μag, το κίνημα των «κοινοτήτων» όπου μόνο στη Γερμανία υπάρχουν αυτή τη στιγμή 400 κ.λ.π.). Τα διάφορα εγχειρήματα κοινωνικής -συνεργατικής-αλληλέγγυας οικονομίας στην ΕλλάδΣτο παρόν υπάρχουν ακόμα βαθιά μέσα στους ανθρώπους πάντα οι ελπίδες για μια τέτοια πολιτική, όμως θα αναδυθούν στην επιφάνεια για μια εμπνευσμένη δράση, μόνο όταν πεισθούν ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή και υπάρχει το πραγματοποιήσιμο όραμα και σχέδιο για να ξαναγίνουν το υποκείμενο αυτής της πολιτικής με όργανο την άμεση δημοκρατία.
Η άμεση δημοκρατία με την αρχή της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης και της πλειοψηφίας και όχι οπωσδήποτε της ομοφωνίας, δεν έρχεται σε αντίθεση σήμερα ούτε με τις σοσιαλιστικές αντιλήψεις, ούτε με τις οικολογικές, ούτε με τον κοινωνικό αναρχισμό και την ελευθεριακή αυτοδιαχειριζόμενη κοινωνία. Μπορεί να προωθηθεί και στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με σχέσεις αμφισβήτησης, πίεσης και σύγκρουσης. Στηρίζεται βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενάντια στις διακρίσεις, νεολαίας κ.λ.π. Στηρίζεται στην έννοια του συλλογικού πολίτη, του ανακλητού εκπροσώπου και όχι του πολίτη-ατόμου και του «αντιπροσώπου» της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Κύτταρό της είναι η κοινότητα, που την απαρτίζουν ένα σύνολο νοικοκυριών και ατόμων που ζουν σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και γνωρίζονται μεταξύ τους, έχουν επαφή και σχέσεις χωρίς να είναι αναγκαία η μετακίνησή τους, μπορούν να ανταλλάσσουν προϊόντα και υπηρεσίες μεταξύ τους, χρησιμοποιούν τις ίδιες δημόσιες υπηρεσίες, αντιμετωπίζουν τα ίδια κοινωνικά, οικονομικά, οικιστικά και περιβαλλοντικά προβλήματα κ.λ.π. Ο αριθμός των μελών τους διαφέρει ανάλογα την περιοχή. Στις αστικές μπορεί για παράδειγμα να φθάνει μέχρι 1000-2000, ενώ στις αγροτικές, ιδίως τις αραιοκατοικημένες μέχρι και 100-300 μέλη. Στη χώρα μας αυτό συνδέεται περισσότερο και με την επιστροφή στον τόπο καταγωγής των μετά τον πόλεμο εγκαταστημένων στις πόλεις. Εδώ υπάρχει ακόμα κάποια υποδομή και η παλιά πολυμελής οικογένεια καθώς και η παλιά οικογενειακή επιχείρηση, μπορούν να αντικατασταθούν από νέες ομαδοποιήσεις και οικοκοινότητες των απόγονων μαζί με τους μετανάστες που ήδη εγκαθίστανται στην επαρχία. Η κοινότητα λειτουργεί με συνέλευση κατοίκων, κοινοτικό συμβούλιο, ελεγκτικό όργανο, επιτροπές και συμβούλια ενδιαφερόντων και χώρων κ.λ.π., με ρόλους που καθορίζονται από τη συνέλευση. Ιεραρχεί τα προβλήματα και ξεκινά πρώτα από την επίλυση εκείνων που η λύση τους εξαρτάται από τους δικούς της υλικούς και ανθρώπινους πόρους, χωρίς να περιμένει από το όποιο κράτος. Στη συνέχεια για προβλήματα και λύσεις που ξεπερνούν τις δυνατότητες της κοινότητας προτείνει και οργανώνει με τα όργανά της τη διαδικασία επίλυσης από εξωκοινοτικούς φορείς. Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι θα ήταν δυνατό να υλοποιηθούν οι δομές της άμεσης δημοκρατίας, όπως οι συνελεύσεις των συνοικιών, των κοινοτήτων, και των δήμων, η αυτοδιεύθυνση της δημοτικής δημόσιας σφαίρας και το σώμα των πολιτών και πολύ περισσότερο η συνομοσπονδιακή ένωση των δήμων, χωρίς την ύπαρξη ενός συνειδητού, με προγραμματική συνοχή και καλά οργανωμένου σε αυτή τη κατεύθυνση κινήματος. Ενός κινήματος εκφραστού της οικονομικής, κοινωνικής, οικολογικής και πολιτικής άμεσης δημοκρατίας.
Οι πρωταγωνιστές όμως της στροφής θα είναι ντόπιες ριζοσπαστικές κινήσεις πολιτών που θα παρεμβαίνουν με όλες τις μορφές δράσης στην τοπική κοινωνία και την Τ.Α και θα της δίνουν το νέο περιεχόμενο με βάση τις αστικές οντότητες και τα χωρικά και αγροτικά περίχωρά τους (ακόμα και συμμετοχή στις τοπικές εκλογές: εδώ δεν θα πρέπει να υπάρχει απέχθεια για συμμετοχή σε αυτές, ακόμα και από τους ελευθεριακούς αγωνιστές, γιατί δεν πρόκειται για κοινοβουλευτικές, αλλά για εκλογές που από τη μεριά του κινήματος του κομμουναλισμού στηρίζονται σε συνελεύσεις συνοικιών, σε τοπικά συμβούλια, σε ανακλητούς εκπροσώπους, σε αμεσοδημοκρατικές μορφές υπευθυνότητας, σε ριζωμένα τοπικά δίκτυα κ.λ.π.). Η ύπαρξή τους, ιδιαίτερα όπου θα κατορθώνουν να παίρνουν την πλειοψηφία στη Τ.Α. και θα αρχίζουν να εφαρμόζουν τα προγράμματα του κοινοτισμού[1], θα προσδιορίζεται από τον ρόλο της δυαδικής εξουσίας προς τις δομές του συγκεντρωτικού κράτους και της συνειδητής αντιπαράθεσης προς αυτό. Αυτή η δυαδική εξουσία πρέπει να καταφέρει να συνυπάρξει παράλληλα για αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι να κατορθώσει να αντικαταστήσει την εξουσία του κράτους. Ελπίζουμε μέσω της λογικής της ειρήνης και όχι της βίαιης σύγκρουσης. Αλλά θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες και για αυτό.
[1] Όταν μια τέτοια κίνηση πάρει στις εκλογές την εξουσία σε ένα δήμο το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να εφαρμόσει τον συμμετοχικό προϋπολογισμό, ώστε να κινητοποιήσει όλους τους πολίτες, γιατί θα δουν άμεσες βελτιώσεις στις συνθήκες της καθημερινότητάς τους. Στη συνέχεια τον συμμετοχικό προγραμματισμό. Σημαντικό τμήμα του τελευταίου θα είναι: παραχώρηση παρατημένων γεωργικών ή άλλων εκτάσεων, αχρησιμοποίητων δημοτικών κτιρίων- εγκαταστάσεων- οικοπέδων σε ομάδες-κοινότητες ενδιαφερομένων πολιτών- εργαζομένων- επαγγελματιών κ.λ.π., για συλλογικές παραγωγικές ή άλλες δραστηριότητες.
Η δημοτική αυτοδιεύθυνση θα γίνεται αντιληπτή σαν μια πολιτική που αναδύεται από το βαθύτερο επίπεδο της ανθρώπινης επικοινωνίας(που είναι μια μόνιμη αξία και μια ανάγκη καθαυτή, για το ανθρώπινο πνεύμα), από τη συμμετοχική μορφή της ιδιότητας του πολίτη. Αυτό έχει αναδυθεί πολλές φορές στο παρελθόν( π.χ, κλασσική αθηναϊκή πόλη, πολλές μεσαιωνικές πόλεις όπως η Ρηνανική Ένωση Πόλεων ή η συνομοσπονδία καστιλλιάνικων πόλεων, τα Αμπελάκια στη δική μας Θεσσαλία, η κομμούνα του Παρισιού, το ομοσπονδιακό-φεντεραλιστικό κίνημα στην Ισπανία μετά την κομμούνα, οι ελευθεριακές ανατρεπτικές κοινότητες στην Ιταλία κύρια στην περιφέρεια της Τοσκάνης πριν και κατά τη δημιουργία της Πρώτης Διεθνούς, τα ρωσικά Μιρ και τα σοβιέτ αργότερα, οι ισπανικές κολεκτίβες του 1936-37, το κίνημα πολιτών της Μαδρίτης στις δεκαετίες 1960-70, πλήθος παρόμοιων κινημάτων στη Λατινική με πρόσφατο αυτό της αυτοδιαχείρισης στην Αργεντινή και των Ζαπατίστας στην επαρχία Τσιάπας του Μεξικού, τα Τοπικά Συστήματα Ανταλλαγών-LETS και οι συνεταιρισμοί Μag, το κίνημα των «κοινοτήτων» όπου μόνο στη Γερμανία υπάρχουν αυτή τη στιγμή 400 κ.λ.π.). Τα διάφορα εγχειρήματα κοινωνικής -συνεργατικής-αλληλέγγυας οικονομίας στην ΕλλάδΣτο παρόν υπάρχουν ακόμα βαθιά μέσα στους ανθρώπους πάντα οι ελπίδες για μια τέτοια πολιτική, όμως θα αναδυθούν στην επιφάνεια για μια εμπνευσμένη δράση, μόνο όταν πεισθούν ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή και υπάρχει το πραγματοποιήσιμο όραμα και σχέδιο για να ξαναγίνουν το υποκείμενο αυτής της πολιτικής με όργανο την άμεση δημοκρατία.
Η άμεση δημοκρατία με την αρχή της μεγαλύτερης δυνατής συναίνεσης και της πλειοψηφίας και όχι οπωσδήποτε της ομοφωνίας, δεν έρχεται σε αντίθεση σήμερα ούτε με τις σοσιαλιστικές αντιλήψεις, ούτε με τις οικολογικές, ούτε με τον κοινωνικό αναρχισμό και την ελευθεριακή αυτοδιαχειριζόμενη κοινωνία. Μπορεί να προωθηθεί και στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με σχέσεις αμφισβήτησης, πίεσης και σύγκρουσης. Στηρίζεται βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και εναλλακτικών μορφών ενέργειας, ενάντια στις διακρίσεις, νεολαίας κ.λ.π. Στηρίζεται στην έννοια του συλλογικού πολίτη, του ανακλητού εκπροσώπου και όχι του πολίτη-ατόμου και του «αντιπροσώπου» της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
Κύτταρό της είναι η κοινότητα, που την απαρτίζουν ένα σύνολο νοικοκυριών και ατόμων που ζουν σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο και γνωρίζονται μεταξύ τους, έχουν επαφή και σχέσεις χωρίς να είναι αναγκαία η μετακίνησή τους, μπορούν να ανταλλάσσουν προϊόντα και υπηρεσίες μεταξύ τους, χρησιμοποιούν τις ίδιες δημόσιες υπηρεσίες, αντιμετωπίζουν τα ίδια κοινωνικά, οικονομικά, οικιστικά και περιβαλλοντικά προβλήματα κ.λ.π. Ο αριθμός των μελών τους διαφέρει ανάλογα την περιοχή. Στις αστικές μπορεί για παράδειγμα να φθάνει μέχρι 1000-2000, ενώ στις αγροτικές, ιδίως τις αραιοκατοικημένες μέχρι και 100-300 μέλη. Στη χώρα μας αυτό συνδέεται περισσότερο και με την επιστροφή στον τόπο καταγωγής των μετά τον πόλεμο εγκαταστημένων στις πόλεις. Εδώ υπάρχει ακόμα κάποια υποδομή και η παλιά πολυμελής οικογένεια καθώς και η παλιά οικογενειακή επιχείρηση, μπορούν να αντικατασταθούν από νέες ομαδοποιήσεις και οικοκοινότητες των απόγονων μαζί με τους μετανάστες που ήδη εγκαθίστανται στην επαρχία. Η κοινότητα λειτουργεί με συνέλευση κατοίκων, κοινοτικό συμβούλιο, ελεγκτικό όργανο, επιτροπές και συμβούλια ενδιαφερόντων και χώρων κ.λ.π., με ρόλους που καθορίζονται από τη συνέλευση. Ιεραρχεί τα προβλήματα και ξεκινά πρώτα από την επίλυση εκείνων που η λύση τους εξαρτάται από τους δικούς της υλικούς και ανθρώπινους πόρους, χωρίς να περιμένει από το όποιο κράτος. Στη συνέχεια για προβλήματα και λύσεις που ξεπερνούν τις δυνατότητες της κοινότητας προτείνει και οργανώνει με τα όργανά της τη διαδικασία επίλυσης από εξωκοινοτικούς φορείς. Θα ήταν αφελές να πιστεύουμε ότι θα ήταν δυνατό να υλοποιηθούν οι δομές της άμεσης δημοκρατίας, όπως οι συνελεύσεις των συνοικιών, των κοινοτήτων, και των δήμων, η αυτοδιεύθυνση της δημοτικής δημόσιας σφαίρας και το σώμα των πολιτών και πολύ περισσότερο η συνομοσπονδιακή ένωση των δήμων, χωρίς την ύπαρξη ενός συνειδητού, με προγραμματική συνοχή και καλά οργανωμένου σε αυτή τη κατεύθυνση κινήματος. Ενός κινήματος εκφραστού της οικονομικής, κοινωνικής, οικολογικής και πολιτικής άμεσης δημοκρατίας.
Οι πρωταγωνιστές όμως της στροφής θα είναι ντόπιες ριζοσπαστικές κινήσεις πολιτών που θα παρεμβαίνουν με όλες τις μορφές δράσης στην τοπική κοινωνία και την Τ.Α και θα της δίνουν το νέο περιεχόμενο με βάση τις αστικές οντότητες και τα χωρικά και αγροτικά περίχωρά τους (ακόμα και συμμετοχή στις τοπικές εκλογές: εδώ δεν θα πρέπει να υπάρχει απέχθεια για συμμετοχή σε αυτές, ακόμα και από τους ελευθεριακούς αγωνιστές, γιατί δεν πρόκειται για κοινοβουλευτικές, αλλά για εκλογές που από τη μεριά του κινήματος του κομμουναλισμού στηρίζονται σε συνελεύσεις συνοικιών, σε τοπικά συμβούλια, σε ανακλητούς εκπροσώπους, σε αμεσοδημοκρατικές μορφές υπευθυνότητας, σε ριζωμένα τοπικά δίκτυα κ.λ.π.). Η ύπαρξή τους, ιδιαίτερα όπου θα κατορθώνουν να παίρνουν την πλειοψηφία στη Τ.Α. και θα αρχίζουν να εφαρμόζουν τα προγράμματα του κοινοτισμού[1], θα προσδιορίζεται από τον ρόλο της δυαδικής εξουσίας προς τις δομές του συγκεντρωτικού κράτους και της συνειδητής αντιπαράθεσης προς αυτό. Αυτή η δυαδική εξουσία πρέπει να καταφέρει να συνυπάρξει παράλληλα για αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι να κατορθώσει να αντικαταστήσει την εξουσία του κράτους. Ελπίζουμε μέσω της λογικής της ειρήνης και όχι της βίαιης σύγκρουσης. Αλλά θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες και για αυτό.
[1] Όταν μια τέτοια κίνηση πάρει στις εκλογές την εξουσία σε ένα δήμο το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να εφαρμόσει τον συμμετοχικό προϋπολογισμό, ώστε να κινητοποιήσει όλους τους πολίτες, γιατί θα δουν άμεσες βελτιώσεις στις συνθήκες της καθημερινότητάς τους. Στη συνέχεια τον συμμετοχικό προγραμματισμό. Σημαντικό τμήμα του τελευταίου θα είναι: παραχώρηση παρατημένων γεωργικών ή άλλων εκτάσεων, αχρησιμοποίητων δημοτικών κτιρίων- εγκαταστάσεων- οικοπέδων σε ομάδες-κοινότητες ενδιαφερομένων πολιτών- εργαζομένων- επαγγελματιών κ.λ.π., για συλλογικές παραγωγικές ή άλλες δραστηριότητες.
RSS Feed
