Περιβαλλοντισμός – Κοινωνική Οικολογία – Αναρχισμός
Συνέντευξη του Μάρεϊ Μπούκτσιν για την Κοινωνική Οικολογία
I.R.L.: Μπορείτε να μας εξηγήσετε λεπτομερώς το διαχωρισμό ανάμεσα στον περιβαλλοντισμό και την κοινωνική οικολογία;
M.M.: Βλέπω τρεις τάσεις που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Ονομάζω περιβαλλοντισμό τα κινήματα, τις οργανώσεις και τα πρόσωπα που δεν συνδέουν την αποσύνθεση του περιβάλλοντος με τη δομή της κοινωνίας. Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν ο αέρας και τα νερά των ποταμών να είναι καθαρά και γι΄ αυτό ζητούν τη θέσπιση καινούργιων ή περισσότερων νόμων. Θέλουν να συμμετάσχουν στη διακυβέρνηση του κράτους και της υπάρχουσα τάξης πραγμάτων. Θέλουν επίσης να εισχωρήσουν στις μεγάλες εταιρείες για να τις επηρεάσουν από τα μέσα. Επιδιώκουν την ψήφιση καλών νόμων και την ανάπτυξη καλών τεχνολογιών που θα επιστρέψουν στο υπάρχον κοινωνικό σύστημα να διαιωνισθεί δίχως να καταστρέψει το φυσικό κόσμο, πράμα που θα απειλούσε την επιβίωση όλων μας. Τους ανθρώπους αυτούς τους αποκαλώ περιβαλλοντιστές επειδή αρνούνται να αναφερθούν στη στενή σχέση που υπάρχει μεταξύ της άρρωστης κοινωνίας μας και της οικολογικής κρίσης. Αυτοί είναι συχνά η πλειονότητα των ανθρώπων που συναντούμε στις ευρωπαϊκές οικολογικές κινήσεις, με εξαίρεση του Γερμανούς Πράσινους (σ.σ. προφανώς άμα ζούσε ο Μ.Μ. και παρακολουθούσε την πορεία των Πρασίνων δεν θα τους εξαιρούσε).
Η φυσική οικολογία αποτελεί κλάδο της βιολογίας, στο βαθμό τουλάχιστον που δεν συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Πρόκειται για την επιστημονική μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ φυτών και ζώων, αλληλεπίδραση η οποία συντελεί στο σχηματισμό όλου του αποκαλούμενου οικοσυστήματος. Η φυσική οικολογία μελετά τις συνθήκες σταθερότητας των οικοσυστημάτων και διερευνά τις πιθανές αιτίες διατάραξης αυτής της σταθερότητας. Ασχολείται με αυτό που λέμε «τροφικές αλυσίδες». Πρόκειται για μια επιστήμη – ακόμα και αν σας εκπλήσσει αυτό – η οποία, στο βαθμό που μπορούμε να τη νοήσουμε με ελευθεριακό τρόπο, μας προσφέρει μια βάση για συγκεκριμένες κοινωνικές προοπτικές. Είναι, πράγματι, παράλογο σε ένα οικοσύστημα να μιλάμε για «ζώα – βασιλιάδες» και «ζώα – υπηρέτες». Σε ένα οικοσύστημα όλα τα ζώα και τα φυτά είναι απαραίτητα για τη διατήρηση του συνόλου. Επομένως, όσο πιο σύνθετο είναι το οικοσύστημα τόσο πιο σταθερό είναι και τόσο πιο παράλογη ακούγεται η αναζήτηση μέσα σ΄ αυτό μας κορυφής και μιας βάσης, η αναζήτηση στοιχείων που να είναι περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής από άλλα. Βλέπουμε συνεπώς, ότι γενικά μέσα στη φύση η ιεραρχία δεν αποτελεί παράγοντα σταθερότητας. Και αυτό ισχύει τόσο για τη φύση όσο και για την κοινωνία. Αν ιδωθεί η κοινωνία από οικολογική σκοπιά, η ιεραρχία στερείται νοήματος στα πλαίσια μια βιολογικής προσέγγισης της φύσης.
Ο ιεραρχικός τρόπος του σκέπτεσθαι και αισθάνεσθαι είναι πρόξενος μεγάλων συμφορών στην κοινωνία και απειλεί σήμερα να καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη. Εμείς επιμένουμε ότι το οικολογικό πρόβλημα, η αποσύνθεση του περιβάλλοντος, έχουν κοινωνική προέλευση. Η στάση κυριαρχία απέναντι στη φύση πηγάζει από την κοινωνική μας οργάνωση. Εάν θέλουμε να ζήσουμε αρμονικά με τη φύση πρέπει να εναρμονίσουμε τις σχέσεις μεταξύ ας και να εξαλείψουμε την ιεραρχία. Το συμπέρασμα αυτό μας οδηγεί μακριά, μακρύτερα από εκεί που μας οδήγησε ο κλασικός αναρχισμός. Επιθυμούμε την κατάργηση του κράτους, των τάξεων και της οικονομικής εκμετάλλευσης γιατί θεωρούμε αναγκαία αυτή την κατάργηση. Αναγνωρίζουμε όμως ότι, ιδωμένο από τη σκοπιά της κοινωνικής οικολογίας το κοινωνικό πρόβλημα είναι ακόμα πιο βαθύ. Πρέπει να καταργήσουμε όλες τις μορφές της ιεραρχίας ακόμη και μέσα σε μια κοινωνία δίχως τάξεις, οικονομική εκμετάλλευση και κράτος.
Η αντίληψη αυτή μας επιτρέπει να ανακαλύπτουμε σημεία με το ειρηνιστικό κίνημα, το φεμινιστικό κίνημα, τα κινήματα γειτονιάς, τα κινήματα τοπικής δράσης και το περιβαλλοντικό κίνημα. Δείχνουμε έτσι έμπρακτα ότι όλα αυτά τα κινήματα μπορούν να οργανωθούν από κοινού αναπτύσσοντας μια συνεκτικότερη θεώρηση. Αυτά είναι ζητήματα που απασχολούν σήμερα τους ανθρώπους στον ίδιο βαθμό με τα οικονομικά ζητήματα….
------------------------------
Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Μ.Μ. με τίτλο «Αναρχισμός και Κοινωνική Οικολογία» στο περιοδικό INFORMATIONS ET REFLEXIONS LIBAIRTARIES, Λυών 1984. Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Τι είναι Κοινωνική Οικολογία», Βιβλιοπέλαγος, 1992.
Συνέντευξη του Μάρεϊ Μπούκτσιν για την Κοινωνική Οικολογία
I.R.L.: Μπορείτε να μας εξηγήσετε λεπτομερώς το διαχωρισμό ανάμεσα στον περιβαλλοντισμό και την κοινωνική οικολογία;
M.M.: Βλέπω τρεις τάσεις που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Ονομάζω περιβαλλοντισμό τα κινήματα, τις οργανώσεις και τα πρόσωπα που δεν συνδέουν την αποσύνθεση του περιβάλλοντος με τη δομή της κοινωνίας. Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν ο αέρας και τα νερά των ποταμών να είναι καθαρά και γι΄ αυτό ζητούν τη θέσπιση καινούργιων ή περισσότερων νόμων. Θέλουν να συμμετάσχουν στη διακυβέρνηση του κράτους και της υπάρχουσα τάξης πραγμάτων. Θέλουν επίσης να εισχωρήσουν στις μεγάλες εταιρείες για να τις επηρεάσουν από τα μέσα. Επιδιώκουν την ψήφιση καλών νόμων και την ανάπτυξη καλών τεχνολογιών που θα επιστρέψουν στο υπάρχον κοινωνικό σύστημα να διαιωνισθεί δίχως να καταστρέψει το φυσικό κόσμο, πράμα που θα απειλούσε την επιβίωση όλων μας. Τους ανθρώπους αυτούς τους αποκαλώ περιβαλλοντιστές επειδή αρνούνται να αναφερθούν στη στενή σχέση που υπάρχει μεταξύ της άρρωστης κοινωνίας μας και της οικολογικής κρίσης. Αυτοί είναι συχνά η πλειονότητα των ανθρώπων που συναντούμε στις ευρωπαϊκές οικολογικές κινήσεις, με εξαίρεση του Γερμανούς Πράσινους (σ.σ. προφανώς άμα ζούσε ο Μ.Μ. και παρακολουθούσε την πορεία των Πρασίνων δεν θα τους εξαιρούσε).
Η φυσική οικολογία αποτελεί κλάδο της βιολογίας, στο βαθμό τουλάχιστον που δεν συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Πρόκειται για την επιστημονική μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ φυτών και ζώων, αλληλεπίδραση η οποία συντελεί στο σχηματισμό όλου του αποκαλούμενου οικοσυστήματος. Η φυσική οικολογία μελετά τις συνθήκες σταθερότητας των οικοσυστημάτων και διερευνά τις πιθανές αιτίες διατάραξης αυτής της σταθερότητας. Ασχολείται με αυτό που λέμε «τροφικές αλυσίδες». Πρόκειται για μια επιστήμη – ακόμα και αν σας εκπλήσσει αυτό – η οποία, στο βαθμό που μπορούμε να τη νοήσουμε με ελευθεριακό τρόπο, μας προσφέρει μια βάση για συγκεκριμένες κοινωνικές προοπτικές. Είναι, πράγματι, παράλογο σε ένα οικοσύστημα να μιλάμε για «ζώα – βασιλιάδες» και «ζώα – υπηρέτες». Σε ένα οικοσύστημα όλα τα ζώα και τα φυτά είναι απαραίτητα για τη διατήρηση του συνόλου. Επομένως, όσο πιο σύνθετο είναι το οικοσύστημα τόσο πιο σταθερό είναι και τόσο πιο παράλογη ακούγεται η αναζήτηση μέσα σ΄ αυτό μας κορυφής και μιας βάσης, η αναζήτηση στοιχείων που να είναι περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής από άλλα. Βλέπουμε συνεπώς, ότι γενικά μέσα στη φύση η ιεραρχία δεν αποτελεί παράγοντα σταθερότητας. Και αυτό ισχύει τόσο για τη φύση όσο και για την κοινωνία. Αν ιδωθεί η κοινωνία από οικολογική σκοπιά, η ιεραρχία στερείται νοήματος στα πλαίσια μια βιολογικής προσέγγισης της φύσης.
Ο ιεραρχικός τρόπος του σκέπτεσθαι και αισθάνεσθαι είναι πρόξενος μεγάλων συμφορών στην κοινωνία και απειλεί σήμερα να καταστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη. Εμείς επιμένουμε ότι το οικολογικό πρόβλημα, η αποσύνθεση του περιβάλλοντος, έχουν κοινωνική προέλευση. Η στάση κυριαρχία απέναντι στη φύση πηγάζει από την κοινωνική μας οργάνωση. Εάν θέλουμε να ζήσουμε αρμονικά με τη φύση πρέπει να εναρμονίσουμε τις σχέσεις μεταξύ ας και να εξαλείψουμε την ιεραρχία. Το συμπέρασμα αυτό μας οδηγεί μακριά, μακρύτερα από εκεί που μας οδήγησε ο κλασικός αναρχισμός. Επιθυμούμε την κατάργηση του κράτους, των τάξεων και της οικονομικής εκμετάλλευσης γιατί θεωρούμε αναγκαία αυτή την κατάργηση. Αναγνωρίζουμε όμως ότι, ιδωμένο από τη σκοπιά της κοινωνικής οικολογίας το κοινωνικό πρόβλημα είναι ακόμα πιο βαθύ. Πρέπει να καταργήσουμε όλες τις μορφές της ιεραρχίας ακόμη και μέσα σε μια κοινωνία δίχως τάξεις, οικονομική εκμετάλλευση και κράτος.
Η αντίληψη αυτή μας επιτρέπει να ανακαλύπτουμε σημεία με το ειρηνιστικό κίνημα, το φεμινιστικό κίνημα, τα κινήματα γειτονιάς, τα κινήματα τοπικής δράσης και το περιβαλλοντικό κίνημα. Δείχνουμε έτσι έμπρακτα ότι όλα αυτά τα κινήματα μπορούν να οργανωθούν από κοινού αναπτύσσοντας μια συνεκτικότερη θεώρηση. Αυτά είναι ζητήματα που απασχολούν σήμερα τους ανθρώπους στον ίδιο βαθμό με τα οικονομικά ζητήματα….
------------------------------
Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Μ.Μ. με τίτλο «Αναρχισμός και Κοινωνική Οικολογία» στο περιοδικό INFORMATIONS ET REFLEXIONS LIBAIRTARIES, Λυών 1984. Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Τι είναι Κοινωνική Οικολογία», Βιβλιοπέλαγος, 1992.
RSS Feed
