Απαντώντας στο κείμενο της προηγούμενης ανάρτησης του Γιώργου Οικονόμου που δεν δέχεται τον όρο "Αποανάπτυξη" και χρησιμοποιεί τον όρο "Απομεγένθυνση" , προτείνουμε τις απόψεις της Τοπικοποίησης για την άμεση δημοκρατία, η οποία δε μπορεί παρά να ξεκινήσει να εφαρμόζεται από τις τοπικές κοινωνίες πρώτα, ώστε στη συνέχεια με τα προτάγματα της αποανάπτυξης-τοπικοποίησης, του κοινοτισμού της άμεσης δημοκρατίας και της ομοσπονδοποίησης να θεσπισθεί η κοινωνία της Κοινότητας των Κοινοτήτων:
Προτείνουμε από τη μεριά μας την εφαρμογή της Άμεσης Δημοκρατίας στα πλαίσια μιας αποαναπτυξιακής, τοπικοποιημένης και κοινοτικής κοινωνίας:
Η χωρική κοινότητα και η πόλη δεν είναι μόνο ο λειτουργικός τόπος της καθημερινής ζωής και διαμονής. Είναι ταυτόχρονα και ένα πολιτικό σώμα πολιτών που αποφασίζει για τα μικρά και τα μεγάλα προβλήματα που τους απασχολούν. Εδώ έχει λοιπόν εφαρμογή αυτό που πρέπει να εκφράζει με την κυριολεκτική σημασία της η λέξη πολιτική(και όχι με την τρέχουσα έννοια της διαχείρισης των πραγμάτων του κράτους-πολιτείας). Εδώ η γενική έννοια της κοινωνίας μπορεί να πάρει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Αυτή της τοπικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Των ενεργών και συμμετεχόντων σε συνελεύσεις πολιτών, που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια δημόσια σφαίρα στην οποία να υπάρχει μια ορθολογική , δημιουργική και ηθική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Να δημιουργήσουν ένα δήμο των πολιτών και όχι του δημοτικού συμβουλίου, των συνοικιακών και δημοτικών συνελεύσεων και όχι της δημαρχίας και αντιδημαρχίας, τη ομοσπονδιακής ένωσης των δήμων σε περιφέρεια και όχι του πάλε ποτέ νομάρχη ή του σημερινού αντιπεριφεριάρχη και περιφερειάρχη. Θα στηριχθεί βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και ενεργειακού εφοδιασμού στη βάση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, εξάλειψης των κοινωνικών διακρίσεων, νεολαίας κ.λ.π. Θα στηριχθεί στην έννοια του συλλογικού πολίτη και του ανακλητού εκπροσώπου.
Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες-που απέχουν πολύ σήμερα από τον ανθρωπολογικό τύπο της άμεσης δημοκρατίας- στη δημόσια σφαίρα, θα πρέπει να πεισθούν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στη καθημερινή τους ζωή. Να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που η υλοποίησή τους αφορά άμεσα και τώρα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Να πεισθούν και οι απλοί -και όχι μόνο οι ενεργοί- πολίτες ότι κάτι τέτοιο είναι στα μέτρα τους, ανεξάρτητα από ποιόν κοινωνικό ή πολιτικό χώρο επηρεάζονται. Το κλειδί για αυτό θα είναι ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και προγραμματισμός[1], ο οποίος θα διαμορφώνεται με βάση τις προτεραιότητες που θέτουν οι συνελεύσεις των κοινοτικών διαμερισμάτων και των γειτονιών των πόλεων, τη δικαιοσύνη, τους τοπικούς πόρους και το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Αυτές οι συνελεύσεις επιλέγουν εκπροσώπους(ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων)για τον προϋπολογισμό και με βάση τις προτάσεις των συνελεύσεων και τις προτάσεις, μελέτες και πόρους της δημαρχίας, αποφασίζουν σε συνέλευσή τους για το τι θα προτείνουν να υλοποιηθεί τελικά στην επόμενη περίοδο(π.χ ενός έτους). Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί και για αποφάσεις που αφορούν στα έσοδα, έξοδα και επενδύσεις του κάθε δήμου, δηλαδή τον προγραμματισμό του. Έτσι σιγά-σιγά θα πείθονται όλο και περισσότεροι να συμμετέχουν, γιατί θα το βλέπουν πρακτικά ότι από αντικείμενο διαχείρισης της πολιτικής, που ήταν μέχρι τώρα, θα μετατραπούν σε υποκείμενα διαμόρφωσης των συνθηκών ζωής τους και άρα θα αξίζει τον κόπο να συμμετάσχουν.
Στη διεκδίκηση της θεσμοθέτησης της παραπάνω διαδικασίας στους υπάρχοντες δήμους, μπορούν να βοηθήσουν ανάλογες Τοπικές Συνελεύσεις Πολιτών με τα χαρακτηριστικά της «δημοκρατίας εν δράσει». Τη πρώτη «μαγιά» μιας τέτοιας συνέλευσης μπορούν να αποτελέσουν πολίτες της τοπικής κοινωνίας, που ήδη συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά, οικολογικά και πολιτικά κινήματα και που συνήθως δεν σχετίζονται με το υπάρχον κομματικό σύστημα. Είναι αυτοί που έχουν ονομασθεί γενικά «ενεργοί πολίτες» ή «ακτιβιστές» για την επίλυση διάφορων θεματικών προβλημάτων καθώς και μέλη του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος των τελευταίων χρόνων. Είναι αξιόλογοι άνθρωποι-μέχρι τώρα αποστασιοποιημένοι- αλλά προερχόμενοι από τους ιστορικούς ιδεολογικούς χώρους του σοσιαλιστικού, αναρχικού, ελευθεριακού κομμουνισμού, της αυτονομίας και της κοινωνικής-πολιτικής οικολογίας. Αυτή η πρώτη «μαγιά» που αναλαμβάνει τη πρωτοβουλία, δεν περιχαρακώνεται. Φροντίζει να πλαισιωθεί, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, από απλούς πολίτες που θα αποφασίσουν ότι δεν πάει άλλο και δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανένα μηχανισμό ή «πεφωτισμένη» προσωπικότητα. Στη συνέχεια φροντίζουν όλοι μαζί να πετύχουν μεταξύ τους καταρχήν μια συναίνεση σε ένα πρόγραμμα τοπικής παρέμβασης. Στην κατεύθυνση ότι η συνέλευση των ανακλητών εκπροσώπων των συνελεύσεων μπορεί να αποφασίσει-συμμετέχοντας στις τοπικές εκλογές[2]-να αναλάβει τον δήμο για να εφαρμόσει, να υλοποιήσει και να θεσμοθετήσει -στα πλαίσια του δήμου- ένα πρόγραμμα Άμεσης Δημοκρατίας που να έχει τα χαρακτηριστικά που περίπου περιγράφουμε στη συνέχεια.
Άμεση δημοκρατία στο πολιτικό επίπεδο:
Αυτή η διαδικασία υλοποίησης και θεσμοθέτησης δομών άμεσης δημοκρατίας θα οδηγούσε, όχι μόνο μακροπρόθεσμα αλλά και μεσοπρόθεσμα, στο να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στους θεσμούς της Τ.Α. Όταν γίνει αυτό σε αρκετούς δήμους, τότε θα είναι δυνατόν να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και η έκφρασή του σε ένα νέο σύνταγμα που δε θα στηρίζεται στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και το σημερινό κομματικό σύστημα, αλλά σε όσο γίνεται πιο αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, με τη μορφή της ομοσπονδίας δήμων και συνομοσπονδίας των διοικητικών περιφερειών(Χωρικών Ενοτήτων, Βιοπεριφερειών αν είναι δυνατόν)-Ομοσπονδιακής Κοινοπολιτείας-Κοινότητα των Κοινοτήτων.
Σε μια τέτοια Ομοσπονδιακή Κοινοπολιτεία, οι κοινότητες της υπαίθρου θα πρέπει να έχουν την αυτονομία τους και να λειτουργούν με γενικές συνελεύσεις και το εκλεγόμενο κάθε φορά ανακλητό Συμβούλιο Κοινότητας(Σ.Κ.).
Μέχρι και 10 τέτοιες κοινότητες μπορούν π.χ. να αποτελούν έναν ιδιαίτερο δήμο, όπου μετά από σε δεύτερο επίπεδο συνέλευση των μελών των Σ.Κ. αποφασίζεται ο τρόπος επίλυσης και η προτεραιότητα των προβλημάτων και ο συμμετοχικός προγραμματισμός και προϋπολογισμός του Δήμου, γίνεται κοινωνικός έλεγχος και εκλέγεται το συμβούλιο του αντίστοιχου Δήμου(Σ.Δ.), για να εκφράζει το Δήμο στο τρίτο επίπεδο, στη συνέλευση της Χωρικής Ενότητας(Χ.Ε)[5].
Στα πλαίσια μιας τέτοιας Χ.Ε. μια πόλη αυτοοργανώνεται ως εξής: τα νοικοκυριά ενός δρόμου ή ενός τετραγώνου καλύτερα, μπορούν να συστήσουν μια κοινότητα, που λειτουργεί με συνέλευση μελών- κάθε φορά ενός-των νοικοκυριών και ασχολείται με όλα τα προβλήματά τους τα οποία βάζει σε μια προτεραιότητα για επίλυση, είτε εκ των ιδίων πόρων της κοινότητας, είτε με προώθησή τους προς την συνοικία και εκλέγει το Συμβούλιο της Κοινότητας(Σ.Κ). Όλες οι κοινότητες μιας γειτονιάς συμμετέχουν στη συνέλευση γειτονιάς(Σ.Γ.) με τα Σ.Κ. και εκλέγουν το Συνοικιακό Συμβούλιο(Σ.Σ.). Όλα τα Σ.Σ. συμμετέχουν στη συνέλευση του Δήμου της πόλης για τον συμμετοχικό προγραμματισμό-προϋπολογισμό και τον κοινωνικό έλεγχο και εκλέγουν το Συμβούλιο του Δήμου(Σ.Δ.)
Οι μεγάλες πόλεις χωρίζονται σε περισσότερους δήμους, ανάλογα με τον πληθυσμό. Στις μεγάλες λοιπόν πόλεις μπορεί να δημιουργηθεί και ένα τέταρτο επίπεδο διαβούλευσης, η Συνέλευση Πόλης(Σ.Π.) που εκλέγει και το Συμβούλιο Πόλης(Σ.Π.) και μαζί με τα συμβούλια των υπαίθριων και των αστικών δήμων συμμετέχουν στη συνέλευση της Χ.Ε. Εδώ παίρνονται αποφάσεις για όλα τα ζητήματα που απασχολούν την Χ.Ε. και εκλέγεται το Συμβούλιο της Χωρικής Ενότητας για τη συμμετοχή στην Ομοσπονδία των Χ.Ε. της επικράτειας(Κοινότητα των Κοινοτήτων).
Στη Συνέλευση της Χ.Ε. συμμετέχουν επίσης και ιδιαίτερες επιτροπές που θα χρειασθεί να γίνουν για κάθε τομέα της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας στους δήμους και τις περιφέρειες, όπως για την υγεία, την παιδεία, τη δικαιοσύνη, τη βιοτεχνική- βιομηχανική παραγωγή, τον ενεργειακό εφοδιασμό, το περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία, την αυτοπροστασία των κοινοτήτων, την φυλετική ισότητα, τον πολιτισμό, τις μειονότητες κ.λπ.
Αυτή τη δυνατότητα οφείλουμε με θάρρος και επιμονή να διερευνήσουμε.
Η συνολική μας πρόταση:
Να διαμορφωθεί «από τα κάτω» και από τους «από κάτω» ένα απαραίτητο ρεαλιστικό και ελκυστικό πρόγραμμα για τη μετάβαση σε μια κοινωνία μετακαπιταλιστική που θα στηριχθεί:
• στην οικονομία των αναγκών με στήριξη στα Κοινά, όσον αφορά στο περιεχόμενο,
• στον συνεργατισμό-συνεταιρισμό όσον αφορά στις σχέσεις παραγωγής,
• στη συλλογική-κοινοτική-δημοτική ιδιοκτησία όσον αφορά στα μέσα παραγωγής,
• στην εγγύτητα και τις μικρές αποστάσεις όσον αφορά στο μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα,
• στην άμεση δημοκρατία των συνελεύσεων και των ανακλητών εκπροσώπων, όσο αφορά στις διαδικασίες αποφάσεων, πολιτικής θέσμισης και διακυβέρνησης
Τα πρώτα βήματα για μια τέτοια κοινωνία θα πρέπει να γίνουν με βάση τους δήμους και την χωρική ενότητα, καθώς θα αναπτύσσεται το Σύστημα Συμβουλίων(ΣΣ), που περιγράψαμε πιο πάνω, εξελισσόμενο από βαθμίδα σε βαθμίδα. Αυτό το ΣΣ θα αποτελέσει τον πολιτικό κορμό για τη μετάβαση σε μια κοινωνία της Κοινότητας των Κοινοτήτων που θα ενεργοποιήσει και θα εμπλέξει όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στις διεργασίες του, ώστε το πρόγραμμα μετάβασης που θα αναπτύξει να είναι όσο γίνεται πιο αντιπροσωπευτικό.
Μια τέτοια δομή θα μπορούσε να εκφράσει την άμεση συμβουλιακή κοινωνική και οικολογική δημοκρατία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, έως ότου αυτή η δομή λειτουργώντας για μεγάλο διάστημα σαν δυαδική εξουσία προς το κεντρικό κράτος, μπορέσει να ολοκληρώσει τη διαμόρφωση ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου και σε μια Συνταγματική Συνέλευση διακυρυχθεί η Κοινότητα των Κοινοτήτων ως η νέα μορφή κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης σε επίπεδο επικράτειας.
Μια τέτοια κατεύθυνση προτείνουμε να προωθηθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε απορρίπτοντας την σημερινή Ευρώπη των Κρατών -Τραπεζιτών να καταλήξουμε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα των Κοινοτήτων[6].
Να αναζητήσουμε λοιπόν μια ρεαλιστική ουτοπία, του τύπου που σκιαγραφήσαμε σε αυτό το βιβλίο. Αρκεί να θελήσει και να αποφασίσει να μπει σε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας, ένας κρίσιμος αριθμός πολιτών. Γιατί μια κοινωνία σε κίνηση μπορεί να εφεύρει και να χαράξει τέτοιους δρόμους, που σήμερα -στην ακινησία της- δε μπορούμε ούτε να φαντασθούμε.
[1] Ο οποίος είναι διεκδικήσιμος στα πλαίσια της υπάρχουσας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αρκεί να απαιτηθεί από αποφασισμένες Τοπικές Πρωτοβουλίες Πολιτών που θα το βάλουν σαν στόχο από σήμερα. Και τέτοιες έχουν δημιουργηθεί σε μερικούς τοπικούς δήμους της επικράτειας.
[2] Το θέμα της απόφασης για συμμετοχή ή όχι στις τοπικές εκλογές θα το αποφασίζουν οι τοπικές Συνελεύσεις Πολιτών, εάν και εφόσον το κρίνουν απαραίτητο. Η δικιά μας αντίληψη είναι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι αντίστοιχες εκλογές αποτελούν προνομιακό χώρο παρέμβασης και ζύμωσης των προταγμάτων μας στην πορεία προς την Κοινότητα των Κοινοτήτων, αν και όταν δημιουργηθούν οι κινηματικές προϋποθέσεις.
[3] Βλέπε κείμενό μας στο: http://topikopoiisi.blogspot.de/p/blog-page_8927.html
[4] Βλέπε ειδικό κεφάλαιο: Η «ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ στο βιβλίο μας Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ σελ 78-83.
[5] Στην πρότασή μας τον Δήμο ή την Χωρική Ενότητα(Χ.Ε.) δεν τον ορίζουμε μόνο με την σημερινή διοικητική έννοια του «Καλλικράτη» ή του «Κλεισθένη», αλλά κυρίως ως βιο-περιοχή και ως βιοπεριφέρεια που έχουμε ήδη αναφερθεί.
[6] Παράδειγμα η Καταλωνία: Ένα σημαντικό μέρος του κινήματος ανεξαρτησίας-αυτονομίας της Καταλονίας από το φράγκικο ισπανικό κράτος σήμερα, δεν τάσσεται υπέρ ενός «Εθνικού Καταλανικού κράτους, αλλά όπως και ο Μπακούνιν για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης( https://www.anarkismo.net/article/21871).
Ο Miguel Pérez, ο διεθνής γραμματέας της CNT ( Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας -Confederación Nacional del Trabajo, που είναι η ισπανική συνομοσπονδία αναρχοσυνδικαλιστικών ενώσεων συνδεδεμένη με τον Διεθνή Συνεταιρισμό Εργατών και έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στο ισπανικό εργατικό κίνημα συγκεντρώνοντας τις προσπάθειες του σε θέματα όπως η κολεκτιβοποίηση των αγαθών, τα ομοσπονδιακά συστήματα και η αμοιβαία βοήθεια μεταξύ εργατών-αγροτών και κατά την Ισπανική Επανάσταση του 1936-1937 οργάνωσε το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό στην βιομηχανική περιοχή της Καταλωνίας και στην αγροτική περιοχή της Αραγωνίας, οι οποίες ελέγχονταν από την CNT και την περίοδο εκείνη έφτανε και ξεπερνούσε τα 2.000.000 μέλη) έχει δηλώσει για παράδειγμα πρόσφατα: «Μην κάνετε κανένα λάθος, ενώ αντιτασσόμαστε σταθερά στην καταστολή από ένα όλο και πιο αυταρχικό κράτος και τους φασίστες συμμάχους του, δεν υποστηρίζουμε καθόλου την εθνικιστική ατζέντα. Όλη αυτή την εβδομάδα υπήρξαν αμέτρητες διαδηλώσεις στην Καταλωνία για την υπεράσπιση του σημερινού δημοψηφίσματος, της ανεξαρτησίας, της αυτοδιάθεσης ... πείτε το όπως θέλετε…»
Οι Επιτροπές Υπεράσπισης της Δημοκρατίας (CDR) φέρνουν τα πάνω κάτω στην Καταλονία(http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/-cdr), ενώ ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συνεργατικά πρότζεκτ των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη, η Cooperativa Integral Catalana (CIC), το καταλανικό δίκτυο συνεργατικών και συνεταιριστικών εγχειρημάτων που διαπνέεται από τις αρχές της revolución integral(ολοκληρωμένη επανάσταση), δείχνει τον κοινοτικό τρόπο της οικονομικής κοινωνικής οργάνωσης.
Η Καταλωνία σήμερα, αν δεν επικρατήσουν οι εθνικιστικές καταλάνικες δυνάμεις, θα μπορούσε να διεκδικήσει τον ρόλο μιας περιφέρειας της Ευρώπης στην κατεύθυνση της Κοινότητας των Κοινοτήτων.
Προτείνουμε από τη μεριά μας την εφαρμογή της Άμεσης Δημοκρατίας στα πλαίσια μιας αποαναπτυξιακής, τοπικοποιημένης και κοινοτικής κοινωνίας:
Η χωρική κοινότητα και η πόλη δεν είναι μόνο ο λειτουργικός τόπος της καθημερινής ζωής και διαμονής. Είναι ταυτόχρονα και ένα πολιτικό σώμα πολιτών που αποφασίζει για τα μικρά και τα μεγάλα προβλήματα που τους απασχολούν. Εδώ έχει λοιπόν εφαρμογή αυτό που πρέπει να εκφράζει με την κυριολεκτική σημασία της η λέξη πολιτική(και όχι με την τρέχουσα έννοια της διαχείρισης των πραγμάτων του κράτους-πολιτείας). Εδώ η γενική έννοια της κοινωνίας μπορεί να πάρει μια πιο συγκεκριμένη μορφή. Αυτή της τοπικής κοινωνίας, της κοινωνίας των πολιτών με την αρχαιοελληνική έννοια του όρου. Των ενεργών και συμμετεχόντων σε συνελεύσεις πολιτών, που προσπαθούν να δημιουργήσουν μια δημόσια σφαίρα στην οποία να υπάρχει μια ορθολογική , δημιουργική και ηθική αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Να δημιουργήσουν ένα δήμο των πολιτών και όχι του δημοτικού συμβουλίου, των συνοικιακών και δημοτικών συνελεύσεων και όχι της δημαρχίας και αντιδημαρχίας, τη ομοσπονδιακής ένωσης των δήμων σε περιφέρεια και όχι του πάλε ποτέ νομάρχη ή του σημερινού αντιπεριφεριάρχη και περιφερειάρχη. Θα στηριχθεί βασικά σε γενικές συνελεύσεις, θεματικές συνελεύσεις και φόρα, συμβούλια όπως πολιτισμού, υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής προστασίας, προστασίας περιβάλλοντος και ενεργειακού εφοδιασμού στη βάση εναλλακτικών μορφών ενέργειας, εξάλειψης των κοινωνικών διακρίσεων, νεολαίας κ.λ.π. Θα στηριχθεί στην έννοια του συλλογικού πολίτη και του ανακλητού εκπροσώπου.
Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι πολίτες-που απέχουν πολύ σήμερα από τον ανθρωπολογικό τύπο της άμεσης δημοκρατίας- στη δημόσια σφαίρα, θα πρέπει να πεισθούν ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στη καθημερινή τους ζωή. Να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που η υλοποίησή τους αφορά άμεσα και τώρα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Να πεισθούν και οι απλοί -και όχι μόνο οι ενεργοί- πολίτες ότι κάτι τέτοιο είναι στα μέτρα τους, ανεξάρτητα από ποιόν κοινωνικό ή πολιτικό χώρο επηρεάζονται. Το κλειδί για αυτό θα είναι ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και προγραμματισμός[1], ο οποίος θα διαμορφώνεται με βάση τις προτεραιότητες που θέτουν οι συνελεύσεις των κοινοτικών διαμερισμάτων και των γειτονιών των πόλεων, τη δικαιοσύνη, τους τοπικούς πόρους και το μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα. Αυτές οι συνελεύσεις επιλέγουν εκπροσώπους(ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων)για τον προϋπολογισμό και με βάση τις προτάσεις των συνελεύσεων και τις προτάσεις, μελέτες και πόρους της δημαρχίας, αποφασίζουν σε συνέλευσή τους για το τι θα προτείνουν να υλοποιηθεί τελικά στην επόμενη περίοδο(π.χ ενός έτους). Η ίδια διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί και για αποφάσεις που αφορούν στα έσοδα, έξοδα και επενδύσεις του κάθε δήμου, δηλαδή τον προγραμματισμό του. Έτσι σιγά-σιγά θα πείθονται όλο και περισσότεροι να συμμετέχουν, γιατί θα το βλέπουν πρακτικά ότι από αντικείμενο διαχείρισης της πολιτικής, που ήταν μέχρι τώρα, θα μετατραπούν σε υποκείμενα διαμόρφωσης των συνθηκών ζωής τους και άρα θα αξίζει τον κόπο να συμμετάσχουν.
Στη διεκδίκηση της θεσμοθέτησης της παραπάνω διαδικασίας στους υπάρχοντες δήμους, μπορούν να βοηθήσουν ανάλογες Τοπικές Συνελεύσεις Πολιτών με τα χαρακτηριστικά της «δημοκρατίας εν δράσει». Τη πρώτη «μαγιά» μιας τέτοιας συνέλευσης μπορούν να αποτελέσουν πολίτες της τοπικής κοινωνίας, που ήδη συμμετέχουν σε διάφορα κοινωνικά, οικολογικά και πολιτικά κινήματα και που συνήθως δεν σχετίζονται με το υπάρχον κομματικό σύστημα. Είναι αυτοί που έχουν ονομασθεί γενικά «ενεργοί πολίτες» ή «ακτιβιστές» για την επίλυση διάφορων θεματικών προβλημάτων καθώς και μέλη του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος των τελευταίων χρόνων. Είναι αξιόλογοι άνθρωποι-μέχρι τώρα αποστασιοποιημένοι- αλλά προερχόμενοι από τους ιστορικούς ιδεολογικούς χώρους του σοσιαλιστικού, αναρχικού, ελευθεριακού κομμουνισμού, της αυτονομίας και της κοινωνικής-πολιτικής οικολογίας. Αυτή η πρώτη «μαγιά» που αναλαμβάνει τη πρωτοβουλία, δεν περιχαρακώνεται. Φροντίζει να πλαισιωθεί, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, από απλούς πολίτες που θα αποφασίσουν ότι δεν πάει άλλο και δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανένα μηχανισμό ή «πεφωτισμένη» προσωπικότητα. Στη συνέχεια φροντίζουν όλοι μαζί να πετύχουν μεταξύ τους καταρχήν μια συναίνεση σε ένα πρόγραμμα τοπικής παρέμβασης. Στην κατεύθυνση ότι η συνέλευση των ανακλητών εκπροσώπων των συνελεύσεων μπορεί να αποφασίσει-συμμετέχοντας στις τοπικές εκλογές[2]-να αναλάβει τον δήμο για να εφαρμόσει, να υλοποιήσει και να θεσμοθετήσει -στα πλαίσια του δήμου- ένα πρόγραμμα Άμεσης Δημοκρατίας που να έχει τα χαρακτηριστικά που περίπου περιγράφουμε στη συνέχεια.
Άμεση δημοκρατία στο πολιτικό επίπεδο:
- Συνελεύσεις πολιτών σε κοινοτικό τοπικό επίπεδο (κοινότητα: είτε γεωγραφική, είτε γειτονιά πόλεων)
- Συνελεύσεις εντολοδόχων(ανακλητών-εκ περιτροπής) σε δημοτικό-περιφερειακό και επίπεδο χώρας. Θα πρόκειται για μια ομοσπονδιακή –συνομοσπονδιακή μορφή σύνδεσης, ώστε να δημιουργηθεί μια κοινωνία της κοινότητας των κοινοτήτων
- Αποφάσεις στη βάση δημοκρατικού ορθολογισμού(απαρτίες, ειδικές απαρτίες, πλειοψηφίες, ειδικές πλειοψηφίες κ.λ.π)
- Κοινοκτημοσύνη-δημοτική ιδιοκτησία, συλλογικός έλεγχος
- Αχρήματη ικανοποίηση βασικών-βιοτικών αναγκών(τροφή, στέγη, υγεία-περιβάλλον, εκπαίδευση) με ένα μίνιμουμ εργασίας.
- Ελευθερία επιλογής για τις μη βασικές ανάγκες με επιπλέον εργασία και «τεχνητή» αγορά .
- Αυτοδυναμία του δήμου(όχι οπωσδήποτε αυτάρκεια, αλλά στήριξη κύρια στους δημοτικούς πόρους-δίκαιη ανταλλαγή μεταξύ αυτοδύναμων δήμων- συνομοσπονδιακή κατανομή αγαθών-υπηρεσιών κ.λ.π)
- Δημοκρατικός σχεδιασμός παραγωγής-κατανομής μέσω συνεχούς ανατροφοδότησης πληροφοριών μεταξύ δημοτικών συνελεύσεων-συνελεύσεων χώρων εργασίας.
- Ομοσπονδιακά πλάνα για τομέα βασικών αναγκών-δημοτικά πλάνα για τομέα ιδιαίτερων μη βασικών αναγκών
- Αυτοδιεύθυνση στους χώρους εργασίας, νοικοκυριού, εκπαίδευσης, πολιτισμού.
- Ισοκατανομή ελεύθερου χρόνου
- Ενσωμάτωση του νοικοκυριού στις βασικές ανάγκες κ.λ.π.
- Οικοκοινότητες[3] και διευρυμένες οικογένειες[4] πλάι σε πυρηνικές οικογένειες.
Αυτή η διαδικασία υλοποίησης και θεσμοθέτησης δομών άμεσης δημοκρατίας θα οδηγούσε, όχι μόνο μακροπρόθεσμα αλλά και μεσοπρόθεσμα, στο να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων στους θεσμούς της Τ.Α. Όταν γίνει αυτό σε αρκετούς δήμους, τότε θα είναι δυνατόν να τεθεί επί τάπητος το ζήτημα ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και η έκφρασή του σε ένα νέο σύνταγμα που δε θα στηρίζεται στην κοινοβουλευτική δημοκρατία και το σημερινό κομματικό σύστημα, αλλά σε όσο γίνεται πιο αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς, με τη μορφή της ομοσπονδίας δήμων και συνομοσπονδίας των διοικητικών περιφερειών(Χωρικών Ενοτήτων, Βιοπεριφερειών αν είναι δυνατόν)-Ομοσπονδιακής Κοινοπολιτείας-Κοινότητα των Κοινοτήτων.
Σε μια τέτοια Ομοσπονδιακή Κοινοπολιτεία, οι κοινότητες της υπαίθρου θα πρέπει να έχουν την αυτονομία τους και να λειτουργούν με γενικές συνελεύσεις και το εκλεγόμενο κάθε φορά ανακλητό Συμβούλιο Κοινότητας(Σ.Κ.).
Μέχρι και 10 τέτοιες κοινότητες μπορούν π.χ. να αποτελούν έναν ιδιαίτερο δήμο, όπου μετά από σε δεύτερο επίπεδο συνέλευση των μελών των Σ.Κ. αποφασίζεται ο τρόπος επίλυσης και η προτεραιότητα των προβλημάτων και ο συμμετοχικός προγραμματισμός και προϋπολογισμός του Δήμου, γίνεται κοινωνικός έλεγχος και εκλέγεται το συμβούλιο του αντίστοιχου Δήμου(Σ.Δ.), για να εκφράζει το Δήμο στο τρίτο επίπεδο, στη συνέλευση της Χωρικής Ενότητας(Χ.Ε)[5].
Στα πλαίσια μιας τέτοιας Χ.Ε. μια πόλη αυτοοργανώνεται ως εξής: τα νοικοκυριά ενός δρόμου ή ενός τετραγώνου καλύτερα, μπορούν να συστήσουν μια κοινότητα, που λειτουργεί με συνέλευση μελών- κάθε φορά ενός-των νοικοκυριών και ασχολείται με όλα τα προβλήματά τους τα οποία βάζει σε μια προτεραιότητα για επίλυση, είτε εκ των ιδίων πόρων της κοινότητας, είτε με προώθησή τους προς την συνοικία και εκλέγει το Συμβούλιο της Κοινότητας(Σ.Κ). Όλες οι κοινότητες μιας γειτονιάς συμμετέχουν στη συνέλευση γειτονιάς(Σ.Γ.) με τα Σ.Κ. και εκλέγουν το Συνοικιακό Συμβούλιο(Σ.Σ.). Όλα τα Σ.Σ. συμμετέχουν στη συνέλευση του Δήμου της πόλης για τον συμμετοχικό προγραμματισμό-προϋπολογισμό και τον κοινωνικό έλεγχο και εκλέγουν το Συμβούλιο του Δήμου(Σ.Δ.)
Οι μεγάλες πόλεις χωρίζονται σε περισσότερους δήμους, ανάλογα με τον πληθυσμό. Στις μεγάλες λοιπόν πόλεις μπορεί να δημιουργηθεί και ένα τέταρτο επίπεδο διαβούλευσης, η Συνέλευση Πόλης(Σ.Π.) που εκλέγει και το Συμβούλιο Πόλης(Σ.Π.) και μαζί με τα συμβούλια των υπαίθριων και των αστικών δήμων συμμετέχουν στη συνέλευση της Χ.Ε. Εδώ παίρνονται αποφάσεις για όλα τα ζητήματα που απασχολούν την Χ.Ε. και εκλέγεται το Συμβούλιο της Χωρικής Ενότητας για τη συμμετοχή στην Ομοσπονδία των Χ.Ε. της επικράτειας(Κοινότητα των Κοινοτήτων).
Στη Συνέλευση της Χ.Ε. συμμετέχουν επίσης και ιδιαίτερες επιτροπές που θα χρειασθεί να γίνουν για κάθε τομέα της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας στους δήμους και τις περιφέρειες, όπως για την υγεία, την παιδεία, τη δικαιοσύνη, τη βιοτεχνική- βιομηχανική παραγωγή, τον ενεργειακό εφοδιασμό, το περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία, την αυτοπροστασία των κοινοτήτων, την φυλετική ισότητα, τον πολιτισμό, τις μειονότητες κ.λπ.
Αυτή τη δυνατότητα οφείλουμε με θάρρος και επιμονή να διερευνήσουμε.
Η συνολική μας πρόταση:
Να διαμορφωθεί «από τα κάτω» και από τους «από κάτω» ένα απαραίτητο ρεαλιστικό και ελκυστικό πρόγραμμα για τη μετάβαση σε μια κοινωνία μετακαπιταλιστική που θα στηριχθεί:
• στην οικονομία των αναγκών με στήριξη στα Κοινά, όσον αφορά στο περιεχόμενο,
• στον συνεργατισμό-συνεταιρισμό όσον αφορά στις σχέσεις παραγωγής,
• στη συλλογική-κοινοτική-δημοτική ιδιοκτησία όσον αφορά στα μέσα παραγωγής,
• στην εγγύτητα και τις μικρές αποστάσεις όσον αφορά στο μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα,
• στην άμεση δημοκρατία των συνελεύσεων και των ανακλητών εκπροσώπων, όσο αφορά στις διαδικασίες αποφάσεων, πολιτικής θέσμισης και διακυβέρνησης
Τα πρώτα βήματα για μια τέτοια κοινωνία θα πρέπει να γίνουν με βάση τους δήμους και την χωρική ενότητα, καθώς θα αναπτύσσεται το Σύστημα Συμβουλίων(ΣΣ), που περιγράψαμε πιο πάνω, εξελισσόμενο από βαθμίδα σε βαθμίδα. Αυτό το ΣΣ θα αποτελέσει τον πολιτικό κορμό για τη μετάβαση σε μια κοινωνία της Κοινότητας των Κοινοτήτων που θα ενεργοποιήσει και θα εμπλέξει όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στις διεργασίες του, ώστε το πρόγραμμα μετάβασης που θα αναπτύξει να είναι όσο γίνεται πιο αντιπροσωπευτικό.
Μια τέτοια δομή θα μπορούσε να εκφράσει την άμεση συμβουλιακή κοινωνική και οικολογική δημοκρατία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, έως ότου αυτή η δομή λειτουργώντας για μεγάλο διάστημα σαν δυαδική εξουσία προς το κεντρικό κράτος, μπορέσει να ολοκληρώσει τη διαμόρφωση ενός νέου Κοινωνικού Συμβολαίου και σε μια Συνταγματική Συνέλευση διακυρυχθεί η Κοινότητα των Κοινοτήτων ως η νέα μορφή κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης σε επίπεδο επικράτειας.
Μια τέτοια κατεύθυνση προτείνουμε να προωθηθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε απορρίπτοντας την σημερινή Ευρώπη των Κρατών -Τραπεζιτών να καταλήξουμε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα των Κοινοτήτων[6].
Να αναζητήσουμε λοιπόν μια ρεαλιστική ουτοπία, του τύπου που σκιαγραφήσαμε σε αυτό το βιβλίο. Αρκεί να θελήσει και να αποφασίσει να μπει σε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας, ένας κρίσιμος αριθμός πολιτών. Γιατί μια κοινωνία σε κίνηση μπορεί να εφεύρει και να χαράξει τέτοιους δρόμους, που σήμερα -στην ακινησία της- δε μπορούμε ούτε να φαντασθούμε.
[1] Ο οποίος είναι διεκδικήσιμος στα πλαίσια της υπάρχουσας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αρκεί να απαιτηθεί από αποφασισμένες Τοπικές Πρωτοβουλίες Πολιτών που θα το βάλουν σαν στόχο από σήμερα. Και τέτοιες έχουν δημιουργηθεί σε μερικούς τοπικούς δήμους της επικράτειας.
[2] Το θέμα της απόφασης για συμμετοχή ή όχι στις τοπικές εκλογές θα το αποφασίζουν οι τοπικές Συνελεύσεις Πολιτών, εάν και εφόσον το κρίνουν απαραίτητο. Η δικιά μας αντίληψη είναι ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι αντίστοιχες εκλογές αποτελούν προνομιακό χώρο παρέμβασης και ζύμωσης των προταγμάτων μας στην πορεία προς την Κοινότητα των Κοινοτήτων, αν και όταν δημιουργηθούν οι κινηματικές προϋποθέσεις.
[3] Βλέπε κείμενό μας στο: http://topikopoiisi.blogspot.de/p/blog-page_8927.html
[4] Βλέπε ειδικό κεφάλαιο: Η «ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» ΚΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ στο βιβλίο μας Ο ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΑΝΑΠΤΥΞΗΣ-ΤΟΠΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ σελ 78-83.
[5] Στην πρότασή μας τον Δήμο ή την Χωρική Ενότητα(Χ.Ε.) δεν τον ορίζουμε μόνο με την σημερινή διοικητική έννοια του «Καλλικράτη» ή του «Κλεισθένη», αλλά κυρίως ως βιο-περιοχή και ως βιοπεριφέρεια που έχουμε ήδη αναφερθεί.
[6] Παράδειγμα η Καταλωνία: Ένα σημαντικό μέρος του κινήματος ανεξαρτησίας-αυτονομίας της Καταλονίας από το φράγκικο ισπανικό κράτος σήμερα, δεν τάσσεται υπέρ ενός «Εθνικού Καταλανικού κράτους, αλλά όπως και ο Μπακούνιν για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης( https://www.anarkismo.net/article/21871).
Ο Miguel Pérez, ο διεθνής γραμματέας της CNT ( Εθνική Συνομοσπονδία Εργασίας -Confederación Nacional del Trabajo, που είναι η ισπανική συνομοσπονδία αναρχοσυνδικαλιστικών ενώσεων συνδεδεμένη με τον Διεθνή Συνεταιρισμό Εργατών και έχει παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στο ισπανικό εργατικό κίνημα συγκεντρώνοντας τις προσπάθειες του σε θέματα όπως η κολεκτιβοποίηση των αγαθών, τα ομοσπονδιακά συστήματα και η αμοιβαία βοήθεια μεταξύ εργατών-αγροτών και κατά την Ισπανική Επανάσταση του 1936-1937 οργάνωσε το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό στην βιομηχανική περιοχή της Καταλωνίας και στην αγροτική περιοχή της Αραγωνίας, οι οποίες ελέγχονταν από την CNT και την περίοδο εκείνη έφτανε και ξεπερνούσε τα 2.000.000 μέλη) έχει δηλώσει για παράδειγμα πρόσφατα: «Μην κάνετε κανένα λάθος, ενώ αντιτασσόμαστε σταθερά στην καταστολή από ένα όλο και πιο αυταρχικό κράτος και τους φασίστες συμμάχους του, δεν υποστηρίζουμε καθόλου την εθνικιστική ατζέντα. Όλη αυτή την εβδομάδα υπήρξαν αμέτρητες διαδηλώσεις στην Καταλωνία για την υπεράσπιση του σημερινού δημοψηφίσματος, της ανεξαρτησίας, της αυτοδιάθεσης ... πείτε το όπως θέλετε…»
Οι Επιτροπές Υπεράσπισης της Δημοκρατίας (CDR) φέρνουν τα πάνω κάτω στην Καταλονία(http://www.topikopoiisi.eu/902rhothetarhoalpha/-cdr), ενώ ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συνεργατικά πρότζεκτ των τελευταίων χρόνων στην Ευρώπη, η Cooperativa Integral Catalana (CIC), το καταλανικό δίκτυο συνεργατικών και συνεταιριστικών εγχειρημάτων που διαπνέεται από τις αρχές της revolución integral(ολοκληρωμένη επανάσταση), δείχνει τον κοινοτικό τρόπο της οικονομικής κοινωνικής οργάνωσης.
Η Καταλωνία σήμερα, αν δεν επικρατήσουν οι εθνικιστικές καταλάνικες δυνάμεις, θα μπορούσε να διεκδικήσει τον ρόλο μιας περιφέρειας της Ευρώπης στην κατεύθυνση της Κοινότητας των Κοινοτήτων.
RSS Feed
