ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΛΑΦΡΟΣ
Περιορίζονται έστω και ελαφρά οι μετακινήσεις με Ι.Χ., καταγράφεται μια μικρή μείωση του όγκου των οδικών μεταφορών στην Ευρώπη, περιορίζονται οι εκπομπές καυσαερίων και αερίων του θερμοκηπίου από τα σύγχρονα αυτοκίνητα, ωστόσο πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα για να βρεθεί σε βιώσιμα επίπεδα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μετακινήσεων.
Πόσο ταξιδεύουν οι Ευρωπαίοι πολίτες; Κρατηθείτε: Τα 6,4 τρισεκατομμύρια (!) χιλιόμετρα έφτασαν το 2012 οι αποστάσεις που διήνυσαν οι Ευρωπαίοι, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Μηχανισμού Καταγραφής για τις Μεταφορές και το Περιβάλλον (TERM), που εκδόθηκε στα τέλη του 2014. Το μερίδιο του αυτοκινήτου 70% και πλέον.
Το 2012 ήταν χρονιά μείωσης των συνολικών μεταφορών κατά 1,4%, κυρίως λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας των Ι.Χ. Αλλά και ο όγκος των εμπορευματικών μεταφορών μειώθηκε το 2012 κατά 2,1%. Η συνολική ενεργειακή κατανάλωση των μεταφορών μειώνεται συνεχώς μετά το 2007, όταν η ενεργειακή ζήτηση για τις μεταφορές κορυφώθηκε. Είναι φανερό πως οι τάσεις αυτές εκφράζονται ιδιαίτερα τα χρόνια της κρίσης και της ύφεσης, οπότε -όπως αναρωτιέται και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) στον σχολιασμό της έκθεσης TERM- «δεν είναι σαφές εάν θα συνεχιστούν ή θα αντιστραφούν τα επόμενα χρόνια». Αποτυπώνουν, όμως, κι αυτή είναι η αισιόδοξη πλευρά, και μια βελτίωση της αποδοτικότητας των μηχανών των σύγχρονων αυτοκινήτων, τα οποία εκπέμπουν λιγότερα καυσαέρια για τα ίδια χιλιόμετρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο στόχος του 2015, τα νέα αυτοκίνητα να έχουν μέσο όρο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα 130 γραμμάρια/χιλιόμετρο, έχει ήδη επιτευχθεί.
Το αποτέλεσμα αυτών των τάσεων ήταν η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τις μεταφορές κατά 3,3% το 2012, μια μείωση όμως που υπολείπεται σημαντικά από τη δραστική μείωση που έπρεπε να επιτευχθεί για να καλυφθούν οι στόχοι (κατά 60% το 2050 σε σχέση με το 1990). Παρά την πτώση των τελευταίων ετών, οι εκπομπές στις μεταφορές είχαν ανοδικές τάσεις προ κρίσης, με αποτέλεσμα το 2012 να είναι αυξημένες κατά 20,5% σε σύγκριση με το 1990. Ετσι, απαιτείται μείωση 67% έως το 2050! Ειδική προσπάθεια απαιτείται στον τομέα των αερομεταφορών, αν συνυπολογιστεί πως ήταν ο μόνος τομέας, όπου δεν παρατηρήθηκε μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2012.
Παρά τα θετικά βήματα, η έκθεση του ΕΟΠ σημειώνει πως η ποιότητα του αέρα σε πολλές πόλεις της Ευρώπης δεν είναι ικανοποιητική και εξακολουθεί να βλάπτει τη δημόσια υγεία. Τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου και των αιωρούμενων σωματιδίων έχουν ανέβει κυρίως λόγω της αύξησης της αναλογίας των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων. Ο ΕΟΠ σημειώνει πως υπάρχει ένα πρόβλημα με τις πολιτικές αρκετών χωρών της Ευρώπης, που με τον τρόπο που φορολογούν τα καύσιμα ωθούν στη διείσδυση των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων σε βάρος των βενζινοκίνητων.
Αργή ανάπτυξη
Ταυτόχρονα, ο αριθμός των ταξινομήσεων αυτοκινήτων εναλλακτικών καυσίμων (υβριδικών, ηλεκτρικών, με βιοκαύσιμα κ.λπ.) βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, αν και το 2013 αυξήθηκε ελαφρά σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Τα Ι.Χ. με ηλεκτρική μπαταρία μαζί με τα υβριδικά (με κινητήρα εσωτερικής καύσης και ηλεκτροκινητήρα) αντιπροσωπεύουν το 0,5% του συνόλου των νέων ταξινομήσεων στην Ε.Ε. Σύμφωνα με τον ΕΟΠ, αυτή η αργή ανάπτυξη οφείλεται ίσως στα προγράμματα των εταιρειών αυτοκινήτων, που συνεχίζουν να στηρίζουν οχήματα με μηχανές εσωτερικής καύσης.
Στην έκθεση TERM η προσοχή εστιάζεται ειδικά στα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων, που ασκούν μεγάλη πίεση στο περιβάλλον. Παρότι σε απόλυτους αριθμούς η συντριπτική πλειονότητα των μετακινήσεων αφορά μικρές αποστάσεις (από το σπίτι στη δουλειά και εντός των πόλεων), οι μεγάλες διαδρομές (υπεραστικές μεταφορές εμπορευμάτων και μετακινήσεις) προκαλούν έως και τα 3/4 των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ένα μεγάλο ποσοστό των εκπομπών καυσαερίων. Γι’ αυτό, ο ΕΟΠ θέτει τον στόχο μέχρι το 2050, το 50% των μετακινήσεων μέσης απόστασης (πολιτών ή εμπορευμάτων) να πραγματοποιούνται με τρένο, το οποίο έχει πολύ μικρότερες εκπομπές και από τα βαριά φορτηγά, αλλά και από τα Ι.Χ. ή τα αεροσκάφη.
Λιγότερες μετακινήσεις με Ι.Χ. λόγω κρίσης
Αξιοσημείωτο εύρημα της ετήσιας έκθεσης TERM είναι η μικρή αλλά σταθερή υποχώρηση της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου, την ώρα που οι αερομεταφορές κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Βεβαίως το αυτοκίνητο παραμένει ο κυρίαρχος της μετακίνησης επιβατών, αφού έχει μερίδιο άνω του 70%, αλλά μετά το 2009 δείχνει μια σταθερή μείωση: το 2009 είχαν διανυθεί 4.779 δισ. χλμ. με Ι.Χ., ενώ το 2012 4.613 δισ. χλμ. Αντίθετα, με αεροπλάνα καλύφθηκαν το 2012, 577 δισ. χλμ. έναντι 525 δισ. χλμ. το 2009.
Σίγουρα, η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε περιορισμό των μετακινήσεων με Ι.Χ. αυτοκίνητο. Πέρα όμως απ’ αυτό, οι αναλυτές του ΕΟΠ ψηλαφούν μια καινούργια τάση, που τροποποιεί τις καταναλωτικές συνήθειες. Ερευνες στην Ευρώπη έχουν δείξει πως οι νεότερες γενιές προτιμούν να διαθέσουν μέρος του εισοδήματός τους για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων (κυρίως με αεροπλάνο), αντί για καταναλωτικά προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα. Στο TED με θέμα τη βιώσιμη μετακίνηση στον 21ο αιώνα στη Διεθνή Συνάντηση Challenge Bibendum 2014 της Μισελέν, ο Κολομβιανός πολεοδόμος Γκιλιέρμο Πεναλόσα σημείωσε πως το Ι.Χ. δεν αποτελεί πλέον σύμβολο για τη νέα γενιά, που παθιάζεται με άλλα αγαθά, κυρίως προϊόντα επικοινωνίας.
Το σίγουρο είναι πως οι τάσεις δεν είναι πανομοιότυπες. Η εικόνα είναι διαφορετική από χώρα σε χώρα. Στα 15 αρχικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με μεγαλύτερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, οι κατά κεφαλήν μετακινήσεις με αυτοκίνητο μειώνονται διαρκώς από το 2004 και μετά. Το 2004 είχαν φτάσει στο ζενίθ. Από τότε υπάρχει διαρκής μείωση, ακόμα και πριν κτυπήσει η οικονομική κρίση. Στα 13 νεότερα μέλη της Ε.Ε. όμως η χρήση του αυτοκινήτου συνεχίζει να αυξάνεται ακόμα. Βεβαίως ξεκινούσε από σχετικά χαμηλό επίπεδο, συγκριτικά με τα αρχικά μέλη της Ε.Ε.
Πηγή
Περιορίζονται έστω και ελαφρά οι μετακινήσεις με Ι.Χ., καταγράφεται μια μικρή μείωση του όγκου των οδικών μεταφορών στην Ευρώπη, περιορίζονται οι εκπομπές καυσαερίων και αερίων του θερμοκηπίου από τα σύγχρονα αυτοκίνητα, ωστόσο πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα για να βρεθεί σε βιώσιμα επίπεδα το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μετακινήσεων.
Πόσο ταξιδεύουν οι Ευρωπαίοι πολίτες; Κρατηθείτε: Τα 6,4 τρισεκατομμύρια (!) χιλιόμετρα έφτασαν το 2012 οι αποστάσεις που διήνυσαν οι Ευρωπαίοι, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Μηχανισμού Καταγραφής για τις Μεταφορές και το Περιβάλλον (TERM), που εκδόθηκε στα τέλη του 2014. Το μερίδιο του αυτοκινήτου 70% και πλέον.
Το 2012 ήταν χρονιά μείωσης των συνολικών μεταφορών κατά 1,4%, κυρίως λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας των Ι.Χ. Αλλά και ο όγκος των εμπορευματικών μεταφορών μειώθηκε το 2012 κατά 2,1%. Η συνολική ενεργειακή κατανάλωση των μεταφορών μειώνεται συνεχώς μετά το 2007, όταν η ενεργειακή ζήτηση για τις μεταφορές κορυφώθηκε. Είναι φανερό πως οι τάσεις αυτές εκφράζονται ιδιαίτερα τα χρόνια της κρίσης και της ύφεσης, οπότε -όπως αναρωτιέται και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) στον σχολιασμό της έκθεσης TERM- «δεν είναι σαφές εάν θα συνεχιστούν ή θα αντιστραφούν τα επόμενα χρόνια». Αποτυπώνουν, όμως, κι αυτή είναι η αισιόδοξη πλευρά, και μια βελτίωση της αποδοτικότητας των μηχανών των σύγχρονων αυτοκινήτων, τα οποία εκπέμπουν λιγότερα καυσαέρια για τα ίδια χιλιόμετρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο στόχος του 2015, τα νέα αυτοκίνητα να έχουν μέσο όρο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα 130 γραμμάρια/χιλιόμετρο, έχει ήδη επιτευχθεί.
Το αποτέλεσμα αυτών των τάσεων ήταν η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τις μεταφορές κατά 3,3% το 2012, μια μείωση όμως που υπολείπεται σημαντικά από τη δραστική μείωση που έπρεπε να επιτευχθεί για να καλυφθούν οι στόχοι (κατά 60% το 2050 σε σχέση με το 1990). Παρά την πτώση των τελευταίων ετών, οι εκπομπές στις μεταφορές είχαν ανοδικές τάσεις προ κρίσης, με αποτέλεσμα το 2012 να είναι αυξημένες κατά 20,5% σε σύγκριση με το 1990. Ετσι, απαιτείται μείωση 67% έως το 2050! Ειδική προσπάθεια απαιτείται στον τομέα των αερομεταφορών, αν συνυπολογιστεί πως ήταν ο μόνος τομέας, όπου δεν παρατηρήθηκε μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου το 2012.
Παρά τα θετικά βήματα, η έκθεση του ΕΟΠ σημειώνει πως η ποιότητα του αέρα σε πολλές πόλεις της Ευρώπης δεν είναι ικανοποιητική και εξακολουθεί να βλάπτει τη δημόσια υγεία. Τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου και των αιωρούμενων σωματιδίων έχουν ανέβει κυρίως λόγω της αύξησης της αναλογίας των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων. Ο ΕΟΠ σημειώνει πως υπάρχει ένα πρόβλημα με τις πολιτικές αρκετών χωρών της Ευρώπης, που με τον τρόπο που φορολογούν τα καύσιμα ωθούν στη διείσδυση των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων σε βάρος των βενζινοκίνητων.
Αργή ανάπτυξη
Ταυτόχρονα, ο αριθμός των ταξινομήσεων αυτοκινήτων εναλλακτικών καυσίμων (υβριδικών, ηλεκτρικών, με βιοκαύσιμα κ.λπ.) βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, αν και το 2013 αυξήθηκε ελαφρά σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Τα Ι.Χ. με ηλεκτρική μπαταρία μαζί με τα υβριδικά (με κινητήρα εσωτερικής καύσης και ηλεκτροκινητήρα) αντιπροσωπεύουν το 0,5% του συνόλου των νέων ταξινομήσεων στην Ε.Ε. Σύμφωνα με τον ΕΟΠ, αυτή η αργή ανάπτυξη οφείλεται ίσως στα προγράμματα των εταιρειών αυτοκινήτων, που συνεχίζουν να στηρίζουν οχήματα με μηχανές εσωτερικής καύσης.
Στην έκθεση TERM η προσοχή εστιάζεται ειδικά στα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων, που ασκούν μεγάλη πίεση στο περιβάλλον. Παρότι σε απόλυτους αριθμούς η συντριπτική πλειονότητα των μετακινήσεων αφορά μικρές αποστάσεις (από το σπίτι στη δουλειά και εντός των πόλεων), οι μεγάλες διαδρομές (υπεραστικές μεταφορές εμπορευμάτων και μετακινήσεις) προκαλούν έως και τα 3/4 των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ένα μεγάλο ποσοστό των εκπομπών καυσαερίων. Γι’ αυτό, ο ΕΟΠ θέτει τον στόχο μέχρι το 2050, το 50% των μετακινήσεων μέσης απόστασης (πολιτών ή εμπορευμάτων) να πραγματοποιούνται με τρένο, το οποίο έχει πολύ μικρότερες εκπομπές και από τα βαριά φορτηγά, αλλά και από τα Ι.Χ. ή τα αεροσκάφη.
Λιγότερες μετακινήσεις με Ι.Χ. λόγω κρίσης
Αξιοσημείωτο εύρημα της ετήσιας έκθεσης TERM είναι η μικρή αλλά σταθερή υποχώρηση της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου, την ώρα που οι αερομεταφορές κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Βεβαίως το αυτοκίνητο παραμένει ο κυρίαρχος της μετακίνησης επιβατών, αφού έχει μερίδιο άνω του 70%, αλλά μετά το 2009 δείχνει μια σταθερή μείωση: το 2009 είχαν διανυθεί 4.779 δισ. χλμ. με Ι.Χ., ενώ το 2012 4.613 δισ. χλμ. Αντίθετα, με αεροπλάνα καλύφθηκαν το 2012, 577 δισ. χλμ. έναντι 525 δισ. χλμ. το 2009.
Σίγουρα, η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει σε περιορισμό των μετακινήσεων με Ι.Χ. αυτοκίνητο. Πέρα όμως απ’ αυτό, οι αναλυτές του ΕΟΠ ψηλαφούν μια καινούργια τάση, που τροποποιεί τις καταναλωτικές συνήθειες. Ερευνες στην Ευρώπη έχουν δείξει πως οι νεότερες γενιές προτιμούν να διαθέσουν μέρος του εισοδήματός τους για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων (κυρίως με αεροπλάνο), αντί για καταναλωτικά προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα. Στο TED με θέμα τη βιώσιμη μετακίνηση στον 21ο αιώνα στη Διεθνή Συνάντηση Challenge Bibendum 2014 της Μισελέν, ο Κολομβιανός πολεοδόμος Γκιλιέρμο Πεναλόσα σημείωσε πως το Ι.Χ. δεν αποτελεί πλέον σύμβολο για τη νέα γενιά, που παθιάζεται με άλλα αγαθά, κυρίως προϊόντα επικοινωνίας.
Το σίγουρο είναι πως οι τάσεις δεν είναι πανομοιότυπες. Η εικόνα είναι διαφορετική από χώρα σε χώρα. Στα 15 αρχικά μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με μεγαλύτερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, οι κατά κεφαλήν μετακινήσεις με αυτοκίνητο μειώνονται διαρκώς από το 2004 και μετά. Το 2004 είχαν φτάσει στο ζενίθ. Από τότε υπάρχει διαρκής μείωση, ακόμα και πριν κτυπήσει η οικονομική κρίση. Στα 13 νεότερα μέλη της Ε.Ε. όμως η χρήση του αυτοκινήτου συνεχίζει να αυξάνεται ακόμα. Βεβαίως ξεκινούσε από σχετικά χαμηλό επίπεδο, συγκριτικά με τα αρχικά μέλη της Ε.Ε.
Πηγή
RSS Feed
