Baskut Tuncak*
Η εκκρεμούσα απόφαση σχετικά με το πανταχού παρόν ζιζανιοκτόνο της Monsanto είναι μια κρίσιμη ευκαιρία για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από το τοξικό κοκτέιλ φυτοφαρμάκων που μολύνουν το φαγητό τους, το νερό τους και τους χώρους όπου παίζουν.
Τα παιδιά μας μεγαλώνουν εκτεθειμένα σε ένα τοξικό κοκτέιλ ζιζανιοκτόνων, εντομοκτόνων και μυκητοκτόνων, που βρίσκεται στο φαγητό και το νερό τους, ενώ ψεκάζεται ακόμη και στα πάρκα και τις παιδικές χαρές. Πολλές κυβερνήσεις επιμένουν ότι τα πρότυπά μας για την προστασία από αυτά τα φυτοφάρμακα είναι αρκετά αυστηρά. Όμως, ως επιστήμονας και δικηγόρος με εξειδίκευση στις χημικές ουσίες και τον πιθανό τους αντίκτυπο στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, διαφωνώ.
Τον περασμένο μήνα, αποκαλύφθηκε ότι, η ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων, στην εισήγησή της για την ασφάλεια της γλυφοσάτης, του πιο διαδεδομένου φυτοφαρμάκου παγκοσμίως, έκανε copy-paste σελίδες ολόκληρες από μια μελέτη της Monsanto, της κατασκευάστριας εταιρείας του φυτοφαρμάκου.
Αποκαλύψεις όπως αυτή είναι τουλάχιστον σοκαριστικές.
Πριν από δύο εβδομάδες, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μπλόκαραν την προσπάθεια να παραχωρηθεί στη γλυφοσάτη νέα, δεκαετής άδεια. Η απόφαση αυτή δεν αφορά απλά ένα φυτοφάρμακο. Είναι ένα θετικό σημάδι ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν να είναι πιο προσεκτικά κατά την εκπλήρωση του καθήκοντός τους να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματά μας από την κατάχρηση των εταιρειών και εμάς από την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, όπως τα φυτοφάρμακα.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ (η πιο ευρέως επικυρωμένη διεθνής συνθήκη ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, στην οποία μόνο οι ΗΠΑ δεν συμμετέχουν) καθιστά σαφές ότι τα κράτη έχουν ρητή υποχρέωση να προστατεύουν τα παιδιά από την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, μολυσμένα τρόφιμα και νερό, καθώς και να φροντίζουν ώστε κάθε παιδί να μπορεί να απολαμβάνει το δικαίωμά του για το καλύτερο δυνατό επίπεδο υγείας. Το ισχύον καθεστώς για τα φυτοφάρμακα παραβιάζει τα παραπάνω αλλά και πολλά άλλα δικαιώματα των παιδιών.
Οι παιδίατροι αναφέρουν ότι η έκθεση των παιδιών σε φυτοφάρμακα δημιουργεί μια «σιωπηλή πανδημία» ασθενειών και αναπηριών. Η έκθεση κατά την εγκυμοσύνη και την παιδική ηλικία συνδέεται με γενετικές ανωμαλίες, διαβήτη και καρκίνο. Το αναπτυσσόμενο σώμα ενός παιδιού είναι πιο ευαίσθητο στην έκθεση από ό,τι ενός ενηλίκου και προσλαμβάνει τα πάντα σε μεγαλύτερες ποσότητες (σε σχέση με το μέγεθός τους, τα παιδιά τρώνε, αναπνέουν και πίνουν πολύ περισσότερο από τους ενηλίκους). Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτές τις τοξικές χημικές ουσίες.
Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι ενδέχεται να προκύψουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην υγεία, ακόμη και μετά από έκθεση σε «χαμηλές» δόσεις κατά την παιδική ηλικία. Όμως, τα περισσότερα θύματα δεν μπορούν να αποδείξουν την αιτία της αναπηρίας ή της ασθένειάς τους, περιορίζοντας τη δυνατότητά μας να παραπέμψουμε τους υπευθύνους στη δικαιοσύνη.
Αυτές οι χημικές ουσίες βρίσκονται παντού και είναι αόρατες. Ο μόνος τρόπος για να προστατευτούν από αυτές οι πολίτες (ιδιαίτερα όσοι διατρέχουν δυσανάλογα μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση) είναι να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα οι κυβερνήσεις, με βάση τα υψηλότερα πρότυπα επιστημονικής ακεραιότητας.
Υπό το πρίσμα αποκαλύψεων όπως το σκάνδαλο του copy-paste, απαιτείται προσεκτική επανεξέταση της συμπεριφοράς των κρατών. Πρέπει να μπει τέλος στην τυφλή εμπιστοσύνη που δείχνουν οι ρυθμιστικές αρχές στις μελέτες που χρηματοδοτούνται από τις ίδιες τις εταιρείες, στον αποκλεισμό των ανεξάρτητων επιστημόνων από τις αξιολογήσεις και στο απόρρητο των μελετών στις οποίες βασίζονται οι αρχές.
Η παραπληροφόρηση, όμως, πηγαίνει ακόμη παραπέρα. Για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα, οι συζητήσεις σχετικά με τα φυτοφάρμακα ήταν δυσανάλογα εστιασμένες στο αν μπορούμε να ταΐσουμε τον κόσμο χωρίς αυτά. Όπως δήλωσε με σαφήνεια η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα τρόφιμα, η απάντηση είναι πως μπορούμε. Σύμφωνα με την ίδια, η ανάγκη για υπερεντατική χρήση φυτοφαρμάκων για να τραφεί ο κόσμος είναι μύθος.
Υπάρχουν λύσεις για την παραγωγή υγιεινότερων και θρεπτικότερων τροφίμων, στηρίζοντας ταυτόχρονα τους μικροκαλλιεργητές, αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του κλίματος. Η υπερβολική εξάρτησή μας στα επικίνδυνα φυτοφάρμακα είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση, ένας εθισμός που υπονομεύει τα δικαίωμα των σημερινών και των μελλοντικών γενιών στην ασφαλή και επαρκή τροφή και την υγεία.
Θα συνεχίσουν οι ρυθμιστικές αρχές να ενδίδουν στον μύθο ότι τα φυτοφάρμακα είναι απαραίτητα για να τραφεί ο κόσμος; Θα συνεχίσουν να βασίζονται σε επιστημονικές μελέτες που προωθούνται από τις ίδιες τις εταιρείες; Ή θα προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και, ιδίως, τα δικαιώματα του παιδιού, εφαρμόζοντας την αρχή της προφύλαξης, δεδομένης της επίμαχης μεγάλης αβεβαιότητας;
Αυτήν την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεδριάζει για να συζητήσει και πάλι για το μέλλον των φυτοφαρμάκων. Ας ελπίσουμε ότι τα μέλη της θυμούνται την υποχρέωσή τους να θέτουν σε προτεραιότητα τα δικαιώματά μας και τα δικαιώματα των παιδιών μας.
*Ο Baskut Tuncak είναι ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις επικίνδυνες ουσίες και απόβλητα.
Η εκκρεμούσα απόφαση σχετικά με το πανταχού παρόν ζιζανιοκτόνο της Monsanto είναι μια κρίσιμη ευκαιρία για να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από το τοξικό κοκτέιλ φυτοφαρμάκων που μολύνουν το φαγητό τους, το νερό τους και τους χώρους όπου παίζουν.
Τα παιδιά μας μεγαλώνουν εκτεθειμένα σε ένα τοξικό κοκτέιλ ζιζανιοκτόνων, εντομοκτόνων και μυκητοκτόνων, που βρίσκεται στο φαγητό και το νερό τους, ενώ ψεκάζεται ακόμη και στα πάρκα και τις παιδικές χαρές. Πολλές κυβερνήσεις επιμένουν ότι τα πρότυπά μας για την προστασία από αυτά τα φυτοφάρμακα είναι αρκετά αυστηρά. Όμως, ως επιστήμονας και δικηγόρος με εξειδίκευση στις χημικές ουσίες και τον πιθανό τους αντίκτυπο στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, διαφωνώ.
Τον περασμένο μήνα, αποκαλύφθηκε ότι, η ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων, στην εισήγησή της για την ασφάλεια της γλυφοσάτης, του πιο διαδεδομένου φυτοφαρμάκου παγκοσμίως, έκανε copy-paste σελίδες ολόκληρες από μια μελέτη της Monsanto, της κατασκευάστριας εταιρείας του φυτοφαρμάκου.
Αποκαλύψεις όπως αυτή είναι τουλάχιστον σοκαριστικές.
Πριν από δύο εβδομάδες, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες μπλόκαραν την προσπάθεια να παραχωρηθεί στη γλυφοσάτη νέα, δεκαετής άδεια. Η απόφαση αυτή δεν αφορά απλά ένα φυτοφάρμακο. Είναι ένα θετικό σημάδι ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν να είναι πιο προσεκτικά κατά την εκπλήρωση του καθήκοντός τους να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματά μας από την κατάχρηση των εταιρειών και εμάς από την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, όπως τα φυτοφάρμακα.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ (η πιο ευρέως επικυρωμένη διεθνής συνθήκη ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο, στην οποία μόνο οι ΗΠΑ δεν συμμετέχουν) καθιστά σαφές ότι τα κράτη έχουν ρητή υποχρέωση να προστατεύουν τα παιδιά από την έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες, μολυσμένα τρόφιμα και νερό, καθώς και να φροντίζουν ώστε κάθε παιδί να μπορεί να απολαμβάνει το δικαίωμά του για το καλύτερο δυνατό επίπεδο υγείας. Το ισχύον καθεστώς για τα φυτοφάρμακα παραβιάζει τα παραπάνω αλλά και πολλά άλλα δικαιώματα των παιδιών.
Οι παιδίατροι αναφέρουν ότι η έκθεση των παιδιών σε φυτοφάρμακα δημιουργεί μια «σιωπηλή πανδημία» ασθενειών και αναπηριών. Η έκθεση κατά την εγκυμοσύνη και την παιδική ηλικία συνδέεται με γενετικές ανωμαλίες, διαβήτη και καρκίνο. Το αναπτυσσόμενο σώμα ενός παιδιού είναι πιο ευαίσθητο στην έκθεση από ό,τι ενός ενηλίκου και προσλαμβάνει τα πάντα σε μεγαλύτερες ποσότητες (σε σχέση με το μέγεθός τους, τα παιδιά τρώνε, αναπνέουν και πίνουν πολύ περισσότερο από τους ενηλίκους). Γι' αυτό είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε αυτές τις τοξικές χημικές ουσίες.
Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι ενδέχεται να προκύψουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην υγεία, ακόμη και μετά από έκθεση σε «χαμηλές» δόσεις κατά την παιδική ηλικία. Όμως, τα περισσότερα θύματα δεν μπορούν να αποδείξουν την αιτία της αναπηρίας ή της ασθένειάς τους, περιορίζοντας τη δυνατότητά μας να παραπέμψουμε τους υπευθύνους στη δικαιοσύνη.
Αυτές οι χημικές ουσίες βρίσκονται παντού και είναι αόρατες. Ο μόνος τρόπος για να προστατευτούν από αυτές οι πολίτες (ιδιαίτερα όσοι διατρέχουν δυσανάλογα μεγαλύτερο κίνδυνο από την έκθεση) είναι να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα οι κυβερνήσεις, με βάση τα υψηλότερα πρότυπα επιστημονικής ακεραιότητας.
Υπό το πρίσμα αποκαλύψεων όπως το σκάνδαλο του copy-paste, απαιτείται προσεκτική επανεξέταση της συμπεριφοράς των κρατών. Πρέπει να μπει τέλος στην τυφλή εμπιστοσύνη που δείχνουν οι ρυθμιστικές αρχές στις μελέτες που χρηματοδοτούνται από τις ίδιες τις εταιρείες, στον αποκλεισμό των ανεξάρτητων επιστημόνων από τις αξιολογήσεις και στο απόρρητο των μελετών στις οποίες βασίζονται οι αρχές.
Η παραπληροφόρηση, όμως, πηγαίνει ακόμη παραπέρα. Για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα, οι συζητήσεις σχετικά με τα φυτοφάρμακα ήταν δυσανάλογα εστιασμένες στο αν μπορούμε να ταΐσουμε τον κόσμο χωρίς αυτά. Όπως δήλωσε με σαφήνεια η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα τρόφιμα, η απάντηση είναι πως μπορούμε. Σύμφωνα με την ίδια, η ανάγκη για υπερεντατική χρήση φυτοφαρμάκων για να τραφεί ο κόσμος είναι μύθος.
Υπάρχουν λύσεις για την παραγωγή υγιεινότερων και θρεπτικότερων τροφίμων, στηρίζοντας ταυτόχρονα τους μικροκαλλιεργητές, αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του κλίματος. Η υπερβολική εξάρτησή μας στα επικίνδυνα φυτοφάρμακα είναι μια βραχυπρόθεσμη λύση, ένας εθισμός που υπονομεύει τα δικαίωμα των σημερινών και των μελλοντικών γενιών στην ασφαλή και επαρκή τροφή και την υγεία.
Θα συνεχίσουν οι ρυθμιστικές αρχές να ενδίδουν στον μύθο ότι τα φυτοφάρμακα είναι απαραίτητα για να τραφεί ο κόσμος; Θα συνεχίσουν να βασίζονται σε επιστημονικές μελέτες που προωθούνται από τις ίδιες τις εταιρείες; Ή θα προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και, ιδίως, τα δικαιώματα του παιδιού, εφαρμόζοντας την αρχή της προφύλαξης, δεδομένης της επίμαχης μεγάλης αβεβαιότητας;
Αυτήν την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεδριάζει για να συζητήσει και πάλι για το μέλλον των φυτοφαρμάκων. Ας ελπίσουμε ότι τα μέλη της θυμούνται την υποχρέωσή τους να θέτουν σε προτεραιότητα τα δικαιώματά μας και τα δικαιώματα των παιδιών μας.
*Ο Baskut Tuncak είναι ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις επικίνδυνες ουσίες και απόβλητα.
RSS Feed