ΚοινΣΕπ Commonslab
Ενα ζήτημα μείζονος σημασίας για την ανάπτυξη του νέου συνεταιριστικού κινήματος στη χώρα μας είναι αυτό της τεχνολογίας που τα συνεργατικά εγχειρήματα χρησιμοποιούν στο πλαίσιο της λειτουργίας τους.
Σε προηγούμενο άρθρο μας «(Εφ.Συν.» 22/1/2018), αναφερθήκαμε στο πώς οι ανοιχτές τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη «κοινών δομών» για τις μικρές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, το γεγονός ότι οι κατάλληλες τεχνολογίες υπάρχουν δεν σημαίνει απαραιτήτως και ότι τα εγχώρια συνεργατικά σχήματα διαθέτουν τις απαιτούμενες τεχνικές δεξιότητες για να τις προσαρμόσουν στις ανάγκες τους.
Ετσι γεννάται το ερώτημα: πού πρέπει να στραφούν για να αποκτήσουν πρόσβαση σ’ αυτές τις δεξιότητες;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πραγματικά «ουδέτερες τεχνολογίες» δεν υπάρχουν: όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης είχε πολύ σωστά επισημάνει στο βιβλίο του «To περιεχόμενο του σοσιαλισμού» (εκδ. Υψιλον), οι τεχνολογίες που αναπτύσσει η τεχνολογική βιομηχανία δεν είναι σε καμία περίπτωση πολιτικά ουδέτερες· απεναντίας, η λειτουργία τους είναι, εκ σχεδιασμού, τέτοια που αντανακλά και συνεπικουρεί τις αρχές και τις αξίες του κυρίαρχου συστήματος.
Για να το πούμε απλά, δεν υπάρχει μηχανή ή τεχνολογία, όσο ουδέτερη κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, που να μην ενσωματώνει κάποια πολιτική «ατζέντα»: για τους κοινωνικούς επιστήμονες που μελετούν το θέμα, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των τεχνολογιών αυτοματισμού που «λάνσαρε» η General Electric στο εργοστάσιό της στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ κατά την διάρκεια των δεκαετιών του '60 και του '70.
Οπως απεδείχθη στην πράξη, το κίνητρο των διευθυντών για την υιοθέτηση των εν λόγω μηχανών δεν ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά οι δυνατότητες που αυτές προσέφεραν για έλεγχο και πειθάρχηση των περίπου δέκα χιλιάδων εργατών του εργοστασίου.
Εν ολίγοις, όπως έδειξε μελέτη του Αμερικανού ιστορικού Ντέιβιντ Νομπλ, η εισαγωγή αυτών των τεχνολογιών δεν είχε σκοπό να εκσυγχρονίσει την παραγωγική διαδικασία, αλλά να κάνει τους εργάτες πιο «διαχειρίσιμους».
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο τα τεχνολογικά προϊόντα που προσφέρουν οι «επιχειρήσεις της αγοράς» δεν ταιριάζουν στις ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
Αντιθέτως, η χρήση των προϊόντων αυτών συχνά τις εγκλωβίζει σε μια σχέση εξάρτησης από οικονομικούς φορείς με διαμετρικά αντίθετες αξίες και αρχές (όπως συμβαίνει, παραδείγματος χάριν, στην περίπτωση των αγροτικών συνεταιρισμών που εξαρτώνται από τις πολυεθνικές σπόρων και αγροχημικών για τους σπόρους, τα φυτοφάρμακα και λιπάσματα που χρησιμοποιούν).
Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι εάν επιθυμεί να βρει τα «εργαλεία» εκείνα που προάγουν τις αρχές του και διασφαλίζουν την αυτονομία του, το νέο συνεταιριστικό κίνημα θα πρέπει να στραφεί στα αυτόνομα τεχνολογικά εγχειρήματα που το ίδιο διαθέτει.
Ευνοϊκό για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι ότι το νέο συνεταιριστικό κίνημα δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από το μηδέν.
Αφ' ενός μπορεί να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα διεθνής εμπειρία, ακολουθώντας το παράδειγμα γνωστών και επιτυχημένων συνεργατικών εγχειρημάτων που αναπτύσσουν ανοιχτές τεχνολογίες και μηχανήματα με γνώμονα τις ιδιαίτερες ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων του τόπου τους (όπως τα γεωργικά μηχανήματα που φτιάχνει το Open Source Ecology στις ΗΠΑ, ο Ολοκληρωμένος Συνεταιρισμός της Καταλονίας ή ο συνεταιρισμός L’Atelier Paysan στη Γαλλία).
Αφ' ετέρου ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ένα εγχώριο οικοσύστημα συνεργατικών τεχνολογικών επιχειρήσεων, όπως το οpen tech στην Κέρκυρα, το FOSS Office, το Sociality, το Στην πρίζα και το Hackerspace στην Αθήνα, το P2P Lab στα Ιωάννινα, το Sarantaporo στην Ελασσόνα ή το Commonslab στο Ηράκλειο.
Η συμβολή αυτών των συνεργατικών τεχνολογικών εγχειρημάτων δεν έγκειται μονάχα στo ότι αναπτύσσουν ανοιχτές τεχνολογίες, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι επιτελούν το έργο της «μεταφοράς» της ανοιχτής τεχνολογίας στο πεδίο της τελικής χρήσης και εφαρμογής της.
Είναι, δηλαδή, αυτοί οι φορείς της συνεργατικής οικονομίας που κάνουν τις ανοιχτές τεχνολογίες προσιτές και «φιλικές» σε τοπικό επίπεδο, προσαρμόζοντάς τες στις ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων του τόπου τους.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι εγχώριες συνεταιριστικές τεχνολογικές επιχειρήσεις είναι σε θέση να αποτελέσουν μια σημαντική «υποστηρικτική δομή» για το νέο συνεταιριστικό κίνημα στην Ελλάδα τού σήμερα, βοηθώντας το να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό των ανοιχτών τεχνολογιών και να επωφεληθεί από τις δυνατότητες που αυτές προσφέρουν.
● opensourceecology.org
● cooperativa.cat
● latelierpaysan.org
● open-tech.gr
● fossoffice.com
● sociality.gr
● stinpriza.org
● hackerspace.gr
● p2plab.gr
● sarantaporo.gr
● commonslab.gr
kalo@efsyn.gr
Ενα ζήτημα μείζονος σημασίας για την ανάπτυξη του νέου συνεταιριστικού κινήματος στη χώρα μας είναι αυτό της τεχνολογίας που τα συνεργατικά εγχειρήματα χρησιμοποιούν στο πλαίσιο της λειτουργίας τους.
Σε προηγούμενο άρθρο μας «(Εφ.Συν.» 22/1/2018), αναφερθήκαμε στο πώς οι ανοιχτές τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανάπτυξη «κοινών δομών» για τις μικρές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, το γεγονός ότι οι κατάλληλες τεχνολογίες υπάρχουν δεν σημαίνει απαραιτήτως και ότι τα εγχώρια συνεργατικά σχήματα διαθέτουν τις απαιτούμενες τεχνικές δεξιότητες για να τις προσαρμόσουν στις ανάγκες τους.
Ετσι γεννάται το ερώτημα: πού πρέπει να στραφούν για να αποκτήσουν πρόσβαση σ’ αυτές τις δεξιότητες;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πραγματικά «ουδέτερες τεχνολογίες» δεν υπάρχουν: όπως ο Κορνήλιος Καστοριάδης είχε πολύ σωστά επισημάνει στο βιβλίο του «To περιεχόμενο του σοσιαλισμού» (εκδ. Υψιλον), οι τεχνολογίες που αναπτύσσει η τεχνολογική βιομηχανία δεν είναι σε καμία περίπτωση πολιτικά ουδέτερες· απεναντίας, η λειτουργία τους είναι, εκ σχεδιασμού, τέτοια που αντανακλά και συνεπικουρεί τις αρχές και τις αξίες του κυρίαρχου συστήματος.
Για να το πούμε απλά, δεν υπάρχει μηχανή ή τεχνολογία, όσο ουδέτερη κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως, που να μην ενσωματώνει κάποια πολιτική «ατζέντα»: για τους κοινωνικούς επιστήμονες που μελετούν το θέμα, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό των τεχνολογιών αυτοματισμού που «λάνσαρε» η General Electric στο εργοστάσιό της στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ κατά την διάρκεια των δεκαετιών του '60 και του '70.
Οπως απεδείχθη στην πράξη, το κίνητρο των διευθυντών για την υιοθέτηση των εν λόγω μηχανών δεν ήταν η αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά οι δυνατότητες που αυτές προσέφεραν για έλεγχο και πειθάρχηση των περίπου δέκα χιλιάδων εργατών του εργοστασίου.
Εν ολίγοις, όπως έδειξε μελέτη του Αμερικανού ιστορικού Ντέιβιντ Νομπλ, η εισαγωγή αυτών των τεχνολογιών δεν είχε σκοπό να εκσυγχρονίσει την παραγωγική διαδικασία, αλλά να κάνει τους εργάτες πιο «διαχειρίσιμους».
Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο τα τεχνολογικά προϊόντα που προσφέρουν οι «επιχειρήσεις της αγοράς» δεν ταιριάζουν στις ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
Αντιθέτως, η χρήση των προϊόντων αυτών συχνά τις εγκλωβίζει σε μια σχέση εξάρτησης από οικονομικούς φορείς με διαμετρικά αντίθετες αξίες και αρχές (όπως συμβαίνει, παραδείγματος χάριν, στην περίπτωση των αγροτικών συνεταιρισμών που εξαρτώνται από τις πολυεθνικές σπόρων και αγροχημικών για τους σπόρους, τα φυτοφάρμακα και λιπάσματα που χρησιμοποιούν).
Συνεπώς, είναι ξεκάθαρο ότι εάν επιθυμεί να βρει τα «εργαλεία» εκείνα που προάγουν τις αρχές του και διασφαλίζουν την αυτονομία του, το νέο συνεταιριστικό κίνημα θα πρέπει να στραφεί στα αυτόνομα τεχνολογικά εγχειρήματα που το ίδιο διαθέτει.
Ευνοϊκό για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι ότι το νέο συνεταιριστικό κίνημα δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από το μηδέν.
Αφ' ενός μπορεί να αξιοποιηθεί η υπάρχουσα διεθνής εμπειρία, ακολουθώντας το παράδειγμα γνωστών και επιτυχημένων συνεργατικών εγχειρημάτων που αναπτύσσουν ανοιχτές τεχνολογίες και μηχανήματα με γνώμονα τις ιδιαίτερες ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων του τόπου τους (όπως τα γεωργικά μηχανήματα που φτιάχνει το Open Source Ecology στις ΗΠΑ, ο Ολοκληρωμένος Συνεταιρισμός της Καταλονίας ή ο συνεταιρισμός L’Atelier Paysan στη Γαλλία).
Αφ' ετέρου ακόμη πιο σημαντικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ένα εγχώριο οικοσύστημα συνεργατικών τεχνολογικών επιχειρήσεων, όπως το οpen tech στην Κέρκυρα, το FOSS Office, το Sociality, το Στην πρίζα και το Hackerspace στην Αθήνα, το P2P Lab στα Ιωάννινα, το Sarantaporo στην Ελασσόνα ή το Commonslab στο Ηράκλειο.
Η συμβολή αυτών των συνεργατικών τεχνολογικών εγχειρημάτων δεν έγκειται μονάχα στo ότι αναπτύσσουν ανοιχτές τεχνολογίες, αλλά κυρίως στο γεγονός ότι επιτελούν το έργο της «μεταφοράς» της ανοιχτής τεχνολογίας στο πεδίο της τελικής χρήσης και εφαρμογής της.
Είναι, δηλαδή, αυτοί οι φορείς της συνεργατικής οικονομίας που κάνουν τις ανοιχτές τεχνολογίες προσιτές και «φιλικές» σε τοπικό επίπεδο, προσαρμόζοντάς τες στις ανάγκες των μικρών συνεταιριστικών επιχειρήσεων του τόπου τους.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι εγχώριες συνεταιριστικές τεχνολογικές επιχειρήσεις είναι σε θέση να αποτελέσουν μια σημαντική «υποστηρικτική δομή» για το νέο συνεταιριστικό κίνημα στην Ελλάδα τού σήμερα, βοηθώντας το να αξιοποιήσει πλήρως το δυναμικό των ανοιχτών τεχνολογιών και να επωφεληθεί από τις δυνατότητες που αυτές προσφέρουν.
● opensourceecology.org
● cooperativa.cat
● latelierpaysan.org
● open-tech.gr
● fossoffice.com
● sociality.gr
● stinpriza.org
● hackerspace.gr
● p2plab.gr
● sarantaporo.gr
● commonslab.gr
kalo@efsyn.gr
RSS Feed