Γιώργος Σταματόπουλος
Μπορεί να λείπει η αμφιθυμία από τις γιορταστικές ευχές, δεν παύουν εντούτοις να αλλάζουν τη διάθεση των πολλών και να δημιουργούν μια διαφορετική ατμόσφαιρα εντός της οποίας κινούνται μεταρσιωμένες προσωπικότητες, γλυκύτερες υπάρξεις.
Οσο και να έχει φτωχύνει η κουλτούρα της γιορτής, εξακολουθεί να παραμένει σαν μια υποτύπωση συναδέλφωσης και ειρηνικής διαβίωσης, σαν μια απελευθερωτική δύναμη από την εξουσία της καθημερινότητας. Ας διαβάσουμε τι γράφει ο Μιχαήλ Μπαχτίν στο έξοχο βιβλίο του «Ο Ραμπελαί και ο κόσμος του» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης): «Η γιορτή ήταν, κατά κάποιο τρόπο, μια πρόσκαιρη αναστολή της λειτουργίας όλου του επίσημου συστήματος με όλες του τις απαγορεύσεις και τους ιεραρχικούς φραγμούς.
»Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα η ζωή έβγαινε έξω από τα συνηθισμένα, νομιμοποιημένα και καθιερωμένα όρια και εισερχόταν στη σφαίρα της ουτοπικής ελευθερίας. Το ίδιο το εφήμερο αυτής της ελευθερίας απλώς ενίσχυε τη φανταστικότητα και την ουτοπική ριζοσπαστικότητα...».
Δεν πεθαίνουν οι γιορτές όσο και αν οι εξουσίες καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια οδηγώντας σε ακραία φτώχεια μεγάλα κοινωνικά στρώματα πληθυσμού, που αδυνατούν να καθίσουν σε ένα εορταστικό τραπέζι, να νιώσουν τη χαρά και την ασφάλεια της συνύπαρξης, να χαμογελάσουν, να συνομιλήσουν, να ανταλλάξουν ματιές και συναισθήματα.
Επιζούν απλά σαν μια ανάμνηση, σαν ένα στερεότυπο χωρίς εσωτερικές δονήσεις και χωρίς καμιά μεγαλοθυμία ή παραίτηση από την ανάγκη, σαν μια κατευθυνόμενη από καταναλωτικά κέντρα υποχρέωση. Υπάρχουν ακόμα μόνο, όμως, με τα εξωτερικά τους γνωρίσματα: στολισμοί σπιτιών, φαγητά, γλυκά, εορταστικά αφεψήματα, καινούργια ρούχα και άλλα. Το γέλιο, οι αστεϊσμοί, οι χοροί απουσιάζουν, όλα εκείνα δηλαδή που προσδίδουν βαθύτερο νόημα στις γιορτές.
Ποιο είναι το νόημα; Να βγει ο άνθρωπος έξω από τα όρια της βιοπάλης και του καταναγκασμού, να απελευθερωθεί από την υποταγή του στις εξουσίες, να έλθει σε επαφή με το σώμα του και με το σώμα της φύσης, να χαρεί τη λευκότητα του κόσμου, να συγκινείται από τη μουσική των χειμωνιάτικων ανέμων, να βλέπει τον ήλιο «να παίζει στον ουρανό» μαζί του -ο έρωτας σωμάτων και πραγμάτων.
Με άλλα λόγια έχει χαθεί ανεπιστρεπτί η γιορταστική όψη του κόσμου, αυτή που υπερέβαινε την απαισιόδοξη πλευρά των κοινωνιών· απλώς υποκρινόμαστε ότι γιορτάζουμε χωρίς να έχουμε αποβάλει ωφελιμισμούς και ματαιοδοξίες...
Εστω κι έτσι όμως διατηρούν τη μαγεία τους για όσους μπορούν ακόμη να παρευρεθούν σε ένα εορταστικό τραπέζι· μέσα στο μικρό αυτό χρονικό διάστημα που επικρατούν, ξεχνιούνται οι πρόσφυγες όλου του κόσμου, ο πόνος και η λάσπη αυτού του κόσμου, οι ξεριζωμένοι και οι φυλακισμένοι, η ίδια η κατάθλιψη και το κλάμα των αποκλεισμένων και βασανιζόμενων από ασιτία και πολέμους.
Δεν γίνεται διαφορετικά. Μπορεί να είναι οικουμενικές οι γιορτές, δεν έχουν όμως καμιά οικουμενικότητα, καμιά παλλαϊκότητα, καμιά γιορταστικότητα. Οπως και να 'χει, αξίζουν τα «χρόνια πολλά», η ανταλλαγή ευχών -κάτι μένει.
Μπορεί να λείπει η αμφιθυμία από τις γιορταστικές ευχές, δεν παύουν εντούτοις να αλλάζουν τη διάθεση των πολλών και να δημιουργούν μια διαφορετική ατμόσφαιρα εντός της οποίας κινούνται μεταρσιωμένες προσωπικότητες, γλυκύτερες υπάρξεις.
Οσο και να έχει φτωχύνει η κουλτούρα της γιορτής, εξακολουθεί να παραμένει σαν μια υποτύπωση συναδέλφωσης και ειρηνικής διαβίωσης, σαν μια απελευθερωτική δύναμη από την εξουσία της καθημερινότητας. Ας διαβάσουμε τι γράφει ο Μιχαήλ Μπαχτίν στο έξοχο βιβλίο του «Ο Ραμπελαί και ο κόσμος του» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης): «Η γιορτή ήταν, κατά κάποιο τρόπο, μια πρόσκαιρη αναστολή της λειτουργίας όλου του επίσημου συστήματος με όλες του τις απαγορεύσεις και τους ιεραρχικούς φραγμούς.
»Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα η ζωή έβγαινε έξω από τα συνηθισμένα, νομιμοποιημένα και καθιερωμένα όρια και εισερχόταν στη σφαίρα της ουτοπικής ελευθερίας. Το ίδιο το εφήμερο αυτής της ελευθερίας απλώς ενίσχυε τη φανταστικότητα και την ουτοπική ριζοσπαστικότητα...».
Δεν πεθαίνουν οι γιορτές όσο και αν οι εξουσίες καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια οδηγώντας σε ακραία φτώχεια μεγάλα κοινωνικά στρώματα πληθυσμού, που αδυνατούν να καθίσουν σε ένα εορταστικό τραπέζι, να νιώσουν τη χαρά και την ασφάλεια της συνύπαρξης, να χαμογελάσουν, να συνομιλήσουν, να ανταλλάξουν ματιές και συναισθήματα.
Επιζούν απλά σαν μια ανάμνηση, σαν ένα στερεότυπο χωρίς εσωτερικές δονήσεις και χωρίς καμιά μεγαλοθυμία ή παραίτηση από την ανάγκη, σαν μια κατευθυνόμενη από καταναλωτικά κέντρα υποχρέωση. Υπάρχουν ακόμα μόνο, όμως, με τα εξωτερικά τους γνωρίσματα: στολισμοί σπιτιών, φαγητά, γλυκά, εορταστικά αφεψήματα, καινούργια ρούχα και άλλα. Το γέλιο, οι αστεϊσμοί, οι χοροί απουσιάζουν, όλα εκείνα δηλαδή που προσδίδουν βαθύτερο νόημα στις γιορτές.
Ποιο είναι το νόημα; Να βγει ο άνθρωπος έξω από τα όρια της βιοπάλης και του καταναγκασμού, να απελευθερωθεί από την υποταγή του στις εξουσίες, να έλθει σε επαφή με το σώμα του και με το σώμα της φύσης, να χαρεί τη λευκότητα του κόσμου, να συγκινείται από τη μουσική των χειμωνιάτικων ανέμων, να βλέπει τον ήλιο «να παίζει στον ουρανό» μαζί του -ο έρωτας σωμάτων και πραγμάτων.
Με άλλα λόγια έχει χαθεί ανεπιστρεπτί η γιορταστική όψη του κόσμου, αυτή που υπερέβαινε την απαισιόδοξη πλευρά των κοινωνιών· απλώς υποκρινόμαστε ότι γιορτάζουμε χωρίς να έχουμε αποβάλει ωφελιμισμούς και ματαιοδοξίες...
Εστω κι έτσι όμως διατηρούν τη μαγεία τους για όσους μπορούν ακόμη να παρευρεθούν σε ένα εορταστικό τραπέζι· μέσα στο μικρό αυτό χρονικό διάστημα που επικρατούν, ξεχνιούνται οι πρόσφυγες όλου του κόσμου, ο πόνος και η λάσπη αυτού του κόσμου, οι ξεριζωμένοι και οι φυλακισμένοι, η ίδια η κατάθλιψη και το κλάμα των αποκλεισμένων και βασανιζόμενων από ασιτία και πολέμους.
Δεν γίνεται διαφορετικά. Μπορεί να είναι οικουμενικές οι γιορτές, δεν έχουν όμως καμιά οικουμενικότητα, καμιά παλλαϊκότητα, καμιά γιορταστικότητα. Οπως και να 'χει, αξίζουν τα «χρόνια πολλά», η ανταλλαγή ευχών -κάτι μένει.
RSS Feed