Γιώργος Ν. Οικονόμου
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα πραγματοποιείται ένα διήμερο με θέμα «Άμεση δημοκρατία και αυτοδιαχείριση». Το γεγονός είναι πολύ σημαντικό αν ληφθεί υπ’ όψιν πως από το 2011, που έγιναν οι μεγάλες και ιστορικές πλέον κινητοποιήσεις με τις Λαϊκές Συνελεύσεις στις πλατείες της χώρας για «άμεση δημοκρατία», μέχρι σήμερα δεν έγινε κάτι το ιδιαιτέρως αξιόλογο για το ζήτημα αυτό σε δημόσιο χώρο.
Οι λόγοι γι' αυτήν την απουσία ήταν ποικίλοι. Ο κυριότερος ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, από το 2012 με αντιμνημονιακές υποσχέσεις και παροχολογίες προς όλους, με δημαγωγίες, λαϊκισμούς και καλλιέργεια απατηλών ελπίδων κατάφερε να κερδίσει ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, να το αποπροσανατολίσει, με συνέπεια να υποχωρήσουν οι κοινωνικοί-πολιτικοί αγώνες και να υπάρξει ανοχή απέναντι στην «αριστερή» προοπτική.
Φυσικά, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε κυβέρνηση με τους δεξιούς εθνικιστές του ψεκασμένου Καμμένου, δεν πραγματοποίησε τίποτα από όλα όσα υποσχέθηκε, ούτε βελτίωσε στο παραμικρό την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας εξαιτίας της χρεοκοπίας.
Επιπλέον με την αποτυχημένη τακτική του, την εξωπραγματική στρατηγική του στις λεγόμενες διαπραγματεύσεις και με άτομα εγωκεντρικά, υπερφίαλα και ανίκανα οδήγησε σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις με το προβληματικό εκτονωτικό δημοψήφισμα και τα capitals controls.
Αποδείχθηκε πως η ελληνική κοινωνία είχε ανάγκη για μία ακόμη φορά να πιστέψει σε μύθους και μεσσίες.
Είχε ανάγκη ίσως να δοκιμάσει, για πρώτη φορά, μία κυβέρνηση της λεγόμενης Αριστεράς.
Τώρα η αποτυχία της δημιουργεί αισθήματα απογοήτευσης, ματαίωσης, απελπισίας και κατάθλιψης.
Σε αυτές τις συνθήκες το ερώτημα που τίθεται είναι: αφού όλοι οι τρόποι του αντιπροσωπευτικού συστήματος έχουν δοκιμασθεί και αποτύχει, τι απομένει να γίνει;
Τι θα κάνει η κοινωνία; Θα επιστρέψει πάλι στα αποτυχημένα κόμματα, επιδεικνύοντας αθεράπευτο μαζοχισμό; Θα στραφεί με συναισθηματική και πολιτική ανωριμότητα στην νεοναζιστική βαρβαρότητα ανοίγοντας τον δρόμο στο πολιτιστικό και πολιτικό σκότος; Ή θα ανοιχθεί στη δημοκρατική προσπάθεια δημιουργώντας θεσμούς ελευθερίας και ισότητας;
Η πρωτοβουλία ατόμων και συλλογικοτήτων που ξεκίνησε την προσπάθεια για τη διοργάνωση του διημέρου πιστεύει σαφώς στην τρίτη εκδοχή, στη δημοκρατική προσπάθεια, όπως δηλώνεται στην Πρόταση πλαισίου αρχών που αυτή επεξεργάσθηκε:
«Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε ως κοινωνία μιας χρεοκοπημένης χώρας, η επιτακτική ανάγκη είναι ο προσανατολισμός για έξοδο από αυτές. Οι απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης για το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, προήλθαν από το κυρίαρχο πολιτικό-οικονομικό σύστημα που οδήγησε στην χρεοκοπία.
»Το σύστημα αν και αποκαλείται δημοκρατικό, εν τούτοις είναι ολιγαρχικό, διότι κυβερνούν οι ολίγοι, και όχι οι πολλοί, όχι η κοινωνία. Μία πολιτική ελίτ νομοθετεί προς όφελος των ολίγων ισχυρών, τραπεζών, επιχειρηματιών, κεφαλαιοκρατών και ΜΜΕ.
»Αυτό το ολιγαρχικό πολιτικο-οικονομικό σύστημα έχει αποτύχει, αλλά δεν έχει καταρρεύσει. Είναι πάντοτε παρόν και συνεχίζει την πορεία της καταστροφής με όλες τις κυβερνήσεις, της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς.
»Η ανάγκη λοιπόν για ριζική αλλαγή του αποτυχημένου πολιτικού οικονομικού συστήματος είναι εμφανής.
»Μία αλλαγή που θα αγκαλιάσει όλους τους κοινωνικούς τομείς: οικονομική διαχείριση, κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς, αξιακό σύστημα και ιδεολογία. Τίθεται έτσι σαφώς το ζήτημα ενός άλλου δρόμου, του δρόμου της άμεσης δημοκρατίας και της αυτοδιαχείρισης».
To καίριο ζήτημα προφανώς είναι πώς μπορεί να γίνει αυτή η δημοκρατική προσπάθεια, πώς θα ανοιχθεί και θα χαραχθεί ο δρόμος προς την άμεση δημοκρατία.
Εάν άμεση δημοκρατία σημαίνει την αυτοκυβέρνηση της κοινωνίας - «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας», όπως διακήρυξαν οι πλατείες το 2011 - αυτό δεν μπορεί να γίνει με τους παραδοσιακούς αποτυχημένους τρόπους του ολιγαρχικού κομματοκρατικού συστήματος.
Ούτε με επαγγελματίες αντιπροσώπους και γραφειοκράτες πολιτικούς. Ούτε με τα κόμματα, τις αποτυχημένες ιδεολογίες και πρακτικές της Αριστεράς, η οποία απέδειξε πολλές φορές πως είναι, όχι μόνο ανίκανη να συλλάβει τις απαιτήσεις των καιρών, αλλά επί πλέον αντίθετη στον αυτοκαθορισμό των κινημάτων, αντίθετη στην αυτονομία και στην άμεση δημοκρατία.
Η αυτοκυβέρνηση της κοινωνίας μπορεί να γίνει μόνο μέσω συνελεύσεων με την ισότιμη και ελεύθερη συμμετοχή όλων.
Η Πρόταση δηλώνει σαφώς πως:
«Η άμεση δημοκρατία δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο μέσα από τον αγώνα της κοινωνίας, με την αυτοσυγκρότησή της σε αυτόνομο πολιτικό υποκείμενο, με αυτοοργάνωση και άμεση συμμετοχή, χωρίς ανάθεση σε κόμματα και αντιπροσώπους.
»Έτσι όμως τίθεται το ζήτημα της πολιτικής, διότι πολιτική δεν είναι τα κόμματα, οι εκλογές, η γραφειοκρατία και η αντιπροσώπευση – αυτά αποτελούν ακύρωση και αναίρεσή της.
Πολιτική είναι όταν η κοινωνία αυτοκαθορίζεται, αμφισβητεί τους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς και αγωνίζεται για άλλους, που εξασφαλίζουν τα κοινά αγαθά, την ισότητα, την ελευθερία, τη συμμετοχή, την αυτοδιαχείριση και την άμεση δημοκρατία».
Βασικός μοχλός στην ανάδυση της δημοκρατικής πολιτικής μπορεί να είναι η δημιουργία ενός διακριτού κοινωνικού πολιτικού πόλου που θα συμβάλει στην δημιουργία ενός αμεσοδημοκρατικού κινήματος, όπως άλλωστε τονίζει η Πρόταση.
Πολιτικός πόλος δεν σημαίνει κόμμα ούτε οργάνωση με την παραδοσιακή έννοια, αλλά ένα δίκτυο ή μία κίνηση ανοικτή, χωρίς γραφειοκρατία και ιεραρχία που θα έχει ως κύριο όργανο τη συνέλευση των συμμετεχόντων.
Η ανάγκη για ένα τέτοιο πόλο είναι επιτακτική διότι οι ιδέες της άμεσης δημοκρατίας και οι πρακτικές της αυτοδιαχείρισης δεν έχουν προς το παρόν κεντρική έκφραση στον δημόσιο χώρο.
Όμως όπου δεν υπάρχουμε εμείς κυριαρχούν οι άλλοι. Εάν δεν υπάρξει ο διακριτός πόλος τότε η Αριστερά θα συνεχίσει να εκμεταλλεύεται προς όφελός της τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, να τους κεφαλαιοποιεί για κομματικές και εκλογικές ιδιοτέλειες.
Οι εργασίες του διημέρου είναι ίσως η προσπάθεια να ξαναρχίσει συλλογικά στον δημόσιο χώρο η συζήτηση που διακόπηκε το 2012, να γίνει επανασύνδεση με το θολωμένο όραμα και τον ματαιωμένο διάλογο, η προσπάθεια να δέσουμε το κομμένο νήμα και να συνεχίσουμε.
Απαλλαγμένοι πια από αυταπάτες αναθέσεων και αντιπροσωπεύσεων, από αριστερές ψευδαισθήσεις. Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιοι;
([email protected])
Για πρώτη φορά στην Ελλάδα πραγματοποιείται ένα διήμερο με θέμα «Άμεση δημοκρατία και αυτοδιαχείριση». Το γεγονός είναι πολύ σημαντικό αν ληφθεί υπ’ όψιν πως από το 2011, που έγιναν οι μεγάλες και ιστορικές πλέον κινητοποιήσεις με τις Λαϊκές Συνελεύσεις στις πλατείες της χώρας για «άμεση δημοκρατία», μέχρι σήμερα δεν έγινε κάτι το ιδιαιτέρως αξιόλογο για το ζήτημα αυτό σε δημόσιο χώρο.
Οι λόγοι γι' αυτήν την απουσία ήταν ποικίλοι. Ο κυριότερος ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, από το 2012 με αντιμνημονιακές υποσχέσεις και παροχολογίες προς όλους, με δημαγωγίες, λαϊκισμούς και καλλιέργεια απατηλών ελπίδων κατάφερε να κερδίσει ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, να το αποπροσανατολίσει, με συνέπεια να υποχωρήσουν οι κοινωνικοί-πολιτικοί αγώνες και να υπάρξει ανοχή απέναντι στην «αριστερή» προοπτική.
Φυσικά, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ σχημάτισε κυβέρνηση με τους δεξιούς εθνικιστές του ψεκασμένου Καμμένου, δεν πραγματοποίησε τίποτα από όλα όσα υποσχέθηκε, ούτε βελτίωσε στο παραμικρό την άσχημη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας εξαιτίας της χρεοκοπίας.
Επιπλέον με την αποτυχημένη τακτική του, την εξωπραγματική στρατηγική του στις λεγόμενες διαπραγματεύσεις και με άτομα εγωκεντρικά, υπερφίαλα και ανίκανα οδήγησε σε ακόμη χειρότερες καταστάσεις με το προβληματικό εκτονωτικό δημοψήφισμα και τα capitals controls.
Αποδείχθηκε πως η ελληνική κοινωνία είχε ανάγκη για μία ακόμη φορά να πιστέψει σε μύθους και μεσσίες.
Είχε ανάγκη ίσως να δοκιμάσει, για πρώτη φορά, μία κυβέρνηση της λεγόμενης Αριστεράς.
Τώρα η αποτυχία της δημιουργεί αισθήματα απογοήτευσης, ματαίωσης, απελπισίας και κατάθλιψης.
Σε αυτές τις συνθήκες το ερώτημα που τίθεται είναι: αφού όλοι οι τρόποι του αντιπροσωπευτικού συστήματος έχουν δοκιμασθεί και αποτύχει, τι απομένει να γίνει;
Τι θα κάνει η κοινωνία; Θα επιστρέψει πάλι στα αποτυχημένα κόμματα, επιδεικνύοντας αθεράπευτο μαζοχισμό; Θα στραφεί με συναισθηματική και πολιτική ανωριμότητα στην νεοναζιστική βαρβαρότητα ανοίγοντας τον δρόμο στο πολιτιστικό και πολιτικό σκότος; Ή θα ανοιχθεί στη δημοκρατική προσπάθεια δημιουργώντας θεσμούς ελευθερίας και ισότητας;
Η πρωτοβουλία ατόμων και συλλογικοτήτων που ξεκίνησε την προσπάθεια για τη διοργάνωση του διημέρου πιστεύει σαφώς στην τρίτη εκδοχή, στη δημοκρατική προσπάθεια, όπως δηλώνεται στην Πρόταση πλαισίου αρχών που αυτή επεξεργάσθηκε:
«Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες που βιώνουμε ως κοινωνία μιας χρεοκοπημένης χώρας, η επιτακτική ανάγκη είναι ο προσανατολισμός για έξοδο από αυτές. Οι απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης για το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, προήλθαν από το κυρίαρχο πολιτικό-οικονομικό σύστημα που οδήγησε στην χρεοκοπία.
»Το σύστημα αν και αποκαλείται δημοκρατικό, εν τούτοις είναι ολιγαρχικό, διότι κυβερνούν οι ολίγοι, και όχι οι πολλοί, όχι η κοινωνία. Μία πολιτική ελίτ νομοθετεί προς όφελος των ολίγων ισχυρών, τραπεζών, επιχειρηματιών, κεφαλαιοκρατών και ΜΜΕ.
»Αυτό το ολιγαρχικό πολιτικο-οικονομικό σύστημα έχει αποτύχει, αλλά δεν έχει καταρρεύσει. Είναι πάντοτε παρόν και συνεχίζει την πορεία της καταστροφής με όλες τις κυβερνήσεις, της Δεξιάς, του Κέντρου και της Αριστεράς.
»Η ανάγκη λοιπόν για ριζική αλλαγή του αποτυχημένου πολιτικού οικονομικού συστήματος είναι εμφανής.
»Μία αλλαγή που θα αγκαλιάσει όλους τους κοινωνικούς τομείς: οικονομική διαχείριση, κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς, αξιακό σύστημα και ιδεολογία. Τίθεται έτσι σαφώς το ζήτημα ενός άλλου δρόμου, του δρόμου της άμεσης δημοκρατίας και της αυτοδιαχείρισης».
To καίριο ζήτημα προφανώς είναι πώς μπορεί να γίνει αυτή η δημοκρατική προσπάθεια, πώς θα ανοιχθεί και θα χαραχθεί ο δρόμος προς την άμεση δημοκρατία.
Εάν άμεση δημοκρατία σημαίνει την αυτοκυβέρνηση της κοινωνίας - «να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας», όπως διακήρυξαν οι πλατείες το 2011 - αυτό δεν μπορεί να γίνει με τους παραδοσιακούς αποτυχημένους τρόπους του ολιγαρχικού κομματοκρατικού συστήματος.
Ούτε με επαγγελματίες αντιπροσώπους και γραφειοκράτες πολιτικούς. Ούτε με τα κόμματα, τις αποτυχημένες ιδεολογίες και πρακτικές της Αριστεράς, η οποία απέδειξε πολλές φορές πως είναι, όχι μόνο ανίκανη να συλλάβει τις απαιτήσεις των καιρών, αλλά επί πλέον αντίθετη στον αυτοκαθορισμό των κινημάτων, αντίθετη στην αυτονομία και στην άμεση δημοκρατία.
Η αυτοκυβέρνηση της κοινωνίας μπορεί να γίνει μόνο μέσω συνελεύσεων με την ισότιμη και ελεύθερη συμμετοχή όλων.
Η Πρόταση δηλώνει σαφώς πως:
«Η άμεση δημοκρατία δεν μπορεί να προκύψει παρά μόνο μέσα από τον αγώνα της κοινωνίας, με την αυτοσυγκρότησή της σε αυτόνομο πολιτικό υποκείμενο, με αυτοοργάνωση και άμεση συμμετοχή, χωρίς ανάθεση σε κόμματα και αντιπροσώπους.
»Έτσι όμως τίθεται το ζήτημα της πολιτικής, διότι πολιτική δεν είναι τα κόμματα, οι εκλογές, η γραφειοκρατία και η αντιπροσώπευση – αυτά αποτελούν ακύρωση και αναίρεσή της.
Πολιτική είναι όταν η κοινωνία αυτοκαθορίζεται, αμφισβητεί τους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς και αγωνίζεται για άλλους, που εξασφαλίζουν τα κοινά αγαθά, την ισότητα, την ελευθερία, τη συμμετοχή, την αυτοδιαχείριση και την άμεση δημοκρατία».
Βασικός μοχλός στην ανάδυση της δημοκρατικής πολιτικής μπορεί να είναι η δημιουργία ενός διακριτού κοινωνικού πολιτικού πόλου που θα συμβάλει στην δημιουργία ενός αμεσοδημοκρατικού κινήματος, όπως άλλωστε τονίζει η Πρόταση.
Πολιτικός πόλος δεν σημαίνει κόμμα ούτε οργάνωση με την παραδοσιακή έννοια, αλλά ένα δίκτυο ή μία κίνηση ανοικτή, χωρίς γραφειοκρατία και ιεραρχία που θα έχει ως κύριο όργανο τη συνέλευση των συμμετεχόντων.
Η ανάγκη για ένα τέτοιο πόλο είναι επιτακτική διότι οι ιδέες της άμεσης δημοκρατίας και οι πρακτικές της αυτοδιαχείρισης δεν έχουν προς το παρόν κεντρική έκφραση στον δημόσιο χώρο.
Όμως όπου δεν υπάρχουμε εμείς κυριαρχούν οι άλλοι. Εάν δεν υπάρξει ο διακριτός πόλος τότε η Αριστερά θα συνεχίσει να εκμεταλλεύεται προς όφελός της τους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, να τους κεφαλαιοποιεί για κομματικές και εκλογικές ιδιοτέλειες.
Οι εργασίες του διημέρου είναι ίσως η προσπάθεια να ξαναρχίσει συλλογικά στον δημόσιο χώρο η συζήτηση που διακόπηκε το 2012, να γίνει επανασύνδεση με το θολωμένο όραμα και τον ματαιωμένο διάλογο, η προσπάθεια να δέσουμε το κομμένο νήμα και να συνεχίσουμε.
Απαλλαγμένοι πια από αυταπάτες αναθέσεων και αντιπροσωπεύσεων, από αριστερές ψευδαισθήσεις. Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιοι;
([email protected])
RSS Feed
