Απέναντι στην πολυδιάστατη κρίση που περνάμε, κεντρική σημασία αποκτά η ανασυγκρότηση της παραγωγής με βάση τις σημερινές εναπομείνασες δυνατότητες. Αυτές, δεν είναι άλλες από τις ζωντανές δυνάμεις ανθρώπων που, συνεργατικά και φιλικά, θα δώσουν το ανάλογο νόημα στην παραγωγή των αγαθών, κραδαίνοντας τη σκυτάλη από την ιστορία και τους παλιούς που ακόμα ζούνε στο νησί. Οι σχέσεις εμπιστοσύνης και η αλληλεγγύη, η γνώση και ο μόχθος, θα συμβάλουν στο φτιάξουμε μια τοπική οικονομία που θα διαπλατύνεται και θα συνθέτει στο διάβα της, τη ζωή και την επιβίωση. Μια σειρά επιστολών θα επιδιώξουν να συμβάλουν σε μια σοβαρή συζήτηση μετάβασης, σε δρόμους σύγχρονους και συνάμα βιώσιμους. Θέλουμε μια Αίγινα που θα κρατά τα παιδιά της στο νησί και θα τους δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουν δημιουργικά τις παραγωγικές τους ικανότητες, σε μια φιλική-συνεργατική οικονομία.
Η τραγική αλήθεια είναι, ότι η αμηχανία και η αναμονή που διαδέχεται την απελπισία στις μέρες μας, δυσκολεύει κάθε προσπάθεια προσανατολισμού στην αγροτική παραγωγή. Από την άλλη, οι επίσημοι μηχανισμοί χρηματοδότησης οι οποίοι έχουν αδρανοποιηθεί, είναι προσανατολισμένοι σε έναν παρασιτικό εκσυγχρονισμό που ακινητοποιούν τις δημιουργικές, παραγωγικές δυνάμεις και στερούν μια εφικτή αυτοδυναμία σε αγαθά. Δεκάδες νέοι, άνεργοι, ημιαπασχολούμενοι ή επισφαλώς εργαζόμενοι, λαχταρούν να πράξουν δημιουργικά και να προσφέρουν στην τοπική μας κοινωνία. Για αυτό και η ανάληψη ευθύνης, για αυτό το κεντρικής σημασίας ζήτημα, δεν μπορεί να είναι μια ακαδημαϊκή ενασχόληση στο διηνεκές αλλά μια, όσο το δυνατόν περιγραφή των δυνατοτήτων «εδώ και τώρα». ‘Έτσι, δίπλα σε κάθε προσπάθεια παραγωγικού και δημιουργικού ξεπεράσματος της κρίσης που συμβαίνει στο νησί, η Ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα, συνομίλησε με έναν παλιό του νησιού, όχι τόσο παλιό ώστε να μην θυμάται-όχι τόσο νέο που να μην τα έχει ζήσει. Αυτός μας υπέδειξε τόπους που είναι οι κατάλληλοι για την καλλιέργεια ειδών, αναγκαίων και απαραίτητων για την επιβίωση. Το πρώτο μέρος της επεξεργασμένης αφήγησης έχει ως εξής:
«Σιτάρι και γενικά δημητριακά μπορούν καλλιεργηθούν παντού, σε κάθε χωράφι, σε κάθε αδόμητη περιοχή. Ενδείκνυται όμως η καλλιέργεια στις παρακάτω περιοχές: Ανάμεσα στους Γιαννάκηδες-Μπενάκηδες-Λαζάρηδες, στην Παχειοράχη, στις Πόρτες (περιοχή Περιβόλια), στον «κάμπο» της Αιγινήτισσας (περιβόλια-Προφήτης Ηλίας), στον Κοντό, στο Μεσαγρό, στις Άλωνες, στην Κυψέλη, στο Λεόντι, στη Σουβάλα, στη Χλόη. Μέχρι και το 1985 καλλιεργούσαν σιτάρι σε οικογενειακό επίπεδο, ενώ το έστελναν σε μύλους στα Μέθανα. Μέχρι το 1960 υπήρχε ο μύλος του «Μαρίνη» και το «εργοστάσιο» του Κουκούλη που ήταν μύλος και φούρνος. Μια επιχείρηση (μεταξύ 1985-95) από τη Λάρισα, της «Χατζηλουήνας» με τρακτέρ που είχε 6 άροτρα, υπενθυμίζει τις δυνατότητες του νησιού για αυτοδυναμία, σε σιτηρά.
Η ελιά υπάρχει ήδη παντού με εκατοντάδες δέντρα παραμελημένα στα «αζήτητα» του νησιού να μαραζώνουν, αμάζευτα και ακλάδευτα, στα ημιορεινά. Απομεινάρια από λιοτρίβια υπάρχουν σε κάθε χωριό, δείγμα της σημερινής μας παρακμής αλλά και μιας μελλοντικής δυνατότητας ν’ ανθίσει πάλι ο τόπος. Η μικρή οροσειρά που χωρίζει τους Αγίους από το Μεσαγρό (Παλιόμυλοι, Σαλιαρή, Βρούβα) είναι γεμάτη ελιές. Υπενθυμίζεται η συμμετοχή του Δήμου Αίγινας και ιδιωτών σε διεθνείς εκθέσεις ελαιολάδου τον 19ο αιώνα (στοιχεία από το βιβλίο του Γ. Δ. Κωστελένου, «Στοιχεία ελαιοκομίας. Ιστορία περιγραφή και γεωγραφική κατανομή των ποικιλιών ελιάς στην Ελλάδα»).
Το αμπέλι, από την αρχαιότητα μέχρι και τη δεκαετία του ‘80 ήταν το αβανταδόρικο προϊόν της Αίγινας. Μούστος εξαγόταν παντού, σ’ όλη την Ελλάδα και τα καΐκια μαζί με τα αγγεία έστελναν και μούστο. Όλη η Βόρεια Αίγινα από τη Βαγία μέχρι και την περιοχή της Κυψέλης ήταν κατάφυτη από αμπέλια ενώ σε κάθε σπίτι υπήρχε η σοφή κληματαριά που ξέραινε τα φύλλα της το χειμώνα και χάριζε τη σκιά της το καλοκαίρι μαζί με τον πολύτιμο καρπό της. Περιοχές που ακόμα βλέπεις απομεινάρια από παρατημένες καλλιέργειες είναι οι Κήποι (κάτω από τους Βλάχηδες), ο Κοκκινόβραχος (ανάμεσα από της Αφαία και τον Κάβο) και η Ανάουσσα (ρέμα Βαγίας-Κολυμπάρι). Η κρίση της καλλιέργειας αμπέλου στην Αίγινα είναι γνωστή αλλά μια δειλή επανεκκίνησή της ξεπροβάλει σε πολλά νοικοκυριά.
Η πατάτα, από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι και πριν περίπου 30 χρόνια καλλιεργούνταν παντού στα Δυτικά και προς τα Νότια της Αίγινας και ιδιαίτερα στην περιοχή του Μαραθώνα που έβγαζε μια ιδιαίτερα νόστιμη και περιζήτητη πατάτα. Στην ίδια περιοχή τα κηπευτικά (χειμερινά και θερινά) μπορούν να καλλιεργηθούν σε έκταση ενώ βέβαια μπορούν για οικιακή χρήση να βρίσκονται σε κάθε γωνιά που δεν έχει ακόμα χτιστεί.
Βασικό είδος διατροφής, τα όσπρια, καλλιεργούνταν κυρίως στο Σφεντούρι, στους Κήπους και κυρίως ξερικά (φασόλια, φακή, φάβα, ρεβίθι, αράκι) στην «κοιλάδα» των Αλώνων, στην Αιγινήτισσα (Προφήτης Ηλίας) και στο Μεσαγρό.
Πορτοκαλιές και Λεμονιές μπορούν παντού να καλλιεργηθούν, όμως η περιοχή του Προφήτη Ηλία στην Αιγινήτισσα, οι Πόρτες, η Βλυχάδα ίσως είναι οι πιο κατάλληλες περιοχές.
Το μοναδικό, αιγινήτικο βερίκοκο, μπορεί πάλι να ξαναφανεί στις περιοχές που καλλιεργούσαν το δέντρο. Αυτές κυρίως, ήταν ο Κοντός και η Κυψέλη».
Η αφήγηση αυτή είναι ένα πλαίσιο επί του οποίου μπορούν να καταθέτονται κι άλλες πληροφορίες ώστε να συντεθεί, στο μέλλον, ένα τεκμηριωμένο και συνολικό σχέδιο για την αγροτική παραγωγή, τις δευτερογενείς και τριτογενείς απολήξεις της.
Ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα
Η τραγική αλήθεια είναι, ότι η αμηχανία και η αναμονή που διαδέχεται την απελπισία στις μέρες μας, δυσκολεύει κάθε προσπάθεια προσανατολισμού στην αγροτική παραγωγή. Από την άλλη, οι επίσημοι μηχανισμοί χρηματοδότησης οι οποίοι έχουν αδρανοποιηθεί, είναι προσανατολισμένοι σε έναν παρασιτικό εκσυγχρονισμό που ακινητοποιούν τις δημιουργικές, παραγωγικές δυνάμεις και στερούν μια εφικτή αυτοδυναμία σε αγαθά. Δεκάδες νέοι, άνεργοι, ημιαπασχολούμενοι ή επισφαλώς εργαζόμενοι, λαχταρούν να πράξουν δημιουργικά και να προσφέρουν στην τοπική μας κοινωνία. Για αυτό και η ανάληψη ευθύνης, για αυτό το κεντρικής σημασίας ζήτημα, δεν μπορεί να είναι μια ακαδημαϊκή ενασχόληση στο διηνεκές αλλά μια, όσο το δυνατόν περιγραφή των δυνατοτήτων «εδώ και τώρα». ‘Έτσι, δίπλα σε κάθε προσπάθεια παραγωγικού και δημιουργικού ξεπεράσματος της κρίσης που συμβαίνει στο νησί, η Ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα, συνομίλησε με έναν παλιό του νησιού, όχι τόσο παλιό ώστε να μην θυμάται-όχι τόσο νέο που να μην τα έχει ζήσει. Αυτός μας υπέδειξε τόπους που είναι οι κατάλληλοι για την καλλιέργεια ειδών, αναγκαίων και απαραίτητων για την επιβίωση. Το πρώτο μέρος της επεξεργασμένης αφήγησης έχει ως εξής:
«Σιτάρι και γενικά δημητριακά μπορούν καλλιεργηθούν παντού, σε κάθε χωράφι, σε κάθε αδόμητη περιοχή. Ενδείκνυται όμως η καλλιέργεια στις παρακάτω περιοχές: Ανάμεσα στους Γιαννάκηδες-Μπενάκηδες-Λαζάρηδες, στην Παχειοράχη, στις Πόρτες (περιοχή Περιβόλια), στον «κάμπο» της Αιγινήτισσας (περιβόλια-Προφήτης Ηλίας), στον Κοντό, στο Μεσαγρό, στις Άλωνες, στην Κυψέλη, στο Λεόντι, στη Σουβάλα, στη Χλόη. Μέχρι και το 1985 καλλιεργούσαν σιτάρι σε οικογενειακό επίπεδο, ενώ το έστελναν σε μύλους στα Μέθανα. Μέχρι το 1960 υπήρχε ο μύλος του «Μαρίνη» και το «εργοστάσιο» του Κουκούλη που ήταν μύλος και φούρνος. Μια επιχείρηση (μεταξύ 1985-95) από τη Λάρισα, της «Χατζηλουήνας» με τρακτέρ που είχε 6 άροτρα, υπενθυμίζει τις δυνατότητες του νησιού για αυτοδυναμία, σε σιτηρά.
Η ελιά υπάρχει ήδη παντού με εκατοντάδες δέντρα παραμελημένα στα «αζήτητα» του νησιού να μαραζώνουν, αμάζευτα και ακλάδευτα, στα ημιορεινά. Απομεινάρια από λιοτρίβια υπάρχουν σε κάθε χωριό, δείγμα της σημερινής μας παρακμής αλλά και μιας μελλοντικής δυνατότητας ν’ ανθίσει πάλι ο τόπος. Η μικρή οροσειρά που χωρίζει τους Αγίους από το Μεσαγρό (Παλιόμυλοι, Σαλιαρή, Βρούβα) είναι γεμάτη ελιές. Υπενθυμίζεται η συμμετοχή του Δήμου Αίγινας και ιδιωτών σε διεθνείς εκθέσεις ελαιολάδου τον 19ο αιώνα (στοιχεία από το βιβλίο του Γ. Δ. Κωστελένου, «Στοιχεία ελαιοκομίας. Ιστορία περιγραφή και γεωγραφική κατανομή των ποικιλιών ελιάς στην Ελλάδα»).
Το αμπέλι, από την αρχαιότητα μέχρι και τη δεκαετία του ‘80 ήταν το αβανταδόρικο προϊόν της Αίγινας. Μούστος εξαγόταν παντού, σ’ όλη την Ελλάδα και τα καΐκια μαζί με τα αγγεία έστελναν και μούστο. Όλη η Βόρεια Αίγινα από τη Βαγία μέχρι και την περιοχή της Κυψέλης ήταν κατάφυτη από αμπέλια ενώ σε κάθε σπίτι υπήρχε η σοφή κληματαριά που ξέραινε τα φύλλα της το χειμώνα και χάριζε τη σκιά της το καλοκαίρι μαζί με τον πολύτιμο καρπό της. Περιοχές που ακόμα βλέπεις απομεινάρια από παρατημένες καλλιέργειες είναι οι Κήποι (κάτω από τους Βλάχηδες), ο Κοκκινόβραχος (ανάμεσα από της Αφαία και τον Κάβο) και η Ανάουσσα (ρέμα Βαγίας-Κολυμπάρι). Η κρίση της καλλιέργειας αμπέλου στην Αίγινα είναι γνωστή αλλά μια δειλή επανεκκίνησή της ξεπροβάλει σε πολλά νοικοκυριά.
Η πατάτα, από την εποχή του Καποδίστρια μέχρι και πριν περίπου 30 χρόνια καλλιεργούνταν παντού στα Δυτικά και προς τα Νότια της Αίγινας και ιδιαίτερα στην περιοχή του Μαραθώνα που έβγαζε μια ιδιαίτερα νόστιμη και περιζήτητη πατάτα. Στην ίδια περιοχή τα κηπευτικά (χειμερινά και θερινά) μπορούν να καλλιεργηθούν σε έκταση ενώ βέβαια μπορούν για οικιακή χρήση να βρίσκονται σε κάθε γωνιά που δεν έχει ακόμα χτιστεί.
Βασικό είδος διατροφής, τα όσπρια, καλλιεργούνταν κυρίως στο Σφεντούρι, στους Κήπους και κυρίως ξερικά (φασόλια, φακή, φάβα, ρεβίθι, αράκι) στην «κοιλάδα» των Αλώνων, στην Αιγινήτισσα (Προφήτης Ηλίας) και στο Μεσαγρό.
Πορτοκαλιές και Λεμονιές μπορούν παντού να καλλιεργηθούν, όμως η περιοχή του Προφήτη Ηλία στην Αιγινήτισσα, οι Πόρτες, η Βλυχάδα ίσως είναι οι πιο κατάλληλες περιοχές.
Το μοναδικό, αιγινήτικο βερίκοκο, μπορεί πάλι να ξαναφανεί στις περιοχές που καλλιεργούσαν το δέντρο. Αυτές κυρίως, ήταν ο Κοντός και η Κυψέλη».
Η αφήγηση αυτή είναι ένα πλαίσιο επί του οποίου μπορούν να καταθέτονται κι άλλες πληροφορίες ώστε να συντεθεί, στο μέλλον, ένα τεκμηριωμένο και συνολικό σχέδιο για την αγροτική παραγωγή, τις δευτερογενείς και τριτογενείς απολήξεις της.
Ομάδα Προβληματισμού και Παρέμβασης στην Αίγινα
RSS Feed