Κώστας Δημουλάς* και Βασίλης Κ. Φούσκας**
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Καναδός νεομαρξιστής Stephen Gill γράφει για κάτι που αποκαλεί «νέο συνταγματισμό» (new constitutionalism). Η σημασία του όρου είναι απλή: πρόκειται για τη θεσμοποίηση-συνταγματοποίηση των κανόνων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή τη μεταφορά των αγοραίων οικονομικών μορφών και της λιτότητας μέσα στους θεσμούς του κράτους, εφόσον, ως επί το πλείστον, τα Συντάγματα του μεταπολέμου ήταν κεϊνσιανά.
Αυτό που γίνεται στον κόσμο από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, στην Ευρώπη από το 1987 με τη δέσμη Ντελόρ και έπειτα με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) και στη χώρα μας, με ανοιχτή μορφή, τουλάχιστον από το 2010 και έπειτα, με αποκορύφωμα το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο, επιβεβαιώνει αυτήν ακριβώς την ανάλυση του Καναδού. Στις περιφερειακές χώρες του καπιταλισμού, ωστόσο, αυτός ο «νέος συνταγματισμός» εκλαμβάνει τη μορφή ακραίας λιτότητας και ανοιχτής οικονομικής δικτατορίας.
Η ψήφιση από την ελληνική Βουλή, την Κυριακή της 22ας Μαΐου, του νόμου για τη σύνθεση, τη λειτουργία και τη διάρκεια της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (υπερταμείο), στην οποία υπάγονται ως θυγατρικές το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ) και η Εταιρεία Δημόσιων Συμμετοχών Α.Ε. (ΕΔΗΣ), επισημοποιεί, για ακόμα μία φορά, τη διεθνή εξάρτηση της Ελλάδας από τις νεο-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης, που στον δημόσιο λόγο, κατ’ ευφημισμόν, αποκαλούνται «δανειστές».
Με όχημα την πιστή εφαρμογή της δανειακής συμφωνίας του Αυγούστου του 2015, ως προϋπόθεση εκταμίευσης δόσεων εξόφλησης προηγούμενων δανείων και ενίσχυσης της ρευστότητας του ελληνικού κράτους, το υπερταμείο αποτελεί τον μηχανισμό μετάβασης από το καθεστώς της διεθνούς εποπτείας σε αυτό της συνδιαχείρισης της ελληνικής οικονομίας από τις ευρωπαϊκές ελίτ.
Πρόκειται για μία θεσμική καινοτομία που δείχνει τον δρόμο για τη μέθοδο ενσωμάτωσης των περιφερειακών οικονομιών της ΟΝΕ στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο του 21ου αιώνα, όπως αυτό ηγεμονεύεται και καθοδηγείται από το γερμανικό κεφάλαιο με την ανοχή και την υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΔΝΤ.
Σε σύμπνοια με τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη (2009), που ορίζει την Ευρωπαϊκή Ενωση ως «άκρως ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία της αγοράς» (άρθρο 3 της Συνθήκης), το υπερταμείο ορίζεται ότι δεν ανήκει στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα ούτε εφαρμόζονται σ’ αυτό οι διατάξεις για τις δημόσιες επιχειρήσεις (άρθρο 184) και ότι λειτουργεί «χάριν του δημόσιου συμφέροντος σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας» (άρθρο 185).
Πρόκειται για μια πρωτοφανή στρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, αφού το δημόσιο συμφέρον είναι υπερασπιζόμενο πρωτίστως με πολιτικά κριτήρια και πολλές φορές σε αντιπαράθεση με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, δηλαδή -σήμερα- της αγοράς.
Το υπερταμείο, του οποίου η διάρκεια προσδιορίζεται στα 99 έτη, προβλέπεται ότι θα διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο που ορίζει το Εποπτικό Συμβούλιο και πρόεδρο που προέρχεται από την Ε.Ε. Μάλιστα, στο Εποπτικό Συμβούλιο συμμετέχουν τρία μέλη από την ελληνική πλευρά, ένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ένα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ενώ οι αποφάσεις του λαμβάνονται με τη σύμφωνη γνώμη των 4/5, δηλαδή, πάντοτε, με τη σύμφωνη γνώμη ενός εκ των δύο μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (άρθρο 191).
Με τη θεσμοθέτηση των παραπάνω κανόνων λειτουργίας του υπερταμείου, οι υλικοί και άυλοι πόροι της ελληνικής οικονομίας θα διατίθενται για έναν αιώνα στην εξυπηρέτηση των δανείων κατά το ήμισυ.
Ετσι, οι δανειστές διασφαλίζουν την κερδοφόρα επιστροφή των δανείων που όλοι κρίνουν ότι είναι αδύνατο να εξυπηρετηθούν, χωρίς οι ίδιοι να έχουν παραχωρήσει τίποτα πέρα από αόριστες υποσχέσεις περί απομείωσης του χρέους.
Επιπλέον, το υπερταμείο λειτουργεί ως εταιρεία που διέπεται από το Αστικό Δίκαιο κι έτσι η λειτουργία του δεν επηρεάζεται από τις ενδεχόμενες αλλαγές στα πολιτικά προγράμματα των μελλοντικών ελληνικών κυβερνήσεων ή σε ανεπανόρθωτο βαθμό από άλλα κοινωνικά γεγονότα μείζονος σημασίας.
Ακόμα, το ήμισυ των αποδόσεων του υπερταμείου θα διατίθεται για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Μόνο που οι προτεραιότητες αυτής της ανάπτυξης θα συναποφασίζονται με τους δανειστές. Ετσι αποτρέπεται κάθε στρατηγική παραγωγικής ανασυγκρότησης που δεν είναι σύμφωνη με τα δικά τους χρηματιστηριακά συμφέροντα, δηλαδή κάθε προοπτική απεξάρτησης για τα επόμενα 99 χρόνια.
Στο άμεσο πρακτικό επίπεδο, η πιθανότερη εκδοχή είναι αυτοί οι πόροι να κατευθυνθούν στη χρηματοδοτική ενίσχυση των επενδύσεων που θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ και το πακέτο Γιούνκερ και κατ’ αυτόν τον τρόπο η όποια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα χρηματοδοτηθεί με ελληνικούς πόρους, αλλά οι προτεραιότητές της θα συναποφασίζονται με τους δύο επικρατέστερους και περισσότερο ολιγαρχικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Ετσι εφαρμόζεται, και ενδεχομένως να γενικευτεί, μία νέα καινοτομία για την υποτελή ενσωμάτωση των περιφερειακών κρατών της Ευρώπης στον άτυπο συνασπισμό που έχει συγκροτήσει η γερμανική ηγεμονία στη Νομισματική Ενωση με τη βούλα και την υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΔΝΤ.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, το αποκαλούμενο «Παράλληλο πρόγραμμα» υποβαθμίζεται σε απλό προσάρτημα της εξάρτησης και τα βασικά του χαρακτηριστικά θα συγκλίνουν όλο και περισσότερο προς τη νεοφιλελεύθερη «κοινωνική» πολιτική, δηλαδή τη χρηματιστικοποίηση-ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού κράτους και τη διοχέτευση των εισπραχθέντων υπερ-φόρων στην υπηρεσία του παγκοσμιοποιημένου τραπεζικού κεφαλαίου.
Επισφραγίζεται, έτσι, για δεύτερη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η στρατηγική ήττα της ελληνικής Αριστεράς. Την πρώτη φορά αυτό έγινε με αίμα και δυστυχία.
Τώρα συντελείται με τη σταδιακή μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ προς το λεγόμενο Κέντρο και την ενδεχόμενη μετεξέλιξή του σε ένα κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, κάτι που ίσως επισημοποιηθεί στο επικείμενο συνέδριό του. Ο Καρλ Μαρξ έγραψε ότι τη δεύτερη φορά η τραγωδία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Μήπως τελικά επαναλαμβάνεται ξανά ως άλλη μια τραγωδία;
*Ο Κώστας Δημουλάς είναι επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
**Ο Βασίλης Κ. Φούσκας είναι τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου
http://www.efsyn.gr/arthro/i-diktatoria-tis-eyropaikis-enosis-me-stirixi-ipa-dnt
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Καναδός νεομαρξιστής Stephen Gill γράφει για κάτι που αποκαλεί «νέο συνταγματισμό» (new constitutionalism). Η σημασία του όρου είναι απλή: πρόκειται για τη θεσμοποίηση-συνταγματοποίηση των κανόνων της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή τη μεταφορά των αγοραίων οικονομικών μορφών και της λιτότητας μέσα στους θεσμούς του κράτους, εφόσον, ως επί το πλείστον, τα Συντάγματα του μεταπολέμου ήταν κεϊνσιανά.
Αυτό που γίνεται στον κόσμο από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, στην Ευρώπη από το 1987 με τη δέσμη Ντελόρ και έπειτα με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) και στη χώρα μας, με ανοιχτή μορφή, τουλάχιστον από το 2010 και έπειτα, με αποκορύφωμα το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο, επιβεβαιώνει αυτήν ακριβώς την ανάλυση του Καναδού. Στις περιφερειακές χώρες του καπιταλισμού, ωστόσο, αυτός ο «νέος συνταγματισμός» εκλαμβάνει τη μορφή ακραίας λιτότητας και ανοιχτής οικονομικής δικτατορίας.
Η ψήφιση από την ελληνική Βουλή, την Κυριακή της 22ας Μαΐου, του νόμου για τη σύνθεση, τη λειτουργία και τη διάρκεια της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (υπερταμείο), στην οποία υπάγονται ως θυγατρικές το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), η Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ) και η Εταιρεία Δημόσιων Συμμετοχών Α.Ε. (ΕΔΗΣ), επισημοποιεί, για ακόμα μία φορά, τη διεθνή εξάρτηση της Ελλάδας από τις νεο-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Ευρώπης, που στον δημόσιο λόγο, κατ’ ευφημισμόν, αποκαλούνται «δανειστές».
Με όχημα την πιστή εφαρμογή της δανειακής συμφωνίας του Αυγούστου του 2015, ως προϋπόθεση εκταμίευσης δόσεων εξόφλησης προηγούμενων δανείων και ενίσχυσης της ρευστότητας του ελληνικού κράτους, το υπερταμείο αποτελεί τον μηχανισμό μετάβασης από το καθεστώς της διεθνούς εποπτείας σε αυτό της συνδιαχείρισης της ελληνικής οικονομίας από τις ευρωπαϊκές ελίτ.
Πρόκειται για μία θεσμική καινοτομία που δείχνει τον δρόμο για τη μέθοδο ενσωμάτωσης των περιφερειακών οικονομιών της ΟΝΕ στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο του 21ου αιώνα, όπως αυτό ηγεμονεύεται και καθοδηγείται από το γερμανικό κεφάλαιο με την ανοχή και την υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΔΝΤ.
Σε σύμπνοια με τη Μεταρρυθμιστική Συνθήκη (2009), που ορίζει την Ευρωπαϊκή Ενωση ως «άκρως ανταγωνιστική κοινωνική οικονομία της αγοράς» (άρθρο 3 της Συνθήκης), το υπερταμείο ορίζεται ότι δεν ανήκει στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα ούτε εφαρμόζονται σ’ αυτό οι διατάξεις για τις δημόσιες επιχειρήσεις (άρθρο 184) και ότι λειτουργεί «χάριν του δημόσιου συμφέροντος σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας» (άρθρο 185).
Πρόκειται για μια πρωτοφανή στρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, αφού το δημόσιο συμφέρον είναι υπερασπιζόμενο πρωτίστως με πολιτικά κριτήρια και πολλές φορές σε αντιπαράθεση με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, δηλαδή -σήμερα- της αγοράς.
Το υπερταμείο, του οποίου η διάρκεια προσδιορίζεται στα 99 έτη, προβλέπεται ότι θα διοικείται από Διοικητικό Συμβούλιο που ορίζει το Εποπτικό Συμβούλιο και πρόεδρο που προέρχεται από την Ε.Ε. Μάλιστα, στο Εποπτικό Συμβούλιο συμμετέχουν τρία μέλη από την ελληνική πλευρά, ένα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ένα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ενώ οι αποφάσεις του λαμβάνονται με τη σύμφωνη γνώμη των 4/5, δηλαδή, πάντοτε, με τη σύμφωνη γνώμη ενός εκ των δύο μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (άρθρο 191).
Με τη θεσμοθέτηση των παραπάνω κανόνων λειτουργίας του υπερταμείου, οι υλικοί και άυλοι πόροι της ελληνικής οικονομίας θα διατίθενται για έναν αιώνα στην εξυπηρέτηση των δανείων κατά το ήμισυ.
Ετσι, οι δανειστές διασφαλίζουν την κερδοφόρα επιστροφή των δανείων που όλοι κρίνουν ότι είναι αδύνατο να εξυπηρετηθούν, χωρίς οι ίδιοι να έχουν παραχωρήσει τίποτα πέρα από αόριστες υποσχέσεις περί απομείωσης του χρέους.
Επιπλέον, το υπερταμείο λειτουργεί ως εταιρεία που διέπεται από το Αστικό Δίκαιο κι έτσι η λειτουργία του δεν επηρεάζεται από τις ενδεχόμενες αλλαγές στα πολιτικά προγράμματα των μελλοντικών ελληνικών κυβερνήσεων ή σε ανεπανόρθωτο βαθμό από άλλα κοινωνικά γεγονότα μείζονος σημασίας.
Ακόμα, το ήμισυ των αποδόσεων του υπερταμείου θα διατίθεται για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Μόνο που οι προτεραιότητες αυτής της ανάπτυξης θα συναποφασίζονται με τους δανειστές. Ετσι αποτρέπεται κάθε στρατηγική παραγωγικής ανασυγκρότησης που δεν είναι σύμφωνη με τα δικά τους χρηματιστηριακά συμφέροντα, δηλαδή κάθε προοπτική απεξάρτησης για τα επόμενα 99 χρόνια.
Στο άμεσο πρακτικό επίπεδο, η πιθανότερη εκδοχή είναι αυτοί οι πόροι να κατευθυνθούν στη χρηματοδοτική ενίσχυση των επενδύσεων που θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ και το πακέτο Γιούνκερ και κατ’ αυτόν τον τρόπο η όποια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα χρηματοδοτηθεί με ελληνικούς πόρους, αλλά οι προτεραιότητές της θα συναποφασίζονται με τους δύο επικρατέστερους και περισσότερο ολιγαρχικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Ετσι εφαρμόζεται, και ενδεχομένως να γενικευτεί, μία νέα καινοτομία για την υποτελή ενσωμάτωση των περιφερειακών κρατών της Ευρώπης στον άτυπο συνασπισμό που έχει συγκροτήσει η γερμανική ηγεμονία στη Νομισματική Ενωση με τη βούλα και την υποστήριξη των ΗΠΑ και του ΔΝΤ.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, το αποκαλούμενο «Παράλληλο πρόγραμμα» υποβαθμίζεται σε απλό προσάρτημα της εξάρτησης και τα βασικά του χαρακτηριστικά θα συγκλίνουν όλο και περισσότερο προς τη νεοφιλελεύθερη «κοινωνική» πολιτική, δηλαδή τη χρηματιστικοποίηση-ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού κράτους και τη διοχέτευση των εισπραχθέντων υπερ-φόρων στην υπηρεσία του παγκοσμιοποιημένου τραπεζικού κεφαλαίου.
Επισφραγίζεται, έτσι, για δεύτερη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η στρατηγική ήττα της ελληνικής Αριστεράς. Την πρώτη φορά αυτό έγινε με αίμα και δυστυχία.
Τώρα συντελείται με τη σταδιακή μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ προς το λεγόμενο Κέντρο και την ενδεχόμενη μετεξέλιξή του σε ένα κλασικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, κάτι που ίσως επισημοποιηθεί στο επικείμενο συνέδριό του. Ο Καρλ Μαρξ έγραψε ότι τη δεύτερη φορά η τραγωδία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Μήπως τελικά επαναλαμβάνεται ξανά ως άλλη μια τραγωδία;
*Ο Κώστας Δημουλάς είναι επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
**Ο Βασίλης Κ. Φούσκας είναι τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου
http://www.efsyn.gr/arthro/i-diktatoria-tis-eyropaikis-enosis-me-stirixi-ipa-dnt
RSS Feed