John Hilary: Η Διατλαντική Συμφωνία TTIP, στα ελληνικά

Συνοπτική  περίληψη

Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (Transatlantic

Trade and Investment Partnership, στο εξής TTIP*) είναι μία εφ’

όλης της ύλης συνθήκη ελεύθερων συναλλαγών και επενδύσεων η οποία

αποτελεί αυτή τη στιγμή αντικείμενο διαπραγματεύσεων –κεκλεισμένων

των θυρών–μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ. Η πρόθεση για

έναρξη των διαπραγματεύσεων ανακοινώθηκε για πρώτη φορά από τον

πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα στο ετήσιο διάγγελμά του προς το Κονγκρέσο

τον Φεβρουάριο του 2013 (State of the Union address) και τον Ιούλιο της

ίδιας χρονιάς διεξήχθη ο πρώτος γύρος των διαπραγματεύσεων μεταξύ

Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αμερικανών αξιωματούχων. Ο στόχος είναι

να διεξαχθούν οι συνομιλίες όσο το δυνατόν γρηγορότερα και χωρίς να

διαρρεύσει καμιά λεπτομέρεια στη δημόσια σφαίρα, με την προσδοκία ότι

θα ολοκληρωθούν προτού ανακαλύψουν οι λαοί της Ευρώπης και των ΗΠΑ

το πραγματικό μέγεθος της απειλής.

Κατά παραδοχή και των δύο πλευρών, πρωταρχικός στόχος του TTIP δεν

είναι η τόνωση του εμπορίου μέσω της κατάργησης των δασμών ανάμε-

σα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ, μιας και αυτοί είναι ήδη στα χαμηλότερα δυνατά

επίπεδα· πρωταρχικός στόχος, όπως κι οι ίδιες αναγνωρίζουν, είναι η άρση

των ρυθμιστικών «φραγμών» που περιορίζουν τα δυνητικά κέρδη των υπε-

ρεθνικών επιχειρήσεων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Εντούτοις, οι

εν λόγω «φραγμοί» είναι στην πραγματικότητα ορισμένα από τα πολυτιμό-

τερα κοινωνικά μας πρότυπα και ορισμένοι από τους πιο σημαντικούς περι-

βαλλοντικούς κανόνες, όπως τα εργασιακά δικαιώματα, οι κανόνες για την

ασφάλεια των τροφίμων (μεταξύ αυτών και οι περιορισμοί για τους γενετι-

κά τροποποιημένους οργανισμούς), οι κανονισμοί για τη χρήση των τοξι-

κών χημικών ουσιών, οι νόμοι για την προστασία των ψηφιακών προσωπι-

κών δεδομένων, ακόμη και οι νέες ασφαλιστικές δικλίδες που επιβλήθηκαν

στον τραπεζικό τομέα για να αποτραπεί μια επανάληψη της χρηματοπιστω-

τικής κρίσης του 2008. Με άλλα λόγια, τα διακυβεύματα είναι τεράστια.

* Διατηρούμε και στην ελληνική μετάφραση το πρωτότυπο αρκτικόλεξο «TTIP», για λό-

γους σαφήνειας, αφενός γιατί με αυτό είναι γνωστό παγκοσμίως, και αφετέρου γιατί

ήδη χρησιμοποιείται ευρέως σε ελληνικά ηλεκτρονικά και έντυπα ΜΜΕ. Το ίδιο ισχύει

και για το σύστημα Επίλυσης Διαφορών Επενδυτή-Κράτους (ISDS, βλ. ενότητα 8). –

Σ.τ.Ε.

Παράλληλα με αυτή την ατζέντα απορρύθμισης, το TTIP αποσκοπεί στη δη-

μιουργία νέων αγορών, ανοίγοντας τις δημόσιες υπηρεσίες και τις κρατικές

συμβάσεις στον ανταγωνισμό με τις υπερεθνικές επιχειρήσεις, με κίνδυνο

να προκαλέσει ένα νέο κύμα ιδιωτικοποιήσεων σε τομείς ζωτικής σημασίας

όπως η υγεία και η παιδεία. Το πιο ανησυχητικό απ’ όλα είναι ότι με το TTIP

επιδιώκεται να δοθεί στους ξένους επενδυτές το δικαίωμα να ενάγουν κυ-

ρίαρχα κράτη ενώπιον έκτακτων διαιτητικών δικαστηρίων με την κατηγο-

ρία της απώλειας κερδών εξαιτίας αποφάσεων δημόσιας πολιτικής. Αυτός

ο μηχανισμός «επίλυσης διαφορών μεταξύ επενδυτή και κράτους» στην

ουσία αποδίδει στο υπερεθνικό κεφάλαιο νομική υπόσταση ισοδύναμη με

εκείνη του ίδιου του έθνους-κράτους και απειλεί να υπονομεύσει τις θεμελι-

ώδεις αρχές της δημοκρατίας τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ.

Σωστά λοιπόν το TTIP γίνεται αντιληπτό όχι ως διαπραγμάτευση μεταξύ δύο

ανταγωνιζόμενων εμπορικών εταίρων, αλλά ως μια απόπειρα των υπερ-

εθνικών επιχειρήσεων να ανοίξουν με κάθε μέσο και να απορρυθμίσουν τις

αγορές εκατέρωθεν του Ατλαντικού. Ο αριθμός των πολιτών που ανησυ-

χούν για το TTIP αυξάνεται μέρα με τη μέρα, τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ:

ομάδες της κοινωνίας πολιτών ενώνουν τώρα τις δυνάμεις τους με ακαδη-

μαϊκούς, βουλευτές και άλλους προκειμένου να εμποδίσουν κυβερνητι-

κούς αξιωματούχους που πριμοδοτούν επιχειρηματικά συμφέροντα να

βάλουν την υπογραφή τους σε μια συμφωνία που καταργεί τα θεμελιώδη

κοινωνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα που προαναφέρθηκαν. Σας καλού-

με όλους και όλες να ενταχθείτε σε αυτή την καμπάνια επικοινωνώντας με

τις κατά τόπους κινήσεις πολιτών ή δημιουργώντας νέες εστίες αντίστασης.

Σωστά λοιπόν το ΤΤΙΡ γίνεται αντιληπτό όχι ως διαπραγμάτευση ανάμεσα σε δύο ανταγωνιζόμενους εμπορικούς εταίρους, αλλά ως επίθεση κατά των ευρωπαϊκών και αμερικανικών κοινωνιών εκ μέρους των υπερεθνικών επιχειρήσεων, οι οποίες επιδιώκουν την άρση των ρυθμιστικών φραγμών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

---