ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ
Οι Οικολόγοι Πράσινοι παρακολουθούμε εδώ και καιρό τις τοποθετήσεις αυτοδιοικητικών παρατάξεων, φορέων και βουλευτών για τα καταδυτικά πάρκα που προτάθηκε να γίνουν στο νομό Μαγνησίας, αποφύγαμε όμως να εκφραστούμε δημοσίως χωρίς να αναζητήσουμε προηγουμένως τα θετικά και αρνητικά σημεία μιας τέτοιας επένδυσης. Κι αυτό γιατί θεωρήσαμε εξ αρχής ότι η Περιφέρεια μπορεί, αν θέλει, να θέσει τους όρους της στην υλοποίησή της ώστε να διασφαλίσει ότι η λειτουργία της δεν θα προσβάλλει το δημόσιο συμφέρον, το θαλάσσιο οικοσύστημα και τις υφιστάμενες οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής.
Άλλωστε, σε πρόσφατη ανακοίνωσή μας για τον τουρισμό με τίτλο «Ούτε Νηες ούτε Αλατάς! Ναι στον τουρισμό που μας σέβεται» (16.03.2015) αναφέραμε ότι «απαιτείται ένα Σχέδιο Τουριστικής Ανάπτυξης Μαγνησίας με γνώμονα και στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και της τοπικής κοινωνίας, αλλά και την ενίσχυσή της για να βγει από την κρίση, συνδέοντας ήπιες μορφές τουρισμού με τον πολιτισμό και με την εγχώρια και τοπική παραγωγή αγροτοδιατροφικών προϊόντων και εξασφαλίζοντας αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας στους εργαζόμενους στον τουριστικό κλάδο». Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει ότι οι αρμόδιοι φορείς του νομού και της Περιφέρειας οφείλουν να θέσουν στόχους και προδιαγραφές για το τουριστικό μοντέλο αλλά και για κάθε τουριστική δραστηριότητα ξεχωριστά, ώστε οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να είναι αυτοί που τελικά θα σεβαστούν το ζητούμενο και όχι αυτοί που θα θέτουν τις προδιαγραφές, συχνά εξαγοράζοντας γη και συνειδήσεις.
Στην προκειμένη περίπτωση για μας τα ζητούμενα είναι:
- η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα και της δημόσιας χρήσης της θάλασσας και του αιγιαλού
- η προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος και ο εμπλουτισμός / αναζωογόνηση των ιχθυοαποθεμάτων
- η ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας με την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ανανέωση των επισκεπτών
- η ανάπτυξη του οικοτουρισμού και του θεματικού τουρισμού μέσα από τις κατάλληλες για κάθε περιοχή μορφές του.
Κι αυτά μπορούν να εξασφαλιστούν με σωστή χωροθέτηση των πάρκων, των υποβρύχιων μουσείων και των κέντρων επισκεπτών καταδυτικού τουρισμού έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία τους παράλληλα με τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής, όπως η παράκτια αλιεία, και όχι σε βάρος τους. Επομένως, σωστή χωροθέτηση σημαίνει και αποφυγή υπερβολών στο πλήθος των καταδυτικών πάρκων που θα δημιουργηθούν, σημαίνει και χωροθέτησή τους με προτεραιότητα στις περιοχές που συνδυάζεται το τουριστικό ενδιαφέρον με την ανάγκη προστασίας του ιχθυαποθέματος, ώστε η απαγόρευση της αλιείας στη συγκεκριμένη περιοχή να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά για την προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της παράκτιας αλιείας και τελικά των ντόπιων επαγγελματιών.
Ακόμη απαιτείται, οπωσδήποτε, συνεργασία των αρμόδιων αρχών με την τοπική κοινωνία για την τήρηση των περιορισμών που τίθενται, συμμετοχή της δημοτικής Αρχής στη λειτουργία των πάρκων και δέσμευσή της ότι δεν θα αξιοποιήσει τη δυνατότητα που δίνει ο νόμος για παραχώρηση αιγιαλού και θαλάσσιου περιβάλλοντος σε τρίτους, αλλά και συνεργασία με Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των ιχθυαποθεμάτων.
Καλείται, λοιπόν, η Περιφέρεια και οι τοπικές Αρχές να σχεδιάσουν τη δραστηριότητα προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και των ντόπιων επαγγελματιών με σκοπό να ωφεληθούν όλοι. Το επιχείρημα ότι ένας κλάδος θα μαραζώσει αν ένας άλλος αναπτυχθεί είναι βάσιμο μόνο αν δεν σχεδιαστεί το τουριστικό μοντέλο της περιοχής με αρχή τη βιωσιμότητα και για μας αποτελεί λαϊκισμό η εκμετάλλευση αυτού του επιχειρήματος για την αποφυγή διαβούλευσης για το θέμα. Επιπλέον, μιλώντας για το μαρασμό του αλιευτικού κλάδου, καλό είναι να σημειώσουμε ότι αυτός έχει ήδη οδηγηθεί σε μαρασμό εξαιτίας των λανθασμένων πολιτικών για την αλιεία, της υπεραλίευσης και μάλιστα με μέσα που κατέστρεψαν το γόνο και οδηγούν σε αφανισμό αρκετά ήδη ψαριών, της κλιματικής αλλαγής και της μόλυνσης του περιβάλλοντος, αιτίες που αναγνωρίζει και ο Πρόεδρος των Παράκτιων Αλιέων Βόλου σε πρόσφατη συνέντευξη στον τοπικό Τύπο (εφημερίδα Ταχυδρόμος, 22.03.2015). Και που δικαιολογούν την ανάγκη όχι να αλιευτούν τα τελευταία αποθέματα ψαριών της περιοχής, αλλά να βρεθεί λύση για τον εμπλουτισμό και αναζωογόνησή τους, ακόμα και μέσα από την προστασία τους σε συγκεκριμένα καταδυτικά πάρκα, ώστε να υπάρχουν ψάρια και παράκτιοι αλιείς και αύριο.
Για να αναφερθούμε, λοιπόν, στα θετικά που βρήκαμε αναζητώντας στοιχεία για τα καταδυτικά πάρκα, να σημειώσουμε ότι:
Οι Οικολόγοι Πράσινοι παρακολουθούμε εδώ και καιρό τις τοποθετήσεις αυτοδιοικητικών παρατάξεων, φορέων και βουλευτών για τα καταδυτικά πάρκα που προτάθηκε να γίνουν στο νομό Μαγνησίας, αποφύγαμε όμως να εκφραστούμε δημοσίως χωρίς να αναζητήσουμε προηγουμένως τα θετικά και αρνητικά σημεία μιας τέτοιας επένδυσης. Κι αυτό γιατί θεωρήσαμε εξ αρχής ότι η Περιφέρεια μπορεί, αν θέλει, να θέσει τους όρους της στην υλοποίησή της ώστε να διασφαλίσει ότι η λειτουργία της δεν θα προσβάλλει το δημόσιο συμφέρον, το θαλάσσιο οικοσύστημα και τις υφιστάμενες οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής.
Άλλωστε, σε πρόσφατη ανακοίνωσή μας για τον τουρισμό με τίτλο «Ούτε Νηες ούτε Αλατάς! Ναι στον τουρισμό που μας σέβεται» (16.03.2015) αναφέραμε ότι «απαιτείται ένα Σχέδιο Τουριστικής Ανάπτυξης Μαγνησίας με γνώμονα και στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και της τοπικής κοινωνίας, αλλά και την ενίσχυσή της για να βγει από την κρίση, συνδέοντας ήπιες μορφές τουρισμού με τον πολιτισμό και με την εγχώρια και τοπική παραγωγή αγροτοδιατροφικών προϊόντων και εξασφαλίζοντας αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας στους εργαζόμενους στον τουριστικό κλάδο». Αυτό, μεταξύ άλλων, σημαίνει ότι οι αρμόδιοι φορείς του νομού και της Περιφέρειας οφείλουν να θέσουν στόχους και προδιαγραφές για το τουριστικό μοντέλο αλλά και για κάθε τουριστική δραστηριότητα ξεχωριστά, ώστε οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να είναι αυτοί που τελικά θα σεβαστούν το ζητούμενο και όχι αυτοί που θα θέτουν τις προδιαγραφές, συχνά εξαγοράζοντας γη και συνειδήσεις.
Στην προκειμένη περίπτωση για μας τα ζητούμενα είναι:
- η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα και της δημόσιας χρήσης της θάλασσας και του αιγιαλού
- η προστασία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος και ο εμπλουτισμός / αναζωογόνηση των ιχθυοαποθεμάτων
- η ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας με την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ανανέωση των επισκεπτών
- η ανάπτυξη του οικοτουρισμού και του θεματικού τουρισμού μέσα από τις κατάλληλες για κάθε περιοχή μορφές του.
Κι αυτά μπορούν να εξασφαλιστούν με σωστή χωροθέτηση των πάρκων, των υποβρύχιων μουσείων και των κέντρων επισκεπτών καταδυτικού τουρισμού έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία τους παράλληλα με τις άλλες οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής, όπως η παράκτια αλιεία, και όχι σε βάρος τους. Επομένως, σωστή χωροθέτηση σημαίνει και αποφυγή υπερβολών στο πλήθος των καταδυτικών πάρκων που θα δημιουργηθούν, σημαίνει και χωροθέτησή τους με προτεραιότητα στις περιοχές που συνδυάζεται το τουριστικό ενδιαφέρον με την ανάγκη προστασίας του ιχθυαποθέματος, ώστε η απαγόρευση της αλιείας στη συγκεκριμένη περιοχή να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά για την προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της παράκτιας αλιείας και τελικά των ντόπιων επαγγελματιών.
Ακόμη απαιτείται, οπωσδήποτε, συνεργασία των αρμόδιων αρχών με την τοπική κοινωνία για την τήρηση των περιορισμών που τίθενται, συμμετοχή της δημοτικής Αρχής στη λειτουργία των πάρκων και δέσμευσή της ότι δεν θα αξιοποιήσει τη δυνατότητα που δίνει ο νόμος για παραχώρηση αιγιαλού και θαλάσσιου περιβάλλοντος σε τρίτους, αλλά και συνεργασία με Πανεπιστήμια ή Ερευνητικά Κέντρα για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των ιχθυαποθεμάτων.
Καλείται, λοιπόν, η Περιφέρεια και οι τοπικές Αρχές να σχεδιάσουν τη δραστηριότητα προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και των ντόπιων επαγγελματιών με σκοπό να ωφεληθούν όλοι. Το επιχείρημα ότι ένας κλάδος θα μαραζώσει αν ένας άλλος αναπτυχθεί είναι βάσιμο μόνο αν δεν σχεδιαστεί το τουριστικό μοντέλο της περιοχής με αρχή τη βιωσιμότητα και για μας αποτελεί λαϊκισμό η εκμετάλλευση αυτού του επιχειρήματος για την αποφυγή διαβούλευσης για το θέμα. Επιπλέον, μιλώντας για το μαρασμό του αλιευτικού κλάδου, καλό είναι να σημειώσουμε ότι αυτός έχει ήδη οδηγηθεί σε μαρασμό εξαιτίας των λανθασμένων πολιτικών για την αλιεία, της υπεραλίευσης και μάλιστα με μέσα που κατέστρεψαν το γόνο και οδηγούν σε αφανισμό αρκετά ήδη ψαριών, της κλιματικής αλλαγής και της μόλυνσης του περιβάλλοντος, αιτίες που αναγνωρίζει και ο Πρόεδρος των Παράκτιων Αλιέων Βόλου σε πρόσφατη συνέντευξη στον τοπικό Τύπο (εφημερίδα Ταχυδρόμος, 22.03.2015). Και που δικαιολογούν την ανάγκη όχι να αλιευτούν τα τελευταία αποθέματα ψαριών της περιοχής, αλλά να βρεθεί λύση για τον εμπλουτισμό και αναζωογόνησή τους, ακόμα και μέσα από την προστασία τους σε συγκεκριμένα καταδυτικά πάρκα, ώστε να υπάρχουν ψάρια και παράκτιοι αλιείς και αύριο.
Για να αναφερθούμε, λοιπόν, στα θετικά που βρήκαμε αναζητώντας στοιχεία για τα καταδυτικά πάρκα, να σημειώσουμε ότι:
- θεωρούνται χώροι ήπιας μορφής εναλλακτικού τουρισμού, αυτοχρηματοδοτούμενοι και ήπιας κερδοφορίας, χωρίς ανάγκη προσφυγής σε κρατικούς πόρους. Αυτό επιτυγχάνεται με την είσπραξη από τους επισκέπτες ενός εισιτηρίου για τις καταδύσεις τους, που όμως δεν πρέπει να είναι μεγάλο, αφού τα πάρκα λειτουργούν και ως εργαλείο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου και θα πρέπει να είναι προσιτά σε όλους. Η μεγάλη οικονομική ωφέλεια εντούτοις από την λειτουργία των καταδυτικών πάρκων είναι προς την γύρω περιοχή και την τοπική κοινωνία, αφού τα πάρκα τροφοδοτούν με νέα επιπρόσθετη τουριστική πελατεία όλα τα τουριστικά και παρατουριστικά επαγγέλματα. Επίσης, επιμηκύνουν δραστικά την τουριστική σαιζόν και κάνουν την περιοχή παγκόσμια γνωστό καταδυτικό και τουριστικό προορισμό.
- Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι ωφελούν τους παράκτιους αλιείς, αφού χρησιμεύουν ως φυσικά εκτροφεία αλιευμάτων, τα οποία εμπλουτίζουν τελικά τις γύρω αλιευτικές περιοχές. Έτσι, οι καταδύσεις αναψυχής καθίστανται απόλυτα συμβατές με το θαλάσσιο περιβάλλον και η ίδρυση των πάρκων επιφέρει ραγδαία αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και της υποβρύχιας πανίδας και χλωρίδας μέσα σε ελάχιστα χρόνια για αυτό είναι συμβατά και με θαλάσσια πάρκα ή άλλες προστατευόμενες περιοχές.
- Σε σχετικά συνέδρια έχει γίνει αποδεκτή η ανάγκη εμπλοκής του δημοσίου με τα πάρκα, καθώς ο έλεγχος της περιοχής δεν μπορεί να αφεθεί ή να παραχωρηθεί σε ιδιώτες, ενώ πρέπει να υπάρξει πρόληψη για κακές πρακτικές και δραστηριότητες μαζικού τουρισμού. Ειδικότερα, ενδείκνυται η ένταξη των καταδυτικών πάρκων σε εθνικό θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο.
- Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχει ήδη προβεί σε τρεις πιλοτικές προσπάθειες δημιουργίας καταδυτικών πάρκων σε προστατευόμενες περιοχές της νήσου Λέσβου, ενώ πρότεινε τη δημιουργία Διασυνοριακών Καταδυτικών Πάρκων με γείτονες χώρες (πχ Τουρκία).
- Στη νήσο Κάλυμνο, αντίστοιχα, η τοποθέτηση τεχνητού υφάλου με την πρωτοβουλία των ντόπιων ψαράδων και η λειτουργία της περιοχής με περιορισμό της αλιείας αναζωογόνησε τα αποθέματα του μπαρμπουνιού, που έτεινε σε εξαφάνιση εξαιτίας της υπεραλίευσης. Στην περιοχή μας το ρόλο του τεχνητού υφάλου παίζουν τα ναυάγια.
- Πρόταση για τη δημιουργία καταδυτικού πάρκου έγινε και στο Περιφερειακό Συμβούλιο Β. Αιγαίου. Εκεί, μετά από διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς και έχοντας γνώση των παραδειγμάτων που αναφέραμε παραπάνω, αλλά και των περιορισμών που έπρεπε να τεθούν, ο περιφερειακός σύμβουλος του Οικολογικού Ανέμου Β. Αιγαίου (και μέλος των Οικολόγων Πράσινων Β. Αιγαίου) Ηλίας Γιαννίρης δήλωσε: «Για την ίδρυση και λειτουργία καταδυτικών πάρκων στα νησιά Ικαρία και Φούρνοι, αφού ξεκαθαρίστηκε ότι δεν θα δεσμευτεί θαλάσσια έκταση υπέρ κάποιου επιχειρηματία, υπερψηφίσαμε την εισήγηση. Η άποψή μας είναι ότι πρόκειται για πρωτοποριακό έργο στο οποίο θα πρέπει να έχει συμβολή και το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου για να γίνει σωστά. Τα καταδυτικά πάρκα ενισχύουν παράλληλα και την αλιεία, όπως συμβαίνει με τα καταφύγια θηραμάτων στη στεριά. Τέλος, προτείναμε να συνδυαστούν τα καταδυτικά πάρκα με τεχνητούς υφάλους για τον εμπλουτισμό της ιχθυοπανίδας, και να γίνουν και στο βόρειο μέρος της Ικαρίας όπου υπάρχει μεγάλη υποχώρηση των αλιευμάτων» (Μυτιλήνη, 6 Σεπτεμβρίου 2012).